Traballos pendentes de presentar

Resumo
Este Traballo de Fin de Máster (TFM) céntrase no estudo do individuo KV8164, exhumado do cemiterio de Kopparsvik (Gotland) e datado na era viquinga (aproximadamente 750-1050 d.C.). Caracterízase por presentar modificacións dentais intencionadas, similares ás documentadas noutros contextos escandinavos como Birka. O obxectivo principal foi reconstruír o seu perfil osteobiográfico para comprender a posible relación entre as alteracións óseas e dentais, aplicando unha metodoloxía de análise macroscópica (para estimar sexo, idade, altura, patoloxías e marcadores de actividade) e microscópica (para examinar os moldes dentais e vestixios posdeposicionais). Este traballo desenvolveuse no marco dunha acción divulgativa xa que a análise realizouse durante a exposición temporal Unha vida viquinga do Museo da Cidade da Cultura, en Santiago de Compostela, achegando a investigación ao público. Os resultados suxiren que KV8164 era un home adulto con intensa actividade física, compatible coa navegación, a construción naval ou os traballos serviles. Esta actividade posiblemente estaba relacionada coas modificacións dentais como marcadores de identidade ou gremiais, aínda que non se pode descartar un valor puramente estético. Aínda así, a principal limitación reside no estudo dun só individuo, polo que os futuros estudos comparativos serán clave para comprender mellor estas prácticas.

Dirección
CAMAROS PEREZ, EDGARD (Titoría)
GARCIA LOSQUIÑO, IRENE Cotitoría

Tribunal
CARRERO PAZOS, MIGUEL (Coordinador)
Grandal d' Anglade, Aurora María (Presidente/a)
MARTIN SEIJO, MARIA (Secretario/a)
Sanjurjo Sánchez, Jorge (Vogal)

Resumo
Este traballo céntrase no estudo dun tipo de tapa de sarcófago de pedra característica do noroeste da Península Ibérica, coñecida como laudas de orantes e/ou de dobre estola. Este tema xerou un considerable debate na arqueoloxía galaica desde os períodos tardío antigo e altomedieval. O noso traballo ten como obxectivo comprender este tipo de rexistro material no seu contexto arqueolóxico para ofrecer novas hipóteses sobre a súa cronoloxía, a súa importancia para a sociedade galaica e dentro do mundo funerario dos séculos VI e XI.

Dirección
SANCHEZ PARDO, JOSE CARLOS (Titoría)
BLANCO TORREJON, LAURA Cotitoría

Tribunal
PRIETO MARTINEZ, MARÍA PILAR (Presidente/a)
NION ALVAREZ, SAMUEL (Secretario/a)
CARRERO PAZOS, MIGUEL (Vogal)

Resumo
Este traballo analiza a arquitectura rural no concello de Allande (Asturias) desde unha perspectiva de arqueoloxía contemporánea, enfocándose en como o despoboamento transformou a paisaxe construída. A través do estudo das aldeas de Fonteta e Cimalaviḷḷa, identifícanse cinco tipoloxías de vivenda (tradicional, tradicional-moderna, moderna, restaurada e postmoderna), relacionándoas con cambios sociais, económicos e culturais. A metodoloxía combina análise estratigráfica adaptada, entrevistas e documentación arquitectónica. Conclúese que a vivenda rural asturiana é un reflexo material de procesos históricos recentes, con alto valor para interpretar e proxectar o futuro do medio rural. Arquitectura y despoblamiento: una mirada arqueológica al paisaje rural asturiano en transformación

Dirección
Garcia Casas, David (Titoría)
Menéndez Blanco, Andrés Cotitoría

Tribunal
SANCHEZ PARDO, JOSE CARLOS (Presidente/a)
Rodríguez Antón, Andrea (Secretario/a)
Galmés Alba, Alejandra (Vogal)

Resumo
O estudo da metalurxia prehistórica en Almería foi un tema de longo percorrido, dende a colección Siret en 1890 ata a revisión da colección Siret por Murillo Barroso et al. (2024). Desenvolvéronse unha serie de debates sobre o uso e a importancia da metalurxia e os metais, a súa cadea operativa, o seu papel no proceso de xerarquía social e as implicacións de cada grupo funcional de obxectos segundo o seu tratamento e composición. Polo tanto, o estudo desta colección axudou a ampliar estes debates que aínda están por aclarar e a cubrir o baleiro documental dalgunhas das concas fluviais. Os obxectivos que motivaron este estudo son levar a cabo unha análise e categorización dos obxectos mediante exames visuais, comparativos e contextuais e reconstruír parte da súa cadea operativa. Así, estudáronse 11 mostras de metal de 8 obxectos (2 calcolíticos e 6 da Idade do Bronce) mediante análises elementais, metalográficas e visuais, e analizáronse macroscopicamente dúas cerámicas argáricas. Case ningunha das mostras presentou anomalías elementais ou metalográficas, aínda que en xeral, os niveis de arsénico estiveron por debaixo da media habitual, especialmente o brazalete e un dos remaches de alabarda, que é estranamente rico en Pb. No caso dos materiais atopados en tumbas, confirmamos a repetición de patróns funerarios. Tamén comparamos as 70 metalografías realizadas ata a data na procura de patróns na cadea operativa… Estes datos permitíronnos concluír que a nosa colección é consistente co resto das pezas estudadas nas outras concas hidrográficas de Almería e que as anomalías se deben á mineralización e ao lume que sufriron as pezas. No caso do brazalete, o seu baixo contido en As suxire unha orixe exóxena. Os patróns funerarios axudáronnos a comprender mellor as relacións entre asentamentos próximos como Hoya de la Matanza, e a comparación con metalografías proporcionounos unha visión xeral dos tipos de tratamentos finais que se lles dan ás pezas. Isto último axudaranos a comezar a afondar nos tratamentos e tipos de pezas para clarificar as súas funcións específicas. En definitiva, a colección permitiunos comprender mellor a metalurxia prehistórica nestas zonas.

Dirección
SUREDA TORRES, PAU (Titoría)
Murillo Barroso, Mercedes Cotitoría

Tribunal
PRIETO MARTINEZ, MARÍA PILAR (Presidente/a)
NION ALVAREZ, SAMUEL (Secretario/a)
CARRERO PAZOS, MIGUEL (Vogal)

Resumo
Este traballo analiza a relación das mulleres co poder político en Roma desde os tempos da Monarquía ata o final da República, centrándose nas principais figuras femininas recollidas nas fontes clásicas. Examina as limitacións que sufriron as romanas e as formas específicas de exercer influencia política. Ademais, confronta as figuras romanas con mulleres poderosas doutras culturas, evidenciando os roles de xénero impostos culturalmente en Roma. Cómpre sinalar que as fontes antigas presentan un sesgo androcéntrico e moralizante na construción do estereotipo feminino e do papel tradicional da muller en relación co poder. As fontes romanas construíron arquetipos femininos para reforzar a tradición patriarcal; a diferenza doutras culturas, o poder feminino en Roma foi principalmente indirecto e simbólico, baseado en roles ríxidos de xénero.

Dirección
López Gómez, Helena (Titoría)

Tribunal
Reboreda Morillo, Susana María (Presidente/a)
DIEZ PLATAS, MARIA DE FATIMA (Secretario/a)
VILLANUEVA ACUÑA, MANUEL (Vogal)

Resumo
O estudo dos mosaicos romanos en Hispania sufriu un interese investigador desigual. Neste sentido, a área xeográfica coñecida como o convento asturiano non foi obxecto dunha síntese ata a data. Para abordar esta carencia, o obxectivo principal deste traballo de mestrado é proporcionar un resumo dos mosaicos atopados nesta área. Para iso, en primeiro lugar, realizouse unha revisión dos traballos previos realizados tanto a nivel nacional como local. En segundo lugar, analizáronse as limitacións e os problemas que supón o estudo deste tipo de elementos. En terceiro lugar, tras crear unha base de datos que contén o corpus de mosaicos, realizouse unha análise, abordando cuestións tanto técnicas como formais. En cuarto lugar, comparáronse os resultados con outros resultados da Península Ibérica, tanto dentro como fóra da provincia romana. Para concluír o traballo, creouse o apéndice fotográfico máis completo posible para acompañar visualmente os mosaicos citados, así como unha táboa do seu inventario.

Dirección
SANCHEZ PARDO, JOSE CARLOS (Titoría)
Tobalina Pulido, Leticia Cotitoría

Tribunal
CARRERO PAZOS, MIGUEL (Coordinador)
Perez Losada, Fermín Emiliano (Presidente/a)
González Fortes, Gloria María (Secretario/a)
MONTERO FENOLLÓS, JUAN LUIS (Vogal)

Resumo
Neste traballo preténdese analizar o rexistro arqueolóxico do Altomedievo na Galicia, así coma a evolución da súa investigación ata o presente. Non só se estudarán os datos dos que dispoñemos, se non que tamén se lle prestará especial atención ás ausencias, tarefa para a cal se estudará comparativamente o rexistro desta zona en relación a outras que, alomenos en aparencia, presentan diferenzas notables. En canto á información da que si dispoñemos, vaise facer unha análise das características propias de cada tipo de xacemento da Tardoantigüidade e Altomedievo e a súa evolución entre os séculos IV e X. Deste xeito, exporemos o estado actual da arqueoloxía altomedieval galega.

Dirección
SANCHEZ PARDO, JOSE CARLOS (Titoría)

Tribunal
CARRERO PAZOS, MIGUEL (Coordinador)
RABUÑAL GAYO, JOSÉ RAMÓN (Presidente/a)
PEREIRA PARDO, LUCIA (Secretario/a)
Galmés Alba, Alejandra (Vogal)

Resumo
As impresións parietais de mans e as icnitas arqueolóxicas constitúen unha evidencia única da fisionomía humana, á que non tería sido posible acceder por outros medios en contextos prehistóricos. Tradicionalmente, o estudo das pegadas de mans e pés centrouse en aspectos identitarios como a idade, o sexo, a especie, ou a locomoción, entre outras cuestións que inclúen aspectos simbólicos e artísticos. Con todo, ambas realidades non se consideran de maneira conxunta como posible reflexo e ventá ás paleopatoloxías do pasado. O presente traballo plantéxase como un ensaio preliminar para o desenvolvemento dunha metodoloxía orientada á identificación e diagnóstico regresivo de patoloxías a través das pegadas arqueolóxicas. Para iso, recórrese ao rexistro experimental de mans e pés actuais, e á aplicación de ferramentas analíticas innovadoras como o cálculo angular, a morfometría xeométrica e os modelos dixitais de elevacións (DEM). O obxectivo é establecer unha proposta metodolóxica a partir dun referencial actualista, que permita identificar a variabilidade observada nas pegadas analizadas e mellorar o diagnóstico a partir deste tipo de evidencias.

Dirección
CAMAROS PEREZ, EDGARD (Titoría)
CARRERO PAZOS, MIGUEL Cotitoría

Tribunal
FABREGAS VALCARCE, RAMON (Presidente/a)
CESAR VILA, MARIO (Secretario/a)
COMENDADOR REY, BEATRIZ (Vogal)

Resumo
Este traballo examina a estreita interrelación entre relixión, competición atlética e profecía na Antiga Grecia, tomando como eixo principal os Xogos Panhelénicos, Olímpicos, Píticos, Ístmicos e Nemeos, e a súa vinculación cos oráculos, especialmente co de Apolo en Delfos. Lonxe de seren simples acontecementos deportivos, estes certames constituían auténticos rituais relixiosos, cargados de simbolismo e consagrados ás principais divindades do panteón helénico. A través dunha metodoloxía interdisciplinar que integra historia das relixións, arqueoloxía, filoloxía clásica e antropoloxía do deporte, o estudo analiza como a práctica atlética operaba como unha forma de devoción ritual, reforzando a orde social, a identidade cívica e a harmonía cósmica. Préstase especial atención a prácticas como a ekecheiria (tregua sagrada), os sacrificios, as ofrendas e as consultas oraculares, subliñando a súa dimensión simbólica e política. Os atletas eran comprendidos como oferentes sagrados, e a súa vitoria interpretábase como unha manifestación do favor divino. Neste contexto, o santuario de Delfos preséntase como paradigma de integración entre agón e profecía, consolidando o seu papel como centro relixioso, diplomático e lexitimador do mundo grego. O traballo aborda tamén a evolución histórica destes festivais, desde as súas orixes aristocráticas ata a súa institucionalización en época helenística e romana, salientando como os santuarios funcionaron como espazos de mediación entre as poleis e como escenarios de construción dunha identidade panhelénica compartida. En última instancia, deféndese que os Xogos Panhelénicos poden interpretarse desde a súa dimensión relixiosa e profética: a competición non era unha mera demostración de destreza física, senón unha forma de culto, onde o corpo do atleta se convertía en vehículo de comunicación co divino.

Dirección
Reboreda Morillo, Susana María (Titoría)

Tribunal
LOPEZ BARJA DE QUIROGA, PEDRO MANUEL (Presidente/a)
López Gómez, Helena (Secretario/a)
GONZALEZ GARCIA, FRANCISCO JAVIER (Vogal)

Resumo
A arte megalítica gravada conforma un importante marco de expresión en toda a península ibérica, sendo das principais, e máis singulares, manifestacións de arte prehistórica. Este tipo de representacións, que se atopan nos ortostatos de dólmenes e mámoas é de relativa importancia no noroeste peninsular. Este traballo centrarase na análise de catro monumentos da provincia de Pontevedra con evidencias de motivos de todo tipos, dende serpenteantes e zigzags ata representacións antropomorfas. No eido de mellorar o estudo, rexistro e interpretacións destas manifestacións, empregaranse técnicas dixitais como a fotogrametría, mediante a tecnoloxía Structure from Motion (SfM), que permite a elaboración de modelos tridimensionais detallados que non afecta á pedra gravada. Estes modelos 3D serán procesados en softwares de uso libre como Meshlab e XShade, o que permite resaltar os sucos dos gravados que foran imperceptibles a simple vista. Isto favorece ao eido da investigación da arte megalítica, aportando posibles trazos inéditos dos diferentes ortostatos, completando e complementando os calcos realizados en estudos anteriores dos mesmos xacementos. Estas actualizacións dos gravados mediante a tecnoloxía en 3D permite reforzar a idea dun sistema iconográfico planificado polas sociedades neolíticas, vencellado á memoria, aos ancestros e a unha posible identidade territorial. Ademais, amosa o amplo abano de traballos a realizar neste campo, resaltando a necesidade de revisitar o conxunto dos megálitos que contan con arte gravada no noroeste peninsular mediante estas tecnoloxías dixitais.

Dirección
CARRERO PAZOS, MIGUEL (Titoría)
Carrera Ramírez, Fernando Cotitoría

Tribunal
MIGUEZ MACHO, ANTONIO (Presidente/a)
MENDEZ FERNANDEZ, ROI (Secretario/a)
VILLARMEA ALVAREZ, XOSE IVAN (Vogal)

Resumo
Mesopotamia é coñecida como a cuna da civilización. Alí tivo lugar o xornal dalgunhas das primeiras cidades do mundo, que se desenvolveron entre os ríos Tigris e Éufrates fai máis de cinco mil anos. O urbanismo nace en Mesopotamia como consecuencia de múltiples factores técnicos, comerciais e económicos, pero tamén xeográficos e culturais, que propiciaron o nacemento de configuracións de asentamento novidosos, distintos completamente aos asentamentos rurais anteriores. Chegaron a coexistir e participar conxuntamente nun dos maiores cambios que a humanidade coñeceu, e que se debe de cualificar como revolución urbana, estando á altura doutra revolución posterior que marco á sociedade, a industrial. A arqueoloxía permitiu identificar esas características que permiten identificar un asentamento como cidade, a través de diferentes intervencións, en múltiples xacementos arqueolóxicos. Ben que aínda é escaso e parcial o coñecemento que diso se ten, pódese afirmar sen temor a equivocarse que o urbanismo en Mesopotamia estivo marcado por unha planificación coidadosa, unha construción monumental e o desenvolvemento cultural e comercial, xugando un papel vital na historia da civilización humana. Así, evidenciause arqueolóxicamente cuestións tan reveladoras como as impresionantes obras de enxeñaría implícitas na planificación das cidades, as súas formas, os seus sistemas de defensa e dimensións ou os seus mecanismos fundacionais, así como o papel que desempeñaron os seus gobernantes na dita revolución. Por iso, evidenciarase a existencia dun urbanismo complexo en asentamentos de ata 400 hectáreas, cunha clara morfoloxía ben delimitada. Apréciase a existencia dunha diversidade de fórmulas arquitectónicas, organizadas e xerarquizadas que estructura o espacio interno da propia cidade, segundo as diferentes actividades e funcións, xa sexan relixiosas, económicas ou políticas. Analízase do contexto defensivo e os seus elementos, definidores da cidade e configuradores, non só dos límites da cidade, senón do carácter civilizado dos seus habitantes, manifestación do poderío do deus titor da cidade e por extensión do seu rei. Isto amosa a relevancia que tiña tanto a defensa como a destrución da cidade e a conseguinte evolución que se desencadeou nos medios e métodos dos exércitos para conseguir ou impedir a toma da cidade.

Dirección
MONTERO FENOLLÓS, JUAN LUIS (Titoría)

Tribunal
LOPEZ BARJA DE QUIROGA, PEDRO MANUEL (Presidente/a)
López Gómez, Helena (Secretario/a)
GONZALEZ GARCIA, FRANCISCO JAVIER (Vogal)

Resumo
A avaliación da calidade dos datos arqueolóxicos constitúe un desafío metodolóxico fundamental que a disciplina tendeu a eludir, sendo especialmente relevante en contextos con longa tradición investigadora onde coexisten datos obtidos con metodoloxías moi diversas. Este traballo desenvolve unha metodoloxía sistemática para avaliar a calidade de datos arqueolóxicos baseada na xestión da vaguedade, aplicándoa ao estudo de dez xacementos da montaña oriental leonesa, dende a Prehistoria ata época altomedieval. Mediante un cuestionario estruturado que avalía sete problemas específicos dos datos arqueolóxicos, trátase de calcular índices de vaguedade para obter un Índice de Calidade Global. Os resultados amosan que o 50% dos xacementos se sitúan nun cuadrante óptimo (alta fiabilidade e confianza), o 30% resultan problemáticos e o 20% atópanse en posicións de transición. Os problemas máis frecuentes identificados son a imprecisión temporal (presente en 7 de 10 xacementos) e a parcialidade metodolóxica (en todos os casos). A metodoloxía proposta demostra a súa capacidade operativa para estruturar a reflexión crítica sobre os datos arqueolóxicos, aínda que persisten limitacións derivadas da subxectividade inherente á avaliación. O sistema constitúe unha ferramenta orientativa valiosa para priorizar intervencións futuras e optimizar recursos de investigación, representando un avance relevante cara unha arqueoloxía máis reflexiva e metodoloxicamente rigorosa.

Dirección
CARRERO PAZOS, MIGUEL (Titoría)
Tobalina Pulido, Leticia Cotitoría

Tribunal
CARRERO PAZOS, MIGUEL (Coordinador)
RABUÑAL GAYO, JOSÉ RAMÓN (Presidente/a)
PEREIRA PARDO, LUCIA (Secretario/a)
Galmés Alba, Alejandra (Vogal)