Traballos presentados

Resumo
No presente traballo pretendese contextualizar e explicar o nacemento da Banda Deseñada Galega (BDG), profundando no seu carácter reivindicativo e na súa importancia patrimonial como nova canle de creación e expresión artística, prestando especial atención a incidencia que teñen na súa xestación tanto o arte e a cultura galega do século XX, como a cultura undeground e os movementos contraculturais internacionais. Con isto en mente, comezaremos por describir os antecedentes da banda deseñada que atopamos no noso territorio dende o século XIX, así como os cambios sociais e cultural da Galicia tardo-franquista, para en conxunto mostrar un contexto que nos axude a comprender en base a que referentes e en que circunstancias nace a nosa Banda Deseñada (BD). Posteriormente presentaremos aqueles autores que impulsan o nacemento da BDG na década de 1970, explicando como entran en contracto co medio e a visión que tiñan do mesmo, analizando como esta se materializa nos diversos proxectos de BD que levan a cabo. Con este fin, se realizara unha lectura analítica de varias obras seleccionadas, prestando atención especialmente aos rasgos temáticos e estilísticos que axudarán a definir aqueles aspectos singulares e identitarios da nosa BD.

Dirección
RODRIGUEZ GONZALEZ, MIGUEL ANXO (Titoría)

Tribunal
RODRIGUEZ GONZALEZ, MIGUEL ANXO (Presidente/a)
VILLARMEA ALVAREZ, XOSE IVAN (Secretario/a)
DE LLANO NEIRA, PEDRO (Vogal)

Resumo
O patrimonio marítimo constitúe un elemento fundamental para entender o desenvolvemento e a identidade dos pobos costeiros. A vila de Bueu, situada na comarca do Morrazo en Pontevedra, preséntase como un escenario ideal para analizar, estudar e catalogar o seu patrimonio marítimo, así como buscar fórmulas para unha xestión sostible do mesmo. O presente traballo analiza os posibles bens patrimoniais e o estado no que se atopan. Teranse en conta aqueles bens desaparecidos, os que sufriron algunha transformación, os que aínda se conservan, e os que se atopan en risco de desaparecer. Explóranse aspectos como a preservación, a conservación e a xestión de bens materiais, como poden ser, construcións arquitectónicas, embarcacións, artes de pesca, etc., e bens inmateriais, como oficios, marcacións ou toponimia entre outros. Para darlle un sentido práctico, buscase a súa integración en dinámicas turísticas, educativas e económicas. O obxecto de estudo non so pretende documentar e valorar o patrimonio marítimo de Bueu, senón tamén poñelo en valor como recurso estratéxico na configuración dunha identidade local. É importante comprender como as comunidades locais perciben e participan na conservación do seu patrimonio, e como este pode servir de motor de cohesión social e reactivación cultural.

Dirección
CORTÉS LÓPEZ, MIRIAM ELENA (Titoría)

Resumo
O presente Traballo de Fin de Mestrado analiza o fenómeno do cinema neorrural en España, tomando como casos de estudo os filmes Alcarràs (Carla Simón, 2022) e El Agua (Elena López Riera, 2022). Para iso, proporciónase un contexto histórico e social do fenómeno neorrural, entendido como o conxunto de migracións da cidade ao campo, así como un contexto sobre a evolución do cinema rural español desde os seus inicios ata a actualidade. A través dun enfoque cualitativo, examínanse os elementos estéticos, narrativos e temáticos que conectan e diferencian ambas as producións, situándoas dentro do debate cultural da ‘España vacía (da)’. Deste xeito, o traballo explora o papel do cinema como ferramenta artística contemporánea para reflexionar sobre as transformacións sociais e territoriais nas últimas décadas.

Dirección
VILLARMEA ALVAREZ, XOSE IVAN (Titoría)

Tribunal
RODRIGUEZ GONZALEZ, MIGUEL ANXO (Presidente/a)
VILLARMEA ALVAREZ, XOSE IVAN (Secretario/a)
DE LLANO NEIRA, PEDRO (Vogal)

Resumo
O presente traballo parte dunha experiencia previa. Esta versou sobre as prácticas artísticas colaborativas no mundo contemporáneo e o estudo de tres colectivos, analizando cuestións como o feito de que estas prácticas artísticas responden a unha concepción actual, pero tamén atendendo ao carácter político nos seus discursos. Por tanto, a partir desa análise, elaborouse un estudo sobre a presenza das prácticas artísticas colectivas nas coleccións dos principais museos españois contemporáneos, considerando, entre outros factores, se estes museos fixéronse eco destas prácticas e a súa representación nos mesmos. Partese dun tema que non foi examinado en profundidade a nivel nacional. Deste xeito, e confeccionando un baleirado artístico de colectivos nos museos seleccionados (e presentando a dicotomía co denominado ''parellas'' ou ''dúos''), tentarase mostrar a representación museística destes no estado español.

Dirección
DE LLANO NEIRA, PEDRO (Titoría)

Tribunal
RODRIGUEZ GONZALEZ, MIGUEL ANXO (Presidente/a)
VILLARMEA ALVAREZ, XOSE IVAN (Secretario/a)
DE LLANO NEIRA, PEDRO (Vogal)

Resumo
O presente traballo ten por obxectivo analizar as dinámicas de incendio durante a prehistoria recente na serra do Xistral. A través do estudo de microcarbóns, presentes en preparacións paleopalinolóxicas obtidas dun rexistro de turba de 8000 anos de antigüidade, do estudo dos patróns espaciais de bens de interese cultura e da revisión da literatura especializada, tratarase de coñecer a relación entre os réximes de incendios do pasado e os patróns de asentamento na zona. O reconto de microcarbóns dun total de 23 mostras, que abranguen un marco cronolóxico que vai dende o ca. 4000 BP ata o ca. 1050 BP, permitiunos relacionar os eventos de incendio da serra do Xistral cos xacementos arqueolóxicos da zona coa axuda de sistemas de información xeográfica. Así mesmo, a comparación cos datos xeoquímicos do mesmo rexistro permitiu distinguir eventos de incendio a escala local e a escala rexional. O impacto do lume modificou drasticamente a paisaxe cara finais da Idade do Ferro e o período romano, sen embargo, a presencia de eventos de queima anteriores advirten da importancia do seu emprego dende, cando menos, a Idade do Bronce Inicial. Ademais, a comparativa con outros puntos do noroeste peninsular permitiunos coñecer que a transformación da paisaxe como consecuencia da actividade humana non foi igual en toda a rexión, existindo distintos ritmos entre as zonas estudadas. Advertiuse tamén como certos factores como a localización dos rexistros pode influír na captación das sinais, provocando que turbeiras moi próximas poidan amosar diferencias significativas. Así mesmo, a ausencia dunha bibliografía sobre o rexistro arqueolóxico do Xistral relativo á prehistoria recente fai moi difícil relacionar os xacementos detectados cos SIX coas sinais de lume detectadas no rexistro ao descoñecer as fases de ocupación.

Dirección
SILVA SANCHEZ, NOEMI (Titoría)

Tribunal
CARRERO PAZOS, MIGUEL (Coordinador)
MARTINEZ CORTIZAS, ANTONIO MANUEL (Presidente/a)
MARTIN SEIJO, MARIA (Secretario/a)
Sanjurjo Sánchez, Jorge (Vogal)

Resumo
A análise da infraestrutura verde de Santiago de Compostela destaca a importancia da rede fluvial e os bosques de ribeira como elementos clave para a cidade. Estes espazos multifuncionais proporcionan beneficios culturais, de regulación hídrica e de conservación da biodiversidade. É esencial establecer zonas de protección e amortecemento para garantir unha xestión adecuada. A presenza de especies exóticas como o eucalipto supón un risco para a biodiversidade, a pesar de ser unha fonte económica. Os bosques autóctonos, como o bosque atlántico, deben ser promovidos para mitigar o cambio climático e conservar ecosistemas sustentables. O acceso a espazos verdes é limitado en áreas urbanas densamente poboadas, afectadas polos efectos da illa de calor. Para mellorar isto, deberase priorizar intervencións en zonas con menor acceso a espazos verdes.

Dirección
MARTI EZPELETA, ALBERTO (Titoría)

Tribunal
Pérez Fra, Mª do Mar (Presidente/a)
VILA VAZQUEZ, JOSE IGNACIO (Secretario/a)
MARTI EZPELETA, ALBERTO (Vogal)

Resumo
As enerxías renovables, entre as que se atopa a eólica, sitúanse habitualmente en áreas rurais. Estas áreas atópanse, a miúdo, afectadas por situacións de declive demográfico e económico. Así, o desenvolvemento da enerxía eólica preséntase como unha oportunidade para revitalizar estes espazos. O obxectivo deste traballo é analizar como o desenvolvemento eólico pode contribuír a impulsar o desenvolvemento rural. Sendo así, realízase unha análise dos principais fluxos económicos que recibe unha comunidade local derivados da instalación dun parque eólico. Tamén se realiza o estudo dun caso de éxito, o da CMVMC de Baroña, que logrou aproveitar os ingresos procedentes da enerxía eólica para impulsar a súa aposta por unha xestión multifuncional do monte. Grazas a esta estratexia, a comunidade de montes xera actividade económica e emprego para Baroña, ao tempo que promove diferentes actividades socioculturais e ofrece múltiples beneficios para os comuneiros. Os resultados obtidos mostran que o modelo galego apenas conta coas comunidades locais para o desenvolvemento eólico, ofrecendo certos privilexios aos promotores dos parques eólicos. Isto limita o seu potencial para impulsar o desenvolvemento rural. Malia todo, a instalación de moitos parques eólicos en terras de titularidade comunitaria (a través da figura do MVMC) contribúe a compensar algunha das eivas do modelo. A propiedade compartida das terras posibilita un reparto de beneficios máis xusto, e a vinculación da participación na mesma á residencia, asegura que eses beneficios permanecen na propia comunidade local.

Dirección
Pérez Fra, Mª do Mar (Titoría)
COPENA RODRIGUEZ, DAMIAN Cotitoría

Tribunal
Pérez Fra, Mª do Mar (Presidente/a)
VILA VAZQUEZ, JOSE IGNACIO (Secretario/a)
MARTI EZPELETA, ALBERTO (Vogal)

Resumo
Esta investigación pescuda sobre a Área Metropolitana de Vigo, centrándose no proceso, na lexitimación e na prospectiva. O obxectivo principal consiste na validación, ou non, da hipótese da investigación, que é a seguinte: os diferentes axentes realizan unha constatación xeral de que a materialización da Área Metropolitana de Vigo melloraría a calidade de vida, en canto a oferta de servizos públicos e eficacia dos mesmos, dos habitantes dos 14 concellos incluídos na mesma, mais os desacordos partidistas baseados nas axendas e orientacións políticas diverxentes dos diferentes partidos, nos distintos niveis territoriais, imposibilitan a súa posta en funcionamento. Para acadar este obxectivo, desenvólvese unha análise bibliográfica, con especial atención na conceptualización do termo “área metropolitana” e os antecedentes existentes deste ente supramunicipal, tanto a nivel internacional como no caso español. Metodolóxicamente, realízanse entrevistas aos principais actores dos concellos involucrados na Área Metropolitana de Vigo, para posteriormente realizar unha análise discursiva. Os resultados acadados permiten evidenciar como o conflito político é o principal motivo da paralización deste ente metropolitano.

Dirección
VILA VAZQUEZ, JOSE IGNACIO (Titoría)

Tribunal
Pérez Fra, Mª do Mar (Presidente/a)
VILA VAZQUEZ, JOSE IGNACIO (Secretario/a)
MARTI EZPELETA, ALBERTO (Vogal)

Resumo
Este estudo examina o papel central do internacionalismo proletario no Partido Obrero de Unificación Marxista (POUM) durante a guerra civil española (1936-1939). O traballo plantexa como a defensa do internacionalismo foi fundamental na disputa polo relato dentro do bando republicano, na procura de cohesionar ideoloxicamente a militancia do partido e na mobilización bélica realizada polo POUM. Dende un enfoque cultural, estudarase a relación entre os debates acerca da cuestión nacional, a organización das milicias durante a guerra civil e a procura por conducir o esforzo bélico republicano cara a o triunfo da revolución socialista. A partir da hipótese da existencia dunha cultura de guerra revolucionaria forxada ao longo do conflito, buscarase tamén mostrar a circulación ideolóxica do internacionalismo «dende abaixo» centrándonos especialmente no discurso e uso da linguaxe dos milicianos do POUM.

Dirección
NUÑEZ SEIJAS, XOSE MANOEL (Titoría)

Tribunal
VILLARES PAZ, RAMON (Presidente/a)
MIGUEZ MACHO, ANTONIO (Secretario/a)
GRANDIO SEOANE, EMILIO FRANCISCO (Vogal)

Resumo
A industria do granito en Porriño comezou a súa andaina dende comezos do século XX. A partir das décadas de 1970 e 1980, experimenta unha forte expansión, traendo consigo a bonanza económica e a creación de numerosos empregos. Sen embargo, as pésimas condicións ambientais de traballo provocaron un alto número de intoxicados pola sílice que se suspendía no aire; como consecuencia centenas de afectados pola industria comezaron a sufrir silicose. A partir deste traballo búscase dar visibilidade á gran cantidade de afectados pola enfermidade, mais tamén se busca demostrar a relación que ten a expansión económica e a erosión da saúde dos traballadores. Para aliviar a situación deste contexto tan daniño foi necesario a acción de médicos e institucións sanitarias que destaparon os casos e demostraron que os niveis ambientais estaban lonxe de ser os adecuados. Ademais, a mobilización obreira foi esencial para acadar unha mellora nas súas condicións e tamén unhas compensacións dignas. A contextualización deste traballo establécese dentro do marco da Grande Aceleración e o Wasteoceno. A través das entrevistas e diversos documentos búscase chegar ao nivel de conciencia e responsabilidade que cada actor tivo dentro do proceso.

Dirección
BARCA , STEFANIA (Titoría)

Tribunal
LANERO TABOAS, DANIEL (Presidente/a)
DIAZ GEADA, ALBA (Secretario/a)
MIGUEZ MACHO, ANTONIO (Vogal)

Resumo
A muralla de Santiago de Compostela é un elemento na súa maioría desaparecido debido á súa demolición nos séculos XIX e XX, que forma parte da historia da cidade. O presente proxecto intentará reconstruíla dixitalmente, utilizando as novas tecnoloxías como son o modelado 3D e a Realidade Aumentada (RA) para ofrecer unha experiencia interactiva aos cidadáns e turistas, sensibilizando sobre o valor do patrimonio perdido e o deber da sociedade de preservar o que temos.

Dirección
SANCHEZ SANCHEZ, XOSE MANOEL (Titoría)
BALSA BARREIRO, JOSE Cotitoría

Tribunal
MIGUEZ MACHO, ANTONIO (Presidente/a)
MENDEZ FERNANDEZ, ROI (Secretario/a)
VILLARMEA ALVAREZ, XOSE IVAN (Vogal)

Resumo
Esta investigación explora as potencialidades de QGIS, un Sistema de Información Xeográfica (SIX) cuxas funcionalidades e posibilidades expóñense e analizan a partir da aplicación desta ferramenta dixital a un caso de estudo concreto: Santiago de Compostela e a evolución do seu tecido urbano desde as súas orixes ata o século XIX. Neste traballo escrito recóllese pormenorizadamente o procedemento aplicado coa ferramenta no transcurso desta investigación e faise unha valoración do produto, co fin de dar a coñecer a utilidade destas magníficas ferramentas de difusión do patrimonio cultural.

Dirección
SANCHEZ PARDO, JOSE CARLOS (Titoría)
Díaz Rodríguez, Mikel Cotitoría

Tribunal
MIGUEZ MACHO, ANTONIO (Presidente/a)
MENDEZ FERNANDEZ, ROI (Secretario/a)
SANCHEZ SANCHEZ, XOSE MANOEL (Vogal)

Resumo
Grazas ás novas tecnoloxías, a preservación dixital do patrimonio permite recuperar arquitecturas desaparecidas ou que está nun estado crítico de conservación, sempre que se dispoña das fontes documentais adecuadas. Mediante a modelaxe 3D, este proxecto busca unha nova vida a unha das múltiples construcións que, no seu momento, formaron parte da paisaxe urbana de Santiago de Compostela. Ademais do seu valor histórico e cultural, esta iniciativa planea unha estratexia alternativa para descentralizar o turismo, reducindo a presión sobre as zonas máis transitadas e evitando o seu desgaste acelerado. Deste modo, a dixitalización do patrimonio non só facilita a súa conservación e difusión, senón que tamén fomenta un debate sobre a protección do patrimonio popular. Máis alá dos grandes monumentos, é fundamental preservar aquelas construcións que deron forma á identidade da cidade, contribuíndo así a unha xestación máis sostible do entorno urbano e a unha experiencia máis equilibrada.

Dirección
SANCHEZ SANCHEZ, XOSE MANOEL (Titoría)
BALSA BARREIRO, JOSE Cotitoría

Tribunal
MIGUEZ MACHO, ANTONIO (Presidente/a)
MENDEZ FERNANDEZ, ROI (Secretario/a)
SANCHEZ SANCHEZ, XOSE MANOEL (Vogal)

Resumo
O proceso de inclusión das novas tecnoloxías en diferentes ámbitos considerados tradicionais é unha das características que define o contexto histórico e social dos últimos anos. Por este motivo, preséntase unha nova proposta que introduce a intelixencia artificial como ferramenta para divulgar o patrimonio documental. Desta forma, emerxe o proxecto Liber Sancti IAcobi, unha demo de chatbot ou asistente conversacional, que emprega a intelixencia artificial xenerativa para difundir o contido do manuscrito. O elemento central escollido na proposta é o Códice Calixtino, por tratarse dunha obra fundamental da Idade Media, para o coñecemento da Compostela tanto medieval como contemporánea, que posúe uns contidos valiosos que se reflicten nas prácticas actuais. A novidade que marca a diferenza desta proposta é que o modelo de chatbot emprega fontes documentais e bibliográficas escollidas e seleccionadas de xeito minucioso, marcando o rigor no resultado e a transferencia. O obxectivo final é a creación dunha ferramenta que poida ser empregada polos usuarios para satisfacer as incertezas relacionadas coa orixe, evolución e transformación do volume de Santiago de Compostela, con aplicación na investigación, transferencia e mesmo no turismo. Deste xeito, será posible coñecer a evolución histórica e artística, personaxes como a raíña Lupa, o Apóstolo Santiago, a relación de Carlomagno con Compostela, os milagres que protagoniza o Apóstolo, ou incluso en qué consistiu a “traslatio”, entre moitas outras singularidades.

Dirección
SANCHEZ SANCHEZ, XOSE MANOEL (Titoría)
Martínez Torres, Javier Cotitoría

Tribunal
MENDEZ FERNANDEZ, ROI (Presidente/a)
VILLARMEA ALVAREZ, XOSE IVAN (Secretario/a)
CAPELAN FERNANDEZ, MONTSERRAT (Vogal)

Resumo
Este traballo propón a creación dun proxecto para a divulgación de determinadas lendas e seres míticos do imaxinario popular galego a través da realidade virtual, de maneira que sexa posible interaccionar con elas. O obxectivo é estudar as lendas e os seres que as protagonizan, reflexionando sobre o seu significado no contexto social no que xerminaron, e dalas a coñecer en novos formatos adaptados á sociedade actual, dada a creba da súa transmisión espontánea. En concreto, abórdanse as lendas sobre mouras, cidades asolagadas, lobishomes, trasnos e as aparicións de ánimas, especialmente, da compaña. Mediante as novas tecnoloxías, a intención é crear un maior interese na cidadanía e fomentar a súa conservación de cara ao futuro, continuando como patrimonio vivo.

Dirección
MIGUEZ MACHO, ANTONIO (Titoría)
MENDEZ FERNANDEZ, ROI Cotitoría

Tribunal
SANCHEZ SANCHEZ, XOSE MANOEL (Presidente/a)
VILLARMEA ALVAREZ, XOSE IVAN (Secretario/a)
CAPELAN FERNANDEZ, MONTSERRAT (Vogal)