Nutrición e Dietética

1. Coñecer a terminoloxía e os conceptos específicos da materia.
2. Coñecer as bases fisiolóxicas da alimentación e a nutrición nos seres humáns sans.
3. Coñecer as características e propiedades dos alimentos e nutrintes.
4. Coñecer as necesidades nutritivas das persoas, en macro y micronutrintes, ó longo do ciclo vital.
5. Coñecer o concepto de dieta equilibrada e saudable para cada persona, segundo a súa edade, actividade e estado de saúde ou enfermedade.
6. Coñecer e saber manexar as táboas e programas de composición de alimentos e cálculos de dietas.
7. Ser quen de diseñar e calcular unha dieta en función das características dunha persoa san ou enferma.
8. Ser quen de realizar enquisas nutricionáis e dietéticas.
9. Coñecer os principios da manipulación e conservación dos alimentos, así como os seus riscos para a saúde.
10. Coñecer e saber utilizar os métodos para realizar a valoración do estado nutricional.
11. Saber recoñecer os principais trastornos nutricionais, tanto por exceso como por defecto, así como as bases para o seu tratamento dietético.
12. Ser quen de avaliar os hábitos alimentarios basándose en evidencias científicas.
13. Coñecer os principios das pautas de alimentación en diversas situaciones patolóxicas, con especial referencia a: obesidade, diabete, enfermedad celíaca, alerxia alimentaria, enfermedades oncolóxicas, insuficiencia renal e trastornos metabólicos.
14. Coñecer os principios e bases da aplicación segura das técnicas de nutrición artificial (enteral e parenteral).
15. Coñecer as bases científicas, psicolóxicas e socioculturais da Educación Sanitaria aplicadas a Nutrición e promoción da dieta saudable na Comunidade.

PROGRAMA TEÓRICO DE DOCENCIA EXPOSITIVA:


Módulo I: XENERALIDADES SOBRE NUTRICIÓN HUMAN. ENERXÍA E NUTRINTES
1.1. Historia e conceptos da nutrición
1.2. Bases bioquímicas da nutrición
1.3. Bases fisiolóxicas da nutrición

Módulo II: HIXIENE ALIMENTARIA
2.1. Os alimentos, a súa composición e calidade
2.2. Manipulación e conservación dos alimentos. Guías e riscos para a saúde
2.3. Planificación dietética e promoción do benestar nutricional. Factores de risco nutricional

Módulo III: A ALIMENTACIÓN NA SAUDE
3.1. Necesidades nutricionais e bases científicas da dieta sauble
3.2. Nutrición da embarazada, lactante, neno e adolescente
3.3. Nutrición no adulto e o anciano

Módulo IV: VALORACIÓN NUTRICIONAL NA SAUDE E A ENFERMEDADE
4.1. Métodos de valoración do estado nutricional
4.2. Valoración da inxesta de nutrintes
4.3. Valoración da nutrición en situacións patolóxicas

Módulo V: A ALIMENTACIÓN NA ENFERMEDADE
5.1 Desnutrición
5.2. Obesidade
5.3. Outros trastornos nutricionais na clínica: trastornos do comportamiento alimentario, enfermedades dixestivas, oncoloxía, coidados intensivos, ciruxía, trastornos cardiovasculares
5.4. Dietoterapia adaptada a situación clínica: alerxia alimentaria, enfermedade celíaca, diabetes, insuficiencia hepática, renal ou cardíaca
5.5. Nutrición artificial, enteral e parenteral
5.6. Productos e dispositivos para a nutrición artificial


PROGRAMA DE DOCENCIA INTERACTIVA (Aprendizaxe basado en problemas e prácticas):

SEMINARIOS
1. Fisioloxía e bioquímica da nutrición. Mitos e realidades
2. Composición de alimentos e bebidas populares
3. Factores de risco nutricional
4. Hábitos de alimentación
5. Táboas, programas e fontes de información sobre a composición de alimentos
6. Manexo práctico das fontes de información de composición de alimentos
7. Enquisas alimentarias
8. Diseño dunha dieta equilibrada
9. Consellos nutricionais a nai lactante


LABORATORIOS
1. Valoración do estado nutricional. Métodos clínicos
2. Valoración do estado nutricional. Métodos bioquímicos
3. Alimentación enteral. Sondas e os seus problemas
4. Alimentación enteral gástrica e transpilórica
5. Manexo seguro dos sistemas de alimentación enteral
6. Nutrición parenteral. Manexo seguro das vías e as súas solucións
7. Controis de enfermería en pacientes con nutrición artificial
8. Detección e solución de problemas en pacientes con nutrición enteral
9. Detección e solución de problemas en pacientes con nutrición parenteral

Bibliografía xeral:

- Gil Hernández A. Tratado de Nutrición. Tomo I: Bases fisiológicas y bioquímicas de la nutrición. 2ªed. Ed. Médica Panamericana, Madrid, 2010.
- Gil Hernández A. Tratado de Nutrición. Tomo II: Composición y calidad nutritiva de los alimentos. 2ªed. Ed. Médica Panamericana, Madrid, 2010.
- Gil Hernández A. Tratado de Nutrición. Tomo III: Nutrición humana en el estado de salud. 2ªed. Ed. Médica Panamericana, Madrid, 2010.
- Gil Hernández A. Tratado de Nutrición. Tomo IV: Nutrición clínica. 2ªed. Ed. Médica Panamericana, Madrid, 2010.
- Tojo R. Tratado de nutrición pediátrica. Ed. Doyma SL, Madrid, 2001.
- Comité de Nutrición de la AEP. Manual práctico de nutrición en Pediatría. Ed. Ergón, Madrid, 2007.
- Vázquez D, De Cos AI, López-Nomdedeu C. Alimentación y nutrición. Manual teórico-práctico. 2ªed. Ed. Díaz de Santos, Madrid, 2005.
- Salas-Salvadó J, Bonada Sanjaume A, Trallero Casañas R, Saló Sola ME, Burgos Peláez R. Nutrición y dietética clínica. 2ªed. Ed. Elsevier España, SL, Barcelona, 2008.
- Serrano-Ríos M. Nutrición y alimentación. Nuevas perspectivas. Ed. McGraw-Hill Interamericana, Madrid, 2008.
- Martín Salas C, Díaz Gómez J. Nutrición y dietética. Ed. DAE, Madrid, 2009.
- Mataix J. Nutrición y alimentación humana. 2ª ed. Ergon, Madrid, 2009.
- Dudek SG. Nutrition essentials for nursing practice. 6th Ed. Ed. Wolters Kluwer / Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia, 2010.
- Astiasiaran I, Martínez A. Alimentos. Composición y propiedades. McGraw-Hill Interamericana, Madrid, 2000.
- Shils ME. Nutrición en salud y enfermedad. McGraw-Hill Interamericana, Madrid, 2002.
- Martínez JA, Del Puy M. Fundamentos de nutrición y dietética. Bases metodológicas y aplicaciones. Ed. Médica Panamericana, Madrid, 2011.


Bibliografía específica:

- Grande Covián F. Desarrollo histórico del conocimiento científico de la nutrición. En: Fundación Príncipe de Asturias, ed. La nutrición y la salud. Oviedo, 1993.
- Gibney M, MacDonald I, Roche HM. Nutrition & Metabolism. 2ªed. Londres, Blackwell Publishing Company, 2009.
- Nelson DL, Cox MM. Lehninger Principios de Bioquímica. 4ª ed. Barcelona, Omega, 2006.
- Bruce M, Koeppen BM, Stanton BA. Berne and Levy physiology. 6ªed. St. Louis, Elsevier-Mosby, 2008.
- Abbas AK, Lichtan AH. Inmunología celular y molecular. 6ªed. Amsterdam, Eslevier, 2008.
- Johnson LR. Gastrointestinal physiology. 7ªed. St. Louis, Elsevier-Mosby, 2007.
- Belitz HD, Grosch W, Schieberle P. Food chemistry. 4ªed. Berlin, Springer, 2009.
- Tojo R, Pavón P. Alimentación do neno escolar. Xunta de Galicia, 1984.
- Aranceta J, Serra L. Leche, lácteos y salud. Madrid, Ed. Médica Panamericana, 2005.
- Lawrence RA, Lawrence RM. Lactancia materna. 6ªed. Barcelona, Elsevier, 2007.
- Ballabriga A, Carrascosa A. Nutrición en la infancia y la adolescencia. 3ªed. Madrid, Ergon, 2006.
- Aranceta J, Pérez-Rodrigo C. Frutas, verduras y salud. Barcelona, Masson, 2006.
- Redondo L. La fibra terapéutica. 2ªed. Barcelona, Glosa, 2002.
- Aparicio R, Harwood J. Manual del aceite de oliva. Madrid, Mundi-Prensa, 2003.
- Ashurst PR. Chemistry and technology of soft drinks and fruit juices. 2ªed. Oxford, Blackwell, 2005.
- Moll M, Moll N. Compendio de riesgos alimentarios. Madrid, AMV, 2006.
- Camean A, Repetto M. Toxicología alimentaria. Madrid, Díaz de Santos, 2006.
- Barasi ME. Human nutrition. A health perspective. 2ªed. Londres, Arnold, 2003.
- Agencia Española de Seguridad Alimentaria. Hábitos saludables de alimentación y actividad física. Estrategia NAOS. Madrid, Ministerio de Sanidad y Consumo, 2006.
- Maughan RJ. Nutrition in Sports. London, Blackwell Science, 2000.
- De Torres ML, López-Pardo M, Domínguez A, de Torres C. La enfermera de nutrición como educadora y formadora asistencial en atención primaria y en el ámbito hospitalario: teoría y práctica. Nutr Clin Diet Hosp 2008;28:9-19.

Competencias específicas da materia (ORDEN CIN/2134/2008, + libro blanco da ANECA
do Título de Grao de Enfermería)
Coñecer as necesidades nutricionais e valorar o estado nutricional das personas sanas e con problemas de saúde ó longo do ciclo vital, co fin de promover e reforzar pautas de conducta alimentaria saudable.
Identificar os macro e micronutrintes e os alimentos nos que se atopan.
Identificar os problemas nutricionais máis prevalentes e seleccionar as recomendacións dietéticas axeitadas.

Docencia expositiva:
Vaise basear en leccións teóricas, expuestas polo profesor coa axuda dos recursos didácticos dispoñibles. Cada clase terá unha duración de unha hora, incluiendo alomenos 10 minutos para aclaración de dúbidas por parte dos alumnos. Vaise seguir unha orde lóxica no desenrolo do temario. As clases vans complementar con material adicional para o traballo persoal do alumno.
Por tratarse dunha materia en extinción, non se oferta docencia expositiva.

Docencia interactiva Seminario:
Sesións sobre temas específicos, que poden complementar ou desenrolar aspectos específicos introducidos na docencia expositiva. Nesas sesiones vaise fomentar a participación activa dos alumnos, o traballo en grupo e o debate baseado en argumentos racionais e científicos.

Docencia interactiva Laboratorio:
Vanse realizar talleres ou sesións prácticas nas que os alumnos realizarán actividades ou procedementos esenciais no campo da nutrición clínica. Vanse basear en simulacións de problemas de alimentación, trastornos nutricionais ou posta en marcha e detección de problemas en procedementos de alimentación artificial.

Por tratarse dunha materia en extinción, non se oferta docencia interactiva.
Contémplanse dous supostos:

a) Aqueles estudantes que xa teñan feitas e superadas as clases interactivas en cursos pasados están exentos de realizalas.

b) Aqueles estudantes que non realizaron as clases interactivas en cursos pasados, asistirán ás correspondentes da materia equivalente do novo plan de estudos.
É fundamental que o estudante se poña en contacto co coordinador da materia ao comezo do curso académico para facilitar dita incorporación.

A cualificación final da materia será a suma das cualificacións obtidas na evaluación teórica e as actividades do alumno, co seguinte reparto porcentual:

- Evaluación teórica final: 60%
- Elaboración persoal de traballos: 20%
- Participación activa (asistencia, seminarios e laboratorios): 20%

Requisitos mínimos para superar a materia: Deberánse cumplir as duas seguintes condicións:
- Obter mais do 55% do total de puntos posibles na evaluación teórica final.
- Obter mais do 55% da puntuación total posible correspondiente ós traballos e participación activa.


A proba teórica final incluirá preguntas de todo o programa da materia (docencia expositiva, seminarios e laboratorios) e constará de alomenos 50 preguntas tipo test, con 4 opciones, de resposta única. Cada 3 erros descontarán unha pregunta.

TRABALLO PRESENCIAL:
- Aula: 18 horas
- Seminario: 9 horas
- Laboratorio: 9 horas
- Tutoría: 4,5 horas
- Evaluación: 2 horas

Total de traballo presencial: 42,5 horas

TRABALLO PERSONAL DO ESTUDIANTE, NON PRESENCIAL:
- Estudio individual de docencia expositiva: 27 horas
- Lecturas recomendadas, actividades de biblioteca ou similares, para seminarios: 24 horas
- Traballo personal para prácticas: 19 horas

Total traballo personal de estudiantes: 70 horas

1. Asistencia activa e participación en todas as actividades presenciais.
2. Estudo e preparación dos temas de forma sistemática e continuada.
3. Comentario das dudas co profesor.
4. Tratar de interrelacionar os contidos entre sí, buscando a súa utilidade e repercusión na práctica profesional.
5. Considerar o estudo como unha ferramenta formativa complementaria as demáis asignaturas e non cómo un temario que se debe estudiar para superar un exame.
6. Acudir de forma regular a biblioteca para coñecer e revisar a bibliografía relevante para cada tema.
7. Visitar as diversas páxinas web suxeridas en cada tema para obter información adicional e ferramentas para realizar cálculos dietéticos e dar consellos nutricionais.
8. Buscar na realidade diaria situacións e problemas nutricionais que poden servir de estímulo para o estudo da materia.
9. Implicarse de forma activa nos seminarios e nos laboratorios, como método para obter o maior rendemento de ditas sesións e adquirir a capacitación que será necesaria na actividade laboral futura.
10. Mediante crítica constructiva, tratar de facer aportacións para mellorar o contido e a dinámica da materia.