Intervención neuropsicolóxica

- Proporcionar aos estudantes coñecementos sobre os fundamentos da intervención en Neuropsicoloxía.
- Dar a coñecer aos estudantes as principais estratexias de intervención neuropsicolóxica.
- Proporcionar coñecementos que permitan aos alumnos e alumnas ser capaces de deseñar, desenvolver e avaliar programas de intervención e rehabilitación neuropsicolóxica, en función do diagnóstico e das variables de tipo individual e social que concorran en cada caso
- Proporcionar coñecementos que permitan ao alumno ser capaz de identificar as implicacións éticas da súa actuación profesional e axustarse ás obrigas deontolóxicas da Psicoloxía no ámbito sanitario, mostrando un compromiso ético e profesional cos valores de igualdade de oportunidades e respecto á diversidade.

1. Fundamentos da intervención neuropsicolóxica: plasticidade cerebral, obxectivos e variables modeladoras da recuperación. Estratexias de intervención neuropsicolóxica.
2. Técnicas de rehabilitación neuropsicolóxica. Aspectos a ter en conta para planificar, aplicar e avaliar un programa de rehabilitación.
3. Rehabilitación neuropsicolóxica das funcións cognitivas: atención-concentración, memoria, linguaxe, funcións executivas, praxias, gnosias e conciencia dos déficits.
4. Rehabilitación neuropsicolóxica na práctica clínica: ámbitos de aplicación, intervención coas familias, aspectos éticos e legais.

Bibliografía básica:

Bruna Rabbasa, O., Roig Fusté, J. M., Puyuelo Sanclemente, M., Junqué Plaja, C. & Ruano Hernández, A. (2011). Rehabilitación Neuropsicológica: Intervención y práctica clínica. Barcelona: Elsevier.
Noggle, C., Dean, R., & Barisa, M. T. (Eds.). (2013). Neuropsychological Rehabilitation. Springer Publishing Company.
Prigatano, G.P. (2023). Principles of Neuropsychological Rehabilitation. New York: Oxford University Press.
Triviño, M., Arnedo, M., Bembibre, J. (coord.) (2021). Neuropsicología a través de casos clínicos. Evaluación y rehabilitación (2ª ed.). Madrid: Médica-Panamericana.
Wilson, B., Winegardner, J., van Heugten, C. & Ownsworth, T. (2017) Neuropsychological Rehabilitation: The International Handbook. London: Taylor and Francis


Bibliografía complementaria:

Arnedo, M., Bembibre, J., Montes, A., Triviño, M. (2015). Neuropsicología Infantil: A través de casos clínicos. Madrid: Médica Panamericana
Arango Laprilla, J.C. (2006). Rehabilitación Neuropsicológica. México: Manual Moderno.
Attix, D.K. & Welsh-Bohmer, K.A. (2006). Geriatric neuropsychology: assessment and intervention. New York: Guildord Press.
Bruna Rabassa, O., Signo Miguel, S. & Molins Sauri, M. (2018). Intervención neuropsicológica en los trastornos neurodegenerativos. Madrid: Síntesis. Champion, A.J. (2006). Neuropsychological Rehabilitation: A resource for group-based education and intervention. England: John Wiley & Sons.
De Noreña, D., Ríos-Lago, M., Bombín-González, I., Sánchez-Cubillo, I., García-Molina, A. & Tirapu-Ustárroz, J. (2010). Efectividad de la rehabilitación neuropsicológica en el daño cerebral adquirido (I): atención, velocidad de procesamiento, memoria y lenguaje. Revista de Neurología, 51: 687-98.
De Noreña, D, Sánchez-Cubillo, I, García-Molina, A, Tirapu-Ustárroz, J., Bombín-González, I. & Ríos-Lago, M. (2010) Efectividad de la rehabilitación neuropsicológica en el daño cerebral adquirido (II): Funciones Ejecutivas, Modificación de conducta y psicoterapia, y uso de nuevas tecnologías. Revista de Neurología, 51: 733-744.
Ferri Campos, J., Navarro Pérez, M. D., O' Valle Rodríguez, M. (2022). Intervención neuropsicológica en procesos atencionales Madrid: Síntesis
Gil, R. (2019) Neuropsicología (7ª ed.). Barcelona: Elsevier.
Johnstone, B & Stonnington, H. (2009). Rehabilitation of neuropsychological disorders: A practical guide for rehabilitation professionals. New York: Psychology Press.
Junqué, C. & Barroso, J. (Coord.) (2009). Manual de Neuropsicología. Madrid: Síntesis.
Kolb, B. & Whishaw, I.Q. (2017). Neuropsicología Humana (7ªEd). Madrid: Médica Panamericana.
Lezak, M.D., Howieson, D.B & Loring, D.W. (2012). Neuropsychological Assessment (5ª Ed). New York: Oxford University Press.
Muñoz, J.M. & Tirapu, J (2001). Rehabilitación neuropsicológica. Madrid: Síntesis.
Pardos Veglia, A. (2019). Intervención neuropsicológica infantil. Madrid: Síntesis.
Pérez M. (2009). Manual de Neuropsicología Clínica. Madrid: Pirámide
Pérez Sánchez, M. (2019). Intervención neuropsicológica en los trastornos adquiridos del lenguaje. Madrid: Síntesis.
Rains, G.D. (2003). Principios de Neuropsicología Humana. Mexico: McGrawHill
Sánchez Cabeza, A. (2018). Intervención neuropsicológica y funcional en apraxias. Madrid: Síntesis.
Sohlberg, M. M. & Mateer, C. A. (2001). Cognitive Rehabilitation: An integrative neuropsychological approach. New York: Guilford Press.
Tirapu, J., Ríos, M, y Maeztu, F. (2011). Manual de Neuropsicología (2ª Ed). Barcelona: Viguera.
Wilson, B. A., Gracey, F., Evans, J. J., & Bateman, A. (2009). Neuropsychological Rehabilitation: Theory, Models, Therapy and Outcome. Cambridge University Press
Wilson, B. A., Herbert, C.M. y Shial, A. (2003). Behavioural approaches in neuropsychological rehabilitation: optimising rehabilitation procedures. New York: Psychology Press.


Outros recursos con información de interese sobre Intervención Neuropsicolóxica:
Portal de Neuropsicoloxía: http://www.neuropsychologycentral.com
División de Neuropsicoloxía Clínica da APA: http://www.div40.org/
Revistas especializadas en Rehabilitación Neuropsicolóxica:
Neuropsychological Rehabilitation: http://taylorandfrancis.metapress.com
Neurorehabilitation: http://www.iospress.nl

Das competencias establecidas para o Título de Máster, nesta materia se abordan as seguintes:

Básicas e Xerais:
CG11 - Axustarse ás obrigas deontolóxicas da Psicoloxía no ámbito sanitario, mostrando un compromiso ético e profesional cos valores de igualdade de oportunidades, de respeto á diversidade e de resolución pacífica dos conflictos.
CG6 - Coñecer en profundidade os distintos modelos de avaliación e intervención no ámbito da Psicoloxía Xeral Sanitaria, así como as técnicas e procedementos que deles se derivan para a abordaxe dos trastornos do comportamento e os factores psicolóxicos asociados cos problemas de saúde.
CG8 - Deseñar, desenvolver e, no seu caso, supervisar e avaliar plans e programas de intervención psicolóxica, en función da avaliación psicolóxica e das variables de tipo individual e social que concurran en cada caso.
CG9 - Mostrar habilidades de comunicación interpersoal e de manexo das emocións adecuadas para unha interacción efectiva cos pacientes, familiares e coidadores nos procesos de identificación do problema, avaliación, comunicación do diagnóstico e intervención e seguemento psicolóxicos.
CB7: Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en entornos novos ou pouco coñecidos dentro de contextos mais amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudio.
CB8: Que os estudantes sexan capaces de integrar coñecementos e enfrontarse á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, sendo incompleta ou limitada inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vinculadas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos.
CB9: Que os estudantes saiban comunicar as súas conclusións e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan a públicos especializados e non especializados dun modo claro e sen ambigüidades.

Específicas:
CE2 - Ser capaz de planificar e desenvolver unha sesión de avaliación e intervención, establecendo hipóteses das que deducir enunciados contrastables.
CE5. Saber elixir e aplicar as técnicas de intervención psicolóxica mais adecuadas de acordo coa súa finalidade (prevención, tratamento, rehabilitación, consello, asesoramento, etc.).
CE6. Saber planificar e desenvolver unha intervención psicolóxica, establecendo obxectivos pertinentes e realistas en función das características do problema e o contexto.
CE7. Saber realizar o seguimento dunha intervención, de acordo cos obxectivos fixados, para introducir, se fose o caso, cambios na mesma durante o seu desenvolvemento.
CE8 - Saber proporcionar retroalimentación aos destinatarios de forma adecuada e precisa co fin de implicalos nas distintas fases do proceso de avaliación e intervención psicolóxicas

Transversais:
CT3: Saber analizar críticamente e utilizar as fontes de información clínica.
CT5: Saber desenvolver o seu traballo dende a perspectiva da calidade e a mellora continua, coa capacidade autocrítica necesaria para un desempeño profesional responsable.
CT7. Saber analizar dende o punto de vista ético os problemas e as súas posibles solucións

As clases, de 120 minutos de duración, impartiranse no Laboratorio de Neuropsicoloxía (planta -2 do Módulo A). Consistirán en sesións presenciais expositivas dos temas recollidos no programa de contidos e sesións interactivas. Para o seu mellor seguimento, previamente o/a estudante disporá do material de apoio utilizado na aula.
As sesións interactivas impartiranse tendo en conta o desenvolvemento de contidos nas sesións expositivas, estando programadas para realizarse trala finalización da exposición de contidos en cada tema. Nas sesións interactivas inclúense actividades relacionadas co estudio de casos e a aprendizaxe baseada en problemas, así como co manexo de ferramentas do ámbito da intervención neuropsicolóxica. O/a alumno/a irá elaborando un informe sobre estas actividades, recolléndoas nun portafolio que deberá entregar á profesora a través do Campus Virtual.
Ademais, coa finalidade de valorar a evolución, grao de adquisición de coñecementos e habilidades adquiridas por parte dos/as estudantes nas clases, deberán realizar un Traballo Tutelado individual, integrando a súa aprendizaxe dos contidos teóricos e prácticos. Este traballo será entregado a través do Campus Virtual.
As actividades formativas das clases compleméntanse coa asistencia a titorías.
*Titorías individuais: a profesora da materia estará dispoñible en horario de titorías para atender dúbidas e calquera cuestión relacionada co desenvolvemento da materia e os seus contidos. O horario de titorías está exposto na páxina web da Facultade, e na porta do seu despacho (nº 78, módulo A).
*Traballo autónomo do estudante: Ademais da asistencia ás actividades presenciais, o estudante deberá adicar un tempo á lectura de materiais complementarios e estudo dos contidos, así como á elaboración de informes.

*O Campus Virtual da USC será a ferramenta que se utilice para por a disposición do alumnado calquera dos materiais relacionados coa metodoloxía docente da materia, que terán por defecto formato dixital. Adicionalmente poderá dispoñerse de materiais no servizo de reprografía da Facultade.
*Crearase un foro específico no Campus Virtual dirixido a atender dúbidas relacionadas coa docencia.

A avaliación dos coñecementos e das competencias adquiridas, tanto nas clases teóricas como prácticas, realizarase atendendo aos seguintes criterios:
1.- Realizarase un exame final do programa teórico e de prácticas completo, dirixido a verificar o nivel de coñecementos dos estudantes. Este exame terá un peso do 50% na cualificación final.
2.- Valorarase a asistencia ás clases e participación nelas, co cumprimento das actividades programadas en cada unha das sesións e a elaboración do correspondente portafolio. A avaliación desta parte pesará un 20% na cualificación final.
3.- Valorarase a realización dun informe de traballo individual, tendo en conta: a capacidade para argumentar e responder ás cuestións formuladas; a organización da información; a expresión e coherencia do documento; o manexo e precisión da linguaxe científica; a calidade formal da presentación escrita seguindo as normas da APA. A avaliación desta parte suporá un 30% da cualificación final

*Para que calquera dos elementos nos que descansa a avaliación sumen na cualificación final débese alcanzar un nivel mínimo en cada uno deles, que represente un 35% da puntuación máxima.

A materia consta de 3 créditos, que se corresponden cun total estimado de 75 horas de traballo do estudante, que se reparten en:
- Asistencia a actividades presenciais: 24 horas (Expositivas: 16 h; Interactivas: 8 h)
- Traballo non presencial: 51 horas (Actividades de lectura e estudio de materiais: aprox. 35 h; elaboración de informes: aprox. 16 h.)

-Asistir regularmente ás clases expositivas e interactivas.
-Participar e implicarse activamente na dinámica das clases e na realización das actividades programadas.
-Preguntar para resolver dúbidas.
-Completar as notas de clase coas lecturas recomendadas dos materiais.
-Estudar os contidos a medida que se vai desenvolvendo o programa.´
-Facer e entregar o traballo/portafolio nos prazos fixados.
-Utilizar as titorías para a resolución de dúbidas e/ou orientación no proceso de aprendizaxe. O horario de titorías é o seguinte: martes de 9 a 12 h. e xoves de 11 a 14 h. (despacho nº 78 módulo A)

No desenvolvemento da materia se considerará que o/a alumno/a ten formación a nivel de grao en materias sobre as bases biolóxicas da conduta (Fundamentos Biolóxicos da Conduta; Neurociencia Condutual; Neurociencia Cognitiva), en Neuropsicoloxía, así como en materias de intervención en Psicoloxía Clínica e da Saúde. Ademais, que a nivel de posgrao, estará familiarizado con aspectos xerais da intervención en Psicoloxía Sanitaria e a Neuropsicoloxía Aplicada.