Recursos bibliográficos e xéneros científicos

1. Tomar conciencia da relevancia que ten o dominio da lectura e da escrita académica no ámbito universitario.
2. Adquirir competencias para a xestión dos recursos lingüísticos e a información lingüística para propósitos académicos e de investigación, o cal implica:
2.1. Coñecer as fontes relevantes de información bibliográfica e saber acceder a elas.
2.2. Saber utilizar adecuadamente os recursos e equipamentos.
2.3. Dominar a tecnoloxía para rexistrar datos.
2.4. Familiarizarse co manexo de fontes documentais.
3. Coñecer os xéneros científicos habituais no ámbito da lingüística.
4. Adquirir competencias para planificar, desenvolver e redactar traballos de investigación lingüística.

TEMA 1.- O TEXTO ACADÉMICO-CIENTÍFICO

1.1. A lectura e a escrita académicas no ámbito universitario
1.2. Características xerais dos textos académico-científicos
1.3. Os xéneros científicos

TEMA 2.- FONTES DOCUMENTAIS NO ÁMBITO ACADÉMICO-CIENTÍFICO

2.1. Tipoloxía de fontes documentais
2.2. Recursos bibliográficos en liña
2.2.1. Catálogos bibliotecarios
2.2.2. Bases de datos bibliográficas
2.2.3. Repositorios textuais
2.3. Contido e organización das principais bases de datos de lingüística e linguas
2.4. Creación e xestión de bases de datos persoais
2.4.1. Manexo dos xestores bibliográficos para a importación e xestión de contidos
2.4.2. Refworks

TEMA 3.- PLANIFICACIÓN DO TRABALLO CIENTÍFICO: SELECCIÓN, ORGANIZACIÓN E PRESENTACIÓN DA INFORMACIÓN

3.1. Preescrita: o deseño do traballo
3.1.1. Temas: problemas, preguntas, hipóteses
3.1.2. Metodoloxías: estratexias, enfoques e técnicas
3.2. Escrita: a redacción do traballo
3.2.1. As partes do texto: escribir introducións e conclusións
3.2.2. Sintetizar información: paráfrases, citas e referencias
3.2.3. Redactar parágrafos académicos
3.3. Postescrita: avaliación e corrección lingüística

BIBLIOGRAFÍA BÁSICA

Belcher, W. L. (2010): Cómo escribir un artículo académico en 12 semanas. Guía para publicar con éxito. México: Flacso.
Booth, W. C., G. G. Colomb, J. M. Williams (2008): Cómo convertirse en un hábil investigador. Barcelona: Gedisa.
Carlino, Paula (2005): Escribir, leer y aprender en la universidad: Una introducción a la alfabetización académica. Buenos Aires: Fondo de Cultura Académica.
Cassany, Daniel (2006): Taller de textos: Leer, escribir y comentar en el aula (= Papeles de Pedagogía, 68). Barcelona: Paidós.
Cassany, Daniel (2007): Afilar el lapicero: Guía de redacción para profesionales. Barcelona: Anagrama.
Castelló, Montserrat, coord. et al. (2007): Escribir y comunicarse en contextos científicos y académicos: Conocimientos y estrategias. Barcelona: Graó.
Das, Anup Kumar (2015): Scholarly Communications [en liña]. París: UNESCO, http://eprints.rclis.org/24869/1/231938e.pdf, Consulta: 17/07/2020.
Litosseliti, Lia (ed.) (2010): Research methods in linguistics. London/New York: Continuum.
Martínez de Sousa, José (2007 [2001]): Manual de estilo de la lengua española. Gijón: Trea, 3ª ed. aum.
Montolío, Estrella, dir. (2014): Manual de escritura académica y profesional, Barcelona: Ariel, 2 vols.
Narvaja de Arnoux, Elvira, Mariana di Stefano & Cecilia Pereira (2013 [2002]): La lectura y la escritura en la Universidad. Buenos Aires: Eudeba.
Podeva, R. J. & D. Sharma (eds.) (2013): Research Methods in Linguistics. Cambridge: CUP.
Regueiro Rodríguez, Mª Luisa & Daniel Moisés, Sáez Rivera (2013): El español académico: Guía práctica para la elaboración de textos académicos. Madrid: Arco Libros.
Silvia, Paul (2019): How to write a lot. Washington: American Psychological Association.
Vázquez, Graciela, coord. (2001): El discurso académico oral: Guía didáctica para la comprensión auditiva y visual de clases magistrales. Madrid: Edinumen.
Vázquez, Graciela, coord. (2001): Guía didáctica del discurso académico escrito: ¿Cómo se escribe una monografía? Madrid: Edinumen.

BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA

Alonso-Arévalo, Julio (2014): "Alfabetización en Comunicación Científica: Acreditación, OA, redes sociales, altmetrics, bibliotecarios incrustados y gestión de la identidad digital" [en liña]. Relatorio presentado en Alfabetización informacional: Reflexiones y Experiencias (Lima, Perú, 20 y 21 de marzo del 2014), http://eprints.rclis.org/22838/, Consulta: 17/07/2020.
Álvarez de Mon y Rego, Inmaculada (2001): “Problemas en torno a la definición del lenguaje científico-técnico” [en liña], Ibérica, 3, pp. 31-42, https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=2475901, Consulta: 17/07/2020.
Argudo Plans, Silvia & Pons Serra, Amadeu (2012): Mejorar las búsquedas de información. Barcelona: Universitat Oberta de Catalunya.
Baiget, Tomàs & Daniel Torres-Salinas (2013): Informe APEI sobre Publicación en revistas científicas (= Informe APEI, 7) [en liña]. Gijón, Asociación Profesional de Especialistas en Información, http://www.apei.es/wp-content/uploads/2013/11/InformeAPEI-Publicaciones…, Consulta: 17/07/2020.
Bajtin, Mijail M. (1979 [1952-53]): “El problema de los géneros discursivos” [en liña]. En Estética de la creación verbal. México: Siglo XXI, pp. 248-293, http://estafeta-gabrielpulecio.blogspot.com.es/2009/06/mijail-m.html, Consulta: 17/07/2020.
Barrionuevo Almuzara, Leticia (2008): “El acceso abierto a la literatura científica en España: dos rutas de color” [en liña]. En V Foro Mundial de Conocimiento Libre (Puerto Ordaz, Venezuela, 19-23 noviembre 2007), E-Prints in Library & Information Science, [2008], http://eprints.rclis.org/11105/, Consulta: 17/07/2020.
Bericat, E. (1998): La integración de los métodos cuantitativo y cualitativo en la investigación social. Significado y medida, Barcelona: Ariel.
Bhatia, Vijay (2012): “Critical Reflections on Genre Analysis” [en liña]. Ibérica, 24, pp. 17-28, https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=4106337, Consulta: 17/07/2020.
Bitchener, John (2010): Writing an Applied Linguistics Thesis or Dissertation: A Guide to Presenting Empirical Research. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Blair, L. (2016): Writing a graduate thesis of dissertation, Rotterdam: Sense.
Boeglin Naumovic, Martha (2007): Leer y redactar en la universidad: del caos de las ideas al texto estructurado. Sevilla: MAD.
Calvi, Maria Vittoria et al. (2009): Las lenguas de especialidad en español. Roma: Carocci.
Cordón García, José Antonio et al. (2012 [2010]): Las nuevas fuentes de información: Información y búsqueda documental en el contexto de la web 2.0. Madrid: Pirámide, 2ª ed.
Duarte-García, Emilio (2007): “Gestores personales de bases de datos de referencias bibliográficas: características y estudio comparativo” [en liña]. El Profesional de la Información, 16/6, pp. 647-656, http://hdl.handle.net/10810/7684, Consulta: 17/07/2020.
Eco, Umberto (2001 [1977]): Cómo se hace una tesis: Técnicas y procedimientos de estudio, investigación y escritura. Barcelona: Gedisa.
Fortanet, Inmaculada, Juan Carlos Palmer & Santiago Posteguillo, eds. (2004): Linguistic Studies in Academic and Professional English. Castelló de la Plana: Universitat Jaume I.
García Gondar, Francisco (dir.) et al. (1998): BILEGA: Bibliografía Informatizada da Lingua Galega [en liña]. Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades, https://www.cirp.es/w3/proxectos/proxecto-bilega.html, Consulta: 17/07/2020.
Hyland, Ken (2004): Disciplinary Discourses: Social Interaction in Academic Writing. London: Longman.
Lavid, Julia (2005): Lenguaje y nuevas tecnologías: Nuevas perspectivas, métodos y herramientas para el lingüista del siglo XXI. Madrid: Cátedra.
Jensen, J. (2017) Write No Matter What. Advice for academics. Chicago: University of Chicago Press.
Leki, Ilona (1998 [1995]): Academic Writing: Exploring Processes and Strategies [en liña]. Cambridge: Cambridge University Press, https://docs.google.com/uc?id=0B8WFjZPxDbtJMXZtcEFkNzJDS00&export=downl…, Consulta: 17/07/2020.
López Alonso, Covadonga (2014): Análisis del discurso. Madrid: Síntesis.
Marimón Llorca, Carmen & Isabel Santamaría Pérez (2007): “Los géneros y las lenguas de especialidad (II): el contexto científico-técnico”. En Enrique Alcaraz Varó et al. (eds.), Las lenguas profesionales y académicas, Barcelona: Ariel, pp. 127-140.
Martínez de Sousa, José (1993 [1989]): Diccionario de bibliología y ciencias afines. Madrid: Fundación Germán Sánchez Ruipérez, 2ª ed. aum.
Montolío, Estrella (2011): “La comunicación escrita en la sociedad del conocimiento. Formación universitaria y desempeño profesional” [en liña]. Quaderns de Filologia: Estudis lingüístics, 16, pp. 129-148, https://ojs.uv.es/index.php/qfilologia/article/view/3936, Consulta: 17/07/2020.
Montolío, Estrella, coord. (2000): Manual práctico de escritura académica (= Ariel Practicum). Barcelona: Ariel.
Moyano, Estela Inés (2001): “Una clasificación de géneros científicos” [en liña]. En XIX Congreso AESLA (Universidad de León, 3-5 de mayo de 2001), pp. 1-9, http://userpage.fu-berlin.de/vazquez/vazquez/Clasificacion%20de%20gener…, Consulta: 17/07/2020.
Muñoz Dagua, Elvia Clarena & Mireya Cisneros Estupiñán (2012): “Fundamentos para la construcción del discurso profesional en el aula universitaria” [en liña]. Cuadernos de Lingüística Hispánica, 20, pp. 93-114, https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=4213980, Consulta: 17/07/2020.
Reguera, Alejandra (2014): “La escritura académica en la universidad: literacidad, géneros discursivos e interacción dialógica” [en liña]. Revista Digital de Políticas Lingüísticas, 6, pp. 69-77, https://revistas.unc.edu.ar/index.php/RDPL/article/view/8730, Consulta: 30/04/2018.
Rojas García, Ilene (2016): “Género en Lingüística Sisté mico Funcional y en Sociorretórica: Apuntes para una didáctica de la lectura y la escritura en la universidad” [en liña]. Cuadernos de Lingüística Hispánica, 28, pp. 93-114, https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=5603096, Consulta: 17/07/2020.
Sierra Bravo, Restituto (1994 [1986]): Tesis doctorales y trabajos de investigación científica: Metodología general de su elaboración y documentación. Madrid: Paraninfo, 2ª ed. aum.
Swales, John M. (1990): Genre Analysis: English in Academic and Research Settings. Cambridge: Cambridge University Press.
Vargas Franco, Alfonso et al. (2008 [2007]): Escribir en la Universidad: Reflexiones y estrategias sobre el proceso de composición escrita de textos académicos. Cali: Universidad del Valle.
Venegas, René et al. (2015): Escribir desde la pedagogía del género: Guías para escribir el trabajo final de grado en licenciatura [en liña]. Valparaíso: Pontificia Universidad Católica de Valparaíso, 2015, https://www.researchgate.net/publication/313987914, Consulta: 17/07/2020.
Walker, Rob (2002 [1989]): Métodos de investigación para el profesorado. Madrid: Morata, 3ª ed.
Wray, A. & A. Bloomer (2012): Projects in Linguistics and Language Studies. London: Routledge.

BÁSICAS E XERAIS

A1. Posuír e comprender coñecementos que acheguen unha base ou oportunidade de ser orixinais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, decote nun contexto de investigación.
A2. Que as/os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade de resolución de problemas en contornos novos ou pouco coñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo.
A3. Que as/os estudantes sexan capaces de integrar coñecementos e enfrontárense á complexidade de formular xuízos a partir dunha información que, sendo incompleta ou limitada, inclúa reflexións sobre as responsabilidades sociais e éticas vencelladas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos.
A4. Que as/os estudantes saiban comunicar as súas conclusións e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan a públicos especializados e non especializados dun xeito claro e sen ambigüidades.
A5. Que as/os estudantes posúan as habilidades de aprendizaxe que lles permitan continuar estudando dun xeito que en gran medida terá que ser autodirixido ou autónomo.
B1. Capacitación das/os estudantes para que adquiran coñecementos lingüísticos especializados e habilidades para analizar criticamente as propostas máis relevantes no ámbito dos estudos lingüísticos.
B2. Adquisición dos fundamentos metodolóxicos e críticos que permitan aos estudantes acceder ao exercicio da actividade profesional cunha formación versátil e interdisciplinar.
B3. Capacidade das/os estudantes no manexo das novas tecnoloxías da información e da comunicación aplicadas ao campo dos estudos lingüísticos, así como indicar a súa utilidade na práctica profesional e investigadora.
B4. Capacidade das/os estudantes para abrir vías de investigación novidosas no ámbito dos estudos lingüísticos, dotándoas de aplicación práctica para a súa transferencia a distintos ámbitos profesionais.
B5. Capacidade das/os estudantes para comprender as interrelacións pertinentes entre os diversos ámbitos de estudo que integran o máster.

TRANSVERSAIS

1. Expresión correcta, tanto oral como escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
2. Dominio da expresión e da comprensión oral e escrita dun idioma estranxeiro.
3. Utilización das ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
4. Asunción, como profesional e como cidadán/á, da importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
5. Valoración da importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

ESPECÍFICAS

1. Capacidade para xestionar os recursos lingüísticos e a información lingüística para propósitos académicos e de investigación (identificación e acceso á información bibliográfica, utilización axeitada de recursos e equipamentos, utilización de tecnoloxía para rexistrar datos, manexo de bases de datos, etc.).

O curso desenvolverase a través das aulas presenciais e do traballo persoal autónomo do alumnado en horas non presenciais (estudo do temario a través das lecturas obrigatorias, preparación dos exercicios de aplicación, elaboración dun traballo tutelado). A aula virtual estará activa durante o curso, así como a plataforma Teams, en caso de emerxencia sanitaria.

Lección maxistral: exposición por parte da profesora dos contidos sobre a materia obxecto de estudo, bases teóricas e/ou directrices dos traballos e exercicios a desenvolver polo estudantado. Son 5 horas presenciais. O curso iniciarase cunha sesión presencial na que a profesora describirá os contidos, a planificación, a metodoloxía docente e o sistema de avaliación da materia e resolverá todas as dúbidas que lle formule o alumnado en relación con estas cuestións.
Prácticas con apoio das TIC: actividades de aplicación dos coñecementos e situacións concretas e de adquisición de habilidades básicas e procedementais relacionadas coa materia obxecto de estudo. Desenvolveranse con equipamento especializado nunha aula informática. As actividades, prácticas e exercicios suman 26 horas: 6 horas presenciais e 18 non presenciais.
Lecturas: Para o seguimento da materia e a preparación das discusións, haberá textos de lectura obrigatoria cada semana. Ás lecturas dedicaranse 6 horas de traballo autónomo non presenciais.
Traballo tutelado: Cada estudante, de maneira individual ou en grupo, elaborará un documento sobre a temática da materia ou preparará un seminario no que se expoñerán e debaterán as investigacións e lecturas levadas a cabo. Son 20 horas de traballo fóra da aula máis 1 hora na aula.
Presentación oral: Exposición ou presentación oral por parte do alumnado dalgún dos temas ou prácticas que se traten no curso. Poden ser as lecturas semanais de textos previamente escollidos e dispostos para o aprofundamento e discusión académica dos temas do programa. O tempo requerido será de 2 horas presenciais e 10 horas de preparación fóra da aula.

1. A CUALIFICACIÓN FINAL na 1ª OPORTUNIDADE terá o seguinte reparto porcentual:
1.1. Un 45% obterase pola realización dun TRABALLO TUTELADO.
1.3. Un 45% obterase a través da realización de PRÁCTICAS con exercicios de aplicación preparados en horas non presenciais, tamén a presentación oral puntuará dentro desta porcentaxe.
1.4. Un 10% responderá á ASISTENCIA, PARTICIPACIÓN E DESEMPEÑO de cada estudante ao longo do curso. Observaranse o seu aproveitamento e evolución, mais tamén —e moi especialmente— a súa dinámica na aula, a forma de argumentar, a colaboración co resto do alumnado e todos aqueles elementos que teñan que ver coa aprendizaxe colaborativa e o traballo en grupo. A quen teñan dispensa de asistencia, integraráselles a cualificación deste apartado na nota do traballo tutelado (que, deste xeito, equivalerá ao 55% da cualificación final).
1.5. Quen non presenten o traballo tutelado ou non realicen de forma completa algunha das outras tarefas (presentación oral e/ou exercicios de aplicación) e teñan acadado o nivel de aprobado nas demais, serán cualificados con NON PRESENTADO nesta 1ª oportunidade.

2. A CUALIFICACIÓN FINAL na 2ª OPORTUNIDADE rexerase polas seguintes normas:
2.1. Se na avaliación dalgunha das tarefas realizadas no curso (traballo tutelado, presentación e exercicios de aplicación) non se acadou o nivel de aprobado, deberán reelaborarse para seren cualificadas de novo coas mesmas porcentaxes que na primeira oportunidade.
2.2. As tarefas que teñan acadado o nivel de aprobado na 1ª oportunidade tamén poderán reelaborarse, se así o decide cada estudante. En caso contrario, nesta 2ª oportunidade manterase a cualificación que obtiveron na 1ª.
2.3. As tarefas que non se teñan presentado na 1ª oportunidade deberán elaborarse para seren avaliadas nesta 2ª oportunidade coa mesma porcentaxe da cualificación final que se lles asigna na 1ª.
2.4. Na avaliación da 2ª oportunidade tamén se terá en conta a cualificación obtida na 1ª por asistencia, participación e desempeño, que corresponde ao 10% da cualificación final. Quen non teñan cualificación neste apartado por ausencias xustificadas ou por dispensa de asistencia, o 10% correspondente integraráselles na nota do traballo tutelado (que, deste xeito, equivalerá ao 55% da cualificación final).

IMPORTANTE
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na “Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións”.

1. Sesións maxistrais: 5 horas presenciais
2. Actividades de aplicación (24 horas): 6 presenciais + 18 non presenciais
3. Lecturas: 6 horas non presenciais
4. Presentación oral (12 horas): 2 horas presenciais + 10 horas non presenciais
5. Traballo tutelado (21 horas): 1 hora presencial +20 horas non presenciais
6. Tutorías (atención personalizada): 7 horas presenciais

TOTAL (75 horas): 21 presenciais + 54 non presenciais

1. Convén posuír un nivel medio de comprensión do inglés, xa que os materiais de consulta recomendados poden incluír textos escritos neste idioma.
2. Convén ter experiencia de navegación pola Internet e coñecemento dalgún catálogo bibliotecario e/ou base de datos bibliográfica.
3. É moi importante que todo o alumnado comprobe canto antes que ten acceso á aula virtual da materia e que revise asiduamente as mensaxes electrónicas que se lle envían ao seu enderezo institucional da USC. É moi importante que todo o alumnado se incorpore ao equipo da materia en Teams, unha vez creado no comezo do curso. A comunicación por medios remotos levarase a cabo a través do Campus virtual e, para informacións urxentes, a través do chat de Teams.

1. O plaxio total ou parcial é inadmisible e contrario aos obxectivos perseguidos. Pode levar consigo a perda de máis puntuación que o valor da actividade afectada, e mesmo o suspenso na materia.

2. A expresión oral e escrita do estuantado debe ser correcta e axeitada ao seu nivel académico; de non selo, poderá reflectirse negativamente na puntuación recibida.

3. TITORÍAS: HORARIO, LUGAR E INFORMACIÓN DE CONTACTO
Horario: Poderá consultarse na páxina web da Facultade de Filoloxía, a comezo do 1º semestre, na sección "Horario do profesorado".
Lugar: gabinete 439
Telefono 881 811 866
E-mail: xulio.sousa@usc.gal

4. A materia tamén será dispensada na Universidade de Vigo (código V01M126V01105) polo profesor Benigno Fernández Salgado (e-mail: bfsalgado@gmail.com) e na Universidade da Coruña (código 44360005) polo profesor Xoán López Viñas (e-mail: xoan.lopezv@udc.gal).