Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 92 Horas de Titorías: 2 Clase Expositiva: 36 Clase Interactiva: 20 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Ciencias Morfolóxicas
Áreas: Anatomía e Embrioloxía Humana
Centro Facultade de Medicina e Odontoloxía
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
o Comprender e recoñecer a estrutura normal do corpo humano, a nivel orgánico e de sistemas, nas distintas etapas da vida e nos dous sexos
o Coñecer identificar e ser capaz de situar axeitadamente as diferentes partes dos aparatos do corpo humano
o Adquirir os coñecementos morfolóxicos que lle permitan realizar unha exploración física básica.
o Coñecer, comprender e ser capaz de aplicar axeitadamente a terminoloxía anatómica (nómina anatómica).
A) CLASES EXPOSITIVAS (36h)
UNIDADE DIDÁCTICA I. ANATOMÍA DESCRITIVA E FUNCIONAL DO APARATO CARDIO-CIRCULATORIO
Tema 1. Xeneralidades do aparato cardiocirculatorio.
Tema 2. Morfoloxía exterior do Corazón: Caras. Sucos. Relacións
Tema 3. Morfoloxía interna: Cavidades cardíacas. Válvulas cardíacas
Tema 4. Estrutura do corazón. Esqueleto fibroso. Musculatura cardíaca. Sistema cardionector Endocardio. Pericardio. Vascularización e inervación do corazón
Tema 5. Sistema da arteria aorta. Arco aórtico e as súas ramas. Aorta descendente e as súas ramas. Ramas terminais. Sistema das arterias ilíacas.
Tema 6. Sistema venoso. Xeneralidades. Veas pulmonares. Sistema da vea cava superior; sistema das veas ácigos. Sistema da vea cava inferior e vea porta
Tema 7. Sistema linfático. Concepto xeral. Troncos linfáticos. Principais grupos ganglionares da cabeza, o pescozo, tronco e extremidades
UNIDADE DIDÁCTICA II. ANATOMÍA DESCRITIVA E FUNCIONAL DO APARATO RESPIRATORIO
Tema 8. Xeneralidades do aparato respiratorio. Partes do aparato respiratorio: Vías respiratorias e pulmóns
Tema 9. Anatomía descritiva e funcional das fosas nasais e os seos paranasales. Vascularización e inervación.
Tema 10. Anatomía descritiva e funcional da Larinxe. Localización. Bases morfolóxicas do aparato Fonador. Relacións. Vascularización e inervación.
Tema 11. Anatomía descritiva e funcional da Traquea e Bronquios principais. Localización. Morfoloxía. Relacións. Vascularización e inervación.
Tema 12. Anatomía descritiva e funcional dos pulmóns. Morfoloxía. Relacións. Vascularización e inervación.
Tema 13. Árbore bronquial. Segmentación broncopulmonar.
Tema 14. As pleuras. Topografía toraco- pleural. Espazos pleuropulmonares e mediastino. Vascularización e inervación.
UNIDADE DIDÁCTICA III. ANATOMIA DESCRITIVA E FUNCIONAL DO APARATO DIXESTIVO
Tema 15. Xeneralidades do aparato dixestivo.
Tema 16. A boca: vestíbulo bucal. Cavidade bucal. Sistema dentario. Anatomía da lingua. Anatomía das glándulas salivares.
Tema 17. A farinxe. Morfoloxía e estrutura. Relacións na cabeza e no pescozo. Anel linfático de Waldeyer. Vascularización e inervación. Consideracións funcionáis
Tema 18. Esófago. Morfoloxía e estrutura. Relacións no pescozo e no tórax. Vascularización e inervación. Consideracións funcionais.
Tema 19. Estómago. Morfoloxía e estrutura. Relacións. Vascularización e inervación.
Tema 20. Duodeno-páncreas. Morfoloxía e estrutura. Relacións. Vascularización e inervación. Introdución ao estudo do peritoneo: concepto de meso e epiplon. Espazo retroperitoneal.
Tema 21. Fígado. Configuración externa e relacións. Medios de fixación. Estrutura. Segmentación. Vascularización e inervación. Estudo das Vías biliares. Conduto hepático. Vesícula Biliar e conduto cístico. Conduto colédoco. Vascularización e inervación. Consideracións funcionais.
Tema 22. Bazo. Configuración externa e relacións. Estrutura. Vascularización e inervación. Yeyuno- íleo. Morfoloxía. Estrutura. Relacións. Mesenterio. Vascularización e inervación.
Tema 23. Intestino groso. Disposición xeral e relacións. Estrutura. Cego e apéndice. Colon ascendente e transverso. Colon descendente e íleo- pélvico. Recto e ano. Vascularización e inervación.
Tema 24. Estudo do Peritoneo no seu conxunto. Anatomía topográfica abdómino- pélvica
UNIDADE DIDÁCTICA IV: ANATOMÍA DESCRITIVA E FUNCIONAL DO APARATO XENITO-URINARIO
APARATO URINARIO
Tema 25. Xeneralidades do aparato Urinario.
Tema 26. Ril. Situación. Morfoloxía e Estrutura. Pelvis renal e uréteres. Relacións. Vascularización e inervación.
Tema 27. Anatomía da vexiga urinaria no home e na muller. Morfoloxía. Relacións. Vascularización e inervación.
Tema 28. Uretra masculina e feminina. Morfoloxía. Relacións. Vascularización e inervación.
APARATO XENITAL MASCULINO
Tema 29. Xeneralidades do aparato xenital masculino. Testículo e vías espermáticas. Glándulas anexas. Glándula prostática. Glándulas bulbo- uretrales ou de Cowper. Envolturas do testículo. Pene
APARATO XENITAL FEMININO
Tema 30. Xeneralidades do aparato xenital feminino. Anatomía do ovario. Anatomía das trompas uterinas ou de Falopio. Anatomía do útero. Medios de fixación. Peritoneo pélvico. Anatomía da vaxina e da vulva
Tema 31. Anatomía das glándulas mamarias.
UNIDADE DIDÁCTICA V. ANATOMÍA DESCRITIVA E FUNCIONAL DO APARATO ENDOCRINO
Tema 32. Organización xeral do aparato endocrino. Clasificación e localización das glándulas endocrinas. Hipófisis. Hipotálamo. Glándulas tiroides, paratiroides e suprarrenales. Testículo e Ovario.
B) CLASES INTERACTIVAS (20h)
Bloque Práctico 1. Corazón y grandes vasos. (5 h)
Desenvolvemento embriolóxicos. Bases morfolóxicas de malformacións conxénitas frecuentes.
Estudo do corazón en maquetas, preparacións anatómicas e no cadáver. Disección cardíaca. Estudo dos vasos coronarios. Estudo radiográfico do corazón. Espazo mediastínico e relacións entre os órganos mediastínicos no cadáver. Estudo da arteria Aorta e as súas ramas en maquetas, preparacións anatómicas e no cadáver. Sistema da Arteria pulmonar. Sistemas da vea Cava, vea *Ácigos e da vea Porta. Identificación dos principais troncos linfáticos e grupos ganglionares en maquetas e no cadáver
Bloque Práctico 2. Aparato respiratorio (5 h)
Desenvolvemento embriolóxico. Bases morfolóxicas de malformacións conxénitas frecuentes.
Estudo das vías respiratorias, os pulmóns e as pleuras en maquetas, preparacións anatómicas e no cadáver. Identificación mediante técnicas de imaxe das diferentes partes do aparato respiratorio. Estudo da Topografía torácica no cadáver. Espazos pleuropulmonares. Cúpula pleural. Relacións dos pulmóns no tórax e o pescozo
Bloque Práctico 3. Aparato digestivo. (5 h)
Desenvolvemento embriolóxicos. Bases morfolóxicas de malformacións conxénitas frecuentes.
Estudo do aparato dixestivo en maquetas, preparacións anatómicas e no cadáver. Relacións do aparato dixestivo na cabeza, o pescozo e o tórax ( mediastino). Anatomía topográfica da cavidade abdominal. Espazo retroperitoneal e cavidade peritoneal. Estudo do peritoneo no cadáver.
Bloque Práctico 4. Aparato genitourinario. (5 h)
Estudo do aparato xenitourinario en maquetas, preparacións anatómicas e no cadáver. Morfoloxía e relacións do ril e as vías Urinarias. Morfoloxía e relacións do aparato xenital masculino e feminino. Repaso da anatomía topográfica da cavidade pélvica masculina e feminina. Periné masculino e feminino.
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA
ACLAND RD. The internal organs [Video (DVD)]/ by Robert D. Acland. Ed. Lippincott Williams & Wilkins, Baltimore. ISBN: 0-7817-4066-5 (Volumen 1); 0-7817-4193-9 (Volumen 2); 0-78174065-7 (Volumen 5); 0-7817-4067-3 (Volumen 6). 2003.
CANBY C.A. Anatomía basada en la resolución de problemas (1ª ed). Elsevier, Barcelona. ISBN: 978-84-8174-987-8. 2007.
DRAKE RL, MITCHELL AWM, VOGL W. GRAY Anatomía para estudiantes (4ª ed). Ed. Elsevier, Barcelona. ISBN: 9788491136088. 2020
GARCÍA PORRERO JA, HURLE JM, JORGE BARREIRO FJ, QUINTANS RODRIGUEZ M. Anatomía humana (2ª ed). Ed. Medica Panamericana S.A., Madrid. ISBN: 9788491102106. 2019.
LATARJET M y RUIZ LIARD A. Anatomía Humana (4ª ed., 6ª reimp.) Ed. Médica Panamericana, Madrid. ISBN: 978-950-06-5080-9 (Obra Completa); 950-06-5080-0 (cd-rom). 2008.
WEBSTER S y RHIANNON DE WREEDE. Embriología: lo esencial de un vistazo (1ª ed). Médica Panamericana, España. ISBN: 978-84-9835-719-6. 2013.
BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA
FENEIS H, DAUBER W. Nomenclatura Anatómica Ilustrada. (11ª ed). Ed. Elsevier, Barcelona. ISBN: 978-84-9113-788-7. 2021.
MOORE KL, DALLEY AF, AGUR, AMR. Anatomía con orientación clínica (8ª ed). Wolters Kluwer, Barcelona. ISBN: 978-84-17033-63-7. 2017.
MOORE, KL. PERSAUD TVN, TORCHIA MG. Embriología Clínica (11ª ed). Ed. Elsevier, Barcelona. ISBN: 9788491137849. 2020.
ROUVIÈRE H, DELMAS A. Anatomía humana: descriptiva, topográfica y funcional. (11ª ed.) Masson, Barcelona. ISBN: 978-84-458-1313-3 (Tomo 1); 978-84-458-1314-0 (Tomo 2). 2005.
SADLER, T.W. Lagman. Embriología Médica (14ª ed). Ed. Wolkers Kluwer, Barcelona. ISBN: 978-84-17602-11-6. 2019.
ATLAS DE ANATOMÍA ACONSEJADOS
NETTER FH. Atlas de Anatomía Humana (7ª ed). Ed, Elsevier-Masson. Barcelona. ISBN: 978-84-9113-468-8. 2019.
PAULSEN F, WASCHKE J. Sobotta. Atlas de anatomía humana. (24ª ed). Ed. Elsevier, Barcelona. ISBN: 978-84-9113-367-4 (Tomo 2); 978-84-9113-368-1 (Tomo 3). 2019.
SCHUNKE M, SHULTE E, SHUMACHER U. Prometheus. Texto y Atlas de Anatomía. (5ª ed). Ed. Médica Panamericana, Madrid. ISBN: 978-84-9110-624-1 (Tomo 2); 978-84-9110-625-8 (Tomo 3). 2021.
Esta materia contribuirá a que os alumnos adquiran as competencias específicas do módulo I: "Morfoloxía, estrutura e función do corpo humano" seguintes:
CEMI.12. - Coñecer o Desenvolvemento embrionario e a organoxénese
CEMI.14. - Coñecer a morfoloxía, estrutura e función da pel, o sangue, aparatos e sistemas circulatorio, dixestivo, locomotor, reprodutor, excretor e respiratorio; sistema endócrino, sistema inmune e sistema nervioso central e periférico CEMI.15. - Coñecer o crecemento, maduración e envellecemento dos distintos aparatos e sistemas.
CEMI.20. - Recoñecer con métodos macroscópicos, microscópicos e técnicas de imaxe a morfoloxía e estrutura de tecidos, órganos e sistemas
CEMI.22. - Comprender os fundamentos da exploración física básica.
As competencias xerais (CG) que promoverán dende a materia de Esplacnoloxía son:
CG5. Recoñecer as propias limitacións e a necesidade de manter e actualizar a súa competencia profesional, prestando especial importancia ao aprendizaxe de maneira autónoma de novos coñecementos e técnicas e á motivación pola calidade.
CG6. Desenvolver a práctica profesional con respecto a outros profesionais da saúde, adquirindo habilidades de traballo en equipo.
CG7. Comprender y recoñecer a estrutura e función normal do corpo humano, a nivel molecular, celular, tisular, orgánico e de sistemas, nas distintas etapas da vida e nos dous sexos.
CG9. Comprender e recoñecer os efectos, mecanismos e manifestacións da enfermidade sobre a estrutura e función do corpo.
CG23. Comunicarse de modo afectivo e claro, tanto de forma oral como escrita, cos pacientes, os familiares, outros profesionais e os medios de comunicación.
CG31. Coñecer, valorar criticamente e saber utilizar as fontes de información clínica e biomédica para obter, organizar, interpretar e comunicar a información científica e sanitaria.
CG36. Ser capaz de formular hipóteses, recolectar e valorar de forma crítica a información para la resolución de problemas, seguindo o método científico.
CG37. Adquirir a formación básica para a actividade investigadora.
Durante o transcurso das clases expositivas, destacaranse os apartados máis importantes de cada tema e se dará unha orientación bibliográfica. Como recursos didácticos empregaranse: a) proxección dos temas en diapositivas Power Point; b) cuestionarios de autoavaliación no Campus virtual; c) aplicacións anatómicas para ordenador e/ou tabletas: ferramentas especialmente útiles no desenvolvemento da visión tridimensional dos órganos e as súas relacións; d) vídeos anatómicos indicados na bibliografía. Nas clases prácticas, os alumnos estudiarán e identificarán sobre maquetas, preparacións anatómicas e cadáver os contidos do programa y desenvolverán competencias no campo das habilidades e destrezas (recoñecemento de estruturas e uso adecuado da linguaxe anatómica, entre outras). Para o seu aproveitamento, recomendase a preparación das prácticas con antelación mediante a visualización dos vídeos elaborados polos docentes da materia e que estarán a disposición dos alumnos no campus virtual antes da celebración das mesmas. Será obrigatorio o uso de bata branca e luvas. Exixirase ao alumno un uso coidadoso e respectuoso do material e se realizará un seguimento da participación e actitude do alumno nas actividades programadas. Para a orientación da aprendizaxe e a resolución de dúbidas realizaranse titorías individuais e se habilitará un foro público de titorías na aula virtual da materia.
Para a valoración dos coñecementos, aptitudes e habilidades realizaranse:
• Proba test cunha única resposta verdadeira cuxo resultado suporá un 80 % da calificación final.
• Exame práctico que suporá entre un 15-20 % da calificación total.
• Avaliación continua que suporá entre un 1-5% da calificación total.
Só se sumarán as notas da proba test e do exame práctico cando ambos exames sexan superados. A proba test supérase cun 50% de acertos netos, sempre e cando en cada unha das unidades temáticas se obteña, a lo menos, un 30% de respostas netas correctas. O exame práctico supérase cun 70% de acertos.
A asistencia as clases prácticas e OBRIGATORIA para a avaliación final.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recolleito na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións (Resolución do 15 de xuño de 2011, DOG do 21 de xullo de 2011).
Clases expositivas: 36 h
Clases prácticas: 20 h
Tutorías: 2 h
Examen: 2 h
Estudio individual: 72 h
Actividades programadas: 18 horas.
Total: 150 h
Recoméndase a asistencia e participación activa nas clases teóricas e prácticas, así como o estudo diario dos contidos explicados que ten que ir seguido dunha autoavaliación de comprensión. Recomendase, asímesmo, a lectura periódica dos contidos explicados nos textos e a utilización das titorías para resolver dúbidas. O estudante ten que centrarse na compresión dos conceptos explicados e na súa posible aplicación no ámbito médico sen limitarse unicamente á asimilación de información, motivo polo cal se recomenda a realización de esquemas organizados nos que se establezan conexións de coñecementos e conceptos.
Para o máximo aproveitamento da materia é recomendable que os estudantes teñan coñecementos previos de anatomía, bióloga celular e embrióloga, de inglés para o manexo da bibliografía/recursos didácticos e competencias no uso de tecnoloxías da información e a comunicación. O alumnado terá a súa disposición un aula virtual da materia na plataforma Moodle, cos recursos e canles de comunicación que ofrece. Ademais, poderase empregar como medio de comunicación docente-alumnado a aplicación Microsoft Teams e o correo electrónico.
Maria Angeles Rodriguez Cobos
- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Anatomía e Embrioloxía Humana
- Teléfono
- 881812227
- Correo electrónico
- mdelosangeles.rodriguez.cobos [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Ana Isabel Rodriguez Perez
Coordinador/a- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Anatomía e Embrioloxía Humana
- Teléfono
- 881812464
- Correo electrónico
- anai.rodriguez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Antonio Dominguez Meijide
- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Anatomía e Embrioloxía Humana
- Correo electrónico
- antonio.meijide [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
Maria Alicia Costa Besada
- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Anatomía e Embrioloxía Humana
- Correo electrónico
- mariaalicia.costa [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU
Andrea Lopez Lopez
- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Anatomía e Embrioloxía Humana
- Correo electrónico
- andrealopez.lopez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Axudante Doutor LOSU
Maria Del Carmen Diaz Ruiz
- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Anatomía e Embrioloxía Humana
- Teléfono
- 881812463
- Correo electrónico
- mdelcarmen.diaz [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Pablo Garrido Gil
- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Anatomía e Embrioloxía Humana
- Correo electrónico
- pablo.garrido [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Mateo Vazquez Torres
- Departamento
- Ciencias Morfolóxicas
- Área
- Anatomía e Embrioloxía Humana
- Correo electrónico
- mateovazquez.torres [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Axudante Doutor LOSU
| Martes | |||
|---|---|---|---|
| 08:30-09:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Medicina-Aula 4 |
| 11:30-12:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Medicina-Aula 4 |
| 15:30-16:30 | Grupo /CLE_03 | Castelán | Medicina-Aula 4 |
| 18:30-19:30 | Grupo /CLE_03 | Castelán | Medicina-Aula 4 |
| Mércores | |||
| 08:30-09:30 | Grupo /CLE_02 | Castelán | Medicina-Aula 5 |
| 10:30-11:30 | Grupo /CLE_02 | Castelán | Medicina-Aula 5 |
| 15:30-16:30 | Grupo /CLE_04 | Castelán | Medicina-Aula 5 |
| 17:30-18:30 | Grupo /CLE_04 | Castelán | Medicina-Aula 5 |
| Xoves | |||
| 08:30-09:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Medicina-Aula 4 |
| 11:30-12:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Medicina-Aula 4 |
| 15:30-16:30 | Grupo /CLE_03 | Castelán | Medicina-Aula 4 |
| 18:30-19:30 | Grupo /CLE_03 | Castelán | Medicina-Aula 4 |
| Venres | |||
| 08:30-09:30 | Grupo /CLE_02 | Castelán | Medicina-Aula 5 |
| 10:30-11:30 | Grupo /CLE_02 | Castelán | Medicina-Aula 5 |
| 15:30-16:30 | Grupo /CLE_04 | Castelán | Medicina-Aula 5 |
| 17:30-18:30 | Grupo /CLE_04 | Castelán | Medicina-Aula 5 |
| 13.05.2025 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Medicina-Aula 2 |
| 13.05.2025 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Medicina-Aula 3 |
| 13.05.2025 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Medicina-Aula 4 |
| 13.05.2025 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Medicina-Aula 5 |
| 13.05.2025 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Medicina-Aula 6 |
| 13.05.2025 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Medicina-Aula 7 |
| 13.05.2025 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Medicina-Aula 8 |
| 04.07.2025 12:30-14:30 | Grupo /CLE_01 | Medicina-Aula 4 |
| 04.07.2025 12:30-14:30 | Grupo /CLE_01 | Medicina-Aula 5 |
| 04.07.2025 12:30-14:30 | Grupo /CLE_01 | Medicina-Aula 7 |
| 04.07.2025 12:30-14:30 | Grupo /CLE_01 | Medicina-Aula 8 |