Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego, Inglés
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Química Analítica, Nutrición e Bromatoloxía
Áreas: Química Analítica
Centro Facultade de Química
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
- Coñecer os principais tipos de reacción química e as súas características.
- Aplicar os conceptos PRINCIPAIS da termodinámica ao estudo do equilibrio químico e da electroquímica.
- Resolver problemas cualitativos e cuantitativos dos distintos tipos de equilibrio químico.
TEMA 1.- INTRODUCIÓN ÁS REACCIÓNS EN DISOLUCIÓN ACUOSA.
Reaccións químicas e a súa clasificación. Natureza das solucións acuosas. Reaccións de Precipitación e formación de complexos. Reaccións ácido base. Principios xerais de oxidación redución.
TEMA 2.- PRINCIPIOS DO EQUILIBRIO QUÍMICO
Equilibrio dinámico. Constantes de equilibrio. Significado dun valor numérico dunha constante de equilibrio. O cociente de reacción Q: predición do sentido do cambio neto. Modificación das condicións de equilibrio: principio de Le Châtelier. Relación entre a variación de Gº e a constante de equilibrio (Keq). Espontaneidade dunha reacción. Predición da dirección dun cambio químico.
TEMA 3.- ÁCIDOS E BASES
Breve revisión da teoría de Arrhenius. Teoría de ácidos e bases de Brønsted-Lowry. Ácidos e bases de Lewis. Auto ionización da auga e escala de pH. Ácidos fortes e bases fortes. Ácidos débiles e bases débiles. Ácidos polipróticos e as súas sales. Hidrólise de sales
TEMA 4.- OUTROS ASPECTOS DO EQUILIBRIO ÁCIDO BÁSICO.
Efecto de ións comúns no equilibrio ácido base. Mesturas de ácidos e de bases. Disolucións reguladoras. Aplicacións.
TEMA 5.- SOLUBILIDADE E EQUILIBRIO DOS IÓNS COMPLEXOS
Solubilidade e Constante do produto de solubilidade, Kps. Relacións entre solubilidade e Kps. Efecto do ión común nos equilibrios de solubilidade. Limitacións do concepto de Kps. Criterios para a precipitación e precipitación total. Precipitación fraccionada. Solubilidade e pH. Equilibrios que implican ións complexos. Análise cualitativa de catións.
TEMA 6.- ELECTROQUÍMICA
Potenciais de eléctrodo e a súa medición. Potenciais estándar de eléctrodo. Ecel, variación de Gº e Keq. Ecel en función da concentración. Corrosión: Células voltaicas non desexadas. Electrólises. Formación das reaccións non espontáneas.
PROGRAMA DE PRÁCTICAS:
Práctica 1. Estudo de reaccións químicas en disolución acuosa (I)
Práctica 2. Estudo de reaccións químicas en disolución acuosa (II): Hidrólisis de sales. Disolucións reguladoras
Práctica 3: Aplicación analítica dos equilibrios químicos en disolución acuosa. Parte 1: Química analítica cualitativa: Identificación de cationes I
Práctica 4: Aplicación analítica dos equilibrios químicos en disolución acuosa. Parte 1: Química analítica cualitativa: Identificación de cationes II
Práctica 5: Aplicación analítica dos equilibrios químicos en disolución acuosa. Parte 2: Química analítica cuantitativa: Valoración dun ácido forte cunha base forte
Práctica 6: Reaccións de oxidación-redución. Pila galvánica. Célula electrolítica
BIBLIOGRAFÍA
MANUAL DE REFERENCIA
“Química General”: Principios y aplicaciones modernas. 11ª edición.
Ralph H. Petrucci; F. Geoffrey Herring; Jeffry D. Madura y Carey Bissonnette.
Editorial Pearson Educación, S.A.; Madrid, 2017.
Bibliografía complementaria
- Chang, R.: "Química" 12ª ed.; Ed. Mc Graw Hill.; 2016.
- Arribas Jimeno, S.: "Análisis cualitativo inorgánico" 5ª ed.; Ed. Paraninfo; 1993.
- Burriel, F.; Lucena, F; Arribas, S.; Hernández, J.: "Química analítica cualitativa" 18ª ed.; Ed. Paraninfo. Madrid, 2001.
1. Competencias básicas e xerais:
CB1 - Que o estudantado demostren posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeneral, e se adoita encontrar a un nivel que, se ben se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo.
CG1 - Que os/as graduados/as teñan e comprendan os conceptos, métodos e resultados máis importantes das distintas ramas da Química, con perspectiva histórica do seu desenvolvemento.
CG2 - Que sexan capaces de reunir e interpretar datos, información e resultados relevantes, obter conclusións e emitir informes razoados en problemas científicos, tecnolóxicos ou doutros ámbitos que requiran o uso de coñecementos da Química.
CG3 - Que poidan aplicar tanto os coñecementos teóricos prácticos adquiridos como a capacidade de análises y de abstracción na definición e presentación de problemas e na procura das solucións, tanto en contextos académicos como profesionais.
2. Competencias transversais:
CT1 - Capacidade de análise e síntese.
CT2 - Capacidade de organización e planificación.
CT6 - Traballo en equipo.
CT12 - Aprendizaxe autónoma.
3. Competencias específicas:
CE4 - Tipos principais de reacción química e as súas principais características asociadas
CE5 - Principios de termodinámica e as súas aplicacións en Química.
CE13 - Capacidade para demostrar o coñecemento e comprensión dos feitos esenciais, conceptos, principios e teorías relacionadas coas áreas da Química.
CE14 - Resolución de problemas cualitativos e cuantitativos segundo modelos previamente desenvolvidos.
CE18- Ser capaz de levar a cabo procedementos estándares de laboratorio implicados en traballos analíticos e sintéticos, en relación con sistemas orgánicos e inorgánicos.
CE22 - Equilibrio entre teoría e experimentación.
CE24 - Comprensión dos aspectos cualitativos e cuantitativos dos problemas químicos.
O ensino da materia impartirase da seguinte maneira:
A) Clases expositivas que servirán para titorizar ao alumnado no seu traballo persoal. Habitualmente estas clases seguirán os contidos dun manual de referencia proposto na Guía Docente da materia.
B) Clases de seminario na que o profesorado, ademais de resolver problemas tipo de carácter práctico, solucionará as dúbidas que se lle expoñan ao alumnado ao resolver os exercicios ou cuestións propostos, como parte do traballo persoal a realizar polo/as estudantes. Ademais, dentro destas clases, o/as estudantes deberán resolver para entregar algún exercicio proposto polo/a profesor/a que, servirá para valorar o seu nivel de compresión e para a nota da avaliación continua. A asistencia a estas clases é obrigatoria, dado que se teñen en conta as actividades realizadas nelas para a avaliación continua.
C) Clases prácticas de laboratorio. Para estas prácticas, o/a alumno/a disporá dun manual de prácticas de laboratorio, que incluirá consideracións xerais sobre o traballo no laboratorio, así como un guión de cada unha das prácticas a realizar, que constará dunha breve presentación dos fundamentos, a metodoloxía a seguir e a indicación dos cálculos a realizar e resultados a presentar. O/a alumno/a deberá a acudir a cada sesión de prácticas lendo atentamente o contido deste manual. Ao comezar a sesión de prácticas, nunha aula, os/as alumnos/as responden a unhas cuestións previas que o/a profesor/a cualifica e ten en conta para a nota de prácticas. Tras unha explicación do profesor/a, o/a alumno/a realizará as experiencias e cálculos necesarios para a consecución dos obxectivos da práctica, recollendo no diario de laboratorio o desenvolvemento da práctica e os cálculos e resultados que procedan, presentando os resultados, que serán avaliados. A entrega dun informe final é un requisito adicional para a avaliación. A asistencia a estas clases é obrigatoria. As faltas deberán ser xustificadas documentalmente, aceptándose razóns de exame e de saúde, así como aqueles casos contemplados na normativa universitaria vixente. A práctica non realizada recuperarase, se é posible, de acordo co/a profesor/a e dentro do horario previsto para a materia.
D) Titorías en grupo reducido: Titorías programadas polo/o profesor/a e coordinadas polo Centro. En xeral, suporán para cada alumno/a 2 horas por cuadrimestre e materia. Proponse actividades como a supervisión de traballos dirixidos, aclaración de dúbidas sobre teoría e/ou as prácticas, lecturas, realización de cuestionarios, problemas, exercicios e/ou outras tarefas, así como a presentación, exposición, debate ou comentario de traballos individuais ou realizados en pequenos grupos. O profesorado esixirá aos alumnos/as a entrega dos exercicios e/ou o traballo realizado na aula que servirá para valorar o seu nivel de comprensión e para a nota da avaliación continua. A asistencia a estas clases é obrigatoria, dado que se teñen en conta as actividades realizadas nelas para a avaliación continua.
Soporte docente en liña (Campus Virtual): Farase uso do campus virtual para deixar material docente, propor tarefas, realizar cuestionarios, etc. e para facilitar a comunicación entre profesorado e alumnado.
Seguirase o criterio xeral de avaliación das materias do Grao en Química.
1.- A cualificación de cada estudante realizarase mediante unha avaliación continua e a realización dun exame final.
a) A non participación dos/as estudantes ás clases interactivas de seminarios e titorías repercutirá de forma negativa na avaliación continua, podendo chegar á situación de cualificar esta parte da avaliación da materia cun cero. En todo caso, o alumnado conserva o dereito a presentarse ao exame.
b) Será obrigatoria a realización da totalidade das prácticas de laboratorio programadas. Para superar a materia, será un requisito imprescindible ter a cualificación de apto nas prácticas de laboratorio.
2.- As cualificacións correspondentes á avaliación continua baséanse nos resultados das probas tanto orais como escritas que se propoñan ao longo do curso nas clases expositivas e interactivas, e na participación dos estudantes nas actividades propostas polo profesorado da materia. A porcentaxe da avaliación continua na nota final será do 40% repartida do seguinte modo:
-Seminarios, titorías e exercicios/tarefas realizadas e entregadas o profesorado: 25%
-Prácticas de Laboratorio (test previo, organización e pulcritude no laboratorio, execución da práctica, informe e test final): 15%
3.- O exame final versará sobre a totalidade dos contidos da materia. A nota global do exame final (N, sobre 6) constará de dous partes:
-Teoría/problemas: 5 puntos
-Exame de prácticas: 1 punto
4. A cualificación do/a estudante, que non será inferior á do exame final ni á obtida ponderándoa coa nota da avaliación continua, obterase como resultado de aplicar a fórmula seguinte: Nota final= máximo (N * 10/6, N + Nota avaliación continua (sobre 4)) (escala 0-10)
En todo caso, para aprobar a materia, será requisito imprescindible ter a cualificación de apto nas prácticas de laboratorio.
5.- Os/as alumnos/as repetidores/as terán o mesmo réxime de asistencia ás clases que os que cursan a materia por primeira vez, coa excepción seguinte:
Aos estudantes repetidores que aprobasen a avaliación continua das prácticas de laboratorio nunha edición previa, conservaráselles a cualificación obtida neste apartado durante un máximo de dous cursos académicos. Por tanto, non teñen a obrigación de realizar novamente as prácticas de laboratorio neste período permitido, pero deberán asistir ás restantes clases interactivas (seminarios e titorías) en igualdade de condicións que os restantes estudantes.
Avaliación de competencias
Clases de Seminario: CG1, CG2, CG3; CE4, CE5, CE13, CE14.
Prácticas de laboratorio: CB1, CE18, CE22, CT2, CT6, CT12
Clases de Titorías: CT1, CE24
Exame final: CB1, CG1, CG2, CG3, CT1, CE4, CE5, CE13, CE14, CE18, CE22, CT2, CT6, CT12, CE24
Procedemento de entrega de tarefas da avaliación continua: telemático /presencial
Exame final: presencial
Exame 2ª oportunidade: presencial
“Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións”.
Traballo presencial: 18 h (expositivas) + 7 h (seminarios) + 2 (titorías) + 24 h (prácticas)
Total horas traballo presente na aula ou no laboratorio 51 h
Traballo persoal do alumnado
Estudio autónomo individual ou en grupo: 45
Resolución de exercicios e outros traballos: 24
Actividades en biblioteca ou similar: 15
Preparación teórica das prácticas: 15
Total horas traballo persoal do alumno: 99 h
HORAS TOTALES DE TRABALLO: 51 + 99 = 150 h
É altamente recomendable participar de xeito activo en todas as clases da materia.
É importante manter o estudo da materia ao día, dedicando ao estudo da materia un tempo regularmente distribuído ao longo do semestre.
Utilizar o manual de referencia recomendado.
Unha vez finalizada a lectura dun tema no manual de referencia, é útil facer un resumo dos puntos importantes, identificando os puntos crave do tema que se deben lembrar e asegurándose de coñecer tanto o seu significado como as condicións nas que se poden aplicar.
Resolver os exercicios e traballos propostos polo profesorado. É conveniente que os/as alumnos/as traian resoltos os problemas dos boletíns aos seminarios. Os boletíns entregaranse co tempo suficiente para que isto sexa posible.
A resolución de problemas é fundamental para a aprendizaxe desta materia. Pode resultar de axuda o seguir estes pasos: (1) Facer unha lista con toda a información relevante que proporciona o enunciado. (2) Facer unha lista coas cantidades que se deban calcular. (3) Identificar as ecuacións a utilizar na resolución do problema e aplicalas correctamente.
É imprescindible a preparación das prácticas antes da entrada no laboratorio. En primeiro lugar, débense repasar os conceptos teóricos importantes en cada experimento e, a continuación, é necesario ler con atención o guión da práctica, tentando entender os obxectivos e o desenvolvemento do experimento proposto.
Calquera dúbida que puidese xurdir deberá ser consultada co/a profesor/a.
Maria Del Carmen Yebra Biurrun
Coordinador/a- Departamento
- Química Analítica, Nutrición e Bromatoloxía
- Área
- Química Analítica
- Teléfono
- 881814267
- Correo electrónico
- mcarmen.yebra [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Maria Ramil Criado
- Departamento
- Química Analítica, Nutrición e Bromatoloxía
- Área
- Química Analítica
- Teléfono
- 881816035
- Correo electrónico
- maria.ramil [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Juan Jose Lopez Mayan
- Departamento
- Química Analítica, Nutrición e Bromatoloxía
- Área
- Química Analítica
- Teléfono
- 881814271
- Correo electrónico
- juanjoselopez.mayan [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Interino/a substitución S. Esp. e outros
Diego González Iglesias
- Departamento
- Química Analítica, Nutrición e Bromatoloxía
- Área
- Química Analítica
- Correo electrónico
- diegogonzalez.iglesias [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral_Doutoramento Industrial
| Mércores | |||
|---|---|---|---|
| 11:00-12:00 | Grupo /CLE_03 (inglés) | Inglés | Aula 2.11 |
| 11:00-12:00 | Grupo /CLE_02 | Castelán | Aula Química Xeral (2º andar) |
| 13:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula Química Técnica (planta baixa) |
| Venres | |||
| 11:00-12:00 | Grupo /CLE_03 (inglés) | Inglés | Aula 2.11 |
| 11:00-12:00 | Grupo /CLE_02 | Castelán | Aula Química Técnica (planta baixa) |
| 13:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula Química Técnica (planta baixa) |
| 28.05.2025 10:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Aula Bioloxía (3º andar) |
| 28.05.2025 10:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Aula Matemáticas (3º andar) |
| 23.06.2025 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Aula Bioloxía (3º andar) |
| 23.06.2025 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Aula Física (3º andar) |