Bioloxía do desenvolvemento e dos tecidos

- Saber identificar e describir as etapas e os factores que interveñen no proceso da esporoxénese, gametoxénese, fecundación e desenvolvemento temperá.
- Saber identificar e describir os procesos que determinan a morfoxénese dos tecidos e estruturas corporais, a formación do patrón corporal e a capacidade de rexeneración.
- Enumerar as características e funcións dos distintos tecidos vexetais e animais.
- Identificar co microscopio óptico os distintos tecidos vexetais e animais.

PROGRAMA DE CLASES TEÓRICAS (29 horas).
Bioloxía do desenvolvemento (8 horas).
TEMA 1.- Obxecto do estudo do desenvolvemento. Principais procesos e conceptos. Reprodución asexual e sexual. Células xerminais. Determinación do sexo.
TEMA 2.- Gametoxénese. Fecundación. Fecundación in vitro. Clonación.
TEMA 3.- Embrioxénese: segmentación, gastrulación e desenvolvemento temperá. Procesos de morfoxénese. Especificación, determinación e diferenciación celular.
TEMA 4.- Deseño (patterning) dos eixos corporais en animais e plantas. Xenes do desenvolvemento responsables da identidade dos segmentos ou unidades corporais.

Bioloxía dos tecidos vexetais (10 horas).
TEMA 5.- A flor. Esporoxénese. Fecundación. Semente. Froito.
TEMA 6.- Clasificación dos tecidos vexetais. Meristemas.
TEMA 7.- Tecidos fundamentais.
TEMA 8.- Tecidos vasculares primarios e secundarios.
TEMA 9.- Tecidos protectores primarios e secundarios.
TEMA 10. - Tecidos glandulares externos e internos.

Bioloxía dos tecidos animais (11 horas).
TEMA 11.- Tecidos animais. Tecido epitelial.
TEMA 12.- Tecidos conxuntivos. Tecido adiposo. Tecido pigmentario.
TEMA 13.- Tecido cartilaxinoso.
TEMA 14.- Tecido óseo. Tecido dentario.
TEMA 15.- Sangue e hematopoese.
TEMA 16.- Sistema inmunitario.
TEMA 17.- Tecido muscular.
TEMA 18.- Tecido nervioso.
TEMA 19.- Rexeneración. Procesos de rexeneración a nivel celular, tisular e de órgano.

PROGRAMA DE CLASES PRÁCTICAS (14 horas).
PRÁCTICA 1.- Gametoxénese: ooxénese e espermatoxénese. Flor.
PRÁCTICA 2.- Desenvolvemento en vertebrados. Segmentación, gastrulación e neurulación.
PRÁCTICA 3.- Tecidos vexetais: meristemas, fundamentais, vasculares, protectores e glandulares.
PRÁCTICA 4.- Tecido epitelial. Tecido conxuntivo. Tecido adiposo.
PRÁCTICA 5.- Tecido epitelial. Tecido conxuntivo. Tecido cartilaxinoso. Tecido óseo.
PRÁCTICA 6.- Sangue. Órganos linfoides.
PRÁCTICA 7.- Tecido muscular. Tecido nervioso.

CLASES INTERACTIVAS DE SEMINARIO (7 horas).
O profesorado suministrará ou indicará onde localizar a materia para a realización dos seminarios. O alumnado deberá preparar os seminarios propostos. Nos seminarios trataranse os contidos do último tema do programa e o alumnado terá que responder preguntas sobre eses contidos.

TITORÍA OBRIGATORIA (1 hora).
Na titoría explicarase a programación do curso, daranse as recomendacións para organizar e estudar a materia e resolveranse as dúbidas do alumnado en relación coa mesma.

Bibliografía básica:
WOLPERT, L.; JESSEL, T.; LAWRENCE, P.; MEYEROWITZ, E.; ROBERTSON, E.; SMITH, J. (2010). Principios del desarrollo. 3ª ed. Editorial Médica Panamericana. ISBN: 9788498352061.
WOLPERT, L.; TICKLE, C.; MARTÍNEZ ARIAS, A.; LAWCENCE, P.; LOCKE, J. (2019). Principles of development. 6th ed. Oxford University Press. ISBN: 9780198800569. Dispoñible algúns recursos en: https://global.oup.com/uk/orc/xedition/wolpert5exe/
MÜLLER, W.A. (1997). Developmental Biology. Springer. Online ISBN: 1461222486. Dispoñible en liña no buscador Iacobus da biblioteca: https://www.usc.gal/gl/servizos/area/biblioteca-universitaria
OVALLE, W.K.; NAHIRNEY, P.C. (2021). Netter Histología esencial. 3ª ed. Elsevier. eISBN: 978-84-1382-053-8. Dispoñible en liña no buscador Iacobus da biblioteca: https://www.usc.gal/gl/servizos/area/biblioteca-universitaria
GARTNER, L.P.; HIATT, J.L. (2015). Biología celular e histología. 7ª ed. Wolters Kluwer. ISBN: 978-84-16004-67-6. Dispoñible en liña no buscador Iacobus da biblioteca: https://www.usc.gal/gl/servizos/area/biblioteca-universitaria
EVERT, R.F. (2008). Esau Anatomía Vegetal. 3a ed. Ediciones Omega. ISBN: 9788428214438. Dispoñible en liña (versión en inglés) no buscador Iacobus da biblioteca: https://www.usc.gal/gl/servizos/area/biblioteca-universitaria
MEGÍAS, M.; MOLIST, P.; POMBAL, M.A. Atlas de Histología Vegetal y Animal. Depto. de Bioloxía Funcional e Ciencias da Saúde. Facultade de Bioloxía. Universidade de Vigo. Accesible en: https://mmegias.webs.uvigo.es/

Bibliografía complementaria:
WEBSTER, S.; DE WREEDE, R. (2013). Embriología. Lo esencial de un vistazo. Editorial Médica Panamericana. ISBN: 9788498357196. Dispoñible en liña no buscador Iacobus da biblioteca: https://www.usc.gal/gl/servizos/area/biblioteca-universitaria
DYE, F.J. (2011). Dictionary of Developmental Biology and Embryology. 2nd ed. Wiley‐Blackwell. Online ISBN: 9781118196649. Dispoñible en liña no buscador Iacobus en: https://www.usc.gal/gl/servizos/area/biblioteca-universitaria
GILBERT, S.F.; BARRESI, M.J.F. (2020). Developmental biology. 12th ed. Oxford University Press. ISBN: 9781605358222. Dipoñible a edición do 2000, 6ª ed. en: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK9983/?term
PAWLINA, W. (2020). Ross Histología. Texto y Atlas. Correlación con Biología Molecular y Celular. Wolters Kluwer. ISBN: 9788417602659.

Coñecementos/contidos
- Con01: Coñecer os conceptos, métodos e resultados máis importantes das distintas ramas da Biotecnoloxía.
- Con06: Coñecer os fundamentos da bioenxeñaría celular e tisular, as posibilidades terapéuticas da medicina rexenerativa e as súas limitacións actuais, tanto técnicas como éticas.

Habilidades/destrezas
- H/D01: Pensar de forma integrada e abordar os problemas desde diferentes perspectivas con razoamento crítico.
- H/D02: Buscar, procesar, analizar/interpretar e sintetizar información e resultados relevantes procedente de diversas fontes e obter conclusións en temas relacionados coa Biotecnoloxía.
- H/D03: Organizar e planificar o traballo.
- H/D04: Interpretar resultados experimentais e identificar elementos consistentes e inconsistentes.
- H/D05: Traballar en equipo.
- H/D06: Manter un compromiso ético, así como un compromiso coa igualdade e a integración.
- H/D07: Iniciativa, espíritu emprendedor e adaptación a novas situacións (resiliencia).
- H/D09: Saber identificar os distintos tipos de virus, microorganismos e tecidos animales e vexetais con aplicación no campo da Biotecnoloxía.
- H/D10: Saber analizar datos e interpretar resultados experimentais propios dos ámbitos da Biotecnoloxía.
- H/D12: Saber aplicar as técnicas instrumentais e os protocolos de traballo nun laboratorio, aplicando as normativas e técnicas relacionadas con seguridade e hixiene, xestión de residuos e calidade.
- H/D13: Saber obter e interpretar información das principais bases de datos (biolóxicas, ómicas, bibliográficas) e empregar ferramentas bioinformáticas.

Competencias
- Comp01: Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuizos que inclúan una reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
- Comp02: Que os estudantes sexan capaces, tanto por escrito como de forma oral, de debater e de transmitir información, ideas, problemas e solucións relativos á Biotecnoloxía a un público tanto especializado como non especializado/xeral.
- Comp03: Que os estudantes desenvolvan aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía.
- Comp04: Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos teóricos-prácticos adquiridos no grao dunha forma profesional e sexan competentes na formulación/resolución de problemas, así como na elaboración/defensa de argumentos tanto en contextos académicos como profesionais relacionados coa innovación e a industria biotecnolóxica.
- Comp05: Estudar e aprender de forma autónoma, con organización do tempo e recursos, novos coñecementos e técnicas en Biotecnoloxía e adquirir capacidade para traballar en equipo.
- Comp08: Apreciar claramente as implicacións éticas, sociais, económicas e ambientais da actividade profesional a desenvolver, así como coñecer e aplicar criterios de avaliación de riscos biotecnolóxicos.

- Clases maxistrais expositivas obrigatorias.
- Clases interactivas de seminario obrigatorias (seminario).
- Clases prácticas de laboratorio obrigatorias.
- Titoría obrigatoria.

- O alumnado debe superar un exame dos contidos explicados nas clases expositivas que representará o 58% da nota final. O aprobado está en 5 sobre 10.
Competencias avaliadas: Con01, H/D01, H/D02, H/D03, H/D06, H/D07, H/D09, H/D13, Comp01, Comp02, Comp03, Comp04, Comp05, Comp08.
- O alumnado tamén debe realizar obrigatoriamente os seminarios que suporán o 20% da nota final. A non asistencia aos seminarios tamén se terá en conta. Nos seminarios trataranse os contidos do último tema do programa e o alumnado terá que responder preguntas.
Competencias avaliadas: Con01, Con06, H/D01, H/D02, H/D03, H/D04, H/D06, H/D07, H/D10, H/D13, Comp01, Comp02, Comp03, Comp04, Comp05, Comp08.
- Así mesmo, é obrigatoria a asistencia a prácticas (% mínima de asistencia esixida: 85%). O alumnado debe superar un exame das prácticas que representará o 15% da nota final. O aprobado está en 5 sobre 10.
Competencias avaliadas: Con01, H/D01, H/D02, H/D03, H/D04, H/D06, H/D07, H/D09, H/D10, H/D12, Comp01, Comp02, Comp03, Comp04, Comp05, Comp08.
- Titoría obrigatoria, asistencia a clase e a participación a través do Campus Virtual tamén se terán en conta e suporá o 7% da nota final.
Competencias avaliadas: H/D03, H/D06, H/D07.
- Unha vez superado o exame dos contidos explicados nas clases expositivas e o exame das prácticas sumaránse as cualificacións obtidas nos seminarios e pola asistencia-participación.
- Se non se realizan os seminarios ou non se fan as prácticas, non se poderá superar esta materia.
- A non asistencia á titoría obrigatoria terase en conta na nota final.

- O alumnado repetidor non terá que facer as prácticas nin os seminarios se xa foron superados e/ou realizados nos anos anteriores (consérvanse as notas obtidas). Aínda que repetirá as prácticas e os seminarios se así o considera e se quere superar (ou baixar) a nota que xa ten, poderá facer o exame de prácticas e/ou os dos seminarios.

- Teoría: 29 horas presenciais e 52 horas de traballo persoal.
- Seminarios: 7 horas presenciais e 33 horas de traballo persoal.
- Titoría obrigatoria: 1 hora presencial.
- Prácticas de laboratorio: 14 horas presenciais e 10 horas de traballo persoal.
- Realización de exames: 4 horas presenciais.
- Total de horas de traballo presencial na aula: 55 horas.
- Total de horas de traballo persoal: 95 horas.
- Tempo total dedicado á materia: 150 horas.

- Asistencia e participación activa na clase.
- Por cada hora de clase unha hora de estudo, empregando material bibliográfico para comprender e afondar na información obtida na clase.
- Estudo e revisión semanal da materia dada.
- Aclaración co profesorado de posibles dúbidas.
- Repaso para o exame final.

Esta materia terá operativa unha aula virtual na plataforma Moodle a disposición do alumnado.

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na “Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións”.