Bioquímica clínica

Con esta materia pretendemos que os alumnos logren:

- Describir e interpretar os cambios bioquímicos que ocorren nun amplo rango de patoloxías, e explicar os mecanismos moleculares implicados nestes cambios.
- Mostrar como se determinan no laboratorio clínico os marcadores moleculares e bioquímicos asociados ás diferentes patoloxías.
- Avaliar de forma crítica como se poden aplicar eses marcadores no diagnóstico e no prognóstico das enfermidades.

Teoría:
Tema 1: Introdución á Bioquímica Clínica.
Tema 2: Análise da homeostase do medio interno e as súas alteracións.
Tema 3: Métodos de determinación de aminoácidos, hidratos de carbono e lípidos.
Tema 4: Análise do sangue e as súas alteracións.
Tema 5: Análise da función hepática.
Tema 6: Análise da función renal.
Tema 7: Metabolopatías dos hidratos de carbono.
Tema 8: Metabolopatías dos lípidos.
Tema 9: Metabolopatías de proteínas.
Tema 10: Metabolopatías dos ácidos nucleicos.

Prácticas:
O alumnado deberá seguir os protocolos proporcionados polo docente para realizar a determinación de distintos parámetros bioquímicos sobre mostras biolóxicas e analizar os resultados obtidos no contexto dun caso clínico.

-1.- Presentación de casos e preparación dos reactivos e materiais necesarios para levar a cabo as determinacións bioquímicas.
-2.- Determinación directa (glicosa) e indirecta (proteína glicada) da glicemia mediante técnicas colorimétricas.
-3.- Determinación de urea mediante técnicas colorimétricas, cuantificación de proteínas en ouriños con ácido sulfosalicílico por turbidimetría e realización e interpretación de tiras reactivas para a análise de ouriños.
-4.- Determinación da fosfatase alcalina (ALP) mediante técnicas cinéticas con base na absortividade molar de p-nitrofenol.
-5.- Estudo de mostras de feces, ouriños e sangue ao microscopio (frotis sanguíneo). Interpretación e discusión dos resultados obtidos ao longo das prácticas.

Seminarios:
-1.- Presentación de temáticas, instrucións e organización de grupos para a elaboración de traballos.
-2.- Presentación oral de traballos por parte dos estudantes e debate.
-3.- Presentación oral de traballos por parte dos estudantes e debate.

Titorías:
Estarán dirixidas ao estudo de casos e resolución de problemas no contexto da bioquímica clínica.

Baynes, J. & Dominiczak, M (2019). Bioquímica médica (5ª ed.). Elsevier España. ISBN: 9788491134114.

Bishop (2006). Química clínica: Principios, procedementos e correlacións. McGraw-Hill / Interamericana de México. ISBN: 9789701057667.

García García-Saavedra, M. J., Vicente García, J. C., & D'Ocon Navaza, M. do C. (2005). Fundamentos e técnicas de análise bioquímica (Ciclos formativos sanidade). Edicións Paraninfo. ISBN: 9788497323314.

Gaw, A. (2014). Bioquímica clínica (5ª ed.). Elsevier España. ISBN: 9788490227862.

González de Buitrago, J. M., & Medina Jiménez, J. M. (2001). Patoloxía molecular. McGraw-Hill / Interamericana de España. ISBN: 9788448603366.

Lieberman, M., & Peet, A. (2017). Marks' Basic Medical Biochemistry: A Clinical Approach (5ª ed.). Lippincott Raven. ISBN: 9781496324818.

Meisenberg, G., & Simmons, W. H. (2018). Principios de bioquímica médica (4ª ed.). Elsevier España. ISBN: 9788491132974.

H/D13 - Aplicar adecuadamente os coñecementos e técnicas adquiridos nas diferentes materias do título para analizar unha situación ou concepto complexos e atopar unha maneira de liquidalos. TIPO: Habilidades ou destrezas

H/D06 - Analizar e avaliar de forma crítica os marcadores xenéticos, moleculares e bioquímicos asociados ás diferentes patoloxías e trazos de interese. TIPO: Habilidades ou destrezas

H/D08 - Planificar e utilizar os principais métodos experimentais dirixidos á análise da actividade biolóxica, técnicas de illamento, caracterización de moléculas biolóxicas, desenvolvemento de sistemas terapéuticos e avaliación de substancias activas. TIPO: Habilidades ou destrezas

Comp03 - Desenvolver a capacidade de identificar e corrixir as desigualdades por razóns de xénero, socioeconómicas etc. TIPO: Competencias

Comp05 - Colaborar en equipos interdisciplinares en calquera ambiente de traballo, partindo do coñecemento da contorna e da normativa legal vixente. TIPO: Competencias

Con04 - Demostrar o coñecemento das bases químicas que permiten o deseño de calquera técnica experimental necesaria para a análise de moléculas. TIPO: Coñecementos ou contidos

Con06 - Comprender en profundidade os principais procesos fisiolóxicos e metabólicos dos organismos multicelulares, así como identificar e explicar as bases moleculares e a regulación dos devanditos procesos. TIPO: Coñecemento ou contidos.

A consecución da formación básica do alumno realizarase mediante docencia expositiva, docencia interactiva e a realización de traballos.

A docencia expositiva realizarase a través de clases maxistrais (30h), onde se explicarán os fundamentos teóricos da materia axudándose dos medios audiovisuais e doutro tipo que considere conveniente o profesor. Estas clases adquiren unha especial relevancia debido a que os alumnos teñen escasos coñecementos relacionados coa materia. Buscarase a participación activa do alumno, que será incentivado a intervir continuamente (debates e estudo de casos).

A docencia interactiva realizarase mediante prácticas de laboratorio e seminarios nos que se expoñerán traballos.

As prácticas da materia (15h), de asistencia obrigatoria, servirán para a ilustración dos contidos teóricos da materia e estarán orientadas fundamentalmente a que o estudante adquira habilidades e experiencias prácticas.

Os seminarios, de asistencia obrigatoria, permitirán expor actividades individuais ou en grupo que potenciarán a participación do alumnado desde un enfoque crítico e argumentativo. Ao mesmo tempo, a limitación en canto ao número de alumnos que asistan aos seminarios permitirá favorecer as intervencións a nivel individual desde diferentes perspectivas ou orientacións para os temas traballados, co cal, facilitarán a adquisición de habilidades moi útiles para a consecución de obxectivos fixados.

Finalmente, realizaranse titorías para aclarar problemas particulares de cada alumno e facilitar o seguimento continuo da materia.
Ademais, os estudantes realizarán, obrigatoriamente, un traballo en grupo, expoñerán os contidos con apoio audiovisual e de lousa, e finalmente discutiranse dunha maneira crítica e construtiva devanditos contidos.

En todo momento usarase como apoio á docencia o Campus Virtual da USC. O curso virtual permite aos alumnos matriculados na materia acceder a todos os contidos impartidos polo profesor, así como dispoñer de información relativa á materia, programas, horarios, seminarios, titorías etc

Sistema de avaliación da aprendizaxe
A avaliación cumpre unha función diagnóstica e formativa. Para a avaliación da materia teranse en conta 4 apartados: (1) coñecementos teóricos, (2) prácticas, (3) presentación de traballos e (4) participación activa en clases e debates. O criterio de avaliación é competencial (avaliaranse os resultados de aprendizaxe establecidos no programa e sempre se dispoñerá de ferramentas de retroalimentación).

-1. VALORACIÓN DOS COÑECEMENTOS TEÓRICOS (60% da cualificación final, OPCIONALMENTE complementaria á avaliación continua).

O exame final será un exame único, cuxa data de realización é asignada polo Centro e é coñecida antes do inicio do Curso Académico. O tempo de realización do exame será de 2 horas.

EVALUACION CONTÍNUA
Na oportunidade ordinaria, o alumnado DEBERÁ OPTAR por unha das seguintes opcións para a avaliación dos coñecementos teóricos:

Opción 1: Avaliación continua
a) Realizarase un seguimento continuado ao longo do semestre da adquisición de coñecementos mediante a realización dunha proba na parte final de cada unha das sesións de titorías (preguntas tipo test). A suma das notas obtidas terá un peso dun 30% na cualificación.
b) Na data prevista no calendario de exames, realizarase unha cuarta proba escrita que constará de entre 3 a 5 preguntas de resposta curta, desenvolvemento, interpretación de esquemas…, coa que se valorará a capacidade para relacionar, integrar e aplicar os coñecementos adquiridos. A nota obtida nesta proba terá un peso dun 30% na cualificación.
Para APROBAR a materia é OBRIGATORIO superar este apartado de adquisición de coñecementos teóricos, débese alcanzar unha nota mínima dun 4,5 sobre 10 na suma das catro probas.

Opción 2: Avaliación mediante exame final
Neste caso, o grao de adquisición dos coñecementos teóricos avaliarase mediante unha única proba a realizar na data prevista no calendario de exames. A proba constará dunha parte tipo test e unha parte que constará de entre 3 a 5 preguntas de resposta curta, desenvolvemento, interpretación de esquemas…, coa que se valorará a capacidade para relacionar, integrar e aplicar os coñecementos adquiridos. A nota de cada unha das partes terá un peso dun 30% na cualificación.
Para APROBAR a materia é OBRIGATORIO superar este exame, para iso débese alcanzar unha nota mínima dun 4,5 sobre 10.

Competencias avaliadas: H/D06, Con04, Con06.

-2. VALORACIÓN DOS COÑECEMENTOS PRÁCTICOS (15% da cualificación final).
a) A actitude e o interese mostrado polo/o alumno/a, o traballo desenvolvido nas clases prácticas e os resultados obtidos terán un peso dun 5% na cualificación.
b) A avaliación dos coñecementos adquiridos mediante a realización dun exame final, terá un peso dun 10% na cualificación.

Competencias avaliadas: H/D13, H/D06, H/D08.

É OBRIGATORIA a asistencia a todas as prácticas. Si un/a alumno/a falta a algunha, deberá achegar o xustificante e recuperala canto antes. De non facelo así, considerarase que o/o alumno/a non realizou as prácticas e como consecuencia non poderá aprobar a materia.

-3. VALORACIÓN DA PRESENTACIÓN DE TRABALLOS (15% da cualificación final)
Valoraranse aspectos como a estrutura do traballo, a calidade da información e a presentación oral.

Competencias avaliadas: Comp03, Comp05.

-4- VALORACIÓN DA PARTICIPACIÓN ACTIVA EN CLASES E DEBATES (10% da cualificación final)
Valorarase a participación activa do alumnado durante as clases e a entrega doutros traballos realizados durante as mesmas (estudo de casos e resolución de problemas).

Competencias avaliadas: Con06.

IMPORTANTE:
Para aprobar a materia é obrigatoria a asistencia ás clases prácticas e superar o apartado de adquisición de coñecementos teóricos (apartado 1), onde se debe alcanzar unha nota mínima dun 4,5 sobre 10 para proceder a calcular a nota final tendo en conta os demais apartados (apartados 2,3 e 4).

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o establecido na "Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión das cualificacións".

A materia confire 6 créditos ECTS e implica 150 horas de traballo (25 horas/ crédito ECTS). As horas de traballo repártense en 99 horas de traballo persoal (66%) e 51 horas de traballo presencial (34%).

O traballo persoal divídese en:
Estudo individual: 70 horas
Memoria de prácticas: 12 horas
Revisión de bibliografía: 6 horas
Elaboración de traballos, estudo de casos e problemas: 9 horas
Realización de probas de avaliación: 2 horas

O traballo presencial divídese en:
Clases maxistrais: 30 horas
Seminarios: 3 horas
Prácticas: 15 horas
Titorías en grupo: 3 horas

Recoméndase a asistencia a clases teóricas e a resolución de dúbidas nas titorías. Levar a materia ao día e profundar nos contidos presentados nas clases de teoría utilizando a bibliografía recomendada. É recomendable asistir á revisión de exames.

Trátase dunha materia integradora con múltiples aplicacións prácticas, para a súa comprensión é recomendable superar previamente as materias de bioquímica e fisioloxía.

Os idiomas de docencia son castelán e galego.
A cualificación da 2ª oportunidade realizarase en base aos resultados obtidos nun exame final similar ao feito na 1ª oportunidade da convocatoria correspondente e ás valoracións obtidas nos demais apartados obxecto de cualificación (prácticas, traballos, avaliación continua; onde só é de carácter obrigatorio a asistencia ás clases prácticas) que se conservarán nas dúas oportunidades de cada convocatoria. Se un alumno debe cursar novamente a materia conservaráselle, se así o desexa, a nota obtida nestes apartados.
Soamente os alumnos que non realicen ningunha actividade durante o curso serán cualificados con “Non Presentado”.