Bioloxía Molecular

- Coñecer a base molecular da información xenética, profundando no estudo de aspectos relacionados coa estrutura do xenoma nas células e a súa importancia no control da expresión génica.
- Identificar a relación entre xenes e xenomas e a súa importancia nos organismos.
- Coñecer os mecanismos mediante os cales as células transmiten a información procedente do ambiente que permite ás células xerar unha resposta idónea a unha contorna cambiante, profundando no estudo de roteiros de transducción activadas por diferentes tipos de sinais.
- Coñecer os mecanismos específicos mediante os cales se controla a expresión xénica nos seus diferentes niveis, especialmente en organismos superiores e en procesos complexos como a división e morte celular.
- Adquirir a capacidade de valorar o estado actual do coñecemento científico dos diferentes temas da Bioloxía Molecular.
- Coñecer as técnicas de Bioloxía Molecular que permiten o estudo da estrutura, función e regulación de ácidos nucleicos e proteínas nas células.

• CLASES EXPOSITIVAS (Programa de teoría, 36 horas presenciais)

I. A ESTRUTURA DO XENOMA (10 h).

Lección 1. A Bioloxía Molecular e as súas orixes. Os ácidos nucleicos DNA e RNAs (1.5h).
Lección 2. Condensación do DNA eucariota: Superenrolamentos do DNA e nucleosomas (3.5h). Lección 3. Organización do DNA eucariota: Cromatina e estruturas cromosómicas (2.5h).
Lección 4. Xenes e xenomas (2.5 h). II. A EXPRESIÓN DO XENOMA E A súa REGULACIÓN (26h).



(A) SINALIZACIÓN CELULAR E EXPRESIÓN GÉNICA (14h).
Lección 5. Principios xerais e elementos da sinalización celular. Mecanismos xerais da transducción por sinais externos e internos (2h).
Lección 6. As proteínas na sinalización celular: Proteínas transductoras, interaccións proteicas e proteínas reguladoras xénicas (3h).
Lección 7. Roteiros de sinalización intracelular activadas a través de receptores axustados a proteínas G (GPCRs) (2h).
Lección 8. Roteiros de sinalización intracelular activadas por factores mitoxénicos, citoquinas e receptores con actividade kinasa (3.5h).
Lección 9: Sinalización bidireccional, roteiros proteolíticas e sinalización lipídica (1.5h)
Lección 10. Roteiros de sinalización intracelular activadas por sinais hidrofóbicas (2h).

(B) A REGULACIÓN DA EXPRESIÓN DO XENOMA EUCARIOTA (12h).
Lección 11 RNAs reguladores e regulación da expresión xénica (2.5h).
Lección 12: Control xénico. Epixenoma: Estrutura da cromatina e control da expresión xénica (2.5h).
Lección 13. Regulación da expresión xénica I: Control transcripcional (3.5h).
Lección 14. Regulación da expresión xénica II: Transporte, localización e estabilidade do mRNA e control traduccional (3.5 h).

• CLASES INTERACTIVAS (17h presenciais).

Seminarios interactivos (12h presenciais). O seu obxectivo é favorecer a aprendizaxe mediante a participación do alumno na clase e reforzar/profundar en aspectos específicos da materia (ver metodoloxía docente e de avaliación) que permitan tamén a súa avaliación continua.

Prácticas (5h presenciais): Dúas sesións de asistencia obrigatoria e avaliable:
- Sesión I (laboratorio; 2,5h). Extracción e análise experimental dun plásmido bacteriano mediante electroforese en xel.
- Sesión II (aula de informática; 2,5h). Análise e visualización de elementos cis e trans implicados na expresión xénica a mediante bases de datos e aplicacións bioinformáticas.

Titoría (1h presencial): ao comezo do curso, empregarase para a exposición detallada da materia e a guía docente.

Exame (3 horas presenciais). Obrigatorio.

BIBLIOGRAFÍA BÁSICA

- Alberts, B. et al., 2022. Molecular Biology of the Cell. 6th ed. New York: W.W. Norton & Company.

- Hérraez, A., 2012. Texto ilustrado e interactivo de Biología Molecular e Ingeniería Genética.
Conceptos, técnicas y aplicaciones en ciencias de la salud. 2ª ed. Barcelona: Elsevier.
Dispoñible en liña:
https://iacobus.usc.gal/permalink/34CISUG_USC/tmlevo/alma99101338132920…

- Kraus. G., 2014. Biochemistry of Signal Transduction and Regulation. 5th ed. Weinheim: Wiley-VCH.

- Lodish, H., Berk, A., Kaiser, C.A., Krieger, M., Brestscher, A., Ploegh, H., Martin, K.C., Yaffe, M.B., Amon, A. 2021.
Molecular Cell Biology. 9th ed. New York: Macmillan International.
Dispoñible en liña a través da colección da Editorial Panamericana:
https://iacobus.usc.gal/permalink/34CISUG_USC/1oc2t8m/alma9910135440500…

- Nelson, D.L. & Cox, M.M., 2021. Lehninger. Principles of Biochemistry. 8ª ed. New York:Macmillan International.

- Watson, J.D. et al., 2016. Biología molecular del gen. 7ª ed. Buenos Aires: Ed. Médica Panamericana.
Dispoñible en liña a través da colección da Editorial Panamericana:
https://iacobus.usc.gal/permalink/34CISUG_USC/o7pcup/alma99101338258140…



BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA

- Brown, T.A., 2018. Genomes 4. 4th ed. New York: Garland Science. Dispoñible en liña a 5ª edición:
https://iacobus.usc.gal/permalink/34CISUG_USC/o7pcup/alma99101346385430…

- Clark, D.P. and Pazdernik, N.J., 2019. Molecular Biology. 3nd ed. Boston: Academic Press. Dispoñible en liña:
https://iacobus.usc.gal/permalink/34CISUG_USC/o7pcup/alma99101353221490…

- Craig, N.L. et al., 2014. Molecular Biology. Principles of Genome Function. 2nd ed. Oxford: Oxford University Press.

- Latchman, D. S., 2015. Gene Control. 2nd ed. New York: Garland Science.

- Marks, F., Klingmüller, U., Müller-Decker, K., 2017. Cellular Signal Processing. 2nd ed. New York: Garland Sciences.

RELACIÓN DE RESULTADOS DA APRENDIZAXE
Coñecementos/contidos: Con01, Con03, Con05, Con06, Con09
Habilidades/destrezas: H/D01, H/D02, H/D08, H/D010, H/D011, H/D012
Competencias: Comp01, Comp03, Comp04, Comp06

• Clases expositivas: actividade presencial non obrigatoria en formato de clases maxistrais para a presentación das leccións do programa teórico da materia con uso de encerado e apoiado con presentacións informáticas.

• Clases interactivas. Son presenciais, avaliables e non obrigatorias.
Promoverase a aprendizaxe mediante a resolución de problemas e a participación activa do alumno respondendo (oralmente ou por escrito) a diferentes tipos de cuestións (ver sistema de avaliación). Permitirán, ademais, completar e afianzar aspectos específicos desenvolvidos nas clases expositivas que teñan un interese especial, así como reforzar e repasar conceptos clave da materia.

• Clases prácticas: Obrigatorias e avaliables.
- Realizaranse dous tipos de actividades prácticas representativas para complementar os coñecementos teóricos adquiridos nas clases expositivas:

- Sesión práctica (2.5h) de extracción dun plásmido bacteriano e da súa análise experimental, na que os alumnos dispoñerán, previamente, dun guion de prácticas.

- Sesión de bioinformática (2,5h), na que se manexarán algunhas bases de datos para procura de información e análise do DNA, de programa de modelización para análise espacial en 3D (visualización de fragmentos de DNA unido a proteínas específicas). finalmente contestarán a outro cuestionario moi curto por escrito.

• Titoría: a principio de curso, utilizarase para a presentación detallada da materia e a guía docente.

• Exame. Presencial e obrigatorio sobre o temario de expositivas que incluirá preguntas do temario en diferentes formatos (tipo test, relación de conceptos, preguntas teóricas e cuestións de razoamento..).

A avaliación da aprendizaxe farase de forma presencial e constará de:

(a) Avaliación de clases expositivas (Exame final). Actividade avaliable obrigatoria complementaria á avaliación continua. Os contidos do programa teórico avaliaranse mediante exame escrito que conterá preguntas de distinto tipo (test, relacionar conceptos e de razoamento e argumentación). A máxima cualificación obtida no exame (10 puntos) equivale a un 75% da cualificación final, a condición de que se cumpran as condicións indicadas máis abaixo (ver avaliación final).

(b) Avaliación de clases interactivas (Avaliación continua). Os seminarios avaliaranse mediante a participación do alumno, valorando as súas respostas orais para identificar, interpretar, describir e explicar imaxes/ figuras/ esquemas relacionados cos contidos das clases expositivas ou respondendo (oralmente ou de forma escrita) a cuestións/preguntas/exercicios expostos (polo profesor) na propia clase e/o mediante cuestionarios, previamente accesibles aos alumnos a través da aula virtual. A avaliación podería implicar, ademais, a presentación (entrega) e /o exposición de traballos co fin de profundar ou reforzar conceptos e temas específicos da materia.
Cualificarase de 0 a 10 puntos e a nota obtida supoñerá un 15% da cualificación final da materia (máximo 1.5 puntos da cualificación da materia, a condición de que cumpra coas esixencias que se indican máis abaixo (ver avaliación final).
Avaliarase a execución da práctica ou as actividades propostas na aula bioinformática, con máxima de 0,5 puntos. A resolución dos cuestionarios e/o entrega de tarefas valorarase con outros 0,5 puntos máximo. - A nota final das actividades prácticas será a suma a obtida na execución e resolución e entrega de cuestionarios ou tarefas, cun valor máximo de 1 punto, que representa un 10% da puntuación final da materia).

(c) AVALIACIÓN FINAL.
A cualificación final obterase como a media ponderada das cualificacións parciais obtidas en (a), (b) e (c), que representan, respectivamente un 75%, 15% e 10% da nota final e a condición de que se alcanzou na cualificación de (a) un mínimo de 4.7 puntos e o requisito de respostas mínimas (85% das preguntas do exame contestadas). O exame, ademais, debe estar compensado, en canto á cualificación obtida en respostas a preguntas obxectivas (tipo test..), respecto a a alcanzada en preguntas cuxa contestación implica relacionar e/o argumentar / razoar conceptos.
- A falta de cualificación en (b) implicará que o alumno renuncia a esa parte da nota, de modo que podería obter, como máximo, 8.5 puntos na cualificación final, no caso de que tanto no exame de contidos das clases expositivas como no das prácticas alcanzase 10 puntos sobre 10.
- Na segunda convocatoria, repetirase exclusivamente a avaliación dependente do exame e, en caso de non realizarse previamente, tamén o exame correspondente aos seminarios, que será voluntario. En calquera caso, o alumnado só avaliarase dos seminarios unha vez por curso. As porcentaxes de cada parte da avaliación serán os mesmos que os indicados arriba.

- Repetidores. Estarán eximidos de realizar as prácticas, pero non se conserva a cualificación dos seminarios do curso anterior.

SISTEMA DE AVALIACIÓN DA APRENDIZAXE

(A) EXAME FINAL
Coñecementos/ Contidos: Con01, Con05, Con06, Con09
Habilidades/ Destrezas: H/D01, H/D02, H/D08, H/D011
Competencias: Comp01, Comp03, Comp06

(B) AVALIACIÓN CONTINUA
(a) Seminarios:
Coñecementos/ Contidos: Con01, Con03, Con05, Con06, Con09
Habilidades/ Destrezas: H/D01, H/D08, H/D012
Competencias: Comp01, Comp03, Comp06

(b) Prácticas de Laboratorio
Habilidades/ Destrezas: H/D01, H/D02, H/D08, H/D010, H/D011
Competencias: Comp01, Comp03, Comp04, Comp06

TRABALLO PRESENCIAL EN AULA

Docencia teórica (clases expositivas): 36 h
Docencia interactiva (seminarios aula): 12 h
Docencia interactiva (laboratorio/aula informática): 5h
Titorización en grupo: 1 h
Exame: 3 h


TRABALLO PERSOAL
Estudo Individual: 93 h

• Asistencia a todas as actividades docentes.
• Uso da bibliografía recomendada e o presentado na aula virtual, no seu caso.
• Participación nas clases correspondentes, respondendo oralmente as cuestións/preguntas expostas polo profesor, tanto na propia clase como nas específicas dos seminarios.
• Facer resumos/esquemas ou guións que sinteticen os contidos importantes de cada unha das leccións do programa, tentando conxuntar e relacionar diferentes aspectos que se explican en cada unha delas.
• Elaborar mapa(s) que permitan reunir roteiros metabólicas centrais en diferentes situacións co fin de visualizar, relacionar, visualizar e aclarar aspectos da materia explicados en bloques separados.
• Autoavaliación da comprensión dos contidos. O alumno debería tratar de xerar, en por si e utilizando libros, especialmente os recomendados na bibliografía, un catálogo de preguntas e respostas de maneira que poida afrontar o exame con máis posibilidades de éxito.
• Facer uso das titorías para calquera tipo de cuestión relacionada coa materia.

• Os contidos, a orde e o tempo dedicado a cada un dos temas poderase ver modificado, respecto ao programa presentado na guía docente, pola incorporación de novos conceptos e actualizacións máis recentes do mesmo.
• É recomendable que para unha mellor comprensión da materia téñanse coñecementos previos básicos de materias como a bioquímica I, bioquímica II, xenética I/ II, bioloxía celular, fisioloxía animal e vexetal, microbioloxía, ademais de nocións básicas de química (orgánica e inorgánica). • A información dispoñible para o alumno deixarase a través da aula virtual e o contacto/comunicación co alumno establecerase a través do correo electrónico e/o a plataforma MS-Teams.
• Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recolleito na "Normativa de avaliación de rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.
• Queda expresamente prohibido que o alumnado distribúa, entre persoas alleas ao curso, o material docente (tanto escrito como audiovisual) dispoñible no Campus Virtual ou achegado polo profesorado por outras canles.