Introdución á dirección e realización audiovisual

1. Aproximación aos mecanismos de análise da realización e a dirección audiovisual.
2. Capacitación nas rutinas de posta en escena e realización de produtos audiovisuais informativos, de
entretemento, publicitarios ou documentais, para calquera tipo de ventá de difusión e distribución.
3. Estudo e aplicación das necesidades técnicas e recursos humanos dos que dispón a persoa a cargo da realización ou dirección, tanto creativos coma operativos, para levar a cabo unha produción audiovisual, en función da súa tipoloxía, soporte e ventá de difusión.
4. Aplicación e manexo das funcións da axudantía de dirección.
5. Estudo e aplicación do control estético, editorial e organizativo dun produto audiovisual desde a súa xestación ata a súa exhibición.

CONTIDOS TEÓRICOS

TEMA 1. Introdución aos medios e formatos desde a realización

1.1 Achega aos distintos tipos de produtos audiovisuais vixentes na actualidade desde a perspectiva da realización

Establecerase unha reflexión crítica sobre contidos, estéticas e ferramentas técnicas empregadas na realización de audiovisuais na actualidade. Amosaranse e discutiranse exemplos cotiáns de películas, series, programas de televisión, publicidade e multimedia verquendo luz sobre o xeito de levalas a cabo e atendendo sempre á capacidade do realizador de resultar determinante, para ben ou para mal, no que chega aos espectadores.


TEMA 2. Medios técnicos e humanos ao servizo da realización

Procurarase obter unha visión multidisciplinar das decisións que corresponden a directores e realizadores, achegando unha panorámica do traballo en cada unha das facetas que debe supervisar e controlar de xeito directo ou indirecto.

2.1 Deseño de produción aplicado á realización
Primeira análise do formato audiovisual e deseño das ferramentas técnicas e humanas precisas para levalo a cabo.
Necesidades de produción asociadas á realización e calendarización do proceso.
O valor da preprodución para unha realización axeitada
2.2 O guión desde o punto de vista da realización.
Fórmulas de escaletado e guionización de utilidade en cada unha das fases do proceso de creación audiovisual.
A construción do discurso visual desde o papel.
2.3 A imaxe
Na procura da estética do produto
A localización e a planta de rodaxe
Sistemas de cámaras e estándares técnicos da imaxe na actualidade
Propostas de fotografía, decisións ópticas e lumínicas na procura da correcta relación entre a imaxe e a narración. Colorimetría
Estratexias de gravación
2.4 O son
Sistemas de rexistro segundo o tipo de produción. Condicións técnicas e ferramentas
Decisións básicas sobre o son directo e os demais elementos sonoros que construirán o espazo sonoro do audiovisual (dobraxe, efectos, música…)
2.5 A postprodución e a gráfica
Etalonaxe e integración 3D
Liña gráfica e animación
Postprodución e masterización de imaxe e son


TEMA 3. A linguaxe

Procurarase obter unha serie de ferramentas persoais que afiancen no alumno os códigos propios da narrativa audiovisual.

3.1 Valores de plano
Coñecemos a teoría sobre os tamaños de plano, pero como funciona a súa combinatoria? Precisaremos exercitar e automatizar as decisións sobre como encadrar unha acción ou personaxe, que amosar e que non amosar, cara onde establecer as fugas e como combinalas sabendo que camiñamos sempre cara o seguinte plano dentro dun discurso que ten sempre un obxectivo
3.2 A posta en escea
O realizador debe situarse ante a rodaxe cos deberes feitos, disposto a mudar calquera cousa desde a certeza de que sabe como alcanzar o seu obxectivo final. É por iso que estableceremos unha serie de códigos e normas que faciliten o traballo do realizador no set para procurar facelo orgánico.
- Tácticas fundamentais para a coordinación do equipo.
- Técnicas básicas para o traballo con actores e persoal artístico.
- Priorización de obxectivos
3.3 A secuencia
Toda serie, programa ou peza publicitaria admite unha coidada disección secuencial. Reforzarase a construción de secuencias como vía cara a correcta construción do produto audiovisual completo. A intención, a estética, o obxectivo e os elementos en xogo.
3.4 O ritmo
O ritmo interno do plano, o ritmo da montaxe ou da sucesión de imaxes en directo, o pulso narrativo da obra en cada unha das súas partes, desde a respiración do actor á música que acompaña ou dirixe os títulos de crédito finais. Cada obra, igual que cada persoa, ten o seu ritmo. Cada momento ten o seu ritmo. Atopar o ritmo correcto non é só unha cuestión de inspiración, senón tamén de habilidade e coñecemento do oficio.
3.5 O que preciso rodar/o que vou montar/o que se vai ver
Nun sistema de produción cada vez máis aferrado aos tempos, é fundamental que o realizador priorice aqueles elementos que lle van permitir contar a súa obra. A inseguridade, a falta de experiencia e o descoñecemento do medio desembocan nun exceso de materiais inútiles que entorpecen os procesos e dificultan o traballo do equipo. Fronte a esa inexperiencia este curso procura afianzar unha análise crítica dos elementos vitais e das tomas superfluas para narrar unha historia do mellor xeito posible.
3.6 O discurso da obra
A coherencia visual e narrativa está na base dun bo exercicio de realización. Non podemos entender doutro xeito o traballo do realizador. Debemos establecer as claves do que queremos contar, traducilas en poucas palabras e ser quen de alcanzalas en cada un dos nosos planos, secuencias e personaxes.


TEMA 4. Os formatos

Coñecer e practicar a especificidade do traballo do realizador nos distintos formatos audiovisuais da actualidade resulta fundamental para a formación dun profesional do noso tempo.

4.1 Ficción
Traballo con actores, estratexias de rodaxe e temporalidades
Cinema: Curtametraxes e longametraxes
Series de televisión e series web
4.2 Televisión
Guións e escaletas, da seguridade do papel á construción en directo
Fórmulas de televisión en directo e programas.
O plató vs os formatos de rúa
A sala de realización e a sala de edición
Informativos e magazines
Formatos de actualidade, reportaxes e documentais
Formatos de entretemento e realities
4.3 Publicidade
O realizador na campaña e a relación cos equipos creativos
Spots
Outros materiais comerciais
4.4 Espectáculos en directo
Realización de pantallas
Realización para edición posterior de materiais promocionais
4.5 Formatos multimedia
Vídeos para consumo online (youtuber, bloggers…)
Materiais transmedia para campañas online


TEMA 5. O hábitat do realizador

5.1 Coñecer desde a experiencia é unha clave do proceso de realización audiovisual. O valor adquirido do oficio é unha ferramenta imprescindible do traballo do realizador

A creación non é etérea. Ten nomes e intencións. O realizador debe desenvolverse como creador e para facelo debe analizar a súa obra e a dos demais sabendo que existe unha intención detrás dela. Este epílogo da asignatura procurará achegar ao alumnado as ferramentas máis ou menos secretas de autores coñecidos e descoñecidos, ben a través da súa propia intervención na aula, de xeito presencial ou telemático ou a través da lectura ou visionado dos recursos que nos foron deixando.

Trátase en definitiva de rematar os contidos teóricos da asignatura como corresponde, asentando a certeza de que a realización é un oficio que nace da creatividade, no que cada día supón un novo reto e unha nova aprendizaxe, e no que camiñamos sobre as pisadas doutros profesionais que nos amosan o camiño.


CONTIDOS PRÁCTICOS

1. EXERCICIOS EN GRUPO

Prácticas de realización en plató / Prácticas de rodaxe en exteriores
Semanalmente e de xeito gradual os alumnos deberán executar no plató e en exteriores anexos distintas modalidades de realización nas que apliquen os coñecementos adquiridos na aula.
Atacarase cada un dos exercicios sobre a estrutura dunha pequena produtora de contidos na que os alumnos, en rotación irán asumindo as distintas funcións técnicas e creativas do proceso de produción. Deste xeito afianzarase desde unha simple entrevista, a un programa de investigación con entrevistas en exteriores ou unha secuencia de ficción, servirán para afianzar a dinámica de coordinación como clave para unha correcta realización.

A evolución preséntase desde o simple ata o máis complexo do xeito que segue.
- Realización de pezas informativas a unha cámara
- Realización multicámara de entrevistas
- Realización de reportax es a unha cámara
- Realización multicámara de realidade en exteriores
- Realización multicámara de segmento de entretemento en plató
- Realización multicámara de evento en exteriores
- Realización de ficción a unha cámara
- Realización multicámara de ficción

Cada un dos procesos completarase coa posterior edición (nos formatos oportunos) e visionado crítico do material por parte do alumnado e profesor


2. PRÁCTICAS INDIVIDUAIS

Análise de realización en produtos audiovisuais
Saber como se fan as cousas é fundamental para aprender o xeito correcto de facelas. O alumnado deberá escoller distintos produtos ou formatos audiovisuais para verquer sobre eles unha análise crítica que lle permita entender e mesmo emular a realización pola que se optou en cada situación, con capacidade para reproducir o seu deseño e incluso aportar melloras. Por que amosamos no plano o que amosamos, por que decidimos combinar dun xeito determinado distintos puntos de vista, por que medra ou decae o ritmo dunha determinada secuencia.
O alumno fará a súa proposta xustificada de análise e logo da súa aprobación polo profesor iniciará un proceso de investigación e análise no que se procurará o acceso e consulta a materiais que lle poidan resultar de utilidade a si mesmo e aos compañeiros para un visionado expositivo crítico da peza elixida.

Planificación de formato
A maior parte dos proxectos empezan para o realizador nunha chamada de teléfono de menos de cinco minutos e catro datos. Nese momento comeza un exercicio imaxinativo e acelerado, no que o profesional debe combinar oficio e maxín na procura do mellor resultado posible. Logo ten que poñerlle terra, saber convencer de que o xeito correcto de facelo é o que propón. E logo ten que saber cuestionar a súa proposta como o máis ácido dos críticos para que a rodaxe non teña fisuras de ningún tipo e a edición permita resolver calquera imperfección.
O mellor xeito de coñecer este proceso é executalo. Recibir un encargo, debullalo, escribilo e defendelo. Distintos xéneros, distintos orzamentos, distintas creatividades serán recibidas polos alumnos para crear a imaxe de programas, series ou spots publicitarios. Terán que planificar as liñas xerais da realización do proxecto e os elementos necesarios desde o punto de vista técnico para convencer aos seus produtores de que invertir neles paga realmente a pena.

Planificación de rodaxe
Saber deseñar desde guión os planos, estéticas e estratexias de rodaxe necesarias para executar segmentos completos de obras audiovisuais é un dos obxectivos primordiais da materia. Calquera desglose, necesidade e interacción do equipo debe empezar desde unha correcta planificación e por iso incidiremos moito nesta cuestión.


3. PRÁCTICA EN EQUIPO

O gran formato dentro dos exercicios prácticos propostos nesta asignatura consiste na elaboración de contidos completos que respondan a algún dos formatos traballados no curso. Os equipos de alumnos deberán desenvolver un produto audiovisual desde o seu deseño á súa execución e masterización segundo os estándares de broadcast, distribución ou emisión que correspondan.
Manexaremos os distintos cargos no proceso, adecuaremos os tempos e os medios técnicos e humanos ao dispor do equipo e procuraremos poñer en práctica unha proposta que responda a todos os condicionantes dunha produción de resultado profesional. Desde o correcto encadre á edición coidada, cada pequeno elemento traballado de xeito individual ou puntual polo alumno ao longo do curso debe ser aplicado aquí dentro dun equipo que a responsabilidade de cada un debe axudar a engranar o conxunto.

BIBLIOGRAFÍA BÁSICA

Barroso, J. (2008): Realización Audiovisual. Madrid: Síntesis.
Barroso, J. (1996): Realización en los géneros televisivos. Madrid: Ed. Síntesis.
Bordwell, D. y Thomson, K. (1996): El Arte Cinematográfico. Barcelona: Paidós.
Millerson, G. (2001): Técnicas de realización y producción en televisión. Madrid: Instituto Oficial de Radio Televisión.
Rabiger, M., & Biris Morillas, C. (2001): Dirección de cine y video: técnica y estética. Madrid: Instituto Oficial de Radio y Televisión.
Rabiger, M. & Jariod, D. (2007): Tratado de dirección de documentales. Madrid: Omega
Reisz, K. & Millar, G. (1990): Técnica del montaje cinematográfico. Madrid: Taurus.
Tirard, L. (2003): Lecciones de cine. Clases magistrales de grandes directores explicadas por ellos mismos. Barcelona: Paidós.

BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA

Barroso, J. (1994): Técnicas de Realización de reportajes y documentales para televisión. Madrid: IORTV.
Brown, B (1994).: Iluminación en cine y televisión. Andoaín: Escuela de Cine y Vídeo.
Comparato, D. (1993): De la creación al guión. Madrid: IORTV,
Eisenstein, S. M. (1989): Teoría y técnica cinematográficas. Madrid. Ediciones Rialp
Fandiño, X. (2003): Introducción á producción publicitaria en medios audiovisuais. Vigo: Universidade de Vigo, Servicio de Publicacións.
Katz, S. D. (1999): Rodando la planificación de secuencias. Madrid: Ediciones Plot
Katz, S. D. (1999): Plano a plano de la idea a la pantalla. Madrid: Ediciones Plot.
Langford, M. (1979): La fotografía paso a paso. Barcelona: Hermann Blume
Lumet, S. (1999): Así se hacen las películas. Madrid: Ediciones Rialp.
Martínez Abadía, J. & Serra Flores, J. (2006): Manual Básico de técnica cinematográfica y dirección de fotografía. Madrid: Paidós Papeles de Comunicación.
McGrath, D. (2001): Montaje y postproducción. Barcelona: Océano.
McKee, R. (2013): El guión. Barcelona: Alba
Murch, W. (2003): El momento del parpadeo. Madrid: Ediciones Rialp
Murch, W. & Ondatjee, M. (2007): El arte del montaje. Madrid: Ediciones Plot.
Owens, J. (2007): Television Sports Production. Oxford: Focal Press.
Patmoire, C. (2007): Debutar en el cortometraje. Barcelona: Editorial Acanto.
Rea, P. W. & Irving, D.K. (2005): Producción y dirección de cortometrajes en cine y vídeo. Madrid: Escuela de cine y vídeo.
Schaeffer, D. (1998): Maestros de la luz. Madrid: Ediciones Plot.
Tarkovski, A. (1986): Esculpir en el tiempo. Madrid: Rialp.
Truffaut, F. (2003): El cine según Hitchcock. Madrid: Alianza Editorial, Madrid
Utterback, A. (2007): Studio television production and directing. Oxford: Focal Press.
Xalabarder, C. (2013): El guión musical en el cine. Barcelona: MundoBSO.
Wright, S. (2003): Efectos digitales en cine y vídeo. Andoain: Escuela de Cine y Vídeo.

CON.3 - Coñecer a transformación e evolución histórica das linguaxes e medios audiovisuais.
CON.5 - Coñecer as técnicas e tecnoloxías da documentación, ideación e creación propias da linguaxe
audiovisual.
CON.6 - Coñecer as competencias profesionais de produción, distribución e exhibición das obras
audiovisuais.
HAB.1 - Transmitir de maneira idónea contidos audiovisuais destinados a públicos especializados e non
especializados.
HAB.3 - Dominar o instrumental, as técnicas e rutinas profesionais da cadea de creación e produción
audiovisuais.
HAB.4 - Manexar os fundamentos xurídicos, económicos, políticos e as técnicas e rutinas audiovisuais aplicadas a obras de ficción e non ficción.
HAB.5 - Analizar, mediante diversas metodoloxías, calquera produto radiofónico, cinematográfico, televisivo ou multimedia.
COM.1 - Deseñar e implementar estratexias de comunicación audiovisual efectiva en distintos medios, soportes e contextos.
COM.2 - Deseñar e implementar técnicas e tecnoloxías de tratamento e expresión visuais e sonoras aplicadas ás obras audiovisuales.
COM.3 - Recoñecer, exercitar e contextualizar as rutinas da produción, realización, dirección, edición e
postprodución audiovisuais.
COM.5 - Seleccionar e utilizar as técnicas e tecnoloxías máis creativas, innovadoras e adecuadas a cada reto
comunicativo.
COM.6 - Exercitar a coordinación e xestión de equipos profesionais na cocreación de produtos audiovisuais.
COM.7 - Aplicar os coñecementos e as habilidades adquiridas dunha forma profesional e ética no ámbito da
Comunicación, tendo como referente os principios e valores democráticos e os Objectivos de Desenvolvemento Sostible.

Clase maxistral, presentación en aula, seminario, estudios de casos e prácticas de laboratorio.

Probas de coñecementos: 50%
Exercicios prácticos: 50%

O 50 % da materia valorarase nun exame final, que inclúe teoría e análise crítico de exercicios do campo da dirección e o outro 50 % avalíase coas prácticas experimentais de laboratorio e exercicios individuais / en grupo

Nesta materia non se pode eximir a asistencia ás aulas interactivas porque require exercicios individuais e/ou en grupo que implican a colaboración entre varios alumnos, así como a presenza na aula do profesor para comprobar a súa evolución. Ademais, é necesaria a utilización dos espazos específicos da facultade onde se imparten os laboratorios.

De acordo coa normativa de permanencia vixente na USC para os estudantes de Grao e Máster (art. 5.2), a mera asistencia, así como a participación en calquera das actividades realizadas nas clases interactivas, serán obxecto de avaliación e, por conseguinte, a nota final do/a estudante que os cumprimente en ningún caso será de “Non Presentado”.

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.

• Docencia teórica: 24 horas
• Docencia interactiva: 24 horas
• Titorización en grupo reducido: 3 horas
• Probas de avaliación: 3 horas
• Traballo persoal do alumnado: 96 horas

Ollos ben abertos cara calquera produción audiovisual que nos xere interese. Rodar, rodar e rodar. E procurar continuamente a transversalidade con outras materias e con aqueles aspectos da nosa vida que nos acheguen á posibilidade de facer... curtametraxes, videoclips, etc.