Microbioloxía

- Coñecer e comprender os fundamentos da terapia antibacteriana e antiviral e os principais mecanismos de resistencia dos microorganismos fronte á quimioterapia.
O obxectivo global é proporcionar un coñecemento teórico da Microbioloxía Médica, incluíndo a natureza dos microorganismos, a súa transmisión, o control por distintas aproximacións e o coñecemento inicial das causas da enfermidade infecciosa.
Os obxectivos do conxunto da materia son:
Proporcionar o coñecemento adecuado dos feitos mais relevantes en Microbioloxía Médica, sobre todo aqueles que contribuíron en maior medida ao razoamento científico e á identificación das enfermidades transmisibles.
Proporcionar os coñecementos sobre a estrutura e bioloxía dos microorganismos , sempre cara a aqueles que contribúen en maior medida na produción de infección.
Entender as bases teóricas do control dos microorganismos, a súa aplicación e os principais métdos para realizalo, especialmente na contorna hospitalaria. Debe facerse comprender a importancia na práctica clínica.
Entender as enfermidades infecciosas como o resultado da interacción dos microorganismos co hospedeiro e os principais mecanismos da patoxenia das enfermidades infecciosas.
Coñecer as principais técnicas de diagnóstico, tanto fenotípicas como xenotípicas, das infeccións
Coñecer a actividade dos antimicrobianos, cunha orientación especial cara ao seu posible uso en clínica.
Proporcionar un coñecemento actualizado da resistencia bacteriana aos antimicrobianos e as súas implicacións.
Coñecer a etioloxía, patoxenia e o tratamento antimicrobiano das principais enfermidades infecciosas.

Tema 1: : Introdución.
Contido: Concepto e evolución histórica da Microbioloxía Médica. A práctica clínica e a Microbioloxía Médica.
Duración aprox: 2 clases
Temas 2: Bacterioloxía Xeral
Contido: Morfoloxía bacteriana, elementos obrigados e facultativos. Metabolismo e crecemento bacteriano. Control do metabolismo: inhibición enzimática e operons. Xenética bacteriana: Mutación. Conxugación. Transformación. Transdución.
Duración aprox: 12 clases
Tema 3: Viroloxía xeral
Contido: A estrutura dos virus. Ciclo de multiplicación viral. Xenética viral
Duración aprox: 3 clases
Tema 4: Micoloxía xeral.
Contido: Morfoloxía. Metabolismo. Reprodución. Taxonomía
Duración aprox: 3 clases
Tema 5: Parasitoloxía: protozoos e Helmintos
Contido: Concepto de parásito e hospedeiro. Ciclos biolóxicos. Principais parásitos de interese en Medicina
Duración aprox: 10 clases
Tema 6. Introdución ás enfermidades infecciosas.
Contido: Modelos de relación hospedeiro-parásito *Microbiota Normal. Virulencia e patoxenicidade.
Duración aprox: 1 clases
Tema 7. Os mecanismos de defensa fronte aos parásitos
Contido: Inmunidade inespecífica: mecanismos efectores de destrución. A inmunidade específica: regulación e mecanismos efectores.
Duración aprox: 2 clases
Tema 8 A virulencia microbiana.
Contido: Virulencia e patoxenicidade. Factores de virulencia. Regulación dos xenes de virulencia
Duración aprox: 4 clases
Tema 9: Control dos microorganismos.
Contido: Método e terminoloxía. Modos de acción. Axentes físicos. Axentes químicos.Esterilización e desinfección hospitalaria. .
Duración aprox: 3 clases
Tema 10: Axentes quimioterápicos.
Contido: Antibacterianos: Clasificacións. Mecanismos de acción. Resistencia bacteriana aos antibióticos, mecanismos e transferencia.
Duración aprox: 6 clases
Tema 11: Principais infeccións bacterianas.
Contido: Infeccións por Grampositivas. Infeccións por Gramnegativas. Infeccións por outras bacterias de interese clínico.
Duración aprox: 3 clases
Tema 12: Principais infeccións virales.
Contido: Infeccións por virus de ADN. Infeccións por virus de ARN. Infeccións por viroides e prións.
Duración aprox: 3 clases
Tema 13: Principais infeccións por fungos
Contido: Dermatomicose. Micoses profundas.
Duración aprox: incluida no tema 4
Tema 14: Principais infeccións por parásitos
Contido: Parasitosis do tracto dixestivo. Parasitosis xenito-urinarias. Parasitosis hemáticas e tisulares
Duración aprox: incluida no tema 5
Tema 15: O diagnóstico das enfermidades infecciosas.
Contido: Obtención e transporte de mostras. Principais técnicas de diagnóstico: directas e indirectas. Técnicas de bioloxía molecular no diagnóstico microbiolóxico.
Duración aprox: 5 clases

"Microbiología Médica 6ª ED." Murray, Rosenthal, e Pfaller. Elsevier-Mosby Un texto básico moi didáctico e moi boa iconografía (Inclúe un acceso a súa páxina web en ingléss con actualizacións e complementos)
"Microbiología" Walker. McGraw-Hill Interamericana. Un pouco antigo pero moi correcto para o estudo do metabolismo e a xenética
"Microbiología Médica 2º *ed" Mims, Playfair, Roitt, Wakelin e Williams. Harcourt-Brace Mosby. Moi bo para a comprensión do conflito microorganismo-hospediro nos temas de virulencia e patoxenicidade
"Sherris Microbiología Médica 4 ed" Ryan e Ray. Mc GrawHill. Un texto moi amplo que pode ser de utilidade para a "Microboloxía Médica II"
"Introducción a la Microbiología 12ª ed). Tortora, Funke, Case. Panamericana. Similar ao Murray

Bibliografía complementaria:
"Medical Microbiology" . Kayserm Bienz, Eckert e Zinkernagel. Ed. *Thieme. Un espléndido manual de consulta para aclarar conceptos específicos con moi boa iconografía.

Existen varias páxinas web de interese

http://www.microbelibrary.org Mantida pola American Society of Microbiology Interesante colección de imaxes e esquemas
http://www.geocities.com/CapeCanaveral/3504/gallery.htm. Boa colección de cultivos e mostras clínicas.
http://www.dsmz.de/microorganisms/bacterial_nomenclature.php Mantida por colecciónaa Alemá de cultivos. Actualiza nomes de xéneros e especies microbianos
http://www.freemedicaljournals.com/htm/esp.htm Permite o acceso a diversas publicacións médicas gratuítas.
http://www.bact.wisc.edu/Microtextbook/index.php?module=Book&func=toc&b… Microbioloxía virtual (Univ. WISCONSIN)
http://www.sp.uconn.edu/~terry/229sp03/lectures.html Microbioloxía (Univ. Conneticut)
http://pathmicro.med.sc.edu/book/bact-sta.htm Microbioloxía e Inmunoloxía (Univ. South Carolina)
http://www.splammo.net/bact102/home102.html Bacterioloxía (Univ. Madison)
http://www.dpd.cdc.gov/dpdx/Default.htm. Páxina Web da Division of Parasitic Diseases, Center for Disease Control (EEUU). Contén unha biblioteca de imaxes e información dos ciclos biolóxicos e técnicas de diagnóstico dos parásitos humáns.

Co estudo da materia alcanzarase un coñecemento básico da estrutura e fisioloxía dos diferentes microorganismos, importante para o seu desenvolvemento profesional tanto no ámbito do control da infección cruzada como no diagnóstico e tratamento de moitas patoloxías infecciosas, e obterá o soporte teórico necesario para abordar o estudo dos mecanismos de control de microorganismos, os mecanismos patoxénicos polos cales producen a enfermidade, a vías accesibles para o seu tratamento e o fundamento das principais técnicas de diagnóstico microbiolóxico e parasitolóxico.
Como resultado desta aprendizaxe o alumno será capaz de diagnosticar e avaliar a progresión das enfermidades infecciosas, avaliar as opcións de terapéutica antibiótica ou farmacolóxica no tratamento da infeccións, ben como único tratamento ou como coadxuvante doutras accións terapéuticas e coñecerá os fundamentos e metodoloxía dos principais sistemas de diagnóstico microbiolóxico e parasitolóxico.
Como proxección nos seguintes cursos do grao obterá unha base de coñecemento que lle facilitará a mellor comprensión doutras materias posteriores.
Como ganancia engadida o curso exporase intentando sempre unha visión científica do mundo cotián, buscando sempre exemplos da vida diaria para a mellor comprensión dos fundamentos científicos da Microbioloxía.

Teoría: O contido da materia desenvolverase nas clases teóricas duns 50 minutos de duración con apoio de diverso material audiovisual. Sempre se intentará promover a participación dos alumnos na discusión daqueles aspectos da materia de maior relevancia ou dificultade de comprensión, intentando en calquera caso que estas participacións non sexan demasiado concretas e abundantes como para atrasar dabondo o desenvolvemento da clase sen achegar solucións a problemas xerais. É moi recomendable levar a materia "ao día" posto que os conceptos explicados en temas anteriores son o soporte necesario para avanzar na explicación da materia de forma comprensible.


Aula virtual: Nela proporase a realización de traballos, realizaranse probas en liña de avaliación continua unha vez finalizada a exposición de cada tema ou bloque temático. Neste espazo colgaranse os guións e obxectivos dos diferentes temas explicados así como a maioría do material audiovisual. De particular relevancia é a existencia dun foro de tutorías no que se promove que sexan os propios alumnos os que participen na resolución das dúbidas expostas polos seus compañeiros, sempre baixo a supervisión do profesor.


Clases prácticas: desenvolveranse no laboratorio de *Microbiología da Facultade de Medina e Odontoloxía e no Servizo de Microbiología do Complexo Hospitalario durante unha semana de tal forma que os alumnos poidan comprender o desenvolvemento secuencial das técnicas microbiolóxicas e poidan traballar co material obtido por eles mesmos, mellor que con cultivos proporcionados polo profesor. O obxectivo das prácticas é conseguir que os alumnos "crean" na existencia dos microorganismos e que fagan de forma artesanal o procedemento de illamento e identificación bacteriana que nos hospitais realízase de forma automatizada para que sexan capaces de comprender o fundamento destas "máquinas máxicas". Adquiren tamén a práctica necesaria para o manexo de material estéril e das técnicas de traballo aséptico.

A avaliación levaráse a cabo mediante una proba final a avaliación continua dos alumnos pola súa participación e actitude durante as clases teóricas e prácticas e na aula virtual.

Proba final (80% da nota)

Consta dunha combinación variable de

Preguntas test

Cinco posibles respostas

Só unha resposta correcta


Preguntas curtas

Para contestar da maneira máis resumida posible


Preguntas e actitude na clase, probas sorpresa e participación na aula virtual

Evaluación continua, puntúa o 20% da nota final


É determinante para a matrícula de honra

Valorarase a participación na clase, a presentación de traballos e seminarios e moi especialmente a participación na aula virtual



Criterios de exclusion

Somente seran evaluados aqueles alumnos que cumplan os seguintes criterios

Máis dun 70% de asistencia presencial

Máis dun 60% de acertos nas preguntas test

Máis dun 30% da puntuación máxima nas preguntas cortas

Máis dun 50% das probas de avaliación continua realizadas (independentemente da cualificación obtida nelas)

Prácticas realizadas


A nota final pode ser correxida á alza seguindo criterios homoxéneos establecidos polos profesores mediante a aplicación dun único algoritmo á totalidade do alumnado.

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na “Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisicón de cualificacións”

Unha aproximación ao tempo de estudo e traballo dedicado á materia pode ser o de 3,5 horas por cada clase teórica. (A duración de cada tema inclúese no programa).