Fisioloxía Integrada de sistemas

Despois de estudar a Fisioloxía xeral (1o semestre, 1o ano) e a Fisioloxía Médica (1o semestre, 2º ano) o estudante deberá aprender os mecanismos fisiolóxicos que coordinan os diferentes órganos e sistemas para manter a función que lle é propia ao conxunto do corpo humano.

Bloque I.: 17 exp +4 sem. SISTEMA ENDÓCRINO E METABOLISMO
O Sistema Endocrino: glándulas endocrinas, e órganos endocrinos. Organización do sistema neuroendocrino no resto do corpo.
Integración neuroendocrina entre o Hipotálamo e a Hipófise: Sistemas de comunicación entre hipotálamo e hipófisis.
A Neurohipófise: Estrutura e función das neurofisinas. Mecanismos de regulación e accións da Hormona Antidurética ( ADH) ou vasopresina .A Adenohipófise: Diferentes tipos celulares da hipófisis. Características das hormonas adenohipofisarias.
Efectos fisiolóxicos, mecanismos de regulación e accións das hormonas hipofisarias. Efectos fisiolóxicos das hormonas hipotalámicas.
A glándula Tiroides: Morfoloxía funcional da Tiroides. Síntese, secreción e transporte das hormonas tiroideas. Accións da hormona estimulante do tiroides ou tirotropina ( TSH). Accións das hormonas tiroideas. Regulación do eixo hipotálamo- hipófisis- tiroides: TRH- TSH- T4/ T3. Diferenzas entre os aumentos e diminucións da función tiroidea de orixe primaria tiroideo, ou secundario hipofisario. As células C e a Calcitonina como marcador tumoral.
A codia suprarrenal: Estrutura funcional das glándulas suprarrenales. Hormonas esteroideas da cortiza adrenal: Glucocorticoides e Mineralocorticoides. Encimas de Sínteses dos Corticoides. Funcións fisiolóxicas de Cortisol. Eixo Hipotálamo- Hipofiso-Adrenal: a hormona liberadora de corticotropina ( CRH) e da corticotropina ( ACTH).Medula adrenal: Síntese das hormonas da medula suprarrenal e a súa regulación. Distintos receptores das catecolaminas e as súas accións sobre diferentes órganos e tecidos. Regulación e accións de Aldosterona. O sistema renina- angiotensina- aldosterona. Regulación integrada da Osmolaridad. A ADH. Regulación da Sede. Regulación da Apetencia polo sal.
Resposta integrada o estrés.
Páncreas endocrino: o illote de Langerhans. Síntese, secreción, regulación e accións metabólicas da insulina. Síntese, regulación, e funcións fisiolóxicas da liberación do glucagón. Accións da somatostatina. Regulación global da glucemia como unha resposta integrada por varias hormonas, hipoglucemiante (insulina) e hiperglucemiantes ( glucagón, adrenalina, cortisol e GH).
O tecido adiposo como órgano endocrino: Función endocrina do tecido adiposo: leptina e adiponectina. Regulación da homeostasis enerxética: Regulación da inxesta e o gasto enerxético.
Regulación endocrina do metabolismo do calcio, fosfato e magnesio: Funcións e distribución do calcio, do fosfato e do magnesio no organismo. Fisioloxía ósea relacionada co calcio e o fosfato e papel do óso na regulación da calcemia. Síntese, regulación, e accións da vitamina D. Síntese, regulación e accións da hormona paratiroidea ( PTH). Regulación integrada da calcemia. Resposta global do organismo #ante unha diminución do calcio ou do fosfato corporal.
Fisioloxía da reprodución. Embrioloxía endocrina dos órganos reprodutores.
Sistema reprodutor masculino: Estrutura funcional do aparello reprodutor masculino. Estrutura e tipos celulares do túbulo seminífero. Espermatogénesis, a súa regulación endocrina e o papel dos diferentes tipos celulares neste proceso. Integración Leydig- Sertoli: Función endocrina testicular. Biosíntesis de testosterona, mecanismos de transporte, metabolismo e eliminación. Mecanismos de acción da testosterona, as súas células diana e os seus efectos. Regulación hormonal da función gonadal masculina por parte do hipotálamo e a hipófisis, os efectos das gonadotropinas e o control da súa liberación. A Puberdade: integración da hormona liberadora de gonadotropinas GNRH, hormona folículo estimulante ( FSH), hormona luteinizante ( LH), testosterona, activinas, inhibinas e kisspeptina. O eixo testicular no primeiro ano de vida e no ancián.
Sistema reprodutor feminino: Estrutura funcional e funcións do aparello reprodutor feminino. Tipos celulares dos folículos ováricos. O Ciclo Menstrual. Oogénesis e a súa relación cos cambios no folículo ovárico: Mecanismos reguladores e o papel da FSH, LH, estradiol, inhibinas e outros axentes paracrinos na oogénesis e a maduración folicular. Ovulación e formación e dexeneración do corpo lúteo e o papel das hormonas hipofisarias en cada un destes procesos. Funcións endocrinas dos ovarios. Biosíntesis de estrógenos e proxesterona e a súa secreción polo ovario. Mecanismo de acción e accións. Órganos ou tipos celulares diana da acción dos estrógenos.
A Pubertade: integración da hormona liberadora de gonadotropinas GNRH, hormona folículo estimulante ( FSH), hormona luteinizante ( LH), estradiol, proxesterona, activinas, inhibinas e kisspeptina.
A Menopausa e a súa fisioloxía.
Regulación integrada do crecemento postnatal: Papel da GH, das hormonas tiroideas, das hormonas sexuais, dos glucocorticoides.
Endocrinoloxía de embarazo. Funcións da proxesterona, estrógenos e oxitocina no comezo do parto. A lactación: PRL e Oxitocina.

Bloque II:19 exp+1 sem. SISTEMA NERVIOSO
Sistemas somatosensoriales:
Tacto, propiocepción, temperatura e dor.
Audición.
Oido externo, medio e interno.
Mecanismos centrais da audición.
Visión.
Fisioloxía do ollo.
Fisioloxía da retina.
Vía óptica.
Mecanismos centrais da visión.
Gusto e olfación.
Fisioloxía do equilibrio.
Receptores, mecanismos centrais e mecanismos efectores.
Neurofisioloxía motora e integradora:
Control da función motora.
Control do movemento.
Mecanismos a nivel espiñal, tronco mesencefálico e cortical.
Ganglios da base e cerebelo.
Sono e vixilia.
Funcións superiores.

Bloque III : 8exp +2sem
Regulación da temperatura corporal: Homeotermia: termoxénse e disipación de calor. Mecanismo de regulación da temperatura corporal: Termorrececión, integración no SNC, respostas ao frío e calor, papel da tiroide, proteína UCP e suor. Reacción febril. Hipotermia.

Regulación do pH. Factores que determinan o pH corporal: carbónico, bicarbonato e hemoglobina. Regulación do pH corporal: receptores, integración no SNC, papel da ventilación alveolar e do ril. Reabsorción e produción renal de bicarbonato. Secreción renal de ácido e amortecedores dos ouriños. Diagrama Davenport e bases da fisiopatoloxía das acidoses e alcalose.

Regulación da presión arterial a longo prazo, do volume hídrico e dos electrólitos.

Bibliografía Básica
Fisiología Médica. Walter F. Boron, Emile L. Boulpaep. Elsevier-Saunders, 2017.
https://clinicalkeymeded.elsevier.com/#/books/9788491131267/
Fisiología. Berne y Levy. Sexta edición. Elsevier-Mosby. 2009.
https://www-clinicalkey-com.ezbusc.usc.gal/student/content/toc/3-s2.0-C…
Goodman's Basic Medical Endocrinology Book • Fifth Edition • 2021
https://www-sciencedirect-com.ezbusc.usc.gal/book/9780128158449/goodman…
Bibliografía Complementaria
Fisiología Humana. Stuart Ira Fox, McGraw Hill-Interamericana, 2008.
Tratado de Fisiología Médica. Arthur C. Guyton, John E. Hall. Elsevier-Saunder, 2011.
Fisiología humana: un enfoque integrado. Silverthorn, Panamericana 2008.
Principles of Neural Sciences. (eds. E.R.Kandel, J.H.Schwartz, T.M. Jessell). McGraw-Hill Interamericana. 2009.

Comprender e recoñecer a función normal do corpo humano, a nivel molecular, celular, tisular, orgánico e de sistemas.
Comprender os mecanismos de adaptación e regulación das devanditas funcións e recoñecer o fluxo de información que fai posible a devandita regulación.
Ser capaz de formular hipótese, recoller e valorar de forma crítica a información para a resolución de problemas, seguindo o método científico.
Interpretar unha analítica normal (probas de laboratorio).

Metodoloxía do ensino
A asistencia ás clases expositivas, seminarios e laboratorios é obrigatoria.

Docencia expositiva en aula: 44 horas. Impartiranse de forma presencial, dentro dos límites normativos pertinentes.
Docencia interactiva: Seminarios 8 horas. Prácticas 6 horas. Titorías: 3 horas

Algunhas actividades poderán ser realizadas empregando ferramentas/software/recursos de coñecemento en inglés para aumentar as competencias do alumno dado que este é considerado idioma vehicular internacional de coñecemento para o profesional da medicina.

As prácticas realizaranse en base ao uso de simulacións de laboratorio de Fisioloxía. Os alumnos dispoñerán con antelación do material necesario para asegurar a súa participación activa nos laboratorios.
A información e os materiais para a realización dos laboratorios dispoñeranse con antelación na aula virtual da USC.
A inclusión nun grupo de prácticas pode modificarse se hai intercambio cun compañeiro doutro grupo. Os alumnos implicados no intercambio deben de comunicarllo ao coordinador da materia con antelación ao desenvolvemento da práctica.

- A nota final dependerá nun 20% de avaliación continua (sempre que a nota do exame final alcance un 40%), e nun 80% do exame final tipo test

- Na avaliación continua poderanse considerar a participación en seminarios, a realización de exercicios de forma presencial ou autónoma, ou a contestación de preguntas de forma presencial ou de forma telemática. A mera presencialidade non puntuará para a avaliación continua.

- O exame final será presencial tipo test e as respostas correspondentes ás preguntas de cada práctica serán avaliadas só se se asistiu a todas as prácticas.

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recolleito na normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.

Tempo de estudo e traballo persoal
Expositivas: 44 horas.
Seminarios: 7 horas.
Laboratorio: 6 horas.
Tutorias: 3 horas.
Proba de avaliación: 1 hora.
Traballo individual: 92 horas.

Recoméndase aos estudantes empregar os libros de texto para consultar dúbidas e realizar esquemas que lles axuden a comprender a Fisioloxía Humana.

Durante o curso 2024-2025 actuará de coordinador Prof. Francisco Javier Martín Cora (franciscoj.martin.cora@usc.es). Poderase poñerse en contacto con el para calquera incidencia.
A correspondencia entre alumnos e profesores será a través das direccións de correo que provea o servidor da USC para profesores e alumnos (@ usc ou @ usc. rai)
A aula virtual é un medio apropiado de comunicación entre profesores e alumnos ao longo do curso .