Traballos pendentes de presentar

Resumo
Este Traballo de Fin de Máster analiza o desenvolvemento da identidade na adolescencia desde unha perspectiva educativa, aplicando o modelo de dobre ciclo de Luyckx et al. (2008) e a escala DIDS. O estudo realizouse cunha mostra de alumnado de 15 a 18 anos dun centro rururbano galego, examinando as diferenzas segundo variables como idade, curso, xénero, rendemento académico, estrutura familiar, nivel de estudos dos proxenitores, crenzas relixiosas e participación en actividades extraescolares. Aínda que moitas das diferenzas non foron estatísticamente significativas, observáronse tendencias consistentes: a claridade e o compromiso coa identidade aumentan coa idade e o nivel educativo, mentres que a exploración ruminativa tamén se intensifica nos tramos finais da adolescencia. Ademais, certos factores contextuais, como ter irmáns maiores, pertencer a familias con maior capital educativo ou participar en actividades extracurriculares, parecen favorecer perfís identitarios máis consolidados. Os resultados destacan a importancia de atender á diversidade de traxectorias e contextos no acompañamento vocacional do alumnado, reforzando o papel da escola como espazo clave no apoio ao desenvolvemento identitario.

Dirección
BUGALLO CARRERA, CÉSAR (Titoría)

Tribunal
ROMERO CASTRO, MARIA JOSE (Presidente/a)
OUTEIRO IGLESIAS, MARIO (Secretario/a)
AZNAR CUADRADO, VIRGINIA (Vogal)

Resumo
A integración de competencias sobre sustentabilidade dentro do currículo das distintas etapas educativas pretende fomentar o compromiso do alumnado co respecto e a protección do medio ambiente. O presente traballo constitúe unha proposta didáctica para a materia de Tecnoloxía e Enxeñería de 1º de Bacharelato centrada na tecnoloxía sostible aplicada aos consumos enerxéticos domésticos. Nela traballaranse principalmente os conceptos de aforro enerxético e sustentabilidade dos recursos. No deseño da proposta explóranse as potencialidades da gamificación como metodoloxía didáctica na que o alumnado asume un rol activo no seu proceso formativo. Para isto, o alumnado será o encargado de deseñar e poñer en práctica diferentes propostas educativas lúdicas como xincanas ou breakouts educativos. Os resultados buscan acadar unha aprendizaxe significativa do alumnado procurando que os contidos sexan relevantes e aplicables á vida cotiá.

Dirección
ARTO BLANCO, MONICA (Titoría)

Tribunal
ROMERO CASTRO, MARIA JOSE (Presidente/a)
OUTEIRO IGLESIAS, MARIO (Secretario/a)
AZNAR CUADRADO, VIRGINIA (Vogal)

Resumo
Este Traballo Fin de Máster levou á aula unha controversia sociocientífica próxima ao alumnado de 4º da ESO do IES Ánxel Fole (Lugo): o proxecto de instalación dunha planta de biometano en Coeses. Para o seu desenvolvemento empregáronse metodoloxías activas como a lectura crítica de artigos xornalísticos, a argumentación a través dun xogo de rol e á redacción dun texto argumentativo. Con estas actividades, traballáronse competencias como a alfabetización científica, o pensamento crítico e a capacidade de argumentación, cun enfoque contextualizado e tendo sempre en conta os contidos establecidos no currículo oficial. Os resultados obtidos amosan que a maioría do alumnado mellorou a comprensión da problemática e valorou positivamente o traballo cooperativo e o tratamento das cuestións sociais na aula. Porén, tamén se identificaron dificultades na elaboración de argumentos propios e na reflexión crítica. Isto manifesta a necesidade de traballar estas competencias de forma continuada ao longo do curso. En definitiva, tras a intervención conclúese que é viable e enriquecedor abordar as controversias sociocientíficas nas aulas de secundaria, xa que contribúen á formación dunha cidadanía máis informada e comprometida coa súa contorna.

Dirección
OUTEIRO IGLESIAS, MARIO (Titoría)

Tribunal
ROMERO CASTRO, MARIA JOSE (Presidente/a)
VELOSO FREIRE, JAVIER (Secretario/a)
AZNAR CUADRADO, VIRGINIA (Vogal)

Resumo
Este Traballo Fin de Máster (TFM) ten como obxectivo principal amosar a importancia dos valores sociais no sistema educativo e, especialmente, na FP Básica, considerada de especial interese por mor de ter un maior risco de abandono escolar. Faise un análise ao sistema capitalista no que estamos mergullados, onde valores como independencia, apoio mutuo, respecto, creatividade, aprendizaxe entre alumnos...entre outros, atópanse esquecidos. En resposta a isto, elabórase unha proposta de ensinanza para o alumnado do ciclo de Agro-xardinería e Composicións Florais, baseada na aprendizaxe colaborativo na que, a través das actividades deseñadas, se trata de fomentar as capacidades que todo alumnado posúe, facilitando así a súa propia autonomía grazas á interacción e a convivencia, xerando unha rede educativa entre compañeiros e docentes, adaptado ao currículo do módulo de Operacións auxiliares na elaboración de composicións con flores e plantas. Neste traballo conclúese coa necesidade de potenciar este tipo de ensinanzas, non só para aumentar a motivación deste alumnado senón para aprender segundo as súas necesidades levado a un contexto adaptado á vida real.

Dirección
Barreira Cerqueiras, Eva María (Titoría)

Tribunal
SOUTO GOMEZ, MONTSERRAT (Presidente/a)
PRIETO VIGO, NURIA (Secretario/a)
MOSQUERA BARGIELA, INES (Vogal)

Resumo
Este traballo propón unha intervención didáctica dirixida ao alumnado de 3 de ESO na materia de Bioloxía e Xeoloxía, co obxectivo de promover hábitos de vida saudables desde unha perspectiva próxima e participativa para o alumnado. A través de metodoloxías activas, como o uso do método científico, a reflexión sobre os propios hábitos ou a análise crítica da información, búscase que o alumnado desenvolva competencias útiles para a súa vida cotiá, como o pensamento crítico, a toma de decisións informadas ou o uso responsable das tecnoloxías. A proposta estrutúrase en tres actividades que conectan directamente coa realidade do alumnado: a creación e seguimento dunha rutina de exercicio físico, a análise de etiquetas nutricionais e a detección de bulos sobre saúde en redes sociais. Todas as actividades están aliñadas co currículo e permiten traballar de forma integrada diferentes competencias clave. Aínda que esta intervención non puido implementarse na aula durante o período de prácticas, o deseño parte dun coñecemento real do contexto educativo galego e exponse con intención práctica e adaptable. Contémplanse posibles obstáculos, como a falta de tempo ou recursos, ofrecendo alternativas como a adaptación de materiais ou o uso de ferramentas dixitais gratuítas. En conxunto, esta proposta pretende achegar a educación para a saúde á experiencia do alumnado e fomentar unha actitude activa, reflexiva e responsable respecto a a súa propia saúde e benestar.

Dirección
VELOSO FREIRE, JAVIER (Titoría)

Tribunal
ROMERO CASTRO, MARIA JOSE (Presidente/a)
OUTEIRO IGLESIAS, MARIO (Secretario/a)
AZNAR CUADRADO, VIRGINIA (Vogal)

Resumo
O TFM céntrase na saúde mental no contexto educativo, especificamente nos problemas de ansiedade na educación secundaria. O obxectivo principal é deseñar un plan de formación básica en psicoloxía para que o profesorado estea capacitado na identificación e xestión de problemas de ansiedade entre o alumnado. A través dunha revisión bibliográfica e o desenvolvemento dun plan adaptado ás necesidades docentes, espérase que esta formación mellore o ambiente educativo e contribúa ao benestar integral dos estudantes.

Dirección
PRIETO VIGO, NURIA (Titoría)

Tribunal
Barreira Cerqueiras, Eva María (Presidente/a)
DOSIL DIAZ, CARLOS (Secretario/a)
ARTO BLANCO, MONICA (Vogal)

Resumo
Este Traballo de Fin de Máster analiza o potencial educativo dos videoxogos na aula de linguas estranxeiras, propoñendo a súa integración desde unha perspectiva crítica, pedagóxica e actual. A partir dun marco teórico que aborda o xogo, a gamificación e a aprendizaxe baseada en xogos, deféndese que os videoxogos non só motivan ao alumnado, senón que tamén favorecen aprendizaxes significativas, desenvolven a empatía e fomentan competencias clave do século XXI. Preséntase unha proposta didáctica baseada no videoxogo narrativo Life is Strange, dirixida a estudantes de 1.º de Bacharelato. A unidade promove o uso auténtico do inglés, a reflexión crítica e a educación en valores, conectando co contexto real do alumnado. O traballo tamén analiza as principais críticas a estes medios, como o risco de adicción ou a presenza de antivalores e aposta por un uso educativo consciente e guiado. En definitiva, conclúese que o videoxogo, ben integrado, pode ser un recurso valioso para mellorar a experiencia educativa e achegar a escola á cultura xuvenil.

Dirección
SOUTO GOMEZ, MONTSERRAT (Titoría)

Tribunal
VARELA ZAPATA, JESUS (Presidente/a)
BLATT , PAULINE MAURICETTE CHRISTIANE (Secretario/a)
Anderson McGuire, JoDee (Vogal)

Resumo
A flora urbana, malia ser a forma de vexetación máis accesible e presente na vida cotiá da maioría das poboacións humanas, adoita ser ignorada. Porén, a súa presenza nas contornas urbanas é moi importante e beneficiosa, resultando fundamental para o deseño de cidades resilientes e sustentables. No presente traballo, deseñouse unha proposta de ensinanza para abordar a flora urbana co alumnado de 1º de Bacharelato da materia de Bioloxía, Xeoloxía e Ciencias Ambientais. Empregáronse metodoloxías activas de aprendizaxe, como a aprendizaxe baseada en proxectos (ABP) e a aprendizaxe cooperativa, co obxectivo de fomentar unha aprendizaxe significativa e incrementar a motivación do alumnado. A través de oito actividades diferentes repartidas en dez sesións, este traballo busca promover no alumnado actitudes de valoración do medio ambiente e compromiso cun modelo de desenvolvemento sustentable.

Dirección
OUTEIRO IGLESIAS, MARIO (Titoría)

Tribunal
ROMERO CASTRO, MARIA JOSE (Presidente/a)
VELOSO FREIRE, JAVIER (Secretario/a)
AZNAR CUADRADO, VIRGINIA (Vogal)

Resumo
Neste traballo realízase unha análise comparativa da educación secundaria entre España e Cuba. Ao longo do mesmo explóranse os seguintes eixos: a estrutura, o currículo, as prácticas pedagóxicas, o emprego da tecnoloxía e o contexto social no que se desenvolven ámbolos dous sistemas educativos. No caso de España, destácase a implantación da LOMLOE, o emprego das TIC´s e a diversidade curricular. Pola contra en Cuba resáltase a gratuidade total do sistema, a forte orientación ideolóxica e a universalización da ensinanza. A investigación inclúe datos estatísticos, os cales permiten realizar unha comparativa cualitativa entre ambos sistemas, fragmentos lexislativos, así coma información extraída de fontes oficiais coma o Ministerio de Educación de Cuba, a UNESCO ou plataformas educativas coma CubaEduca. Tamén se ilustran as diferenzas metodolóxicas e os distintos enfoques educativos.

Dirección
FERREIRO NUÑEZ, XESUS (Titoría)

Tribunal
DOSIL DIAZ, CARLOS (Presidente/a)
ARTO BLANCO, MONICA (Secretario/a)
SOUTO GOMEZ, MONTSERRAT (Vogal)

Resumo
O absentismo escolar é un fenómeno heteroxéneo que afecta de maneira directa ao rendemento académico, á equidade educativa e ao dereito fundamental da educación. Non existe unha definición verdadeira a esta problemática, sendo a súa orixe unha combinación de varios factores de carácter persoal, familiar, social e escolar. O obxectivo do presente traballo fin de máster é analizar a percepción do profesorado de Educación Secundaria Obrigatoria e Bacharelato da provincia de A Coruña sobre o absentismo escolar. Identifícanse as características deste alumnado, as causas principais e medidas existentes de prevención e atención dispoñibles, sen esquecer as diferentes propostas de mellora dende a súa perspectiva. Emprégase unha metodoloxía descritiva a través dun cuestionario de elaboración propia, combinando preguntas pechadas e abertas. Os resultados sinalan a contorna familiar e a desmotivación do alumnado como causas prioritarias do absentismo, e reflicten unha visión crítica sobre a eficacia do actual Protocolo autonómico. O profesorado aposta por unha mellora na prevención e na coordinación entre institucións e familias, así como unha atención individualizada que permita intervir dende a realidade concreta de cada alumno/a.

Dirección
PRIETO VIGO, NURIA (Titoría)

Tribunal
VELOSO FREIRE, JAVIER (Presidente/a)
MARCOS MARTINEZ, VERONICA (Secretario/a)
GERPE PEREZ, ENELINA MARIA (Vogal)

Resumo
No presente Traballo de Fin de Máster realizouse un breve repaso á Historia nacional e internacional da Educación Ambiental (EA) dado o continuo crecemento da emerxencia climática e a importancia que a Educación ten nesta loita. Os obxectivos do estudo eran dous. En primeiro lugar, buscábase achegar un breve percorrido do camiño seguido pola EA que permitise comprender a súa evolución e situación actual na LOMLOE. En consencuencia, o segundo obxectivo pretendía amosar o trato concreto que dita lei lle otorga á cuestión na materia Segunda Lingua Estranxeira para a etapa de Educación Secundaria Obrigatoria. Para alcanzalos aplicouse unha metodoloxía de revisión bibliográfica de tipo cualitativa, examinando diversos artigos de expertos, al leis educativas españolas dende os anos setenta e algúns dos documentos resultantes dos cumios, conferencias e seminarios celebrados con motivo da crise climática, seguindo unha análise cronolóxica. Puidose así mostrar a evolución da EA dende o seu primeiro enfoque, máis tradicional, ata a actual etiqueta de Educación para o Desenvolvemento Sostible, concepto incluido na LOMLOE. Do mesmo xeito este estudio arroxou cómo na materia Segunda Lingua Estranxeira a EA inclúese de maneira transversal, atendendo ás competencias específicas da materia e abrindo as portas para a súa incorporación por parte do docente. En conclusión, puidose afirmar que as grandes reunións internacionais foron clave no percorrido da EA e na súa inclusión nas distintas leis educativas españolas e que, si ben a súa aparición padeceu altibaixos nas distintas leis, actualmente contémplase como nunca antes na LOMLOE. A análise da Segunda Lingua Estranxeira foi proba disto

Dirección
GOMEZ GOMEZ, MARIA CARMEN (Titoría)

Tribunal
Barreira Cerqueiras, Eva María (Presidente/a)
DOSIL DIAZ, CARLOS (Secretario/a)
LOPEZ QUINTANS, JAVIER (Vogal)

Resumo
O presente Traballo Fin de Máster (TFM) explora o potencial didáctico da Realidade Aumentada (RA) na materia de Física e Química para 4º de ESO. O traballo parte dunha revisión bibliográfica sobre o impacto das TICs e da RA na educación secundaria, identificando tanto os seus beneficios (aumento da motivación, mellora da comprensión de conceptos abstractos) como os seus retos (fenda dixital, necesidade de formación docente). A parte central do TFM é unha proposta de intervención didáctica, baseada na metodoloxía de Aprendizaxe Baseada en Proxectos (ABP), para a unidade curricular A química do carbono. A proposta utiliza a ferramenta Merge Cube 3D para que o alumnado visualice e interactúe con estruturas moleculares de forma inmersiva. A finalidade é que, traballando en grupo, deseñen e presenten un proxecto de RA que explique un aspecto da química orgánica. Agárdase que esta metodoloxía mellore a comprensión conceptual, fomente o desenvolvemento de competencias clave (STEM, dixital, aprender a aprender, comunicación lingüística) e incremente o interese do alumnado pola ciencia.

Dirección
Barreira Cerqueiras, Eva María (Titoría)

Tribunal
DOSIL DIAZ, CARLOS (Presidente/a)
ARTO BLANCO, MONICA (Secretario/a)
SOUTO GOMEZ, MONTSERRAT (Vogal)

Resumo
O estudo levado a cabo neste Traballo de Fin de Máster pretende conseguir unha maior motivación, participación e comprensión dos coñecementos científicos por parte do alumnado, ao mesmo tempo que intenta adaptarse ás súas características. Con este fin, combínanse dúas metodoloxías activas, a Aprendizaxe Baseada en Problemas (ABP) e a gamificación. A intervención educativa levouse a cabo nunha aula de 5 estudantes de 3º de ESO que cursaban a materia de Bioloxía e Xeoloxía nun centro urbano de Lugo. Esta estivo centrada, máis concretamente, na unidade “Saúde e enfermidade”. O obxectivo era que o alumnado, a través da realización de desafíos, simulacións e tarefas colaborativas, tratase situacións próximas á súa realidade, converténdose así no protagonista do seu proceso formativo. A análise da proposta realizouse mediante ferramentas como o pretest, o postest e a observación directa. Os resultados apuntan que, a pesar de que algúns integrantes do grupo presentan un avance notable nos coñecementos adquiridos, interese e participación, a maioría non acadou os obxectivos previstos, o que revela a necesidade de enfocar mellor os apoios e a personalizar a proposta.

Dirección
ROMERO CASTRO, MARIA JOSE (Titoría)

Tribunal
VELOSO FREIRE, JAVIER (Presidente/a)
MARCOS MARTINEZ, VERONICA (Secretario/a)
GERPE PEREZ, ENELINA MARIA (Vogal)

Resumo
presente Traballo de Fin de Mestrado realizouse co obxectivo de analizar o papel que desempeña a titoría na orientación académica e profesional do alumnado, así como deseñar un instrumento que permita recoller a súa percepción sobre esta función. A partir da revisión normativa e documental, e en combinación con estudos recentes, púidose constatar a existencia dunha fenda entre o establecido pola lexislación e a realidade que se vive nos centros educativos. Esta constatación motivou o deseño dun cuestionario co fin de investigar a realidade da orientación desde a perspectiva do propio alumnado. A proposta metodolóxica concrétase nun cuestionario mixto, con 43 preguntas de carácter cualitativo e cuantitativo, estruturado en catro bloques temáticos e dirixido a persoas que remataron os seus estudos. Espérase que futuras aplicacións deste instrumento poidan proporcionar información relevante para mellorar a calidade e accesibilidade da orientación educativa, promovendo un entorno máis eficaz e adaptado ás necesidades individuais do estudantado.

Dirección
ARTO BLANCO, MONICA (Titoría)

Tribunal
SOUTO GOMEZ, MONTSERRAT (Presidente/a)
DIAZ BALADO, ALICIA (Secretario/a)
FERREIRO NUÑEZ, XESUS (Vogal)

Resumo
A introdución de recursos tecnolóxicos a disposición do alumnado é unha realidade cada vez máis notoria nos centros de Educación Secundaria Obrigatoria de Galicia. De esta forma, tórnase un asunto primordial o feito de integralos na docencia. O uso de materiais audiovisuais no proceso de ensino-aprendizaxe de lingua estranxeira é unha maneira de achegarlle contidos ao alumnado de forma atractiva e eficiente. En base a isto, neste traballo preséntase unha proposta didáctica para 2º da ESO coa que se pretende que o alumnado de portugués, como segunda lingua estranxeira, mergulle nos conceptos culturais que envolven á lingua e tamén nos diferentes países nos que se fala. Todo isto, tendo como eixe central o emprego de materiais audiovisuais e o enfoque comunicativo como forma de abordar este tema.

Dirección
LOPEZ QUINTANS, JAVIER (Titoría)

Tribunal
VARELA ZAPATA, JESUS (Presidente/a)
BLATT , PAULINE MAURICETTE CHRISTIANE (Secretario/a)
Anderson McGuire, JoDee (Vogal)

Resumo
O Síndrome de Asperger (SA) é un Trastorno do Espectro Autista (TEA) que afecta ás relacións sociais e altera de maneira significativa o uso pragmático da linguaxe. Estas características teñen un impacto tanto na vida diaria como nas tarefas escolares. Este estudo ten como principais obxectivos: (i) avaliar o grao de coñecemento e formación do profesorado de Educación Secundaria Obrigatoria (ESO) sobre o SA; (ii) identificar e cuantificar as dificultades xerais e específicas que afronta o alumnado con SA no ámbito científico; e (iii) deseñar unha proposta de intervención con estratexias dirixidas ao profesorado de secundaria especializado en materias científicas. Para isto, recolleuse información mediante un cuestionario distribuído entre profesorado que exercese ou exercera como docente na ESO. Os datos obtidos foron cuantificados, tratados estatisticamente e analizados. Como parte da proposta de intervención, elaborouse un listado de estratexias para que o profesorado poida abordar eficazmente as dificultades detectadas, contribuíndo así a mellorar a aprendizaxe do alumnado con SA na aula.

Dirección
BUGALLO CARRERA, CÉSAR (Titoría)

Tribunal
SARCEDA GORGOSO, CARMEN (Presidente/a)
MARCOS MARTINEZ, VERONICA (Secretario/a)
GERPE PEREZ, ENELINA MARIA (Vogal)

Resumo
Este Traballo de Fin de Máster presenta unha proposta de intervención didáctica baseada na ensinanza individualizada, aplicada á unidade formativa UF0268 “Apeo de árbores con motoserra” do certificado de profesionalidade AGAR0108. A proposta responde á necesidade de adaptar o proceso de ensino-aprendizaxe ás características, ritmos e necesidades do alumnado en contextos de alta esixencia técnica e risco operativo. Fundaméntase nun enfoque metodolóxico combinado que integra a aprendizaxe por tarefas e a personalización pedagóxica, no marco normativo da Lei Orgánica 3/2022 de ordenación e integración da Formación Profesional. O deseño estrutúrase en fases progresivas que permiten unha adquisición secuencial de competencias, reforzando a seguridade, a eficacia técnica e a empregabilidade. A proposta incorpora principios da androxoxía e da aprendizaxe significativa, promovendo un itinerario flexible, contextualizado e transferible a outros contextos formativos do ámbito forestal. Prevese a súa utilidade como modelo replicable en programas de Formación Profesional para o Emprego.

Dirección
Barreira Cerqueiras, Eva María (Titoría)

Tribunal
SOUTO GOMEZ, MONTSERRAT (Presidente/a)
ARTO BLANCO, MONICA (Secretario/a)
FERREIRO NUÑEZ, XESUS (Vogal)

Resumo
O trastorno de déficit de atención con hiperactividade (TDAH) é unha afectación psicolóxica que se manifesta durante a infancia e que ten unha prevalencia do 2,5% na idade adulta e que presenta unha sintomatoloxía caracterizada por un control pobre dos impulsos, perda de atención e unha conducta hiperactiva. Esta sintomatoloxía ten afección en distintos ámbitos da vida de quen a sofre como son o social, académico ou profesional. O presente estudio trata sobre o deseño dunha intervención educativa para alumnado con TDAH mediante a introdución de medidas ordinarias dentro dun ciclo de Formación Profesional da familia marítimo-pesqueira, especificamente no módulo de Garda de ponte. O obxectivo principal da intervención é adaptar o proceso ensino-aprendizaxe empregando medidas ordinarias, adaptadas ó perfil do alumnado, para que este poida superar o módulo. A proposta inclúe estratexias didácticas que favorecen a atención, a organización do tempo ou a xestión da hiperactividade. A intervención pretende non só optimizar o seu rendemento académico, senón tamén promover a inclusión educativa, garantindo que o alumnado teña as mesmas oportunidades de éxito que os seus compañeiros/as.

Dirección
BUGALLO CARRERA, CÉSAR (Titoría)

Tribunal
SOUTO GOMEZ, MONTSERRAT (Presidente/a)
ARTO BLANCO, MONICA (Secretario/a)
FERREIRO NUÑEZ, XESUS (Vogal)

Resumo
No contexto actual a adquisición dun nivel adecuado de competencia STEM é fundamental, e aínda que se tomaron medidas legais e curriculares o alumnado de educación secundaria segue presentando carencias no nivel desta competencia. Comprobouse en diversos estudos que as metodoloxías activas xeran melloras significativas no nivel competencial do alumnado. Elaborouse e implantouse unha proposta educativa baseada na aprendizaxe por descubrimento guiado, para acadar unha aprendizaxe significativa e competencial e para mellorar o nivel de competencia STEM do alumnado. Realizouse con contidos de ecoloxía e sostibilidade. Analizouse o impacto na competencia STEM do alumnado mediante avaliacións pre-test e post-test. A investigación adoptou un enfoque cualitativo de estudo de caso e realizouse nun total de 6 sesións nun grupo de 1º da ESO. Como ferramentas de recollida de datos utilizáronse rúbricas, producións escritas e cuestionarios. A implantación da proposta foi efectiva e os resultados obtidos amosaron melloras en todos os descritores operativos da competencia STEM e un aumento na motivación do alumnado. Conclúese que a proposta baseada na aprendizaxe por descubrimento guiado foi efectiva para mellorar a competencia STEM en alumnado de 1º da ESO, as ferramentas empregadas permitiron avaliar a evolución do alumnado e a resposta deste foi positiva.

Dirección
OUTEIRO IGLESIAS, MARIO (Titoría)

Tribunal
VELOSO FREIRE, JAVIER (Presidente/a)
MARCOS MARTINEZ, VERONICA (Secretario/a)
GERPE PEREZ, ENELINA MARIA (Vogal)

Resumo
Este TFM presenta unha proposta didáctica para a materia de Lingua Castelá e Literatura de 1º de Bacharelato. Esta proposta, titulada Versos de Ouro, versa sobre a poesía española do século XVII, cuestión clave na historia da literatura pero que adoita quedar moi relegada tanto na ESO como no Bacharelato, debido á complexidade e á ornamentación que caracterizan a toda a produción literaria do Barroco. Con este proxecto preténdese, pois, achegar esta poesía aos/ás estudantes, incluíndo ademais unha perspectiva de xénero. Deste xeito, traballarase non só con obras canónicas de Lope de Vega, Luis de Góngora ou Francisco de Quevedo, senón tamén con figuras femininas de gran relevancia, como Sor Xoana Inés da Cruz, María de Zayas ou Ana Caro de Mallén, entre outras. A proposta adecúase ao recollido no Decreto 157/2022, de 15 de setembro, polo que se establece a ordenación e o currículo do Bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia. Emprégase unha metodoloxía activa e participativa, a través da aprendizaxe baseada en tarefas e o traballo colaborativo, onde o alumno/a é o protagonista da súa aprendizaxe.

Dirección
SOUTO GOMEZ, MONTSERRAT (Titoría)

Tribunal
Barreira Cerqueiras, Eva María (Presidente/a)
DOSIL DIAZ, CARLOS (Secretario/a)
LOPEZ QUINTANS, JAVIER (Vogal)

Resumo
Na actualidade promóvese a incorporación de metodoloxías activas no ámbito educativo co obxectivo de fomentar a motivación e a participación activa, promovendo unha aprendizaxe máis significativa e profunda que permita aos estudantes o máximo desenvolvemento integral. Neste Traballo Fin de Mestrado preséntase unha proposta didáctica baseada na gamificación como metodoloxía didáctica activa, para abordar o estudo das reaccións químicas na materia de Física e Química de 3º de ESO, co obxectivo de mellorar a comprensión dos estudantes e corrixir posibles erros conceptuais ou ideas previas. A modalidade de gamificación deseñada corresponde a un breakout educativo, unha actividade académica inspirada na dinámica dos xogos de escape room para a aula. O alumnado colabora para abrir unha serie de caixas pechadas con diferentes tipos de cadeados, o cal require da resolución de diversos problemas e enigmas. Como punto de partida faise unha revisión bibliográfica sobre as dificultades na aprendizaxe da química, con especial énfase nas reaccións químicas, así como de metodoloxías activas, gamificación, Breakout EDU e o uso das TIC como ferramentas educativas. De seguido exponse de forma detallada a proposta desenvolvida, en consonancia co currículo de secundaria.

Dirección
ROMERO CASTRO, MARIA JOSE (Titoría)

Tribunal
Barreira Cerqueiras, Eva María (Presidente/a)
FERREIRO NUÑEZ, XESUS (Secretario/a)
LOPEZ QUINTANS, JAVIER (Vogal)

Resumo
Este Traballo de Fin de Máster (TFM) defende o uso dun enfoque comunicativo na ensinanza de Lingua e Literatura Española na Educación Secundaria. A pesar dos avances na didáctica de linguas, o sistema educativo actual segue mantendo a aprendizaxe teórica e memorística fronte á máis recomendábel aprendizaxe práctica e comunicativa. O obxectivo principal é propoñer un cambio na metodoloxía de ensinanza, para que os estudantes non só adquiran coñecementos teóricos, senón que tamén se sintan motivados a participar, cooperar e traballar activamente. Por iso, pártese dunha proposta didáctica que xira en torno ás catro destrezas ou habilidades lingüísticas que a todo falante competente se lle recomendaría desenvolver para poder aprender e interiorizar os contidos gramaticais e discursivos correspondentes ao nivel no que se atopa. A unidade deseñada céntrase na análise da oración simple e na produción e comprensión de textos expositivos. Con ela, preténdese realizar unha observación continua e formativa do progreso individual de cada alumno, favorecendo as súas capacidades e atendendo aos casos de diversidade na aula.

Dirección
SOUTO GOMEZ, MONTSERRAT (Titoría)

Tribunal
ESTEVEZ RIONEGRO, NOELIA (Presidente/a)
DIAZ BALADO, ALICIA (Secretario/a)
GOMEZ GOMEZ, MARIA CARMEN (Vogal)

Resumo
O presente traballo ten como obxectivo principal o deseño dunha unidade didáctica para o terceiro curso de Educación Secundaria Obrigatoria da materia de Bioloxía e Xeoloxía, que combine a aprendizaxe cooperativa e a gamificación como estratexias metodolóxicas na inclusión dun alumno con discapacidade auditiva e as súas implicacións educativas, así como os fundamentos da aprendizaxe cooperativa e da gamificación. A partir dunha análise lexislativa, pedagóxica e contextual, realizada grazas á revisión documental, xerouse un marco teórico sólido que aborda a discapacidade auditiva e as súas implicacións educativas, así como os fundamentos da aprendizaxe cooperativa e da gamificación. Grazas a el, exponse unha proposta educativa axustada ás necesidades educativas específicas do alumnado a través de adaptación metodolóxicas non significativas. Dado que non se implementou nun contexto real, non se obtiveron resultados empíricos, pudendo estes obterse en novas investigacións.

Dirección
GOMEZ GOMEZ, MARIA CARMEN (Titoría)

Tribunal
MOSQUERA BARGIELA, INES (Presidente/a)
GERPE PEREZ, ENELINA MARIA (Secretario/a)
PRIETO VIGO, NURIA (Vogal)

Resumo
Este traballo de investigación analiza a presenza da lingua galega no ensino secundario nun período que vai dende a II República ata mediados da década dos oitenta. A presente investigación estrutúrase arredor de tres etapas históricas do século pasado: a II República, o franquismo, e o período posterior a 1975, caracterizado pola Transición e o inicio da Autonomía galega. Con este obxectivo, realizouse tanto unha análise normativa da lexislación educativa coma unha análise documental exhaustiva arredor dos estudos sobre a cuestión xa publicados. Os principais achados desta revisión mostran que a presenza da lingua galega neste nivel educativo non foi contemplada lexislativamente ata o período autonómico. Non obstante, tamén se comprobou que existiron varias iniciativas voluntarias de docentes comprometidos coa lingua para introducir esta lingua nas aulas en tempos nos que estaba prohibido.

Dirección
FERREIRO NUÑEZ, XESUS (Titoría)

Tribunal
ESTEVEZ RIONEGRO, NOELIA (Presidente/a)
LOPEZ QUINTANS, JAVIER (Secretario/a)
GOMEZ GOMEZ, MARIA CARMEN (Vogal)

Resumo
Neste traballo preséntanse unha serie de medidas destinadas ao alumnado xordo que cursa a materia de Bioloxía e Xeoloxía en Educación Secundaria. Os obxectivos que se buscan alcanzar coa aplicación destas pautas son a inclusión deste alumnado no grupo de clase, a mellora do estado anímico destes/as estudantes, un aumento na participación durante as clases e un mellor desempeño na materia. Para poder recoller datos sobre la utilidade das medidas utilizaríanse técnicas cualitativas como a entrevista e o rexistro de observacións; e técnicas cuantitativas como exames teóricos, fichas, traballos escritos y demais. Debido á limitación que supón non ter levado esta intervención á práctica, é complicado afirmar a eficacia destas medidas, pois non se tiveron en conta a ampla gama de variables que poden xurdir nunha aula. A pesar disto, a realización deste traballo e, por consecuente, o tempo dedicado á pescuda de información sobre o tema a tratar son indispensables para os futuros docentes.

Dirección
BUGALLO CARRERA, CÉSAR (Titoría)

Tribunal
MOSQUERA BARGIELA, INES (Presidente/a)
Vázquez Regueiro, Teresa Susana (Secretario/a)
PRIETO VIGO, NURIA (Vogal)

Resumo
Este traballo persegue o obxectivo de potenciar a presenza de contidos sociolingüísticos nos centros de ensino secundario. Partindo desta meta, farase unha proposta de intervención educativa centrada nas relacións entre a lingua galega e a súa realidade social actual. Dende 1983, ano no que se aproba a Lei de Normalización Lingüística, asegúrase o seu ensino e promoción no sistema educativo. A pesar disto, a lingua diminúe ano tras ano no número de falantes, especialmente entre as xeracións máis novas. Os centros escolares forman un espazo idóneo para impulsar o cambio sociolingüístico, xa que constitúen o lugar natural para que os mozos e as mozas reflexionen e se impliquen no uso e na defensa da lingua galega. O presente proxecto trata de converterse nunha vía para sensibilizar ó alumnado sobre o conflito sociolingüístico que atravesa Galiza e, mediante a realización de diversas actividades, procurar revitalizar en certa maneira o uso da lingua galega. Polo tanto, a proposta educativa que se presentará neste traballo aborda un contido que, a pesar da súa relevancia, non se trata suficientemente no currículo nin nas aulas. A sociolingüística é unha área que ten un gran poder de muda no futuro da lingua galega e a súa integración no ámbito educativo xoga un papel crucial no seu resgardo e robustecemento.

Dirección
SOUTO GOMEZ, MONTSERRAT (Titoría)

Tribunal
ESTEVEZ RIONEGRO, NOELIA (Presidente/a)
LOPEZ QUINTANS, JAVIER (Secretario/a)
GOMEZ GOMEZ, MARIA CARMEN (Vogal)

Resumo
O sector das construcións metálicas representa un dos ámbitos industriais con maior potencial de crecemento en Galicia, especialmente na comarca de Ferrol, tradicionalmente vinculada á industria metalúrxica. Non obstante, afronta desafíos como o envellecemento da poboación activa, a escasa incorporación de xente nova e a dificultade para atopar persoal cualificado, o que compromete o relevo xeracional e a competitividade futura. Esta investigación analiza os principais obstáculos para a inserción laboral da mocidade no sector, destacando a relación entre formación profesional, competencias adquiridas e necesidades reais das empresas. A través dun estudo documental e dunha análise cuantitativa con cuestionarios a empresas de Ferrolterra, preténdese identificar estratexias de captación de talento e posibles deficiencias na formación existente. O obxectivo final é propoñer melloras que favorezan unha inserción laboral eficaz da xuventude.

Dirección
LOPEZ QUINTANS, JAVIER (Titoría)

Tribunal
Barreira Cerqueiras, Eva María (Presidente/a)
DIAZ BALADO, ALICIA (Secretario/a)
FERREIRO NUÑEZ, XESUS (Vogal)

Resumo
O presente Traballo de Fin de Máster ten como obxectivo a implementación dunha unidade didáctica para a asignatura de Lingua Estranxeira: francés nun Instituto Público de Educación Secundaria (IES) sen sección bilingüe. A proposta está dirixida a unha clase de primeiro da ESO composta por 25 alumnos, un dos cales presenta necesidades educativas especiais (NEE). Esta unidade didáctica enmárcase no tema 3 da programación e utiliza como material base o manual J'aime da editorial Anaya e parte dun enfoque comunicativo. A unidade didáctica desenvolverase ao largo de cinco sesións. As catro primeiras estarán centradas na ensinanza do vocabulario, da gramática e da fonética. Preténdese cos alumnos poidan falar da súa rutina cotiá, traballando para aquilo o vocabulario relativo aos distintos momentos da xornada, os días, meses e estación, a conxugación do presente do indicativo dos verbos de acción do primer grupo, a expresión da hora, a prosodia e a fonética do francés, en particular a discriminación entre os distintos fonemas do E.A través destas actividades, buscaráse desenvolver as catro competencias lingüísticas: comprensión oral e escrita, e expresión oral e escrita abordando unha perspectiva pluricultural a través do coñecemento das costumes horarias dos países francófonos, en particular de Francia. Para fomentar un aprendizaxe progresivo e adaptado ás necesidades do alumnado, emplearánse metodoloxías dinámicas e creativas, incluíndo o uso de ferramentas dixitais como a plataforma Kahoot,fomentando a integración de competencias transversais como a competencia dixital no proceso de ensinanza-aprendizaxe. Dado que se trata do primer ano no que os estudantes teñen contacto coa lingua francesa, priorizaráse un enfoque motivador e accesible para o seu nivel de coñecemento. A quinta e última sesión estará destinada á evaluación dos aprendizaxes adquiridos mediante unha pequena proba escrita e outra oral, de acordo con un sistema de evaluación continua. Ademais, levaráse a cabo unha autoevaluación docente para analizar a efectividade da unidade didáctica e determinar se se alcanzaron os obxectivos propostos, así como as competencias lingüísticas traballadas.

Dirección
RODRIGUEZ FERREIRO, VERONICA (Titoría)

Tribunal
VARELA ZAPATA, JESUS (Presidente/a)
BLATT , PAULINE MAURICETTE CHRISTIANE (Secretario/a)
Anderson McGuire, JoDee (Vogal)

Resumo
Este Traballo de Fin de Máster céntrase nos riscos ocupacionais menos evidentes para o profesorado de secundaria, máis alá do enfoque convencional do estrés e do esgotamento. A través dunha revisión sistemática da literatura, ilústranse factores ambientais, ergonómicos, organizativos e psicosociais cun alto impacto negativo na saúde do profesorado, mais que adoitan ser minimizados ou descoidados. Estes riscos inclúen a fatiga por ruído, o deterioro da calidade do aire, as dores musculoesqueléticas, a sobrecarga cognitiva, o traballo emocional invisible e as condicións institucionais desfavorables. Aportase evidencia empírica que recolle a incidencia de enfermidades físicas e psicolóxicas derivadas destas circunstancias. A tese propón un programa de prevención con catro eixos: mellora do entorno físico, ergonomía, control dos afectos e reforzo organizativo. Estas intervencións non só buscan diminuír a taxa de absentismo e mellorar a saúde do profesorado, senón tamén resultar rendibles para a sustentabilidade do sistema educativo e unha ensinanza adicional de calidade.

Dirección
GOMEZ GOMEZ, MARIA CARMEN (Titoría)

Tribunal
SARCEDA GORGOSO, CARMEN (Presidente/a)
DIAZ BALADO, ALICIA (Secretario/a)
ESTEVEZ RIONEGRO, NOELIA (Vogal)

Resumo
A Síndrome de Esgotamento Profesional (SEP) e a ansiedade estiveron sempre presentes en todos os ámbitos profesionais, sen ser a educación unha excepción. Por este motivo, este estudo avalía ambos trastornos cognitivos mediante os cuestionarios CESQT e STAI, e correlaciona os resultados con variables sociodemográficas mediante o software estatístico SPSS v. 30.0. Todo iso con obxectivo de desenvolver unha ferramenta de cribado flexible e fiable, que permita predicir e detectar un perfil de profesorado que poida desenvolver estas alteracións, para así previr e manter estes niveis baixo control. Toda a investigación realízase dentro dun proxecto de Aprendizaxe e Servizo (ApS), coa colaboración dunha mostra de 104 profesores de diferentes áreas de Educación Secundaria, Formación Profesional e Escolas de Idiomas, así como estudantes do Grao en Robótica e do Máster en Profesorado

Dirección
DOSIL DIAZ, CARLOS (Titoría)

Tribunal
MOSQUERA BARGIELA, INES (Presidente/a)
Vázquez Regueiro, Teresa Susana (Secretario/a)
PRIETO VIGO, NURIA (Vogal)

Resumo
Este traballo presenta unha secuencia didáctica de alimentación e nutrición na educación secundaria obrigatoria, co obxectivo de promover hábitos alimentarios saudables mediante a incorporación da argumentación como práctica científica. A intervención baséase nunha revisión documental actualizada, enmarcada dentro dos principios curriculares da LOMLOE (Normas de Aprendizaxe e Educación de Galicia) e o Decreto 156/2022 da Comunidade Autónoma de Galicia. A secuencia deseñada combina estratexias de análise crítica, traballo cooperativo e o desenvolvemento de explicacións argumentativas, integrando elementos da práctica científica da argumentación baseados en situacións significativas para o alumnado. As actividades propostas conectan o coñecemento científico con situacións da vida real relevantes para o alumnado, promovendo así a súa participación, autonomía e toma de decisións informadas. A proposta adáptase a contextos diversos, é viable con recursos educativos comúns e foi desenvolvida desde unha perspectiva inclusiva, seguindo os principios do Deseño Universal para a Aprendizaxe (DUA). Conclúese que esta intervención pode contribuír eficazmente á educación para a saúde e ao desenvolvemento das competencias clave na educación secundaria obrigatoria.

Dirección
MOSQUERA BARGIELA, INES (Titoría)

Tribunal
PRIETO VIGO, NURIA (Presidente/a)
Vázquez Regueiro, Teresa Susana (Secretario/a)
OUTEIRO IGLESIAS, MARIO (Vogal)

Resumo
O traballo aquí realizado consiste nunha proposta didáctica de carácter teórico para a ensinanza do tema de Semellanza na materia de Matemáticas en segundo curso da ESO. As actividades deseñadas teñen un enfoque colaborativo e fomentan o traballo manipulativo así como a realización de medicións. Se ben as metodoloxías colaborativas demostraron ser positivas na ensinanza en matemáticas, espérase que as actividades propostas requiran dun profundo traballo previo para paliar as dificultades e limitacións propias dunha aula de secundaria no que refire ó traballo grupal. Deste modo, agárdase que, coas condicións axeitadas, a proposta realizada poida acadar o seu máximo potencial e resultar positiva para alumnado.

Dirección
ROMERO CASTRO, MARIA JOSE (Titoría)

Tribunal
SOUTO GOMEZ, MONTSERRAT (Presidente/a)
PRIETO VIGO, NURIA (Secretario/a)
MOSQUERA BARGIELA, INES (Vogal)

Resumo
Este Traballo de Fin de Mestrado analiza como o uso de ferramentas audiovisuais pode mellorar a ensinanza do francés na educación secundaria, cun enfoque especial na comprensión e na expresión oral. Preséntase una proposta didáctica deseñada cun grupo de 4º da ESO no IES Ánxel Fole, baseada en tarefas comunicativas, traballo cooperativo e o uso de plataformas como Youtube, Genially, Flip, Padlet ou kahoot. A proposta busca fomentar a motivación, mellorar a competencia oral e promover a apertura intercultural nun contexto inclusivo e dixitalmente adaptado.

Dirección
SOUTO GOMEZ, MONTSERRAT (Titoría)

Tribunal
VARELA ZAPATA, JESUS (Presidente/a)
BLATT , PAULINE MAURICETTE CHRISTIANE (Secretario/a)
Anderson McGuire, JoDee (Vogal)