Xestión do Medio Urbano

Obxectivos específicos
A continuación relaciónanse os obxectivos específicos da materia, vinculados aos novos coñecementos ou habilidades a adquirir coa mesma:
• Aprender a analizar a paisaxe e a forma urbana, e a identificar os elementos que as integran
• Coñecer os principais modelos de cidade, tanto os desenvolvidos historicamente como os derivados da teoría urbanística recente
• Familiarizarse cos conceptos básicos do deseño urbano e os estándares urbanísticos
• Entender o mecanismo de crecemento da cidade na actualidade: a súa formulación, os organismos intervenientes, a lóxica da súa tramitación,…
• Coñecer as diferentes ferramentas de xestión, control da edificación e protección da legalidade urbanística: licenzas, declaracións de ruína, sancións, inspeccións técnicas de edificios. Coñecer a técnica da valoración urbanística, os tipos de valores e os seus supostos de aplicación


Obxectivos xenéricos
A continuación relaciónanse os obxectivos xenéricos da materia, vinculados á destreza na análise, e á aprendizaxe, coñecemento e formación a adquirir coa mesma:

• Desenvolvemento da capacidade de abstracción e modelización. ou contido da materia forzará ao alumno ao estudo e investigación de fenómenos complexos, resultado de multitude de axentes e sucesos aparentemente independentes. Para a súa comprensión, a materia deberá estimular no alumno a súa capacidade para a modelización dun fenómeno como paso previo á súa análise.
• Aprendizaxe na procura e selección de información.- No seu futuro exercicio profesional, ou alumno necesitará unha constante actualización dos seus coñecementos, polo cal, no seu período de estudante deberá familiarizarse con calquera técnica que, de xeito autodidacta, lle axude a mellorar a súa formación. Neste sentido, a materia deberá fomentar a habilidade e versatilidade do alumno na procura de información e a súa inmediata e adecuada selección e tratamento.

Contido
A Memoria verificada da titulación de Grado en Enxeñaría Civil contempla para esta materia os seguintes contidos:
• Ferramentas de control da edificación. Tipoloxías de Edificación
• Usos do Solo e a Edificación
• Tipos de Tecido Urbano
• Modelos teóricos de crecemento das cidades. A teoría de redes
• Elementos de regulación: leis, regulamentos e plans
• Principios de ordenación urbana: bases xurídicas. A función social da propiedade privada
• Mecanismo de crecemento da cidade. O papel da Administración e da iniciativa privada
• O principio de equidistribución
• Concepto de Aproveitamento
• O mercado do solo. Regulación e axentes
• Valoración de Bens Inmobles. Técnica e regulación
• Modelos de xestión e financiamento das áreas urbanas. A autonomía da cidade. Grados e exemplos
• Problemas actuais do medio urbano


Temario
Estes contidos desenvolveranse de acordo có temario exposto a continuación

TEMA 1.- Coñecemento Analítico do Medio Urbano

Programa parte teórica:
1. Cualificación do Medio Urbano

2. Malla Urbana

3. O Medio Urbano como Espazo Físico. A Paisaxe Urbana. Elementos da Paisaxe Urbana
• Espazo viario, rede viaria: a rúa
• Espazo intervías: o cuarteirón, a edificación, a praza, o parque
• Elementos singulares : o barrio, os mercados, o centro da cidade

4. Dominio e Uso

5. Tecido Urbano, Trama Urbana, Forma Urbana [forma urbis]

6. Razón e Xeración da Forma Urbana
Factores circunstanciais na xeración do Tecido urbano
Elementos / Accidentes do Territorio
Avatares históricos
Economía. Vías de comunicación. Itinerarios
Factores obxectivos na xeración do Tecido Urbano
• Usos
• Ordenación Edificatoria
• Tipo Edificatorio
• Tecidos Tipo

7. Dotacións Urbanas

8. A Forma Urbana nas cidades planificadas
Modelos de redes viarias. Modelos urbanos
• Dameiro
• Nodos Concentradores
• Liñas de Fluxo
9. O Medio Urbano como Espazo de Actividade
Concepto de actividade
A especialización funcional no medio urbano. Áreas de actividade
Caracterización das Actividades Urbanas: Habitar, Producir / Traballar, Lecer, Desprazarse
Áreas Residenciais Urbanas
• Razón e caracterización tipolóxica. Experiencias recentes. Conceptos elementais de deseño
Áreas Dotacionais e Terciarias Urbanas
• Razón e caracterización tipolóxica. Experiencias recentes. Conceptos elementais de deseño
Áreas Industriais Urbanas
• Razón e caracterización tipolóxica. Experiencias recentes. Conceptos elementais de deseño
Espazos singulares
• Centros urbanos. Cascos antigos. Espazos degradados

Programa parte práctica:
Traballos de investigación e análise
• Identificación e Caracterización de Tecidos Urbanos
• Identificación de Modelos de redes viarias

Tempo de estudo e traballo personal
Traballo presencial en aula 6 horas
Traballo personal do alumno 13 horas
Total 19 horas


TEMA 2.- Ferramentas de Control

Programa parte teórica:
1. O Terreo. Condiciones de Parcelación
Cuarteirón
Parcela
• Parcelación. Segregación e Agregación de parcelas
• Parcela mínima. Fronte mínimo a vía
Solar

2. Regulación das Condiciones de Edificación
Elementos da Edificación
Plano e Liña de Fachada
Fachada medianeira
Fondo de Edificación
Área de movemento da Edificación
Plantas. Alturas de planta
Voos
Patios
Cubertas. Aleiro. Cornixa. Cume
Altura de Edificación
• Construcións por enriba da Altura Máxima de Edificación

3. Regulación das Condiciones de Uso
Uso construtivo / no construtivo
Uso Característico. Uso compatible / no compatible
Grado e Categoría

4. Regulación das Condiciones de Posición
Aliñación
Recuado
Rasante

5. Regulación das Condiciones de Volume
Superficie Edificada / Edificable
Coeficiente de Edificabilidade
Regras de Cómputo

6. Axuste á Legalidade Urbanística
Uso / Edificación en situación legal
Uso / Edificación en situación ilegal
Uso / Edificación en situación de Fóra de Ordenación
• Réxime de Aplicación a Edificacións en situación de Fóra de Ordenación

7. Licencias Urbanísticas
Concepto de Edificación
Obra Maior. Obra Menor
Primeira Utilización
Implantación de Actividade

8. O Deber de Conservación das Edificacións


Programa parte práctica:
• Ensaios de ordenación para reparto de edificabilidade
• Elaboración de normas zonais, con regulación de condiciones de Parcelación, Edificación, Uso, Posición e Volume, para Tecidos urbanos dados

Tempo de estudo e traballo personal
Traballo presencial en aula 18 horas
Traballo personal do alumno 32 horas
Total 50 horas



TEMA 3.- Fundamentos do Urbanismo

Programa parte teórica

1. Ámbitos do Urbanismo: Planeamento, Xestión e Disciplina

2. Prevalencia da función social da propiedade

3. Potestade de planeamento. Liberdade de Planeamento

4. Ius Variandi

5. Equidistribución de Cargas e Beneficios

6. Participación da sociedade nas plusvalías xeradas polo planeamento

7. Dotacións
Dotacións de Sistema Xeral e de Sistema Local
Dotacións públicas e privadas
Provisión de Dotacións Públicas
Sistemas de Obtención de Solo para Dotacións Públicas

8. Crecemento urbano asociado a Dotacións Públicas: Dotacións Públicas asociadas a Edificabilidade proxectada

9. Actuacións sistemáticas e asistemáticas

10. Adquisición gradual de facultades urbanísticas

11. Aproveitamento
Aproveitamento Tipo
Aplicación práctica do Aproveitamento: Técnica de Equidistribución
Aproveitamento Patrimonializable e Non Patrimonializable

12. Área de Reparto
Ámbitos con exceso ou defecto de Aproveitamento

13. Competencias

14. Evolución do Marco Lexislativo do Urbanismo

15. Lexislación Sectorial


Programa parte práctica

• Exercicios de cálculos de Aproveitamento


Tempo de estudo e traballo personal
Traballo presencial en aula 16 horas
Traballo personal do alumno 31 horas
Total 47 horas


TEMA 4.- O Medio Urbano como Mercado. Valoracións. Ruína

Programa parte teórica

1. O problema da Vivenda. O Mercado do solo. Intervención pública no Mercado do solo
Dereitos de tenteo e retracto
Reservas de solo en desenvolvementos urbanísticos
O Patrimonio Público de Solo

2. Natureza da Valoración de bens Inmobles. Importancia e regulación. Lexislación de referencia

3. Valor intrínseco, valor urbanístico e valor de reposición

4. Criterios e técnicas de valoración
Sentido e Aplicabilidade dos distintos métodos
A Comparación
A Capitalización de rendas
O método residual
Valor intrínseco, valor urbanístico e valor de reposición

5. A Valoración Catastral. Obxecto e singularidades

6. Valoración de fincas ruinosas

7. Lexislación de expropiación
O Xustiprezo

8. A Ruína. Concepto e Declaración
Ruína física ou estrutural. Ruína económica. Ruína normativa

Programa parte práctica

• Exercicios de valoración de bens inmobles
• Exercicios de análise de situacións de ruína

Tempo de estudo e traballo personal
Traballo presencial en aula 5,5 horas
Traballo personal do alumno 11,5 horas
Total 17 horas


TEMA 5.- ou Medio Urbano como Problema. A sustentabilidade

Programa parte teórica

1. Modelos de xestión das áreas urbanas

2. O Medio Urbano como Hábitat. A Sociedade Urbana
O final da dualidade medio rural-medio urbano?
Ecoloxía urbana. A organización social no medio urbano
O xigantismo das cidades
3. O Problema Medioambiental

4. O Concepto de Sostibilidade e a súa aplicación ao Medio Urbano
Razón e oportunidade. Formulación do concepto de Sostibilidade
Avaliación ambiental urbana. Ensaios de aplicación de Ferramentas de xestión ambiental no medio urbano

5. Cidades Sostibles
Intervención urbana sobre as bases da Sostibilidade. Experiencias recentes. Análise crítica


Programa parte práctica

Traballo de investigación e análise
• Boas prácticas para a Sostibilidade en Ordenación do medio urbano


Tempo de estudo e traballo personal
Traballo presencial en aula 2,5 horas
Traballo personal do alumno 7,5 horas
Total 10 horas

Bibliografía básica

• ARNOLD J. TOYNBEE, Ciudades en marcha. Alianza Editorial, 1991. Evolución da cidade non desde un punto de vista formal ou paisaxístico, e máis histórico, económico e sociolóxico
• LEONARDO BENEVOLO, Diseño de la ciudad. Gustavo Gili, Barna, 1977. Ensaio xa clásico e de gran difusión en torno a evolución da paisaxe urbana a través dos séculos. O método de análise, confrontación de modelos e representación que usa Benevolo para ilustrar tipos de cidade xa desaparecidos es particularmente digno de mención. Un magnífico libro para entender a cidade


Bibliografía complementaria

• A.E.J. MORRIS, History of urban form. G.Godwin Ltd. Londres, 1974
• F. CHUECA GOITIA , Breve historia del urbanismo. Alianza Ed., 1968
• H. SUKOPP, P. WERNER, Naturaleza en las ciudades. MOPT, 1989
• F. MOA de ESTEBAN, La defensa del medio humano, M.Fomento,1995
• J. A. SANTAMERA, Introducción al planeamiento urbano. CICCP, 1996

Competencias básicas e xerais
CG2.- Comprensión dos múltiples condicionamentos de carácter técnico e legal que se suscitan na construción dunha obra pública, e capacidade para empregar métodos contrastados e tecnoloxías acreditadas, coa finalidade de conseguir a maior eficacia na construción dentro do respecto polo medio ambiente e a protección da seguridade e saúde dos traballadores e usuarios da obra pública.

CG6. Capacidade para a realización de estudos de planificación territorial e dos aspectos medioambientais relacionados coas infraestruturas, no seu ámbito.


CG10.- Coñecemento da historia da enxeñaría civil e capacitación para analizar e valorar as obras públicas en particular e a construción en xeral.



Competencias específicas
CETESU3.- Coñecemento do marco de regulación da xestión urbanística

CETESU4.- Coñecemento da influencia das infraestruturas na ordenación do territorio e para participar na urbanización do espazo público urbano, e nos proxectos de servizos urbanos, tales como distribución de auga, saneamento, xestión de residuos, sistema se transporte, tráfico, iluminación, etc.

Docencia presencial
Clases expositivas de grupo grande Presentación e desenvolvemento dos contidos fundamentais da materia por parte do profesor, mediante explicacións teóricas e exemplos prácticos, en aula e ante a totalidade do alumnado. Procurarase que a exposición sexa concisa e participativa. Durante as sesións animarase ao alumno a participar activamente nas mesmas, suscitando dúbidas ou a necesidade de afondar en determinadas cuestións. Procurarase, asemade, que cada tema sexa anticipado por traballo de investigación e busca realizado polo alumno

Clases interactivas Poderán consistir na realización, en aula e baixo A dirección do profesor, de Exercicios, de ordenación ou cálculo, con trasfondo teórico, a partir dos contidos de clase expositiva
Alternativamente, Poderán consistir na exposición ordenada dos resultados de [Prácticas] Traballos de investigación e análise, sobre cuestiones teóricas, ou sobre aspectos sometidos a debate / discusión

Titorías en grupo/ individuais As titorías en grupo reducido servirán, no fundamental, para resolver dúbidas suscitadas en outras actividades da docencia [prácticas, buscas de información,…]
As titorías, sexan en grupo ou individuais, poderán celebrarse a petición do alumno ou grupos de alumnos, ou ser convocadas polo profesor

Actividades de Avaliación Poderán realizarse, con carácter de Ensaio de probas de avaliación, e sobre modelos facilitados

Período Ordinario de Docencia
1. Asistencia Suporá un 5% da cualificación da materia
2. Proba escrita Combinando cuestionario escrito e exercicio de cálculo. Suporá o 50% da cualificación da materia. Servirá para avaliar as competencias CG2, CG6 [50%], CG10, CETESU3, CETESU4 [50%]
3. Prácticas, Traballos ou Exercicios, formulados ao alumno ou grupos de alumnos, e recollidos / expostos ao final de un prazo dado. Poderán formularse sobre [1] cuestións teóricas e/ou aspectos de debate e discusión, ou [2] consistir en cálculos con trasfondo teórico. Suporá o 45% da cualificación da materia. Servirá para avaliar as: CG6 [50%], CETESU4 [50%]

Convocatorias de recuperación
A avaliación se realizará a través de Proba escrita, que poderá combinar cuestionario con exercicio. Competencias: CG2, CG6, CG10, CETESU3, CETESU4.


Alumnos repetidores
Non existirán diferenzas na avaliación de alumnos de primeira matrícula e alumnos repetidores.

Alumnos con dispensa de asistencia:

Os estudantes que teñan concedida a dispensa de asistencia segundo o disposto na Instrución 1/2017 da Secretaría Xeral deben ter en conta que, para aprobar a asignatura, será obrigatoria a realización das prácticas, traballos ou exercicios que, durante o curso, se formulen. Para eles, a cualificación final da asignatura resultará da ponderación seguinte:
• Proba escrita: 50%
• Prácticas, traballos ou exercicios: 50%


Realización fraudulenta de exercicios ou probas:

En caso de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o disposto na “Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións”.

Traballo presencial na aula
1. Clases expositivas 24 horas
2. Clases interactivas 24 horas
3. Titoría en grupos 3,0 horas
4. Actividades de avaliación 4 horas
Total 55,0 horas

Traballo persoal do alumno
1. Lectura e preparación previa de temas, con recollida de información e análise da mesma: 36 horas
2. Exercicios [Prácticas de Exercicios de Cálculo] 12 horas
3. Elaboración de traballos de curso [en grupo ou individuais] 24 horas
4. Preparación de probas de avaliación 36 horas
Total : 95,0 horas

Non se sinala ningunha