Créditos ECTS Créditos ECTS: 4.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 72.5 Horas de Titorías: 5 Clase Expositiva: 25 Clase Interactiva: 10 Total: 112.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Dereito Público Especial e da Empresa
Áreas: Historia do Dereito e das Institucións
Centro Facultade de Dereito
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
Facilitar os coñecementos básicos do desenvolvemento histórico das formas de criminalidade, a súa persecución e castigo, para a súa comprensión dentro do marco histórico, social e xurídico.
Comprender os procesos evolutivos de pervivencia e de ruptura do fenómeno criminal no seu devir histórico.
As bases da información para a Historia do crime, a criminalidade e o seu tratamento nos diferentes períodos históricos. Métodos aplicados para a súa crítica e utilización. Teorías de fondo que os xeraron. O crime e a criminalidade e a súa percepción e tratamento nos períodos históricos convencionais, facendo fincapé nas épocas moderna e contemporánea.
Programa
1. Introdución. Relación con outras disciplinas.
2. Fontes para seu estudio. Periodización.
3. Criminalidade na Antigüidade.
4. Criminalidade na Idade Media. Pecado e delito. Regulación e represión do delito.
5. Criminalidade na Idade Moderna. Delincuencia persoal e patrimonial. Delincuencia individual e grupal. Regulación, persecución e castigo do delito.
6. Criminalidade na Idade Contemporánea. Vellas formas de delincuencia. Novas formas de delincuencia. Prevención, persecución e castigo do delito.
Alonso Hernández, José Luis, El lenguaje de los maleantes españoles de los siglos XVI y XVII: la germanía (Introducción al léxico del marginalismo), Salamanca, 1979.
Álvarez Cora, Enrique, La tipicidad de los delitos en la España moderna, Madrid, 2012.
Bazán Díaz, Iñaki, «Mujeres, delincuencia y justicia penal en la Europa medieval: una aproximación interpretativa», en Ricardo Córdoba de la Llave (coord.), Mujer, marginación y violencia entre la Edad Media y los tiempos modernos, Córdoba, 2006, pp. 29-74.
Bernaldo de Quirós, Constancio, Criminología de los delitos de sangre en España, Madrid, 1906.
Bridarolli, Mónica y Bordese, María Ester, «La historia de la criminalidad a través de una visión historiográfica: siglo XVIII-principios del siglo XIX», en María Luz González (coorda.), Problemas de Historia Moderna, 2005, pp. 121-148.
Chauvaud, Frédéric, «Historia de la delincuencia y del control social: ensayo de historia antropológica (el ejemplo de Francia, siglos XIX y XX)», en Revista de Historia, 47, 2003, pp. 163-190
Duarte, Luis Miguel, Justiça e criminalidade no Portugal Medievo (1459-1481), Coimbra, 1999.
Duñaiturria Laguarda, Alicia, «La criminalidad de Madrid en los Libros de Acuerdos», en Clio & Crimen, 10, 2013, pp. 277-295.
Farcy, Jean-Claude, Kalifa, Dominique et Luc, Jean-Noël (dir.), L’enquête judiciaire en Europe au XIXe siècle. Acteurs, imaginaires, pratiques, Paris, 2007.
Fernández Asperilla, Ana Isabel, «Franquismo, delincuencia y cambio social», en Espacio, Tiempo y Forma. Historia contemporánea, 17, 2005, pp. 297-310.
Garnot, Benoît (dir.), Histoire et criminalité de l'Antiquité au XXe siècle, Dijon, 1992.
Gómez Bravo, Gutmaro, Crimen y castigo: cárceles, justicia y violencia en la España del siglo XIX, Madrid, 2005.
Herrera Puga, Pedro, Sociedad y delincuencia en el Siglo de Oro. Aspectos de la vida sevillana en los siglos XVI y XVII, Madrid, 1974.
Iglesias Estepa, Raquel, Crimen, criminales y reos. La delincuencia y su represión en la antigua provincia de Santiago entre 1700 y 1834, Vigo, 2007.
Mantecón Movellán, Tomás A., «Los impactos de la criminalidad en sociedades del Antiguo: España en sus contextos europeos», en Vínculos de Historia, 3 (2014), pp. 54-74.
Mendoza Garrido, Juan Miguel, «La delincuencia a fines de la Edad Media: un balance historiográfico», en Historia. Instituciones. Documentos, 20, 1993, pp. 231-260.
Oliver Olmo, Pedro, Impacto y olvido. La pena de muerte en Pamplona (siglos XVII-XIX), Pamplona, 1998.
Ortego Gil, Pedro, Entre jueces y reos. Las postrimerías del Derecho penal absolutista, Madrid, 2015.
Palop Ramos, José Miguel, «Delitos y penas en la España del siglo XVIII», en Estudis, 22 (1996), pp. 65-104.
Palop Ramos, José Miguel, «Notas sobre la criminalidad en Galicia a finales del siglo XVIII», en Conflictos y represiones en el Antiguo Régimen, Valencia, 2000, pp. 181-208.
Pérez García, Pablo, «Una reflexión en torno a la historia de la criminalidad», en Revista d'Historia Medieval, 1, 1990 pp. 11-37.
Sánchez-Arcilla Bernal, José, Jueces, criminalidad y control social en la ciudad de México a finales del siglo XVIII, Madrid, 2016.
Segura Urra, Félix, «Raíces historiográficas y actualidad de la Historia de la justicia y el crimen en la Baja Edad Media», en Anuario de Historia del Derecho Español, 73, 2003, pp. 577-678.
Tébar Rubio-Manzanares, Ignacio J., Derecho penal del enemigo en el primer franquismo, Alicante, 2017.
Tomás y Valiente, Francisco, El Derecho penal de la Monarquía absoluta, Madrid, 1969 (Madrid, 1992).
Trinidad Fernández, Pedro, La defensa de la sociedad. Cárcel y delincuencia en España (siglos XVIII-XX), Madrid, 1991.
Turrado Vidal, Martín, Policía y delincuencia a finales del siglo XIX, Madrid, 2001.
Competencias xerais
• CG1. Capacidade para colaborar cos demais e relacionarse, tanto con profesionais das diversas facetas da actividade criminolóxica, como dentro de equipos interdisciplinarios e multiculturais (CG interpersoal).
• CG2. Capacidade para reflexionar de maneira crítica e construtiva e para argumentar e expresarse organizada e razoadamente, tanto na comunicación oral como na escrita (CG instrumental).
• CG3. Capacidade para identificar e explicar problemas sociais complexos no ámbito da Criminoloxía e para aplicar as estratexias adecuadas para resolvelos, traballando cunha perspectiva sistémica que faga posible a súa consideración analítica e sintética (CG instrumental).
• CG4. Adquisición dunha conciencia crítica na análise do ordenamento xurídico, situándose nunha perspectiva plenamente respectuosa cos principios do respecto e a promoción dos dereitos humanos, de igualdade e da accesibilidade universal (CG instrumental).
• CG5. Capacidade para utilizar os coñecementos que conforman a Criminoloxía como disciplina científica e para identificar e desenvolver un conxunto de estratexias de investigación de metodoloxía cuantitativa e cualitativa, tanto nos ámbitos básicos, como nos aplicados (CG instrumental).
• CG6. Capacidade para reunir, interpretar e sintetizar datos e informacións relevantes (en particular a través da rede informática), dentro da súa área de estudo (CG instrumental).
• CG7. Capacidade para transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado, utilizando unha linguaxe (xurídico, médico, psicolóxico, sociolóxico e técnico) correcto (CG instrumental).
Competencias específicas:
• CE2. Capacidade para valorar os fundamentos metodolóxicos e científicos das diversas teorías relevantes sobre o delito, o delincuente, a victimización e as respostas #ante o delito e a desviación.
• CE6. Capacidade para explicar problemas sociais complexos en termos de teoría criminolóxica, así como para aclarar as representacións do delito, do delincuente, da victimización, das respostas #ante o delito e da desviación a partir das teorías e dos conceptos criminolóxicos.
• CE7. Coñecemento das diferentes perspectivas sociolóxicas existentes en torno ao delito e a relación deste con diversos contextos e dominios sociolóxicos (a familia, a estrutura social, a marxinalidade, o control social…).
• CE8. Coñecemento das nocións e conceptos básicos das diferentes escolas sociolóxicas, en especial da socioloxía constructivista e da teoría dos imaxinarios sociais.
• CE19. Capacidade para analizar, valorar e comunicar información empírica sobre o delito, o delincuente, a vítima e os medios de control social, a través da análise tanto dos distintos medios de comunicación social, como das estatísticas policiais e xudiciais nas que apareza reflectida, así como das enquisas de victimización.
• CE20. Tomar conciencia da importancia do Dereito como sistema regulador das relacións sociais.
Resultados da aprendizaxe:
- Comprensión da evolución histórica do crime, a criminalidade e o seu tratamento penal, e dos diferentes modos de percepción destes problemas ao longo do tempo.
- Capacidade de aproximarse de modo crítico ás fontes históricas sobre o crime e a criminalidade e sobre os sistemas penais.
- Capacidade para un dominio básico dos métodos de tratamento da información dispoñible para os diferentes períodos históricos.
- Coñecemento dos compoñentes sociais, económicos, políticos, relixiosos e culturais do crime e da criminalidade ao longo da Historia.
- Competencia para valorar críticamente as formas e medios de prevención e control do crime e a criminalidade en diferentes sistemas políticos.
Clases teóricas presenciais. Clases prácticas. Visionado de material audiovisual. Lecturas recomendadas.
Exame final escrito. Elaboración e presentación de traballos prácticos individuais ou en grupo, asistencia a seminarios e realización doutras tarefas indicadas polo profesor.
Sistema de avaliación.
- Todos/as os/as estudantes desta materia serán avaliados de acordo coa súa participación nas actividades, presenciais ou non presenciais, que se desenvolvan ao longo do cuadrimestre.
- Ningunha das actividades é obrigatoria, pero para superar a disciplina ha de alcanzarse en conxunto una puntuación mínima de 5 sobre 10 en calquera das dúas oportunidades establecidas durante o presente curso académico.
- Con cada unha das actividades expostas búscase que os/as estudantes adquiran os coñecementos esenciais para superar a materia.
- Para os efectos da Normativa de permanencia da Universidade de Santiago, aprobado polo Consello de Goberno e o Consello Universitario (http://www.usc.es/es / rules / estudantes) e en particular no que se refire á aplicación do artigo 5 (Agotamento de convocatorias), polo que respecta a disciplina da Historia da Criminalidade, establécense as seguintes requisitos:
a) Entenderase avaliables para á nota final realización de prácticas, presentación de traballos ou calquera outra actividade académica que se realicen a partires do 3 de outubro de 2024. Calquera outra actividade que se puidese ter realizado antes desta data será computable só para aqueles alumnos que a partires do 3 de outubro do 2024 sigan acudindo as clases, participando activamente nas clases presencias e realizando as prácticas propostas.
b) Os alumnos que realicen todas ou algunha das prácticas e todos ou algúns dos traballos, mas non concorran ó exame final, serán avaliados coma “Non presentado”. As notas das prácticas e dos traballos serán gardadas, sen embargo, para a quenda correspondente a xuño/xullo.
VALORACIÓN DE CADA ACTIVIDADE
- Asistencia ás clases e participación activa: 5%. Para o seu cómputo esixirase un mínimo do 60% de asistencias por parte do/a alumno/a, valorándose no cómputo final as intervencións individuais durante o desenvolvemento das devanditas clases. A puntuación obtida durante o primeiro cuadrimestre conservarase sen modificacións para a cualificación da segunda oportunidade de avaliación.
- Realización de prácticas (orais e escritas) e traballos: 25%. Para o seu cómputo esixirase a realización do 60 % destas actividades. Todas elas valoraranse de forma conxunta nunha nota global antes da realización da proba escrita final. A puntuación obtida durante o primeiro cuadrimestre conservarase sen modificacións para a cualificación da segunda oportunidade de avaliación. Estas actividades realizaranse de forma telemática no escenario de docencia mixta.
- Realización dunha proba final escrita: 70%. Nela os/ as alumnos/ as deberán superar a metade das cuestións expostas demostrando o seu coñecemento sobre as materias contidas no programa. Nesta proba deberá responderse a preguntas dos tres bloques indicados máis arriba. A puntuación obtida nesta proba non se terá en conta no caso de que na primeira oportunidade de avaliación non se supere no conxunto de actividades un mínimo de 5 sobre 10.
Exclusivamente para alumnos/as con exención de docencia concedida polo Decanto:
1ª) Deben poñerse en contacto co profesor no momento que les sexa notificada a exención por parte da autoridade académica.
2ª) Presentar as prácticas por escrito (ou remitidas por mail) na mesma data que as teñen que presentar o resto dos/as compañeiros/as;
3ª) Realizar un traballo non tutelado, dun mínimo de 15 e un máximo de 20 folios, de calquera dos temas do Programa, a elección do alumno/a, e seguindo as pautas formais e requisitos do Regulamento da Facultade de Dereito para os traballos de Fin de Grao. A súa entrega deberá realizarse o último día de clase lectiva.
4ª) A exención no exime da realización da proba final escrita nas mesmas condicións que o resto de estudantes matriculados na disciplina.
As notas obtidas nas prácticas e/ou no traballo serán mantidas na quenda do mes de xuño/xullo. Se o alumno/a non se presentase no exame final, será avaliado coma “Non presentado”.
A proba final escrita do primeiro cuadrimestre terá lugar o día 20 de xaneiro de 2025 nas aulas e horas que se detallan no taboleiro de anuncios da Facultade.
A data para a realización da proba final escrita na segunda oportunidade de avaliación será o día 11 de xuño de 2025.
Nota mínima de conxunto para superar a disciplina en calquera de ámbalas dúas oportunidades: 5 sobre 10.
En todos os casos debe terse presente o establecido no art. 16 da Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións: “A realización fraudulenta dalgún exercicio ou proba exixida na avaliación dunha materia implicará a cualificación de suspenso na convocatoria correspondente, con independencia do proceso disciplinario que se poida seguir contra o alumno infractor. Considerarse fraudulenta, entre outras, a realización de traballos plaxiados ou obtidos de fontes accesibles ao público sen reelaboración ou reinterpretación e sen citas aos autores e das fontes”.
A preparación das clases expositivas esixe unha dedicación, aproximada, dunha hora. Durante devandito tempo convén realizar as lecturas recomendadas, fixar os coñecementos adquiridos e revisar as dúbidas que se expuxeron ou conveña expor aos profesores. Esta tarefa debería ser previa á clase, por unha banda, e ademais de repaso da mesma, por outro.
A preparación das clases interactivas esixe un maior esforzo persoal. Non se trata unicamente de adquirir coñecementos senón de aplicalos á actividade que se vaia a desenvolver. O tempo dedicado a estas actividades é maior que o destinado ás clases expositivas, posto que o/a alumno/a ha de traballar individualmente, ou no seu caso coordinado con outros, na realización das tarefas propostas.
O traballo persoal desenvolvido por cada alumno, de xeito continuado e con dedicación persistente, ao longo do cuadrimestre halle de permitir superar a materia sen que se expoñan obstáculos insuperables.
Con independencia da atención nas aulas, o horario de titorías de cada un dos profesores atópase fixado no Seminario de Historia do Dereito (3ª planta). Se o/a estudante é capaz de dedicar o tempo estimado con carácter xeral no E.E.E.S. durante cada un dos días lectivos do cuadrimestre, de forma continuada e persistente, ademais de dedicar uns minutos máis á lectura recomendada que se faga, non debe atopar excesivo problema en superar satisfactoriamente a materia.
Recoméndase, ademais, realizar lecturas complementarias e autoevaluacións da materia explicada.
Para aqueles/as alumnos/as que, polas razóns ou circunstancias que sexan, non lles baste con iso e, en xeral, para todos/as os/as estudantes matriculados na materia, recoméndaselles que liquiden as súas dúbidas a medida que lles vaian xurdindo cos profesores nas horas de titorías.
Aínda cando os/as estudantes matriculados nesta disciplina poden superala mediante as lecturas recomendadas e a correcta realización das actividades prácticas, a experiencia acumulada durante varios anos demostra que aqueles/as alumnos/as que asisten de xeito habitual ás exposicións de clase obteñen mellores resultados. O complemento de apúntelos recollidos en clase xunto coa lectura da bibliografía recomendada e o manexo dos textos que se facilitan demostrou os benéficos resultados, xa que o/a estudante non só saberá o temario senón que, ademais, será capaz de razoalo, ao establecer as conexións entre as diferentes partes que integran o programa.
Para preparar devandita tarefa é imprescindible manexar o material documental que se facilita a través do Campus Virtual (https://cv.usc.es)
OBSERVACIÓNS
O horario de titorías individualizadas será fixado por cada profesor tanto para as clases expositivas como para as interactivas. Os horarios de titorías serán axeitadamente comunicados ós/as alumnos/as.
Téñase presente que as titorías realizaranse por medios telemáticos.
Pedro Ortego Gil
Coordinador/a- Departamento
- Dereito Público Especial e da Empresa
- Área
- Historia do Dereito e das Institucións
- Teléfono
- 881814733
- Correo electrónico
- pedro.ortego [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
| Xoves | |||
|---|---|---|---|
| 15:00-16:30 | Grupo clases expositivas | Castelán | Aula 16 |
| Venres | |||
| 15:00-16:30 | Grupo clases expositivas | Castelán | Aula 16 |
| 20.01.2025 16:00-18:00 | Grupo clases expositivas | Aula 1 |
| 11.06.2025 18:00-20:00 | Grupo clases expositivas | Aula 5 |