Práctica xurídica penal II: asesoramento e litigación

A formación nesta materia ten por obxecto que o estudantado adquira os coñecementos, habilidades, destrezas e actitudes necesarias para un adecuado exercicio profesional nos ámbitos específicos do dereito penal, a responsabilidade penal dos menores e os delitos relacionados coa violencia de xénero, profundando desta maneira e completando os coñecementos e habilidades adquiridas na materia de "Práctica xurídica penal I".

O estudante deberá adquirir os seguintes coñecementos, habilidades e aptitudes:
- Coñecer as particularidades xurídicas dos tipos delituosos con maior incidencia práctica.
- Considerar e, no seu caso, aplicar as circunstancias modificativas da responsabilidade criminal e da participación no delito, e determinar e aplicar correctamente a pena para impoñer.
- Diferenciar entre violencia de xénero e violencia doméstica e adquirir unha sensibilidade especial nesta materia.
- Coñecer a resposta institucional á violencia de xénero, a actuación dos diferentes profesionais (policía, médicos, letrados, procuradores, fiscalía, tribunal) e protocolos existentes ante estas situacións, e os dereitos e axudas para as vítimas.
- Coñecer as particularidades xurídicas dos tipos delituosos relacionados coa violencia de xénero e os principais problemas interpretativos que presentan, así como as penas e medidas de seguridade aplicables.
- Coñecer as especialidades procesuais da investigación e do axuizamento (en particular, a orde de protección e a proba da violencia física e psíquica) dos delitos de violencia de xénero e saber desenvolverse nos diferentes trámites e comparecencias, con especial atención á orde de protección e ás probas para practicar.
- Distinguir as diferentes modalidades de execución das sentenzas en función do tipo de pena imposta.
- Elaborar correctamente as distintas peticións de execución de sentenza en relación coas alternativas á pena de prisión, substitución de penas e indulto.
- Coñecer as diferentes fases que leva consigo a execución completa dunha sentenza penal que condena a unha pena privativa de liberdade.
- Distinguir as funcións da administración penal e do xulgado de vixilancia penal.
- Coñecer os dereitos e beneficios penais dos internos, segundo os diferentes casos.
- Saber adoptar a mellor postura para o seu cliente para a execución da sentenza e a eficaz defensa dos seus dereitos.
- Saber formular os correspondentes trámites e escritos na defensa e representación dos dereitos do seu cliente, tanto na vía administrativa como na xudicial.
- Coñecer o ámbito da “xurisdición” penal de menores, os principios que a inspiran e o papel que desempeñan os diferentes intervenientes.
- Obter unha visión xeral do procedemento de menores, que permita prever os seus trámites e os seus prazos, co fin de planificar, desde o inicio, a actividade da defensa que se ha de levar a cabo, para lograr o resultado pretendido en relación cos intereses do cliente.
- Saber realizar as principais actuacións propias da defensa no procedemento de menores.
- Coñecer o catálogo de medidas a impoñer e a finalidade de cada unha delas, así como a importancia da peza de responsabilidade civil.
- Coñecer o réxime de responsabilidade civil establecido na LORPM, a denominada responsabilidade solidaria en cascada, e os criterios para a súa moderación.
- Coñecer os dereitos dos menores durante a fase de execución das medidas xudiciais e a actuación da defensa para facelos efectivos.
- Coñecer os principios que rexen a execución das medidas e as regras xerais e específicas aplicables.

Parte I: TIPOS PENAIS DE ESPECIAL RELEVANCIA. CRITERIOS PARA A CUALIFICACIÓN DO DELITO E A APLICACIÓN DAS CIRCUNSTANCIAS MODIFICATIVAS DA RESPONSABILIDADE PENAL. PENAS: TIPOS E GRADACIÓN. MEDIDAS DE SEGURIDADE
1. Tipos penais de especial relevancia práctica: a) A responsabilidade penal das persoas xurídicas; b) Delitos contra as persoas. En especial: Homicidio. Lesións. Delitos contra a liberdade. Delitos contra a liberdade sexual. Delitos de violencia sobre a muller e no ámbito doméstico; c) Delincuencia patrimonial e socioeconómica. En especial: Furtos e roubos. Defraudacións. Estafas. Frustración da execución. Insolvencias punibles. Delitos societarios. Receptación e branqueo de capitais; d) As falsidades; e) Delitos contra a seguridade colectiva; en especial, contra a seguridade do tráfico e a saúde pública; f) Outros delitos; en especial, contra os dereitos dos traballadores, contra a ordenación urbanística, ambientais, contra a administración pública, contra a administración de xustiza, contra a orde pública, etc.
2. Criterios para a cualificación do delito e a aplicación das circunstancias modificativas da responsabilidade penal: a) Cualificación delituosa: Cualificacións homoxéneas e alternativas. Delito continuado e concursos delituosos; b) A concorrencia de circunstancias modificativas da responsabilidade penal: Eximentes. Atenuantes. Agravantes. Error.
3. Penas: a) Tipos: Privativas de liberdade. Privativas de dereitos, en especial, as previstas no art. 48 CP. Multas; b) Gradación; c) Cálculo; d) Criterios para a individualización.
4. As medidas de seguridade.

Parte II. VIOLENCIA DOMÉSTICA E DE XÉNERO.
1. Lexislación e actuación política en materia de igualdade: a) Lexislación; b) Programas de actuación vixentes, en especial as oficinas de asesoramento municipais, os servizos de asesoramento e defensa do Instituto da Muller, as casas de acollida etc.; c) Axudas, dereitos laborais e dereitos das estranxeiras vítimas de violencia de xénero; d) Mecanismos de control e seguimento da vítima de malos tratos.
2. Consecuencias xurídicas da violencia doméstica e de xénero: a) Diferenzas entre ambas; b) Referencia ás consecuencias civís; c) Consecuencias penais: a habitualidade; as circunstancias modificativas da responsabilidade; as penas e medidas de seguridade aplicables e o seu quebrantamento.
3. A asistencia xurídica ás vítimas de violencia de xénero: a) A asistencia letrada á vítima; b) A participación policial ante a violencia de xénero; c) As funcións e a actuación dos servizos médicos de urxencia e do médico forense; d) A intervención do Ministerio Fiscal nos procesos de violencia de xénero.
4. A medida cautelar de afastamento e prohibición de comunicación
5. Procedemento xudicial en materia de violencia doméstica e de xénero: a) Competencia obxectiva, funcional e territorial; b) Principais actuacións a ter en conta na fase de instrución; c) Medidas preventivas e de protección das vítimas de violencia de xénero, en particular, a orde de protección ás vítimas; d) Particularidades das fases intermedia e de xuízo oral, en especial os aspectos probatorios; e) Os xuízos rápidos; f) Especialidades dos recursos.
6. A intervención do profesional de Procuradoría nos procesos de violencia de xénero: Particularidades e actuacións máis relevantes.

Parte III. EXECUCIÓN DE SENTENZAS E DEREITO PENAL.
1. Execución de sentenzas: a) A acumulación xurídica de penas e a refundición de condenas; b) As medidas de seguridade; c) A substitución de penas de prisión impostas a cidadáns estranxeiros; d) A suspensión da condena; e) O cumprimento dos traballos en beneficio da comunidade; f) O indulto; g) Incidente de determinación de indemnizacións civís; h) O pago das costas; i) A rehabilitación ou cancelación de antecedentes penais.
2. Dereito Penal: a) Organismos penais; b) Funcións do Xulgado de Vixilancia Penal; c) Ingreso en prisión; d) Clasificación do penado. Sistema progresivo e clasificación en graos. Consecuencias da clasificación. Réxime aberto; e) A liberdade condicionada e a súa posible revogación. Refundición de condenas; f) Comunicacións. Permisos de saída; g) Réxime disciplinario: o expediente sancionador. Sancións e recompensas penais; h) Dereitos, beneficios, solicitudes e recursos. Especial referencia á asistencia sanitaria e ao traballo remunerado en prisión; ao lugar de cumprimento, traslados e conducións; cacheo e rexistro de celas; medios coercitivos e recontos; i) Licenciamiento definitivo.

Parte IV: RESPONSABILIDADE PENAL DO MENOR.
1. A O 5/2000: a) Ámbito de aplicación da lei; b) Principios; c) As Fiscalías especializadas en menores; d) Os Xuíces de menores; e) Os Equipos técnicos de menores; f) Os dereitos das vítimas e dos prexudicados.
2. Procedemento: a) Fase policial (detención); b) Instrución: Incoación. A actuación instrutora do Ministerio Fiscal. Participación do menor e do prexudicado. Informe do Equipo Técnico. As diferentes posibilidades de arquivo ou sobresemento; c) A conclusión da instrución e remisión do expediente ao Xulgado de Menores, especial referencia aos escritos de alegacións e ás alternativas contrarias á celebración da audiencia; d) As medidas cautelares; e) A fase de audiencia: Actuacións previas. Sentenza de conformidade. Celebración da audiencia: contido; f) A sentenza: Contido. Suspensión da execución do fallo.
3. Os diferentes tipos de medidas susceptibles de ser impostas e as súas regras.
4. Medios de impugnación das resolucións ditadas no proceso penal de menores.
5. A execución das medidas xudiciais: a) Principios específicos; b) Regras xerais e especiais para a execución de determinadas medidas impostas; c) A competencia xudicial e administrativa (especial referencia ás competencias das comunidades autónomas); d) Quebrantamento; e) Substitución; f) Dereitos dos menores durante a fase de execución; g) Intervención da defensa na fase de execución.
6. A responsabilidade civil por delitos cometidos por menores. Responsabilidade solidaria en fervenza. A concorrencia de responsables penais menores e adultos. Moderación da responsabilidade civil.

Finalmente, dentro das dispoñibilidades académicas e orzamentarias, formará parte dos contidos desta materia a participación do estudantado en actividades que posibiliten un contacto “in situ” con institucións e profesionais cuxas funcións presentan unha incidencia directa no funcionamento do proceso, como son os establecementos penais, as forzas e corpos de seguridade etc. Trátase con iso de potenciar un coñecemento máis directo e real dos ámbitos nos que os profesionais da Avogacía e Procuradoría han de desenvolver o seu exercicio profesional.

NORMATIVA:
- Código Penal, con disposicións complementarias.
- Lei de Axuizamento criminal, con disposicións complementarias.
- Lei Orgánica do Poder Xudicial, con disposicións complementarias.
- Lei Orgánica Xeral Penal.
- Regulamento penal de desenvolvemento e execución da O 1/1979.
- Lei pola que se establecen as regras para o exercicio da graza do indulto.
- Lei Orgánica reguladora da Responsabilidade penal dos menores.
- Lei de medidas de protección integral contra a violencia de xénero.
- Lei orgánica reguladora do procedemento de “habeas corpus”.
- Lei 4/2015, do 27 de abril, do Estatuto da vítima do delito.
- Lei orgánica 8/2021, do 4 de xuño, de protección integral á infancia e a adolescencia fronte á violencia de xénero.

Para todos os textos legais de manexo necesario, recoméndase a adquisición daquelas edicións máis recentes que veñan acompañadas dun amplo catálogo de disposicións complementarias.

DOCTRINA: PENAL:
ÁLVAREZ GARCÍA, F.J.: Derecho penal español. Parte Especial, Ed. Tirant lo Blanch, Valencia (última edición).
BUENO ARUS (coord.), Ley general penitenciaria. Comentarios, jurisprudencia, concordancias, doctrina, Ed. Colex (última edición).
CERVELLÓ DONDERIS, V., Derecho penitenciario, Ed. Tirant lo Blanch (última edición).
DE LA ROSA CORTINA / URBANO CASTRILLO, La responsabilidad penal de los menores adaptada a la L.O. 8/06, Thomson-Aranzadi (última edición).
DÍAZ GÓMEZ, A., Acumulación y refundición de penas: Notas sobre la necesidad de superar estos conceptos, REDUR10, diciembre 2012, págs. 311-323.
DÍEZ RIPOLLÉS, J.L., Derecho penal español, Ed. Tirant lo Blanch (última edición).
DOLZ LAGO, M.J., Comentarios a la legislación penal de menores, Ed. Tirant lo Blanch (última edición).
FERNÁNDEZ GONZÁLEZ, Mª B., El desamparo y la protección de los menores inmigrantes, Thomson-Aranzadi, Pamplona, 2007.
GÓMEZ RIVERO, M. C. (coord.), Nociones fundamentales de Derecho penal. Parte general, Tecnos, Madrid, 2022.
GÓMEZ RIVERO, M. C. (coord.), Nociones fundamentales de Derecho penal. Parte especial, tomos I y II, Tecnos, Madrid, 2022.
GÓMEZ TOMILLO, M. (dir.), Comentarios prácticos al Código penal. Tomo I, Parte general, artículos 1-137, Ed. Aranzadi, Cizur Menor, Pamplona (última edición).
GONZÁLEZ CUSSAC / CUERDA AMAU Y OTROS, Estudios sobre la responsabilidad penal del menor, Ed. Univ. Jaume I (última edición).
JUANATEY DORADO, C., Manual de Derecho penitenciario, Iustel (última edición).
MIR PUIG (director): Derecho penal. Parte general, Reppertor-Barcelona (última edición).
MUÑOZ CONDE, F., Derecho Penal. Parte General. Parte Especial, Ed. Tirant lo Blanch (última edición).
ORTS BERENGUER / GONZÁLEZ CUSSAC, Compendio de Derecho penal. Parte General, Ed. Tirant lo Blanch (última edición). RODRÍGUEZ ALONSO / RODRÍGUEZ AVILÉS, Lecciones de Derecho penitenciario, Ed. Comares (última edición).
VÁZQUEZ PORTOMEÑE (dir.), Violencia contra la mujer. Ed. Tirant lo blanch, 2024.
VIVES ANTÓN Y OTROS, Derecho Penal, Ed. Tirant lo Blanch (última edición).

PROCESAL:
AA.VV., La ejecución de sentencias en el proceso penal, Ed. Aranzadi (última edición).
CERVELLÓ DONDERIS, V., La responsabilidad penal del menor, Ed. Tecnos (última edición).
GIMENO SENDRA / DÍAZ MARTÍNEZ / CALAZA LÓPEZ, Derecho Procesal Penal, Ed. Tiranto lo blanch, 2021 (última edición).
GRANDE SEARA / GONZÁLEZ PILLADO, La justicia penal ante la violencia de género ejercida por menores, Ed. Tiant lo blanch (última edicion).
LAGUNA PONTANILLA, G., Claves prácticas de los procesos por violencia de género, Ed. Aranzadi (última edición).
MAGRO SERVET Y OTROS, Guía práctica del menor y de la violencia de género y doméstica, Ed. La Ley (última edición).
MARTINEZ PARDO, V., La ejecución de las medidas en el proceso de menores, Ed. Tiant lo blanch (última edición).
GÓMEZ COLOMER / BARONA VILAR (cords.), Derecho Procesal III.. Procesal Penal, Ed. Tirant lo Blanch (última edición).
MORENO CATENA / CORTÉS DOMÍNGUEZ, Derecho Procesal Penal, Ed. Tirant lo blanch (última edición).
NAVARRO GARCÍA Y OTROS, El Juez de Vigilancia Penitenciaria y las medidas de seguridad, Ed. CGPJ (última edición).
PÉREZ MARTELL, R., El proceso del menor: Ley orgánica de responsabilidad penal del menor, Ed. Aranzadi (última edición).
SUBIÑAS CASTRO, B.I., Diligencias restrictivas de derechos fundamentales en el proceso de la LORPM, CGPJ, “La instrucción en el proceso de menores”, Madrid, 2011.

Nas clases, o profesorado irá anunciando, con suficiente antelación, a bibliografía (doutrina, xurisprudencia e textos legais) que vaia sendo precisa para un maior aproveitamento dos ensinos.

BASES DE DATOS: Os estudantes poden acceder á xurisprudencia e a outros recursos a través das bases de datos máis habituais que lles proporciona o servizo de biblioteca da USC e do ICA Santiago. Entre elas, son de uso frecuente Westlaw-Aranzadi, Tirant en liña, A Lei Dixital etc.

Co estudo desta materia o estudantado profundará e completará os coñecementos e habilidades obtidas na materia de “Práctica Xurídica Penal I”, mellorando e perfeccionando o exercicio profesional nas tarefas de representación, asesoramento e defensa no ámbito penal das persoas privadas de liberdade por resolución xudicial, dos maiores de 14 anos e menores de 18 que cometan feitos delituosos, e das vítimas de violencia de xénero.

Manexará deste xeito con fluidez as particularidades substantivas e procesuais que presenta o asesoramento e defensa das persoas que integran estes colectivos, capacitándose para:
- Comprender os instrumentos e especialidades que desde a perspectiva do Dereito penal e do Dereito procesual penal danse en certos ámbitos seleccionados pola súa relevancia tanto social como desde a práctica profesional.
- Redactar documentos xurídicos, dirixir procedementos penais e exercer correctamente a profesión nos ámbitos referenciados.
- Distinguir o procedemento para seguir en función do feito para axuizar e as súas especialidades.
- Ser consciente das actuacións para seguir nos procesos de violencia de xénero, en particular respecto a a orde de protección e resto de medidas que poden adoptarse.
- Coñecer as especialidades substantivas e procesuais no ámbito dos menores.
- Elaborar estratexias de defensa para garantir os dereitos dos reclusos.

Ademais, o manexo dos textos legais, da xurisprudencia e da doutrina familiarizarao coa terminoloxía procesual e facilitaralle unha mellor comprensión dos textos xurídicos, o que sen dúbida contribuirá a unha mellor claridade expositiva e unha técnica máis correcta.

Coa súa participación nas clases prácticas obterá unha visión global do proceso penal e dos problemas forenses que presentan as institucións estudadas, e comprobará a súa aplicación en situacións reais, así como as distintas formas de interpretación das normas xurídicas. Estas prácticas proporcionaranlle os coñecementos necesarios para elaborar e presentar unha decisión xuridicamente fundada, para redactar documentos xurídicos sinxelos, o que lle facilitará tamén as competencias básicas para expoñer os seus coñecementos cun dominio axustado das habilidades orais e escritas.

Máis concretamente:

Coñecementos
Con01: Coñecer os distintos medios de investigación da solvencia do contrario, de obtención de información útil do propio cliente e de datos ou documentos en distintos organismos, así como as técnicas dirixidas á investigación e establecemento dos feitos nos distintos tipos de procedementos, especialmente a produción de documentos, os interrogatorios e as probas periciais.
Con02: Coñecer e ser capaz de integrar a defensa e a postulación dos dereitos dos clientes no marco dos sistemas de tutela xurisdicionais nacionais e internacionais.
Con03: Coñecer as diferentes técnicas de composición de intereses, análises de problemas e toma de decisións profesionais, identificando a parcela do Dereito na que se residencia; e saber atopar solucións a problemas mediante métodos alternativos á vía xurisdicional.
Con05: Coñecer a estrutura procedemental e particularidades máis importantes que presentan os distintos procesos propios das diferentes ordes xurisdicionais nos que interveñen con máis frecuencia os profesionais da Avogacía e da Procuradoría; así como os tipos de pretensións que se poden exercitar neles, as técnicas alegatoria, probatoria e de conclusións, e manexarse nos procedementos de xurisdición voluntaria.
Con07: Coñecer as técnicas, tanto para a elaboración de documentos profesionais e procesuais de contido diverso, como para ter unha intervención, fluída, correcta e acertada, nas actuacións orais propias do exercicio profesional.
Con09: Coñecer o usus fori dos tribunais, organismos e oficinas públicas propias do lugar.
Con10: Coñecer e avaliar as distintas responsabilidades vinculadas ao exercicio da actividade profesional, incluíndo o funcionamento básico da asistencia xurídica gratuíta e dos servizos colexiais de quenda de oficio, asistencia letrada e orientación xurídica; e a promoción da responsabilidade social da persoa que exerce a Avogacía ou a Procuradoría.
Con14: Coñecer a actividade doutros operadores xurídicos, así como de profesionais relacionados co exercicio da súa profesión.

Habilidades ou destrezas
H/D03: Posuír habilidades que permitan aplicar os coñecementos especializados adquiridos na licenciatura ou o grao, ao exercicio profesional #ante tribunais ou autoridades públicas, así como nas funcións de asesoramento.
H/D04: Desenvolver as habilidades e destrezas necesarias para a correcta e eficaz realización dos actos de comunicación ás partes no proceso, e para unha colaboración eficaz cos tribunais na execución das resolucións xudiciais; coñecendo e diferenciando os intereses privados que representa dos de carácter público cuxa execución a Lei e os tribunais encoméndenlle.
H/D05: Desenvolver destrezas e habilidades para a elección da estratexia correcta para a defensa dos dereitos da clientela, tendo en conta as esixencias dos distintos ámbitos da práctica profesional, incluída a conveniencia de propiciar solucións negociadas aos conflitos e de preocuparse, no seu caso, pola execución das resolucións favorables ao cliente; sendo capaz de transmitir, de modo claro e fundamentado, as razóns e argumentos que sustentan unha determinada posición xurídica.
H/D07: Desenvolverse con soltura nos distintos trámites dos procedementos máis habituais que son propios das diferentes ordes xurisdicionais, valorando en cada caso a viabilidade de acudir ao que resulte máis adecuado aos intereses do cliente.
H/D11: Aplicar as técnicas de redacción con fluidez en documentos profesionais e procesuais de contido diverso; e de realización das intervencións orais máis habituais no exercicio profesional, segundo as particularidades do caso ou do procedemento de que se trate.
H/D12: Afacerse a analizar con determinación as resolucións procesuais, para valorar a posible impugnación desde o óptica risco-beneficio, e elixir, no seu caso, o medio máis adecuado de entre os contemplados pola normativa de aplicación.

Competencias
Comp01: Saber identificar conflitos de intereses e coñecer as técnicas para a súa resolución; establecer o alcance do segredo profesional e da confidencialidade, e preservar a independencia de criterio.
Comp02: Saber identificar os requirimentos de prestación e organización determinantes para o asesoramento xurídico e a representación procesual.
Comp04: Desenvolver a capacidade para elixir os medios máis adecuados que ofrece o ordenamento xurídico para o desempeño dunha defensa e representación técnica de calidade.
Comp06: Adquirir un manexo suficiente en todas aquelas materias de dereito substantivo, incluído o dereito autonómico, que debe aplicar con máis frecuencia o profesional da Avogacía na solución xudicial e extraxudicial de conflitos xurídicos.
Comp07: Saber expoñer, de forma oral e escrita, feitos; e extraer argumentalmente consecuencias xurídicas, en atención ao contexto e ao destinatario ao que vaian dirixidas, de acordo no seu caso coas modalidades propias de cada ámbito procedemental.
Comp10: Familiarizarse co funcionamento e a problemática de institucións relacionadas co exercicio da Avogacía e da Procuradoría.
Comp12: Saber utilizar a perspectiva de xénero como ferramenta metodolóxica na actuación profesional cotiá e nas relacións profesionais.
Comp13: En xeral, desenvolver as competencias e habilidades necesarias para o exercicio da Avogacía e, no seu caso, da Procuradoría.

Para conseguir que o estudantado do Máster adquira os coñecementos, competencias e habilidades/destrezas esixidas e os obxectivos propostos, a metodoloxía e a programación basearanse nunha formación activa e participativa, e na asimilación progresiva de experiencias (“aprender facendo”) e razoamentos xurídicos.

Desta maneira, partindo da bagaxe teórica que os/as graduados/as en Dereito adquiriron na Facultade, perséguese que o profesorado se centre nas cuestións prácticas máis relevantes relacionadas cos contidos da materia que expón o exercicio profesional da Avogacía e de Procuradoría, tratando que o estudantado adquira as habilidades e as regras esenciais do usus fori.

A metodoloxía docente centrarase en potenciar todas as capacidades do estudantado, principalmente as competencias, habilidades, técnicas e actitudes necesarias para o exercicio profesional da Avogacía e da Procuradoría. Búscase conseguir un cambio de mentalidade importante no estudantado, pasando de ser simple espectador pasivo a converterse en protagonista activo dá a súa propia formación. Igualmente, preténdese ofrecer un trato o máis personalizado posible, para conseguir unha formación de calidade.

Trátase de axudar ao estudantado a que "aprendan a aprender" as claves para resolver calquera problema que se lles presente relacionado cos contidos da materia, tanto no ámbito substantivo como no procesual, cuxo contido básico dáse por suposto, dada a súa condición de graduados/as en Dereito.

Seguirase con preferencia o método do caso (“estudo de casos”), como medio para que o estudantado alcance os obxectivos previstos. Traballarase con casos extraídos ou inspirados na realidade, coas súas diferentes variables e co tratamento da xurisprudencia e da doutrina. Cando a materia precíseo, combinaranse outros métodos, como presentación en aula de exercicios, seminarios, debates sobre resolución de problemáticas etc. Ademais das simulacións, empregaranse outras técnicas cos que o estudantado leve a cabo as mesmas actividades que despois deberá realizar como profesional da Avogacía ou da Procuradoría, sempre baixo un prisma eminentemente práctico e deontolóxico.

Tamén se asesora ao estudantado sobre as técnicas que ha de empregar cando exerza a profesión, tanto no ámbito xudicial como extraxudicial, sen esquecer o enfoque global da profesión. Prestarase especial atención aos aspectos de máis interese profesional, atendida a frecuencia coa que se presentan na vida profesional diaria.

Por tanto, a análise e a resolución dos asuntos/casos por parte do estudantado, a elaboración de escritos profesionais, procesuais e extraxudiciais, a preparación de informes/ditames, de alegacións e interrogatorios orais, as simulacións de actuacións profesionais e procesuais tanto escritas como orais, o traballo tutelado… son os sistemas habituais de traballo.

Isto significa que o estudantado debe responsabilizarse de preparar adecuadamente os contidos concretos que serán obxecto de análise nas clases (“estudo e traballo previo”), así como de resolver de maneira autónoma os casos e actividades que o profesorado lles formule.

Deste xeito, as actividades formativas que se realizarán na aula con presenza do profesorado consistirán en:

• Docencia expositiva (clase maxistral combinada con actividades de contido práctico):

Utilizarase para actividades presenciais que non requiren unha participación activa e constante dos estudantes.

Poderán ter diferentes formatos (exposicións orais, intercambio de opinións, debates, procura de información polo estudantado, exposicións do estudantado, etc.) e contarán con apoio de medios audiovisuais e informáticos, á vez que se procurará a maior implicación do estudantado.

Habitualmente, realizarase unha breve introdución ás cuestións máis relevantes que, desde a óptica da práctica, presenta cada tema. Expoñeranse os supostos prácticos a resolver, os temas ou cuestións a expoñer/debater e os traballos/tarefas a realizar.

Inclúense aquí tamén a realización de diferentes probas aleatorias como preguntas test, resolución de problemas/casos etc.

Con todo, o recurso á docencia expositiva non será o máis empregado na materia, dado o carácter eminentemente práctico e profesionalizante desta, e as competencias, coñecementos e habilidades/destrezas que debe adquirir o estudantado dirixidas ao exercicio profesional da Avogacía e da Procuradoría.

• Docencia interactiva.

Será o recurso máis habitual e consistirá na organización de actividades presenciais que buscan ou requiren unha participación activa e constante dos estudantes, a partir dun estudo previo.

Realizaranse actividades tipo: seminarios; estudo, discusión e resolución de casos prácticos; resolución de problemas; exposición de traballos; procura de información (normativa, xurisprudencia e doutrina) relevante; prácticas en aula informática; etc. Tamén as simulacións de actuacións profesionais, escritas e orais, a tramitación de procesos e a celebración de audiencias, comparecencias, vistas... serán recursos formativos que se empregarán habitualmente.

Inclúense tamén actividades consistentes visitas de traballo a órganos, institucións e oficinas públicas de interese para o exercicio profesional, e de avaliación do tipo: en aula de informática mediante sistemas de docencia virtual, exposición de traballos, memorias etc.

Tanto nas clases expositivas como interactivas utilizarase o método do caso, que consiste na descrición dunha situación concreta con finalidades pedagóxicas para aprender a razoar e a aplicar os coñecementos teóricos. O caso proponse a un grupo-clase para que individual e/o colectivamente sométano á análise e á toma de decisións. Ao utilizar o método do caso preténdese que o estudantado analice a situación, defina os problemas, chegue ás súas propias conclusións sobre as accións que habería que emprender, contraste ideas, deféndaas e as reelabore con novas achegas.

• Titorías.

Están especialmente indicadas para o desenvolvemento de actividades presenciais de orientación, dinamización e seguimento do traballo dos estudantes: orientación e tutela para a realización de traballos, preparación de exposicións, procura e selección de material bibliográfico, revisión de prácticas ou problemas, etc.

En aula, a través de grupos reducidos ou personalizadas, estarán destinadas ao estudantado que as precise e nos temas que revistan unha especial dificultade. Nelas, atenderase ao estudantado para discutir cuestións concretas en relación coas súas tarefas ou para tratar de resolver calquera dificultade relacionada cos contidos e actividades da materia.

Os horarios de titorías serán fixados por cada docente e dados a coñecer con suficiente antelación ao estudantado. En todo caso, á finalización de cada clase o estudantado poderá acordar co docente o momento máis idóneo para recibir o apoio necesario.

En definitiva, a actividade que haberá de desenvolver o estudantado consistirá en:
- Chegar ao coñecemento teórico e práctico dos conceptos e das institucións básicas da materia.
- Procura de materiais: lexislación, xurisprudencia, doutrina, consultas etc.
- Asistencia a xuízos e a outras actividades programadas polo profesorado.
- Resolución de supostos prácticos, elaboración de escritos profesionais e demais actividades de índole similar, tanto de maneira individual como en grupo.
- Aplicación das normas e da xurisprudencia a casos concretos.
- Elaborar traballos, individualmente ou en grupo, sobre contidos da materia.
- Preparar e tomar parte nos debates organizados na aula e nas simulacións de actuacións profesionais que se programen.
- Participar periodicamente nos programas de titorías.

A actividade presencial complementarase co soporte virtual ofrecido a travé s da plataforma USC VIRTUAL e da plataforma informática da Escola de Práctica Xurídica, por medio das que se fornecerán os materiais referidos aos contidos e aos supostos prácticos das diferentes partes que configuran a materia; ofreceranse ligazóns ás fontes básicas de coñecemento; recolleranse os traballos realizados polo estudantado; realizaranse probas de autoavaliación; habilitaranse métodos de contacto para titorías virtuais e remitiranse as cualificacións ao estudantado.

Para garantir o aproveitamento por parte do estudantado e constatar o seu progreso na consecución dos obxectivos propios da materia, establécense diferentes sistemas de avaliación, entre os que figuran controis de asistencia e probas, parciais e finais, de carácter eminentemente práctico, que revelen o seu adecuado grao de formación e aprendizaxe.

Por tanto, valorarase o rendemento e as aprendizaxes adquiridas a través dunha combinación equilibrada e variada de actividades de avaliación formativa.

A avaliación formativa debe valorar o esforzo e o progreso na aprendizaxe, así como a adquisición dos coñecementos, competencias e habilidades/destrezas propias da materia, e incentivar unha dedicación constante á asimilación e comprensión dos contidos propios da materia.

Como regra xeral, para avaliar o rendemento do estudantado utilizarase o sistema de avaliación continua, por ser o que mellor contribúe a estimular ao estudantado para seguir o proceso e involucrarse na súa propia formación.

De maneira particular, teranse especialmente en conta os seguintes sistemas de avaliación:

A) Avaliación continua

Serán obxecto de valoración:
• Asistencia presencial e diaria ás clases, que se controlará a través de diferentes medios; esixíndose un mínimo dun 90% de asistencia real para poder ser valorado polo sistema de avaliación continua.
• Participación activa nas clases (realización de preguntas, exposicións orais, debates etc.)/ etc.), a través das diferentes actividades programadas polo profesorado.
• Elaboración de traballos individuais ou en grupo, como redacción de escritos profesionais e forenses, ditames, estudo de casos e resolución de problemáticas, procura de información relevante, etc.
• Probas de preguntas obxectivas (test), de preguntas de desenvolvemento e de preguntas tipo caso práctico (con enunciado).
• Simulacións de actuacións extraprocesuais e de xuízos correspondentes á orde xurisdicional penal, tanto desde a perspectiva da súa tramitación escrita como oral.

A través das actividades, tarefas e probas anteriores obterase o 100 % da nota final, constituíndo:
- A asistencia constante e puntual ás clases: o 5% da nota final
- A participación activa nas clases e nas tarefas/traballos encomendados: o 5% da nota final.
- A realización e presentación de traballos escritos: o 30% da nota final.
- A realización de probas teórico-prácticas: o 30% da nota final.
- A tramitación de actuacións profesionais simuladas: o 30% da nota final.

Para superar o sistema de avaliación continua e alcanzar a cualificación de aprobado, é necesario, despois de acreditar a porcentaxe de asistencia ás clases indicado anteriormente, evidenciar un coñecemento xeral e equilibrado de toda a materia. Non será posible superar unha materia se o/a estudante demostra que descoñece partes esenciais do programa. Ao estudantado que siga o sistema de avaliación continua, a coordinación do Máster comunicaralle con suficiente antelación a súa cualificación, para que, caso de non aprobar por medio deste sistema, poida presentarse ao exame final.

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou de probas será de aplicación o recolleito na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión das cualificacións.

A efectos da Normativa de Permanencia nas Titulacións de Máster, todas as actividades realizadas, tanto durante como fóra das clases, así como a asistencia ás clases, serán valoradas. Por tanto, para que o/a estudante figure como “non presentado" na correspondente convocatoria será necesario que non asista a ningunha clase, non realice ningunha actividade, nin se presente ao exame.

B) Exame final

Para o estudante que non supere a materia a través do Sistema de avaliación continua establecerase unha proba final.

A finalidade desta proba é comprobar que o estudantado adquiriu os coñecementos, competencias e habilidades/destrezas propias da materia e que é capaz de aplicalas a situacións de índole profesional.

Para acceder á devandita proba final é necesario acreditar unha asistencia real ás clases superior ao 60% das sesións impartidas. Unha porcentaxe inferior de asistencia implica a imposibilidade de poder presentarse ao exame final e, consecuentemente, de superar a materia.

A proba final efectuarase nas datas aprobadas pola comisión académica do Máster, e constará de diferentes exercicios e actividades que evidencien un coñecemento equilibrado da materia, tanto desde unha perspectiva teórico-práctica como exclusivamente práctica.

A este respecto, poderá conter: Preguntas obxectivas (test), preguntas de desenvolvemento, preguntas tipo caso práctico (con enunciado); Simulacións de actuacións extraprocesuais e de procesos correspondentes ás diferentes ordes xurisdicionais, tanto desde a perspectiva dos trámites escritos como orais; Redacción de escritos profesionais e procesuais, e de informes xurídicos; Estudo de casos e resolución de problemáticas; Procura de información relevante; etc.

O estudantado que acredite imposibilidade sobrevinda de asistir ás clases poderá solicitar dispensa de asistencia. En tal caso, corresponderá á comisión académica do máster decidir acerca de dita solicitude. Para iso, a comisión deberá valorar especialmente, entre outros aspectos, se os coñecementos, habilidades e actitudes que o estudantado debe adquirir coa materia esixen necesariamente a asistencia presencial, á vista do seu contido eminentemente práctico, a metodoloxía empregada, as actividades para realizar etc. Como regra xeral, todas as materias do máster presentan un elevado compoñente práctico, que esixe a presenza do estudantado para adquirir as competencias esixidas e os obxectivos propostos.

No caso de ser concedida dispensa de asistencia ás clases, o profesorado da materia deberá encomendar ao estudantado a realización das tarefas alternativas que considere necesarias para garantir a aprendizaxe, en condicións semellantes ao esixido ao resto dos compañeiros/as, entre as que se poderá incluír tamén a realización dun exame.

C) Revisión de exames

En cumprimento da normativa da USC, a coordinación do Máster publicará, no taboleiro de anuncios da Escola de Práctica Xurídica, a lista coa cualificación final de cada estudante nos dez días seguintes á realización do exame final, con indicación da data e horario na que o estudantado poderá exercitar o seu dereito de revisión para percibir o seu nivel de coñecementos e de carencias. En todo caso, esta revisión terá sempre lugar dentro dos dez días seguintes á publicación das cualificacións.

A publicación de cualificacións poderá substituírse polo envío das mesmas de maneira telemática ao correo electrónico de cada estudante.

Finalizada a revisión, serán publicadas as notas definitivas no mesmo taboleiro da Escola.

A materia "Práctica Xurídica Penal II: Asesoramento e Litigación" ten un total de catro créditos.

O tempo de estudo e de traballo individual que debe dedicar un estudante para superar a materia depende, loxicamente, das capacidades intelectuais particulares de cada estudante. Con todo, calcúlase, como media, que o tempo de distribución do traballo do estudante, entre horas presenciais e non presenciais, será o seguinte:

Horas presenciais: 32
Horas non presenciais: 68
Volume de traballo mínimo (en horas): 100

Antes de iniciarse ao estudo desta materia o estudantado debe repasar e actualizar os coñecementos adquiridos sobre o proceso civil no Grao en Dereito. Resulta aconsellable tamén ter aprobada a materia de “Práctica Xurídica Penal I” que se imparte no primeiro semestre do máster.

A preparación idónea da materia aconsella que o estudantado asista a todas as clases presenciais co material lexislativo e xurisprudencial correspondente aos contidos que se van a impartir, previamente lido, e cos traballos encomendados previamente, realizados na súa totalidade.

O estudantado non debe atopar excesivo problema en superar satisfactoriamente a materia se, xunto co devandito anteriormente, desde o primeiro día de clase trata de introducirse e comprender os principais contidos da materia e a terminoloxía técnica e profesional empregada.

Tamén é necesario ser capaz de dedicar cada día un tempo razoable ao estudo e a preparación da materia, e á elaboración dos casos e tarefas encomendadas; ademais de adquirir o hábito de preguntar nas clases e titorías todas as súas dúbidas.