Práctica xurídica penal I: litigación

A formación nesta materia ten por obxecto que o estudantado adquira os coñecementos, habilidades, destrezas e actitudes necesarias para desenvolverse con soltura no exercicio profesional dos asuntos que son propios da orde xurisdicional penal, permitíndolle desenvolver as principais actuacións profesionais de representación procesual, asesoramento e defensa xurídica propias desta parcela do Dereito e manexarse nos seus procedementos e metodoloxías.

O/a estudante deberá adquirir os seguintes coñecementos, habilidades e actitudes:
a) Determinar o procedemento para seguir en función do feito e as persoas que se van a axuizar, así como o Xulgado ou Tribunal competente para investigar os diferentes tipos de delitos.
b) Obter unha visión xeral do asunto e procedemento, que permita prever os seus trámites e prazos, co fin de poder planificar, desde o inicio, a actividade da representación e defensa que se teña que levar a cabo para lograr o resultado pretendido en relación aos intereses do cliente.
c) Coñecer as diferenzas na tramitación e as súas peculiaridades, dos distintos procedementos máis habituais.
d) Distinguir e saber redactar denuncias e querelas.
e) Diferenciar e manexar as distintas funcións dos profesionais da Procuradoría e da Avogacía no proceso penal, en función da posición procesual que ostente o seu cliente.
f) Coñecer o ámbito de actuación do Letrado/a en a asistencia xurídica ao detido en sede policial e xudicial e actuar con dilixencia na devandita asistencia garantindo o respecto dos seus dereitos.
g) Distinguir as distintas clases de medidas cautelares, o seu alcance e, en particular, os supostos de aplicación da prisión provisional e os trámites para acordala.
h) Coñecer e saber solicitar correctamente as dilixencias de investigación que se poden levar a cabo na fase inicial do proceso, apreciar a concorrencia dos requisitos de legalidade e validez en cada un dos medios de investigación, e ser capaces de facer valer ou contradicir, segundo o caso, a eficacia probatoria das devanditas dilixencias.
i) Coñecer as particularidades xurídicas dos tipos delituosos con maior incidencia práctica.
j) Considerar e, no seu caso, aplicar as circunstancias modificativas da responsabilidade criminal e da participación no delito, e determinar e aplicar correctamente a pena para impoñer.
k) Saber redactar os escritos de cualificación provisional, levar a cabo a proposición da proba necesaria, e coñecer e saber formular as cuestións de pronunciamento previo.
l) Coñecer as incidencias anteriores ao acto de xuízo que se poden expor.
m) Valorar e aprender as técnicas de negociación, en particular o acudir á mediación penal, para conseguir unha sentenza de conformidade nas mellores condicións para o acusado, ou ben un sobresemento ou sentenza absolutoria.
n) Preparar as vistas, incidindo no exame dos requisitos legais e alegacións máis frecuentes que leven aparellados vicios de nulidade.
o) Aplicar as técnicas de expresión oral argumentando con claridade, precisión e corrección xurídica.
p) Coñecer e aplicar as técnicas de interrogatorio ao acusado, testemuñas e peritos.
q) Dominar a técnica do informe final nos distintos procesos.
r) Coñecer os distintos tipos de recursos que se poden expor contra as resolucións procesuais e saber redactar os máis habituais.

Parte I: CUESTIÓNS XERAIS DO PROCESO PENAL.
1. Principios do proceso penal e do procedemento: a) Dualidade de posicións. Contradición. Igualdade; b) Especial referencia aos principios Acusatorio, de Legalidade e Oportunidade, de Proporcionalidade, de Presunción de inocencia e "non bis in idem"; c) A incidencia dos principios de Oralidade, Inmediación, Publicidade e Concentración no procedemento penal.
2. Competencia obxectiva, territorial e funcional dos Xulgados e Tribunais da orde xurisdicional penal. Delitos conexos.
3. Tipos de procesos penais: a) Proceso por delitos leves; b) Proceso por aceptación de decreto; c) Proceso abreviado; d) Proceso ordinario por delitos graves; e) Proceso ante o Tribunal do Xurado; f) Xuízos rápidos; g) Proceso para determinar a responsabilidade penal do menor; h) Proceso civil acumulado ao penal; i) Proceso para o comiso; j) Especialidades en materia de inxurias e calumnias, deputados e senadores etc.; k) Referencia á Mediación no ámbito do proceso penal.
4. A intervención do profesional de Procuradoría no proceso penal. Especial referencia á postulación, os actos de comunicación e a tramitación dos recursos.

Parte II. INICIACIÓN DO PROCESO.
1. O feito delituoso.
2. Formas de iniciar o procedemento: Denuncia. Querela. Parte de asistencia facultativa. Atestado policial. Testemuño das actuacións.
3. Dilixencias de investigación da Fiscalía.
4. As denominadas dilixencias indeterminadas.
5. As cuestións prexudiciais.

Parte III. As MEDIDAS CAUTELARES.
1. A detención da persoa sospeitosa: a) Supostos nos que procede. Dereitos do detido. Dilixencias no centro de detención: toma de pegadas, identificación do detido, lectura de dereitos. A declaración no centro de detención; b) O procedemento de "habeas corpus"; c). Intervención do avogado/a en a declaración policial e xudicial; d) E/a avogado/a de a quenda de oficio; e) A audiencia do artigo 505 da LACrim.
2. Peza de situación persoal. Medidas cautelares persoais e medidas de protección, especial referencia á prisión preventiva, á fianza na liberdade provisoria e á medida de afastamento.
3. Peza de responsabilidade civil e de responsabilidade civil de terceiros. Medidas cautelares reais, especial referencia á fianza e ao embargo.

Parte IV. FASE DE INSTRUCIÓN.
1. Finalidade desta fase.
2. Constitución das partes. Especialidades: Persoa xurídica penalmente responsable. Acusación popular. Actor civil. Responsable civil directo e subsidiario.
3. A duración da instrución.
4. A declaración de secreto da instrución.
5. A defensa técnica e a autodefensa.
6. Ausencia do imputado: Requisitorias. Extradición activa. Declaración de rebeldía.
7. Cooperación xudicial internacional.
8. Recursos contra resolucións do xuíz instrutor: Reforma. Apelación. Queixa.
9. Recursos contra resolucións do letrado/a de a administración de xustiza.
10. A formación de pezas separadas.

Parte V. MEDIOS DE INVESTIGACIÓN.
1. Medios de investigación: a) Reconstrución dos feitos; b) Acareos; c) Recoñecementos en roda; d) Cuestións prácticas achega do chamado "corpo do delito"; e) Inspeccións e intervencións corporais; f) Declaracións (investigado, vítima, testemuñas); g) Recoñecementos periciais; h) Entrada e rexistro no domicilio. Rexistro de libros e documentos; i) A intervención das comunicacións persoais: Apertura de correspondencia escrita e telegráfica. Intervención das liñas telefónicas; j) Actos de investigación electrónicos; k) Outros actos de investigación.
2. A proba anticipada e a proba preconstituida.
3. A testemuña protexida.
4. O achado casual.
5. Conservación dos efectos e dos instrumentos dos delitos.

Parte VI: TRÁMITES PROCEDEMENTAIS DA FASE DE INSTRUCIÓN.
1. O proceso ordinario: a) Auto de transformación en sumario; b) Auto de procesamento. Indagatorias; c) O sobresemento e arquivo.
2. Especialidades do proceso abreviado: O auto de transformación das dilixencias previas en procedemento abreviado.
3. Posturas procesuais das partes.

Parte VII.: A FASE INTERMEDIA NOS PROCESOS ORDINARIO E NO ABREVIADO.
1. Escrito de acusación. Dilixencias complementarias de investigación.
2. Auto de apertura do xuízo oral. Posibilidade de recurso.
3. Escrito de defensa. Proposición de proba: Forma.
4. Auto de pertinencia de probas e Decreto de sinalización do xuízo.
5. Posibilidade de propoñer proba ata a data do xuízo.
6. Sobresemento libre e provisional.

Parte VIII. INCIDENCIAS ANTERIORES Á CELEBRACIÓN DO XUÍZO ORAL.
1. A conformidade: a) Previa ao acto do xuízo; b) Co escrito de acusación; c) Con modificación do escrito de acusación; d) A vinculación do xuíz aos termos da conformidade; e) Supresión do límite penolóxico; f) Sentenza de conformidade.
2. Os artigos de previo pronunciamento no xuízo ordinario: a) Declinatoria de xurisdición; b) Cousa xulgada; c) Prescrición do delito; d) Amnistía ou indulto; e) Falta de autorización administrativa para procesar; f) Outros.
3. As cuestións previas no proceso abreviado: a) Impugnación de proba; b) Proposición de novas probas; c) Artigos de previo pronunciamento; d) Vulneración de dereitos fundamentais.

Parte IX: O DESENVOLVEMENTO DO XUÍZO ORAL.
1. Causas de suspensión.
2. A audiencia preliminar: requisitos e contido
3. Incorporación da actividade instrutora ao xuízo oral (atestados policiais, testo de alcoholemia...).
4. Práctica da proba: Interrogatorio do acusado. Testifical. Pericial. Documental.
5. Práctica de probas inusuais (filmacións, gravacións, explicación de planos, careos ...) e posibilidade de pedir novas probas.
6. Modificación das conclusións.
7. O artigo 733 da LACrim.
8. Informe das partes.
9. O dereito á última palabra.
10. A gravación/acta do xuízo.
11. Interrupción das sesións do xuízo.
12. A intervención do profesional da Procuradoría no proceso penal: Particularidades e actuacións máis relevantes.

Parte X. A SENTENZA.
1. A sentenza "in voce".
2. Contido da sentenza: Motivación. Declaración de feitos probados.
3. Presunción de inocencia e principio "in dubio pro reo".
4. A proba indiciaria.
5. Concorrencia de circunstancias modificativas da responsabilidade penal. Gradación da pena.
6. A aclaración da sentenza.
7. O efecto de cousa xulgada.

Parte XI. ESPECIALIDADES DO PROCEDEMENTO PARA O AXUIZAMENTO RÁPIDO DE DETERMINADOS DELITOS.
1. Ámbito.
2. Actuacións da Policía xudicial.
3. As dilixencias urxentes perante o xulgado de garda.
4. A adopción de medidas cautelares urxentes; en especial, as previstas nos arts. 544 bis e 544 ter LACrim.
5. A conformidade perante o xulgado de garda.
6. O "xuízo rápido": fases e particularidades.
7. A incoación de xuízo rápido, vía art. 779.5 LACrim.
8. Especialidades dos recursos.

Parte XII. O PROCEDEMENTO DO TRIBUNAL DO XURADO.
1. Competencia do Tribunal do xurado.
2. Especialidades do procedemento do Tribunal do xurado: a) Concreción da imputación; b) Cualificacións; c) Audiencia preliminar; d) O persoamento ante o Tribunal do Xurado; e) Auto de feitos xusticiables; f) O desenvolvemento do xuízo.
3. O Tribunal do xurado: a) O maxistrado-presidente: funcións; b) O xurado: Composición. Selección. Funcións. Actuación.
4. Veredicto e sentenza.
5. Recursos: a) Apelación; b) Casación.

Parte XIII. PROCESOS POR DELITOS LEVES. PROCESO POR ACEPTACIÓN DE DECRETO. PROCESO CIVIL ACUMULADO Ao PENAL. OUTROS PROCESOS.
1. Proceso por delitos leves: a) Ámbito; b) Principios xerais; c) Vixencia do principio acusatorio; d) Procedemento inmediato e procedemento común ou xeneral por delitos leves: Particularidades e trámites esenciais.
2. Proceso por aceptación de decreto: a) Ámbito; b) Decreto de proposta de imposición de pena; c) Tramitación: particularidades ; d) Conversión do decreto en sentenza condenatoria.
3. Proceso civil acumulado ao penal: a) Obxecto; b) Competencia; c) Partes; d) Particularidades na súa tramitación.
4. Outros procesos: a) Comiso; b) Inxurias e calumnias etc.

Parte XIV. RECURSOS CONTRA As RESOLUCIÓNS DOS TRIBUNAIS ENJUICIADORES.
1. Recursos contra as sentenzas definitivas en primeira instancia: Apelación.
2. O recurso de casación.
3. Recursos contra sentenzas firmes na vía ordinaria: a) Anulación; b) Revisión.
4. A nulidade de actuacións.
5. Outros recursos: a) Amparo; b) Ante o Tribunal Europeo de Dereitos Humanos.

Finalmente, dentro das dispoñibilidades académicas e orzamentarias, formará parte dos contidos desta materia a participación do estudantando en actividades que posibiliten un contacto “in situ” con institucións e profesionais cuxas funcións presentan unha incidencia directa no funcionamento do proceso, como son os establecementos penais, as forzas e corpos de seguridade etc. Trátase con iso de potenciar un coñecemento máis directo e real dos ámbitos nos que os profesionais da Avogacía e da Procuradoría han de desenvolver o seu exercicio profesional.

NORMATIVA:
- Código Penal.
- Lei de Axuizamento Criminal, con disposicións complementarias.
- Lei orgánica do Tribunal do Xurado.
- Lei orgánica do Poder Xudicial.
- Lei orgánica de protección de testemuñas e peritos en causas criminais.
- Lei orgánica reguladora do procedemento de “habeas corpus”.
- Lei pola que se establecen as regras para o exercicio da graza do indulto.
- Lei 4/2015, do 27 de abril, do Estatuto da vítima do delito.

Para todos os textos legais de manexo necesario, recoméndase a adquisición daquelas edicións máis recentes que veñan acompañadas dun amplo catálogo de disposicións complementarias.

DOCTRINA:
ARMENTA DEU, Lecciones de Derecho Procesal, Ed. Marcial Pons (última edición).
FUENTES SORIANO (coord.), El proceso penal: cuestiones fundamentales, Ed. Tirant lo Blanch (última edición).
GIMENO SENDRA /DÍAZ MARTÍNEZ / LÓPEZ CALAZA, Derecho Procesal Penal, Ed. Tirant lo Blanch (última edición). MARCHENA GÓMEZ / GONZÁLEZ-CUELLAR SERRANO, La reforma de la LECrim en 2015, Ed. Castillo de Luna (última edición).
GÓMEZ COLOMER, La contracción del Derecho Procesal Penal, Ed. Tirant lo Blanch, 2020.
GÓMEZ COLOMER / BARONA VILAR (coord.), Proceso Penal. Derecho Procesal III, Ed. Tirant lo Blanch (última edición).
HERNÁNDEZ GARCÍA, 93 Cuestiones básicas sobre segunda instancia penal, Ed. Tirant lo Blanch, 2015.
IGARTÚA SALAVERRÍA, Indicios, duda razonable, prueba científica. Perspectivas sobre la prueba en el proceso penal. Ed. Tirant lo Blanch, 2021.
MORENO CATENA / CORTÉS DOMÍNGUEZ, Derecho Procesal Penal, Ed. Tirant lo Blanch (última edición).
MUERZA ESPARZA, Las reformas procesales penales de 2015: nuevas medidas de agilización, de investigación y de fortalecimiento de garantías en la justicia penal, Ed. Aranzadi (última edición).
RICHARD GONZÁLEZ, Investigación y prueba mediante medidas de intervención de las comunicaciones, dispositivos electrónicos y grabación de imagen y sonido, Ed. La Ley, 2017.
RICHARD GONZÁLEZ / RIAÑO BRUN, Derechos y defensas del investigado en el proceso penal, Ed. Aranzadi, 2022.

Nas clases, o profesorado irá anunciando, con suficiente antelación, a bibliografía (doutrina, xurisprudencia e textos legais) que vaia sendo precisa para un maior aproveitamento dos ensinos.

BASES DE DATOS: Os estudantes poden acceder á xurisprudencia e a outros recursos a través das bases de datos máis habituais que lles proporciona o servizo de biblioteca da USC e do ICA Santiago. Entre elas, son de uso frecuente Westlaw-Aranzadi, Tirant en liña, A Lei Dixital etc.

Co estudo desta materia o estudantado obterá os coñecementos básicos para asumir a representación procesual, e a defensa ou a acusación nun procedemento penal, en todas as súas fases, capacitándose para:

- A interposición de denuncias ou querelas.
- Solicitar actuacións de investigación en favor do seu cliente.
- Solicitar ou, de ser o caso, cuestionar a adopción de medidas cautelares e de protección.
- Interpoñer recursos contra resolucións interlocutorias.
- Formular conclusións provisionais de xuízo.
- Asumir a acusación e a defensa tanto no procedemento ordinario, o abreviado e por delitos leves.
- Coñecer as especialidades procedementais, entre outros, dos xuízos rápidos, por delitos leves, do tribunal do xurado.
- Interpoñer e impugnar recursos contra sentenzas e outro tipo de resolucións procesuais.
- Intervir na execución, suscitando a suspensión das penas, cumprimentos substitutorios destas, indultos etc.
- Manexar a determinación e efectividade das responsabilidades civís.

Ademais, o manexo dos textos legais, da xurisprudencia e da doutrina familiarizarao coa terminoloxía procesual e facilitaralle unha mellor comprensión dos textos xurídicos, o que sen dúbida contribuirá a unha mellor claridade expositiva e unha técnica máis correcta.

Coa súa participación nas clases prácticas obterá unha visión global do proceso penal e dos problemas forenses que presentan as institucións estudadas, e comprobará a súa aplicación en situacións reais, así como as distintas formas de interpretación das normas xurídicas. Estas prácticas proporcionaranlle os coñecementos necesarios para elaborar e presentar unha decisión xuridicamente fundada, para redactar documentos xurídicos sinxelos, o que lle facilitará tamén as competencias básicas para expoñer os seus coñecementos cun dominio axustado das habilidades orais e escritas.

Máis concretamente:

Coñecementos
Con01: Coñecer os distintos medios de investigación da solvencia do contrario, de obtención de información útil do propio cliente e de datos ou documentos en distintos organismos, así como as técnicas dirixidas á investigación e establecemento dos feitos nos distintos tipos de procedementos, especialmente a produción de documentos, os interrogatorios e as probas periciais.
Con02: Coñecer e ser capaz de integrar a defensa e a postulación dos dereitos dos clientes no marco dos sistemas de tutela xurisdicionais nacionais e internacionais.
Con03: Coñecer as diferentes técnicas de composición de intereses, análises de problemas e toma de decisións profesionais, identificando a parcela do Dereito na que se residencia; e saber atopar solucións a problemas mediante métodos alternativos á vía xurisdicional.
Con05: Coñecer a estrutura procedemental e particularidades máis importantes que presentan os distintos procesos propios das diferentes ordes xurisdicionais nos que interveñen con máis frecuencia os profesionais da Avogacía e da Procuradoría; así como os tipos de pretensións que se poden exercitar neles, as técnicas alegatoria, probatoria e de conclusións, e manexarse nos procedementos de xurisdición voluntaria.
Con06: Coñecer as técnicas procesuais e ser capaz de executar cuantos actos encoméndenlles ou para cuxa realización estean facultados nas distintas ordes xurisdicionais, con especial atención aos prazos, actos de comunicación, medios de impugnación, execución e vías de constrinximento.
Con07: Coñecer as técnicas, tanto para a elaboración de documentos profesionais e procesuais de contido diverso, como para ter unha intervención, fluída, correcta e acertada, nas actuacións orais propias do exercicio profesional.
Con09: Coñecer o usus fori dos tribunais, organismos e oficinas públicas propias do lugar.
Con14: Coñecer a actividade doutros operadores xurídicos, así como de profesionais relacionados co exercicio da súa profesión.

Habilidades ou destrezas
H/D03: Posuír habilidades que permitan aplicar os coñecementos especializados adquiridos na licenciatura ou o grao, ao exercicio profesional ante tribunais ou autoridades públicas, así como nas funcións de asesoramento.
H/D04: Desenvolver as habilidades e destrezas necesarias para a correcta e eficaz realización dos actos de comunicación ás partes no proceso, e para unha colaboración eficaz cos tribunais na execución das resolucións xudiciais; coñecendo e diferenciando os intereses privados que representa dos de carácter público cuxa execución a Lei e os tribunais encoméndenlle.
H/D05: Desenvolver destrezas e habilidades para a elección da estratexia correcta para a defensa dos dereitos da clientela, tendo en conta as esixencias dos distintos ámbitos da práctica profesional, incluída a conveniencia de propiciar solucións negociadas aos conflitos e de preocuparse, no seu caso, pola execución das resolucións favorables ao cliente; sendo capaz de transmitir, de modo claro e fundamentado, as razóns e argumentos que sustentan unha determinada posición xurídica.
H/D07: Desenvolverse con soltura nos distintos trámites dos procedementos máis habituais que son propios das diferentes ordes xurisdicionais, valorando en cada caso a viabilidade de acudir ao que resulte máis adecuado aos intereses do cliente.
H/D08: Desenvolver as destrezas e habilidades necesarias para a utilización dos procedementos, protocolos, sistemas, e aplicacións xudiciais, que requiran os actos de comunicación e cooperación coa Administración de Xustiza, con especial atención aos de natureza electrónica, informática e telemática; e para a procura de información telemática, xurídica ou non xurídica, que resulte relevante nos asuntos cuxa xestión se teña encomendada.
H/D11: Aplicar as técnicas de redacción con fluidez en documentos profesionais e procesuais de contido diverso; e de realización das intervencións orais máis habituais no exercicio profesional, segundo as particularidades do caso ou do procedemento de que se trate.
H/D12: Afacerse a analizar con determinación as resolucións procesuais, para valorar a posible impugnación desde o óptica risco-beneficio, e elixir, no seu caso, o medio máis adecuado de entre os contemplados pola normativa de aplicación.

Competencias
Comp01: Saber identificar conflitos de intereses e coñecer as técnicas para a súa resolución; establecer o alcance do segredo profesional e da confidencialidade, e preservar a independencia de criterio.
Comp02: Saber identificar os requirimentos de prestación e organización determinantes para o asesoramento xurídico e a representación procesual.
Comp04: Desenvolver a capacidade para elixir os medios máis adecuados que ofrece o ordenamento xurídico para o desempeño dunha defensa e representación técnica de calidade.
Comp07: Saber expoñer, de forma oral e escrita, feitos; e extraer argumentalmente consecuencias xurídicas, en atención ao contexto e ao destinatario ao que vaian dirixidas, de acordo no seu caso coas modalidades propias de cada ámbito procedemental.
Comp12: Saber utilizar a perspectiva de xénero como ferramenta metodolóxica na actuación profesional cotiá e nas relacións profesionais.
Comp13: En xeral, desenvolver as competencias e habilidades necesarias para o exercicio da Avogacía e, no seu caso, da Procuradoría.

Para conseguir que o estudantado do Máster adquira os coñecementos, competencias e habilidades/destrezas esixidas e os obxectivos propostos, a metodoloxía e a programación basearanse nunha formación activa e participativa, e na asimilación progresiva de experiencias (“aprender facendo”) e razoamentos xurídicos.

Desta maneira, partindo da bagaxe teórica que os/as graduados/as en Dereito adquiriron na Facultade, perséguese que o profesorado se centre nas cuestións prácticas máis relevantes relacionadas cos contidos da materia que expón o exercicio profesional da Avogacía e da Procuradoría, tratando que o estudantado adquira as habilidades e as regras esenciais do usus fori.

A metodoloxía docente centrarase en potenciar todas as capacidades do estudantado, principalmente as competencias, habilidades, técnicas e actitudes necesarias para o exercicio profesional da Avogacía e da Procuradoría. Búscase conseguir un cambio de mentalidade importante no estudantado, pasando de ser simple espectador pasivo a converterse en protagonista activo da súa propia formación. Igualmente, preténdese ofrecer un trato o máis personalizado posible, para conseguir unha formación de calidade.

Trátase de axudar ao estudantado a que "aprendan a aprender" as claves para resolver calquera problema que se lles presente relacionado cos contidos da materia, tanto no ámbito substantivo como no procesual, cuxo contido básico dáse por suposto, dada a súa condición de graduados/as en Dereito.

Seguirase con preferencia o método do caso (“estudo de casos”), como medio para que o estudantado alcance os obxectivos previstos. Traballarase con casos extraídos ou inspirados na realidade, coas súas diferentes variables e co tratamento da xurisprudencia e da doutrina. Cando a materia precíseo, combinaranse outros métodos, como presentación en aula de exercicios, seminarios, debates sobre resolución de problemáticas etc. Ademais das simulacións, empregaranse outras técnicas cos que o estudantado leve a cabo as mesmas actividades que despois deberá realizar como profesional da Avogacía ou da Procuradoría, sempre baixo un prisma eminentemente práctico e deontolóxico.

Tamén se asesora ao estudantado sobre as técnicas que ha de empregar cando exerza a profesión, tanto no ámbito xudicial como extraxudicial, sen esquecer o enfoque global da profesión. Prestarase especial atención aos aspectos de máis interese profesional, atendida a frecuencia coa que se presentan na vida profesional diaria.

Por tanto, a análise e a resolución dos asuntos/casos por parte do estudantado, a elaboración de escritos profesionais, procesuais e extraxudiciais, a preparación de informes/ditames, de alegacións e interrogatorios orais, as simulacións de actuacións profesionais e procesuais tanto escritas como orais, o traballo tutelado… son os sistemas habituais de traballo.

Isto significa que o estudantado debe responsabilizarse de preparar adecuadamente os contidos concretos que serán obxecto de análise nas clases (“estudo e traballo previo”), así como de resolver de maneira autónoma os casos e actividades que o profesorado lles formule.

Deste xeito, as actividades formativas que se realizarán na aula con presenza do profesorado consistirán en:

• Docencia expositiva (clase maxistral combinada con actividades de contido práctico):

Utilizarase para actividades presenciais que non requiren unha participación activa e constante dos estudantes.

Poderán ter diferentes formatos (exposicións orais, intercambio de opinións, debates, procura de información polo estudantado, exposicións do estudantado, etc.) e contarán con apoio de medios audiovisuais e informáticos, á vez que se procurará a maior implicación do estudantado.

Habitualmente, realizarase unha breve introdución ás cuestións máis relevantes que, desde a óptica da práctica, presenta cada tema. Expoñeranse os supostos prácticos a resolver, os temas ou cuestións a expoñer/debater e os traballos/tarefas a realizar.

Inclúense aquí tamén a realización de diferentes probas aleatorias como preguntas test, resolución de problemas/casos etc.

Con todo, o recurso á docencia expositiva non será o máis empregado na materia, dado o carácter eminentemente práctico e profesionalizante desta, e as competencias, coñecementos e habilidades/destrezas que debe adquirir o estudantado, dirixidas ao exercicio profesional da Avogacía e da Procuradoría.

• Docencia interactiva.

Será o recurso máis habitual e consistirá na organización de actividades presenciais que buscan ou requiren unha participación activa e constante dos estudantes, a partir dun estudo previo.

Realizaranse actividades tipo: seminarios; estudo, discusión e resolución de casos prácticos; resolución de problemas; exposición de traballos; procura de información (normativa, xurisprudencia e doutrina) relevante; prácticas en aula informática; etc. Tamén as simulacións de actuacións profesionais, escritas e orais, a tramitación de procesos e a celebración de audiencias, comparecencias, vistas... serán recursos formativos que se empregarán habitualmente.

Inclúense tamén actividades consistentes visitas de traballo a órganos, institucións e oficinas públicas de interese para o exercicio profesional, e de avaliación do tipo: en aula de informática mediante sistemas de docencia virtual, exposición de traballos, memorias etc.

Tanto nas clases expositivas como interactivas utilizarase o método do caso, que consiste na descrición dunha situación concreta con finalidades pedagóxicas para aprender a razoar e a aplicar os coñecementos teóricos. O caso proponse a un grupo-clase para que individual e/o colectivamente sométano á análise e á toma de decisións. Ao utilizar o método do caso preténdese que o estudantado estude a situación, defina os problemas, chegue ás súas propias conclusións sobre as accións que habería que emprender, contraste ideas, deféndaas e as reelabore con novas achegas.

• Titorías.

Están especialmente indicadas para o desenvolvemento de actividades presenciais de orientación, dinamización e seguimento do traballo dos estudantes: orientación e tutela para a realización de traballos, preparación de exposicións, procura e selección de material bibliográfico, revisión de prácticas ou problemas, etc.

En aula, a través de grupos reducidos ou personalizadas, estarán destinadas ao estudantado que as precise e nos temas que revistan unha especial dificultade. Nelas, atenderase ao estudantado para discutir cuestións concretas en relación coas súas tarefas ou para tratar de resolver calquera dificultade relacionada cos contidos e actividades da materia.

Os horarios de titorías serán fixados por cada docente e dados a coñecer con suficiente antelación ao estudantado. En todo caso, á finalización de cada clase o estudantado poderá acordar co docente o momento máis idóneo para recibir o apoio necesario.

En definitiva, a actividade que haberá de desenvolver o estudantado consistirá en:
- Chegar ao coñecemento teórico e práctico dos conceptos e das institucións básicas da materia.
- Procura de materiais: lexislación, xurisprudencia, doutrina, consultas etc.
- Asistencia a xuízos e a outras actividades programadas polo profesorado.
- Resolución de supostos prácticos, elaboración de escritos profesionais e demais actividades de índole similar, tanto de maneira individual como en grupo.
- Aplicación das normas e da xurisprudencia a casos concretos.
- Elaborar traballos, individualmente ou en grupo, sobre contidos da materia.
- Preparar e tomar parte nos debates organizados na aula e nas simulacións de actuacións profesionais que se programen.
- Participar periodicamente nos programas de titorías.

A actividade presencial complementarase co soporte virtual ofrecido a través da plataforma USC VIRTUAL e da plataforma informática da Escola de Práctica Xurídica, por medio das que se fornecerán os materiais referidos aos contidos e aos supostos prácticos das diferentes partes que configuran a materia; ofreceranse ligazóns ás fontes básicas de coñecemento; recolleranse os traballos realizados polo estudantado; realizaranse probas de autoavaliación; habilitaranse métodos de contacto para titorías virtuais e remitiranse as cualificacións ao estudantado.

Para garantir o aproveitamento por parte do estudantado e constatar o seu progreso na consecución dos obxectivos propios da materia, establécense diferentes sistemas de avaliación, entre os que figuran controis de asistencia e probas, parciais e finais, de carácter eminentemente práctico, que revelen o seu adecuado grao de formación e aprendizaxe.

Por tanto, valorarase o rendemento e as aprendizaxes adquiridas a través dunha combinación equilibrada e variada de actividades de avaliación formativa.

A avaliación formativa debe valorar o esforzo e o progreso na aprendizaxe, así como a adquisición dos coñecementos, competencias e habilidades/destrezas propias da materia, e incentivar unha dedicación constante á asimilación e comprensión dos contidos propios da materia.

Como regra xeral, para avaliar o rendemento do estudantado utilizarase o sistema de avaliación continua, por ser o que mellor contribúe a estimular ao estudantado para seguir o proceso e involucrarse na súa propia formación.

De maneira particular, teranse especialmente en conta os seguintes sistemas de avaliación:

A) Avaliación continua

Serán obxecto de valoración:
• Asistencia presencial e diaria ás clases, que se controlará a través de diferentes medios; esixíndose un mínimo dun 90% de asistencia real para poder ser valorado polo sistema de avaliación continua.
• Participación activa nas clases (realización de preguntas, exposicións orais, debates etc.)/ etc.), a través das diferentes actividades programadas polo profesorado.
• Elaboración de traballos individuais ou en grupo, como redacción de escritos profesionais e forenses, ditames, estudo de casos e resolución de problemáticas, procura de información relevante, etc.
• Probas de preguntas obxectivas (test), de preguntas de desenvolvemento e de preguntas tipo caso práctico (con enunciado).
• Simulacións de actuacións extraprocesuais e de xuízos correspondentes á orde xurisdicional penal, tanto desde a perspectiva da súa tramitación escrita como oral.

A través das actividades, tarefas e probas anteriores obterase o 100 % da nota final, constituíndo:
- A asistencia constante e puntual ás clases: o 5% da nota final
- A participación activa nas clases e nas tarefas/traballos encomendados: o 5% da nota final
- A realización e presentación de traballos escritos e exposicións orais: o 30% da nota final
- A realización de probas teórico-prácticas: o 30% da nota final
- A tramitación de actuacións profesionais simuladas: o 30% da nota final.

Para superar o sistema de avaliación continua e alcanzar a cualificación de aprobado, é necesario, despois de acreditar a porcentaxe de asistencia ás clases indicado anteriormente, evidenciar un coñecemento xeral e equilibrado de toda a materia. Non será posible superar unha materia se o/a estudante demostra que descoñece partes esenciais do programa. Ao estudantado que siga o sistema de avaliación continua, a coordinación do Máster comunicaralle con suficiente antelación a súa cualificación, para que, caso de non aprobar por medio deste sistema, poida presentarse ao exame final.

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou de probas será de aplicación o recolleito na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión das cualificacións.

A efectos da Normativa de Permanencia nas Titulacións de Máster, todas as actividades realizadas, tanto durante como fóra das clases, así como a asistencia ás clases, serán valoradas. Por tanto, para que o/a estudante figure como “non presentado" na correspondente convocatoria será necesario que non asista a ningunha clase, non realice ningunha actividade, nin se presente ao exame.

B) Exame final

Para o estudantado que non supere a materia a través do Sistema de avaliación continua establecerase unha proba final.

A finalidade desta proba é comprobar que o estudantado adquiriu os coñecementos, competencias e habilidades/destrezas propias da materia e que é capaz de aplicalas a situacións de índole profesional.

Para acceder á devandita proba final é necesario acreditar unha asistencia real ás clases superior ao 60% das sesións impartidas. Unha porcentaxe inferior de asistencia implica a imposibilidade de poder presentarse ao exame final e, consecuentemente, de superar a materia.

A proba final efectuarase nas datas aprobadas pola comisión académica do Máster, e constará de diferentes exercicios e actividades que evidencien un coñecemento equilibrado da materia, tanto desde unha perspectiva teórico-práctica como exclusivamente práctica.

A este respecto, poderá conter: Preguntas obxectivas (test), preguntas de desenvolvemento, preguntas tipo caso práctico (con enunciado); Simulacións de actuacións extraprocesuais e de procesos correspondentes ás diferentes ordes xurisdicionais, tanto desde a perspectiva dos trámites escritos como orais; Redacción de escritos profesionais e procesuais, e de informes xurídicos; Estudo de casos e resolución de problemáticas; Procura de información relevante; etc.

O estudantado que acredite imposibilidade sobrevinda de asistir ás clases poderá solicitar dispensa de asistencia. En tal caso, corresponderá á comisión académica do máster decidir acerca de dita solicitude. Para iso, a comisión deberá valorar especialmente, entre outros aspectos, se os coñecementos, habilidades e actitudes que o estudantado debe adquirir coa materia esixen necesariamente a asistencia presencial, á vista do seu contido eminentemente práctico, a metodoloxía empregada, as actividades para realizar etc. Como regra xeral, todas as materias do máster presentan un elevado compoñente práctico, que esixe a presenza do estudantado para adquirir as competencias esixidas e os obxectivos propostos.

No caso de ser concedida dispensa de asistencia ás clases, o profesorado da materia deberá encomendar ao estudantado a realización das tarefas alternativas que considere necesarias para garantir a aprendizaxe, en condicións semellantes ao esixido ao resto dos compañeiros/as, entre as que se poderá incluír tamén a realización dun exame.

C) Revisión de exames

En cumprimento da normativa da USC, a coordinación do Máster publicará, no taboleiro de anuncios da Escola de Práctica Xurídica, a lista coa cualificación final de cada estudante nos dez días seguintes á realización do exame final, con indicación da data e horario na que o estudantado poderá exercitar o seu dereito de revisión para percibir o seu nivel de coñecementos e de carencias. En todo caso, esta revisión terá sempre lugar dentro dos dez días seguintes á publicación das cualificacións.

A publicación de cualificacións poderá substituírse polo envío das mesmas de maneira telemática ao correo electrónico de cada estudante.

Finalizada a revisión, serán publicadas as notas definitivas no mesmo taboleiro da Escola.

A materia "Práctica Xurídica Penal I: Litigación" ten un total de catro créditos.

O tempo de estudo e de traballo individual que debe dedicar un estudante para superar a materia depende, loxicamente, das capacidades intelectuais particulares de cada estudante. Con todo, calcúlase, como media, que o tempo de distribución do traballo do estudante, entre horas presenciais e non presenciais, será o seguinte:

Horas presenciais: 32
Horas non presenciais: 68
Volume de traballo mínimo (en horas): 100

Antes de iniciarse ao estudo desta materia o estudantado debe repasar e actualizar os coñecementos adquiridos sobre o proceso penal no Grao en Dereito.

A preparación idónea da materia aconsella que o estudantado asista a todas as clases presenciais co material lexislativo e xurisprudencial correspondente aos contidos que se van a impartir, previamente lido, e cos traballos encomendados previamente, realizados na súa totalidade.

O estudantado non debe atopar excesivo problema en superar satisfactoriamente a materia se, xunto co devandito anteriormente, desde o primeiro día de clase trata de introducirse e comprender os principais contidos da materia e a terminoloxía técnica e profesional empregada.

Tamén é necesario ser capaz de dedicar cada día un tempo razoable ao estudo e a preparación da materia, e á elaboración dos casos e tarefas encomendadas; ademais de adquirir o hábito de preguntar nas clases e titorías todas as súas dúbidas.