Anatomía de Peixes, Anfibios, Réptiles e Aves Silvestres

Adquisición de coñecementos básicos, centrados na anatomía comparada, de peixes, anfibios, réptiles e aves, orientados á súa aplicación clínica e/ou de produción.
Completar a formación anatómica do estudante de veterinaria interesado nas especies que se indican

Desenvolvidos segundo o horario de clases aprobado para o curso académico.

PROGRAMA TEÓRICO: 22,5 sesións expositivas de 50 minutos
Capítulo I: Peixes (6 horas).
Tema-1. Introdución e xeneralidades. Clases de peixes.
Tema-2. Principais diferenzas entre peixes de auga doce e salgada.
Tema-3. Morfoloxía externa e interna.
Tema-4. Outros aspectos relacionados. Probas de diagnóstico rápido en ictiopatoloxía.

Capítulo II: Anfibios e Réptiles (7,5 horas).
Tema-5. Introdución e xeneralidades da Clase Amphibia. Ciclo vital.
Tema-6. Anfibios. Aparello locomotor. Esplacnoloxía. Integumento común. Sistema nervioso e órganos dos sentidos.
Tema-7. Introdución e xeneralidades da Clase Reptilia. Ciclo vital.
Tema-8. Tartarugas. Aparello locomotor. Esplacnoloxía. Integumento común (coiraza).
Tema-9. Lagartos. Aparello locomotor. Esplacnoloxía.
Tema-10. Serpes. Aparello locomotor. Esplacnoloxía. Integumento común e muda. Sistema nervioso e órganos dos sentidos. Mecanismos de defensa (produción de veleno).
Tema-11. Crocodilos. Aparello locomotor. Esplacnoloxía. Integumento común.

Capítulo III: AVES (9 horas).
Tema-12. Introdución e xeneralidades. Orixe e evolución das aves. Clasificación.
Tema-13. Integumento común. O pico. Plumas e plumaxes.
Tema-14. Aparello locomotor I. Osteoloxía e mioloxía.
Tema-15. Aparello locomotor II. As alas e o voo. Patas: estrutura e modificacións.
Tema-16. Aparello dixestivo e alimentación.
Tema-17. Sistema respiratorio e control da calor.
Tema-18. Aparellos urinario e xenital. Reprodución.
Tema-19. Sistema circulatorio.
Tema-20. Sistema nervioso. Órganos dos sentidos.

PROGRAMA PRÁCTICO: Prácticas de disección/laboratorio
LB1. PEIXES (4 horas). Observación e recoñecemento da anatomía externa. Disección de especies salmoniformes e observación e recoñecemento da anatomía interna. Toma de mostras e probas de diagnóstico rápido empregadas habitualmente en ictiopatoloxía. Observación ao microscopio de mostras de sangue, pel, branquia, ril anterior, bazo, timo e tractos dixestivo e xenital.
LB2. ANFIBIOS e RÉPTILES (4 horas). Identificación de espécimes de anfibios (anuros e urodelos) e réptiles (lagartos, serpes, tartarugas e crocodilo). Recoñecemento e topografía de órganos. Disección de espécimes dispoñibles. Proxección de vídeos e observación de diverso material de interese, relativo ás especies de estudo.
LB3. AVES (3 horas). Observación e recoñecemento de espécimes de aves silvestres. Estudo comparado do esqueleto e as súas adaptacións.
LB4. AVES (3 horas). Disección de aves e observación do aparello locomotor destinado ao voo, os sistemas viscerais e a cavidade corporal e os sacos aéreos. Determinación do sexo de cada exemplar.

Para estas especies animais pouco comúns, non recomendamos un texto básico. Serán os contidos da aula virtual os que sirvan de referencia fundamental. Para calquera outra consulta, os textos recomendados proporcionan –entre outros- a información complementaria.

PEIXES
• Brown L. 2000. Acuicultura para veterinarios. Ed. Acribia. Zaragoza.
• Roberts H.E. 2009. Fundamentals of ornamental fish health. Ed. Wiley-Blackwell. USA.
• Genten F., Terwinghe E., Danguy A. 2009. Atlas of fish histology. Ed. Science Publishers
• Ferguson H.W. 2006. Systemic Pathology of Fish. 2nd ed. Ed. Scotian Press.
• Noga E. J. 2003. Fish Disease. Diagnosis and Treatment. Ed. Wiley-Blackwell

ANFIBIOS E RÉPTILES
• Ackerman L. 1997. The Biology, Husbandry and Health Care of Reptiles. Vol I - The Biology of Reptiles. Ed. T.F.H. Publications, Inc. USA
• Bauchot R (editor). 1994. Snakes: A Natural History. Ed. Sterling Publishing Co., Inc. USA. Reimpresión 1997.
• Burnie D. (editor). 2002. Animal: la Definitiva e Impactante Guía Visual de la Vida Salvaje en Nuestro Planeta. Ed. Pearson Educación. Madrid.
• Halliday T.R., Alder K. (editores) 1991. Anfibios y Reptiles. Colección Animales del Mundo. Ediciones Folio. Navarra.
• Hofrichter R. 2000. The Enciclopedia of Amphibians. Ed. Key Porter Books Limited, Canada.
• Levy C. 2003. Crocodiles and Alligators. Colección Endangered Species. Ed. Eagle Editions Ltd. U.K.
• Martín Orti R., Marín García P., González Soriano J. 2004. Atlas de Anatomía de Animales Exóticos. Ed. Masson S.A.

AVES
• Farner D.S. & King J.R., editors. 1971-1975 Avian Biology. Vols. I-V. Ed. Academic Press (New York - London).
• Ghetie V., Chitescu S.T., Cotofan V. & Hillebrand A. 1981. Atlas de anatomía de las aves domésticas, Ed. Acribia.
• King A.S. & McLelland J. 1979-1985. Form and Function in Birds. Vols 1-4. Ed. Academic Press (London).
• König H.E. & Liebich H.G. 2001. Anatomie und Propädeutik des Geflügels. Ed. Schattauer.
• König H.E., Korbel, R. & Liebich H.G. 2016. Avian Anatomy. Textbook and colour atlas. 2nd ed. Ed.5M publishing, (UK)
• Lovette I.J. & Fitzpatrick J.W. editors. 2016. Handbook of bird biology 3rd ed. Ed. John Wiley & sons, (U.K).
• Nickel R., Schummer A. & Seiferle E. 1977. Anatomy of the domestic birds, Verlag Paul Parey.
• Scanes C.G. editor. 2014. Sturkie´s Avian Physiology. 6th ed. Ed. Academic Press (New York - London)

De forma xeral recoméndase a utilización daquela bibliografía de acceso electrónico dispoñible na Biblioteca da USC: "A BUSC EN LIÑA" https://busconline.gal.
Ademais, é posible realizar procuras de revistas científicas e libros electrónicos xestionados por BUGalicia, utilizando as credenciais da USC, a través de Pórtico (http://sfx.bugalicia.org/san/az) e EZproxy (https://www.usc.gal/gl/servizos/biblioteca/utilidades/ezproxy.html).
Para temas concretos, os profesores poderán facilitar artigos de acceso aberto e/ou recomendar a procura a través de PubMed ou Google Schoolar entre outros.

Os alumnos adquirirán coñecementos básicos sobre a constitución e o manexo das especies estudadas.

Competencias Xenéricas do Grao en Veterinaria:
Adquirir:
GVUSC01. Capacidade de aprendizaxe e adaptación.
GVUSC02. Capacidade de análise e síntese.
GVUSC05. Capacidade de aplicar os coñecementos na práctica.
GVUSC06. Capacidade de traballar de forma autónoma e en equipo.

Competencias Específicas disciplinares:
CEDVUSC02. (Adquirir o coñecemento sobre a) estrutura e función dos animais sans.

Competencias Específicas académicas
CEAVUSC08. Ser consciente da necesidade de manter actualizados os coñecementos, habilidades e actitudes das competencias profesionais mediante un proceso de formación permanente.

Competencias transversais
CTVUSC02. Capacidade para obter información adecuada, diversa e actualizada por diversos medios, como información bibliográfica e Internet, e analizala dunha forma crítica.
CTVUSC03. Capacidade para elaborar e presentar un texto organizado e comprensible.

A materia emprega 22,5 sesións expositivas de 50 minutos de duración con apoio das TIC e con emprego sistemático do Campus Virtual como soporte da docencia; a asistencia ás mesmas é moi aconsellable para asimilar ben os contidos e conseguer o máximo aproveitamento das prácticas.

O reparto destas sesións é como segue:
• 6 dedicadas aos peces
• 7,5 dedicadas aos réptiles e anfibios
• 9 dedicadas ás aves

Sesións Interactivas: Realízanse 4 sesións de traballo práctico baixo a supervisión do profesorado, de 4 ou 3 horas de duración cada unha. Teñen lugar na sala de disección do pavillón 3, segundo o horario que establece o calendario académico. La assitencia a prácticas é obrigatoria para poder superar a materia en ambas oportunidades ordinaria e de recuperación.

Para a súa realización, o alumno necesitará a información que proporcionará o profesorado para cada bloque de prácticas, xunto coas notas tomadas nas clases expositivas e os contidos descargados da aula virtual. Os atlas (impresos ou en formato electrónico) son moi aconsellables para axudar a clarexar dúbidas concretas de xeito que o estudante se inicie no emprego de bibliografía especializada.
De acordo coas normas de bioseguridade que se poden consultar na aula virtual, é obrigatorio o uso de bata branca de laboratorio, luvas desbotables e botas de goma para acceder á sala de prácticas; para desenvolver o traballo é necesario traer material básico de disección: bisturí, pinzas e tesoiras. É moi recomendable usar lentes de seguridade e sobre todo máscara hixiénica de protección. Á entrada da sala figuran tamén as regras básicas de bioseguridade que os alumnos deben adoptar no recinto; calquera dúbida a este respecto será resolta polo profesorado.

A asistencia ás prácticas é obrigatoria e imprescindible para poder realizar o exame final da materia. A non asistencia –agás causa de forza maior debidamente xustificada– supón non realizar o exame final da parte (ou partes) da asignatura relacionadas coa dita ausencia.

3. Titorías

Existen dous tipos de titorías no actual plan e estudos: a titoría de grupo e a individual. A primeira terá lugar na data definida no calendario académico, e será empregada para valorar o resultado da tarefa encargada durante as prácticas.
A segunda é o modelo tradicional, moi recomendable para clarexar cantas dúbidas e dificultades podan xurdir durante o semestre. É necesario fixar unha data co profesorado antes de acudir a esta titoría que adoita ter lugar no despacho do docente, agás se acorde facelas de xeito telemático mediante a plataforma MS Teams

A materia consta dunha proba final nas datas determinadas polo calendario de exames aprobado para cada curso académico, cuxa nota supón o 70% da cualificación global, que é complementaria da avaliación continua baseada no traballo práctico que representa o 30% restante.

Esta proba final consta dunha combinación de preguntas curtas, preguntas de tipo test con resposta única ou múltiple, frases para identificar como verdadeiras ou falsas, figuras para completar, listados de termos para relacionar segundo un determinado criterio, etc. Se nalgún destes modelos houbera respostas que descontan, faríase saber ao comezo do exame.

Neste exame, o total da materia divídese nos tres bloques dos que consta, cuxo peso na nota final varía en función da porcentaxe de horas dedicadas: 27,5 % peixes, 31,5% réptiles-anfibios e 41% aves.
É necesario obter un mínimo de cinco (5) puntos sobre dez para aprobar cada bloque e a materia en conxunto; no entanto, para que as tres notas se podan sumar de caraá nota media resultante desta proba, requirirase un mínimo de 4 puntos sobre 10 en cada bloque.

A materia apróbase completa, é dicir: a cualificación final debe superar a nota de 5 sobre 10. Se non se supera na primeira oportunidade de exame, a nota obtida nos bloques aprobados (5 ou máis puntos sobre 10 ) gardaríase para a segunda oportunidade

Na avaliación continua baseada no traballo das prácticas, terase en conta a implicación e actitude de cada alumno, a destreza adquirida co traballo manual e os coñecementos que se demostran durante as sesións. Ademais, cada ano pedirase unha tarefa relacionada co traballo práctico desenvolvido que deberá completarse tras cada práctica e ser entregada unha semana despois, sempre antes do exame final, cuxas datas concretas e contido serán definidos mediante a aula virtual.
A calificación obtida na tarefa de prácticas, sempre que sexa igual ou superior a 5, gárdase de forma indefinida ata que a materia sexa superada (no mesmo curso ou sucesivos de ser o caso).

No caso de plaxio, fraude ou uso indebido das tecnoloxías durante a realización das probas, será de aplicación o recollido na “Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións”

Ao tratarse dunha materia optativa, non procede a dispensa ás clases.

TRABALLO PRESENCIAL NA AULA... 37,5 Horas
---------------------------------------------
- Sesions expositivas .................. 22,5
- Sesions interactivas ................. 14
- Titorías ................................... 1

TRABALLO PERSOAL DO ESTUDANTE..... 37,5 Horas
---------------------------------------------------
- Estudo individual .......................... 31,5
- Outras actividades……………………......... 2
- Revisión bibliográfica, biblioteca, etc... 2
- Realización de exames ..................... 2

TOTAL HORAS DE TRABALLO DO ESTUDANTE : 75

Recoméndase asistir regularmente ás clases teóricas, así como consultar a bibliografía proposta.
Ademais, aconséllase acudir á titorías para resolver as dúbidas relativas á materia.
Os profesores da materia están dispoñibles para calquera consulta, previa cita