Comunicación intercultural e mediación interlingüística

- Comprender os fundamentos da comunicación como interacción dentro dun contexto socio-cultural.
- Recoñecer a existencia da diversidade no xeito de xestionar a interacción comunicativa eficaz.
- Identificar a diversidade de expectativas e estratexias comunicativas propias das distintas comunidades culturais.
- Analizar situacións comunicativas concretas argumentando a configuración dos significados intencionais e describindo os mecanismos de interpretación.
- Evaluar os factores desencadenantes de malentendidos por diferencias de cultura comunicativa.
- Propoñer estratexias comunicativas que propicien unha comunicación intercultural adecuada.
- Conseguir competencias plurilingües e pluriculturais aplicando o concepto de mediación nas súas facetas textual, conceptual e comunicativa.
- Identificar e desenvolver destrezas de mediación interlingüística (traductolóxica e interpretativa) en función dos distintos ámbitos da cultura.

1. Comunicación intercultural
Comunicación como interacción sociocultural. Dimensión psicolóxica e dimensión sociocultural da comunicación
Competencia comunicativa intercultural: comunicación verbal e comunicación non verbal
Factores que inciden na comunicación intercultural
Pragmática transcultural: diversos estilos e culturas comunicativas
2. Estratexias e conceptos para unha comunicación intercultural eficaz
Indirección
Cortesía verbal e netiqueta
Xestión da conversa
Linguaxe clara e lectura fácil


3. Mediación interlingüística
A mediación educativa segundo o Marco Común de Referencia para as Linguas
A mediación social
A mediación cultural
4. Estereotipos lingüísticos e culturais
Fraseoloxía e estereotipia
Prexuizos lingüísticos e conciencia fraseolóxica
A fraseoloxía contrastiva
Os culturemas

Bibliografía básica:
BOWE, Heather, Kilye MARTIN & Howard MANNS (eds.) (2014): Communication across cultures. Mutual understanding in a global world. Cambridge: University Press. 2ª edición.
CONSEJO DE EUROPA (2020): Marco común europeo de referencia para las lenguas: aprendizaje, enseñanza, evaluación. Volumen complementario. Servicio de publicaciones del Consejo de Europa: Estrasburgo [www.coe.int/lang-cefr].Traducción al español: Instituto Cervantes, enero de 2021 [https://rm.coe.int/marco-comun-europeo-de-referencia-para-las-lenguas-a…]
FERRARI, A. (1953): “Estereotipos lingüísticos y traducción”, Hieronymus Complutensis, nº6-7, p. 25-34.
GRUPO CRIT (2006) Culturas cara a cara. Relatos y actividades para la comunicación intercultural. Madrid: Edinumen. Libro + DVD.
JACKSON, Jane (2024): Introducing language and intercultural communication, 3ª ed. Abingdon: Routledge
KECSKES, Istvan & Stavros ASSIMAKOPOULOS (eds.) (2017): Current issues in Intercultural Pragmatics. Amsterdam: John Benjamins.
Bibliografía complementaria:
CANO GESTOSO, J. I. (1993): Los estereotipos sociales: el proceso de perpetuación a través de la memoria selectiva. Tesis de doctorado. Universidad Complutense de Madrid, 1993. [http://webs.ucm.es/BUCM/tesis/19911996/S/1/S1001901.pdf ]
CRIT (2003): Claves para la comunicación intercultural. Análisis de interacciones comunicativas con inmigrantes. Castellón: Universitat Jaume I.
GRAINGER, Karen & Sara MILLS (2016): Directness and Indirectness Across Cultures. Basingstoke: Palgrave MacMillan
GONZÁLEZ-REY, Mª I. (2022): “Fraseología y Estereotipia: unidad fraseológica, estereotipo y cliché”, en Cleci Bevilacqua y Ariel Novodvorski (eds.), Lingüística in focus, 15, Editora da Universidade Federal de Uberlândia, pp. 147-173.
GONZÁLEZ-REY, Mª I. (2022): “Estereotipos, prejuicios y conciencia fraseológica”, en C. A. Garcia Muniz, Elizabete Aparecida Marques, Thyago José da Cruz (ed.), Fraseología y Paremiología: Múltiples Abordajes, UFMS - Universidade Federal de Mato Grosso do Sul, pp. 24-56.
GUTIÉRREZ RUBIO, E. (2013): “Fraseología y estereotipos en español. ¿Una relación bidireccional?”, Language Design, nº15, p. 119-136.
HEITMAYER, Maxi & Robin SCHIMMELPFENNIG (2023): Netiquette as Digital Social Norms, International Journal of Human–Computer Interaction. DOI: 10.1080/10447318.2023.2188534
HERNÁNDEZ SACRISTÁN,Carlos (1999): Culturas y acción comunicativa. Introducción a la pragmática intercultural. Valencia: Octaedro.
HERRERO CECILIA, J. (2006): “La teoría del estereotipo aplicada a un campo de la fraseología: las locuciones expresivas francesas y españolas”, Espéculo. Revista de estudios literarios. [http://www.ucm.es/info/especulo/numero32/teoreste.html]
HUANG, Yan (ed.) (2017): The Oxford Handbook of Pragmatics. Oxford University Press
KOTTHOFF, Helga & Helen SPENCER-OATEY (eds.) (2007): Handbook of Intercultural Communication. Berlin: Mouton de Gruyter.
LUQUE DURÁN, J. de D. & MANJÓN POZAS, F. J. (2002): “Claves culturales del diseño de las lenguas: fundamentos de tipología fraseológica”, Estudios de Lingüística en Español, nº 16, p. 1-10.
MARTIN, Judith, Thomas NAKAYAMA & Lisa FLORES (eds.) (2001): Readings in Intercultural Communication: Experiences and Contexts. Boston: McGraw Hill.
NOLAN, Brian (2022): Language, culture and knowledge in context: A Functional-Cognitive Approach. Sheffield: Equinox
PAN, Yuling, Suzanne Wong SCOLLON & Ron SCOLLON (2002): Professional Communication in International Settings. Malden, Massachusetts: Blackwell.
PILLER, Ingrid (2011): Intercultural Communication: A Critical Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
RAGA GIMENO, Francisco (2022): Teoría y práctica de la interacción comunicativa intercultural. Castelló: Universitat Jaume I
RODRIGO ALSINA, M. (1999): Comunicación intercultural. Barcelona: Anthropos.
SCOLLON, Ron, Suzanne Wong SCOLLON & Rodney H. JONES (2012): Intercultural Communication: A Discourse Approach. Oxford: Wiley-Blackwell, 3ª edición.
SANCHEZ MORILLA, C. M. (2015): “Estereotipos despectivos en la fraseología española”. In E. BRAVO-GARCÍA & E. J. GALLARDO SABORIDO (org.) Los estereotipos culturales hispánicos y sus implicaciones didácticas. Monografías MarcoELE, Revista de Didáctica Español Lengua Extranjera, p. 108-125.
SHARIFIAN, Farzard (ed.) (2015): The Routledge Handbook of language and culture, London/N. York: Routledge.
SHARIFIAN, Farzard (ed.) (2017): Advances in Cultural Linguistics. Singapore: Springer
SPENCER-OATEY, Helen & Dániel Z. KÁDÁR (2021): Intercultural Politeness. Managing Relations across Cultures. Cambridge: Univ. Press.
ZORNOZA, C. (1985): “Auto y heteroestereotipo étnico en estudiantes preuniversitarios de Lima metropolitana”, Revista De Psicología, nº4, vol.2, p. 157-166. [http://revistas.pucp.edu.pe/index.php/psicologia/article/view/4528]

- Con08: Identificar os distintos niveis de uso das linguas ambientais e internacionais, tanto na modalidade oral como na escrita, e a súa importancia para a elaboración e transmisión eficaz de textos con contido cultural
- Con09: Recoñecer a diversidade de culturas comunicativas e desenvolver estratexias para facilitar a comunicación entre colectivos humanos diversos
- H/D03: Reunir e interpretar datos relevantes para emitir xuízos que inclúan reflexións sobre temas de índole social, científica ou ética
- H/D04: Comunicar información, ideas, problemas e solucións tanto a públicos especializados como non especializados dun modo claro e eficaz
- Comp01: Comprometerse cos valores democráticos e cos dereitos fundamentais do ser humano, atendendo, especialmente, á igualdade de xénero, á multiculturalidade e á non discriminación de persoas con diversidade funcional
- Comp08: Defender o papel da cultura como ferramenta de transformación social e resposta aos problemas principais das sociedades contemporáneas

Na modalidade virtual o proceso de ensino e aprendizaxe desenvolverase, fundamentalmente, a distancia e atendendo ás características da formación en remoto. As actividades formativas e o traballo do alumnado, así como a titorización e o contacto entre docentes e alumnado, realizaranse a través da aula do Campus virtual da USC e mediante a tecnoloxía de streaming corporativa da USC ( MSTeams).

Cada semana haberá unha hora de docencia non presencial síncrona e unha hora semanal de titoría non presencial síncrona.

A hora semanal de docencia non presencial síncrona figura nos horarios oficiais e será transmitida pola ferramenta institucional de videoconferencia (MSTeams) para garantir o seu seguimento a distancia. Habilitarase un espazo na facultade para impartir esta docencia non presencial síncrona e este mesmo espazo será posto a disposición do alumnado que desexe seguir estas sesións desde as instalacións da universidade, sen que isto afecte ao carácter non presencial desta actividade formativa síncrona.
A hora semanal de titoría non presencial síncrona corresponderá a unha das horas de titoría que todo o profesorado debe publicar ao comezo da súa actividade lectiva. O horario da sesión semanal de titoría non presencial síncrona en cada materia será publicado polo decanato antes do comezo de cada semestre. Estas titorías, individuais ou de grupo pequeno, realizaranse a través da ferramenta institucional de videoconferencia (MSTeams) e teñen como obxectivo formativo resolver calquera dúbida ou consulta do alumnado, así como proporcionar as orientacións teórico-metodolóxicas que guíen a aprendizaxe autónoma do alumnado.
A Aula Virtual, dispoñible a través do Campus Virtual da USC, será a plataforma fundamental de todo o proceso formativo e a canle a través da cal se establecerá o contacto entre docentes e alumnado. Na Aula Virtual estarán dispoñibles todos os recursos necesarios para o proceso formativo do alumnado, así como as tarefas e actividades prácticas planificadas para a avaliación continua, que deben entregarse na ferramenta establecida na aula virtual da materia. As consultas realizadas polo alumnado serán respondidas nun prazo non superior ás 48 horas de días lectivos, a condición de que o/a docente non estea a gozar dalgún permiso oficial.

Na aula virtual os/as docentes poñerán a disposición do estudantado recursos e tarefas que responderán a diversas metodoloxías: clase maxistral (mediante gravación de presentacións), comentarios de texto, presentación oral de traballos, exercicios, estudos de caso, etc.

PRIMERA OPORTUNIDADE: Mediante avaliación continua e o exame final complementario.
Nesta primeira oportunidade o 40% da cualificación final corresponderá ás actividades e traballos programados nas sesións interactivas. Para poder desfrutar deste sistema de avaliación continua é preciso entregar, como mínimo, a metade das tarefas programadas.

Un 20% da cualificación final procederá da asistencia e, fundamentalmente, da participación activa nas clases.

O outro 40% da nota final corresponderá á nota do exame final, de realización obrigatoria, que versará sobre os contidos da materia e realizarase na data fixada pola Secretaría do Centro. Para aprobar a materia é necesario obter unha cualificación mínima de 4 sobre 10 neste exame final.

Todas estas porcentaxes serán repartidas ao 50% entre as áreas que impartan a materia e o alumnado deberá acadar a media mínima esixida en cada unha das partes para superar a materia.

SEGUNDA OPORTUNIDADE
Os criterios, requisitos e porcentaxes de avaliación serán os mesmos da primeira oportunidade: 40% exame, 20% valoración da participación activa en clases e 40% avaliación das tarefas entregadas. Nesta segunda oportunidade o alumnado terá a ocasión de volver entregar, ou facer por primeira vez, un máximo de dúas das tarefas programadas para poder mellorar a súa cualificación no criterio de avaliación continua.

Neste caso, tamén, todas estas porcentaxes serán repartidas ao 50% entre as áreas que impartan a materia e o alumnado deberá acadar a media mínima esixida en cada unha das partes para superar a materia.



CONVOCATORIAS POSTERIORES
O alumnado repetidor, que xa cursara a materia, será avaliado co mesmo sistema establecido para o alumnado de primeira matrícula tanto na primeira oportunidade como na segunda oportunidade.

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na "Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións".

Docencia non presencial síncrona: 15 horas
Titorías non presenciais síncronas: 15 horas
Docencia non presencial asíncrona: 14 horas
Traballo persoal do alumnado e outras actividades: 102 horas
Avaliación final (exame): 4 horas

Na modalidade de docencia virtual resulta indispensable o traballo constante e continuo, o que obrigará a entrar na aula virtual cando menos un par de veces á semana ao longo do semestre. A lectura e estudo dos materiais proporcionados polo profesor, a participación activa nos foros e actividades abertas na aula virtual e a realización e entrega en prazo das tarefas programadas será a forma máis eficaz de lograr os obxectivos formativos. A asistencia habitual á sesión semanal de docencia non presencial síncrona será moi útil para clarificar os contidos máis complexos da materia.

ALUMNADO CON DIVERSIDADE FUNCIONAL:
O alumnado que precise de algún tipo de adaptación ou apoio específico por razóns de NEAE (Necesidades Específicas de Apoio Educativo) deberá solicitalo ao docente, pero só se terán en conta a estes efectos aqueles casos que teñan sido valorados e informados polo SEPIU (Servizo de Participación e Integración Universitaria).
URL: http://www.usc.es/gl/servizos/sepiu/integracion.html