Tecnoloxía Farmacéutica III

No módulo de Farmacia e Tecnoloxía, a TECNOLOXÍA FARMACÉUTICA III sitúase como unha peza fundamental xunto á I e a II, e as de Biofarmacia e Farmacocinética I e II. En conxunto, estas materias conforman o alicerce fundamental da FARMACIA, a ciencia que transforma un fármaco nun medicamento.
A TECNOLOXÍA FARMACEUTICA III ocúpase do deseño, a produción e a calidade das formas farmacéuticas.
Ao finalizar a materia, os estudantes serán capaces de:
• Comprender o concepto actual e os obxectivos, así como os diferentes criterios de clasificación das formas farmacéuticas.
• Identificar as funcións das formas farmacéuticas e os compoñentes que as integran.
• Comprender os mecanismos de cesión de fármacos a partir das formas farmacéuticas.
• Coñecer o concepto de Garantía de Calidade e os procedementos de control de calidade para as formas farmacéuticas.
• Aplicar os principios das Normas de Correcta Fabricación ou Good Manufacturing Practice (GMP) á produción de formas farmacéuticas.
• Adquirir as habilidades para elaborar diferentes tipos de formas farmacéuticas.
• Desenvolver habilidades de pensamento crítico e a capacidade de resolver problemas relacionados coa tecnoloxía farmacéutica.
• Comunicarse eficazmente sobre temas de tecnoloxía farmacéutica tanto por escrito como oralmente.

Programa de clases expositivas:

O programa de clases expositivas estrutúrase nos cinco bloques temáticos seguintes:
Bloque temático I. Introdución
Bloque temático II. Formas de administración oral
Bloque temático III. Formas de administración parenteral
Bloque temático IV. Formas de administración sobre pel e mucosas
Bloque temático V. Produtos sanitarios

PROGRAMA DE CLASES EXPOSITIVAS

Bloque temático I. Introdución

Tema 1. Formas de dosificación: concepto e obxectivos terapéuticos (2 horas).
Clasificación das formas farmacéuticas en función da vía de administración e do estado físico.
Formas farmacéuticas estériles e non estériles.
Funcións da forma farmacéutica.
Excipientes. Funcionalidade
Acondicionamento das formas farmacéuticas

Tema 2. Control da cesión dos fármacos no tempo e no espazo (2 horas).
Mecanismos de cesión dos fármacos a partir das formas farmacéuticas: disolución, difusión, bioerosión, ósmosis,
intercambio iónico e outros mecanismos.

Tema 3. A calidade na industria farmacéutica (2 horas).
Normas de Correcta Fabricación, boas prácticas de laboratorio.
Instalacións para a fabricación de medicamentos.

Bloque temático II- Formas Farmacéuticas de administración oral

Introdución ás Formas de administración oral. Clasificación e características xerais. Formas sólidas (pos, granulados, pelets,
comprimidos e cápsulas). Formas líquidas.

Tema 4. Pos, granulados e pelets de administración oral.
Concepto. Interese. Excipientes e procedementos de elaboración: aglomeración por vía seca e vía húmida (2h)

Tema 5. Comprimidos.
Concepto e tipos. Comprimidos convencionais (non recubertos) e especiais (efervescentes, solubles, dispersables,
para utilizar na cavidade bucal, de liberación modificada, recubertos e gastrorresistentes) (2h)
Requirimentos dos materiais para comprimir: Compresión directa vs. compresión previa granulación.
Selección de excipientes para diferentes aplicacións
Procedementos de elaboración.
Compresión directa. Vantaxes e limitacións. Excipientes de compresión directa.
Compresión previa granulación. Vantaxes e limitacións.
Equipos para a produción de comprimidos. Máquinas de comprimir: Excéntricas e rotativas. Aspectos diferenciais.
Tema 6. Formas sólidas recubertas.(1h)
Concepto e ámbito de interese.
Tipos recubrimiento: cubertas peliculares, cubertas de sacarosa (grageado) e cubertas por compresión
Equipos e procedementos de aplicación de cubertas. Variables críticas.
Tema 7. Comprimidos especiais (2h)
Comprimidos efervescentes. Concepto. Interese. Elaboración.
Comprimidos solubles. Concepto. Interese. Elaboración.
Comprimidos dispersables. Concepto. Interese. Elaboración.
Comprimidos para utilizar na cavidade bucal. Concepto. Interese. Elaboración.
Comprimidos de liberación modificada. Concepto e tipos. Ámbito de interese.
Comprimidos matriciales. Tipos de matrices: hidrófilas, inertes e lipídicas. Particularidades. Mecanismos e perfís de
cesión de principio activo
Comprimidos osmóticos. Mecanismo e perfís de cesión de principio activo.
Comprimidos de cambio iónico. Mecanismo e perfís de cesión de principio activo.
Tema 8. Cápsulas. Concepto e tipos. (2h)
Cápsulas duras: duras, gastrorresistentes e de liberación modificada
Ámbito de interese.
Cubertas e excipientes. Selección das cubertas.
Preparación do material a encapsular: excipientes e procesos tecnolóxicos.
Enchido de cápsulas a pequena escala e a escala industrial. Equipos. Procesos.
Cápsulas brandas
Ámbito de interese
Cubertas. Excipientes.
Preparación do material a encapsular: excipientes e procesos tecnolóxicos.
Enchido de cápsulas a escala industrial. Equipos. Procesos.
Tema 9. Formas líquidas orais.
Concepto e tipos. Disolucións, suspensións e emulsiones. (1h)
Disolucións orais. Ámbito de interese. Excipientes. Elaboración.
Suspensións orais. Ámbito de interese. Suspensións extemporáneas e dispostas para ser administradas.
Excipientes. Elaboración.
Emulsiones orais. Ámbito de interese. Excipientes. Elaboración.
Aplicacións. Vantaxes e inconvenientes. Factores que condicionan o seu desenvolvemento. Excipientes.
Tema 10. Control de Calidade de Formas orais (1h)
Requirimentos da forma farmacéutica.
Controis
Control de materias primas
Control de proceso
Control de produto acabado: Control microbiológico e Control farmacotécnico. Ensaios de cesión de principio activo.

Bloque temático III- Formas Farmacéuticas de administración parenteral

Tema 11. Formas farmacéuticas parenterales I (3 horas)
Preparacións parenterales e modalidades de administración
Definicións e clasificación RFE
Vantaxes e inconvenientes da administración parenteral
Vías de administración parenteral
Requirimentos xerais das formas parenterales: Limpidez, neutralidade (pH adecuado), apirogeneidad, esterilidad,
isotonía
Procedementos de isotonización:
Fisicoquímicos
Baseados na concentración osmolar
Baseados no descenso crioscópico
Baseados no equivalente en ClNa.
Biolóxicos
Tema 12. Formas farmacéuticas parenterales II: Tipos de formulaciones parenterales e control de calidade (3 horas)
Tipos de formulaciones parenterales
Disolucións: De pequeno volume e de gran volume
Suspensións
Emulsiones
Sistemas coloidales
Implantes
Control de calidade de formas farmacéuticas parenterales
De materia prima
De proceso
De produto acabado

Bloque temático IV- Formas de administración sobre pel e mucosas

Tema 13.- Formas de administración cutánea e transdérmica (3h).
Clasificación RFE
Pos para aplicación cutánea. Excipientes, elaboración e controis.
Preparacións líquidas para aplicación cutánea. Excipientes e elaboración
Espumas medicamentosas. Envase aerosol. Excipientes, elaboración.
Preparacións semisólidas para aplicación cutánea. Pomadas, xeles, cremas e pastas. Excipientes, elaboración.
Sistemas transdérmicos (TTS): Ámbito de interese. Tipos de TTS (matriciales e reservorio). Deseño. Estrutura. Fabricación.
Sonoforesis, iontoforesis, electroporación...
Control de calidade de sistemas de administración cutánea e transdérmica:
Control de materias primas
Control de proceso.
Control de produto acabado. Perfís de liberación.
Tema 14.- Sistemas de administración ocular. Tipos e requisitos. Excipientes e procedementos de elaboración. Controis. (1h)
Tema 15.- Formas farmacéuticas de administración pulmonar. Introdución á vía pulmonar. Ámbito de aplicación. (1h)
Sistemas presurizados. Aerosois con válvulas dosificadoras.
Sistemas non presurizados. Inhaladores de po seco e nebulizadores.
Control de calidade de formas de administración pulmonar:
Control de compoñentes: recipientes, válvulas
Control de materias primas
Control de proceso: concentrado
Control de produto acabado. Control de descarga.
Tema 16.- Formas Farmacéuticas para administración nasal e ótica (1h)
Formas de administración nasal. Ámbito de aplicación. Tipo de formas nasais: pos, líquidos e semisólidos.
Excipientes, elaboración e controis.
Formas óticas. Tipos: líquidos e semisólidos. Excipientes, elaboración e controis.
Tema 17.- Formas farmacéuticas de administración rectal (1h)
Introdución á vía rectal. Ámbito de aplicación. Tipos de sistemas. Clasificación RFE. Excipientes, elaboración e
controis.
Tema 18.- Formas de administración vaginal e intrauterina (1h)
Tipos de sistemas. Clasificación RFE. Excipientes, elaboración e controis
Sistemas de administración intrauterina (DIUs)

Bloque temático V. Prod utos Sanitarios

Tema 19.- Produtos sanitarios. Concepto e clasificación (1h)

CONTIDOS DO PROGRAMA DE PRÁCTICAS

As prácticas seleccionáronse co obxectivo de que os alumnos coñezan os modos de traballo propios da elaboración de medicamentos, non só no ámbito industrial senón tamén no oficinal, e adquiran os hábitos necesarios para desenvolvelos.
Elixíronse algunhas formas farmacéuticas especialmente representativas, os comprimidos e as cápsulas. O alumno deberá afrontar a súa elaboración tendo en conta na medida do posible as Normas de Correcta Fabricación, para o que se lle instruirá no manexo de documentación e a redacción de informes e procedementos normalizados de traballo.

PROGRAMA DE CLASES PRÁCTICAS

Os alumnos realizarán obrigatoriamente as 5 prácticas que se relacionan a continuación durante o período lectivo, nas datas que se lles asignen.

Práctica 1. Elaboración de cápsulas duras (PRACAP 25 mg)
Práctica 2. Elaboración de comprimidos (PRACOMP 25 mg)
Práctica 3. Control de calidade de formas farmacéuticas. Validación dun método espectrofotométrico UV/visible para a valoración
dun fármaco en comprimidos e cápsulas
Práctica 4. Control de calidade de cápsulas duras. Ensaios farmacotécnicos
Práctica 5. Control de calidade de comprimidos. Ensaios farmacotécnicos



PROGRAMA DE SEMINARIOS

Seminario 1. Resolución de cuestións sobre o deseño das formas farmacéuticas e os aspectos relacionados coa garantía de calidade.
Seminario 2. Proxección de vídeos sobre a calidade na industria farmacéutica e instalacións farmacéuticas (Zonas limpas). Cuestionario de autoevaluación
Seminario 3. Proxección de vídeos sobre produción de cápsulas e/ou comprimidos. Resolución de cuestións sobre formas sólidas orais.
Seminario 4. Resolución de cuestións e problemas numéricos sobre formas parenterales
Seminario 5. Resolución de cuestións e problemas numéricos sobre formas parenterales
Seminario 6. Cuestións e casos prácticos sobre formas farmaceúticas sobre piel e mucosas
Seminario 7. Cuestións e casos prácticos sobre productos sanitarios
Seminario 8. Presentación oral e defensa dos traballos en equipo
Seminario 9. Presentación oral e defensa dos traballos en equipo

PROGRAMA DE TUTORIAS

Tutoría 1: Formulación do traballo en equipo a realizar. Explicaranse as normas para a realización do traballo en equipo e
distribuiranse os alumnos en grupos de mínimo 6 persoas. Selección e xustificación do tema de traballo.
Tutoría 2: Seguimento do traballo en equipo, orientación e resolución de problemas asociados á súa realización.

Básica.
- R. Martínez Pacheco. Tratado de Tecnología Farmacéutica. Volumen III. Madrid. Síntesis, 2017. (Sinatura en la BUSC: A-FA-104-3)

Complementaria.
• Real Farmacopea Española. 5a Ed. Ministerio de Sanidad y Consumo. (Acceso a través de Bases de Datos de la USC) o 2º Ed en papel Sinatura USC RF1)
• Aulton M.E. and Taylor K.M.G. Aulton's pharmaceutics: the design and manufacture of medicines 6th. Ed, Elsevier, 2021 (FA-75B)
• Allen, L.V. Ansel's pharmaceutical dosage forms and drug delivery systems 9ª ed, Philadelphia : Lea & Febiger, 2010 (FA-588).
• Allen. L.V. Remington : The science and practice of pharmacy. 23ª ed. Pharmaceutical Press, 2021 (recurso electrónico)
• Florence AT, Siepmann,J. Modern pharmaceutics. 5ª ed Marcel Dekker. New York. 2009. (FA-572)
• J. Swarbrick, J. C. Boylan. Encyclopedia of pharmaceutical technology. Marcel Dekker, New York. 2001(FA -250)
• Agencia Española de Medicamentos y Productos Sanitarios (AEMPS). Normas de Correcta Fabricación. https://www.aemps.gob.es/industria/inspeccionNCF/home.htm

Coñecementos:
Con 01. Coñecer a orixe, natureza, e como deseñar, obter, analizar, controlar e producir principios activos, fármacos e medicamentos, así como outros produtos e materias primas de interese sanitario de uso humano ou veterinario.
Con 03. Saber aplicar o método científico e adquirir habilidades no manexo da lexislación, fontes de información, bibliografía, elaboración de protocolos e demais aspectos que se consideran necesarios para o deseño e avaliación crítica de ensaios preclínicos e clínicos.
Con 04. Adquirir coñecementos para deseñar, preparar, fornecer e dispensar medicamentos e outros produtos de interese sanitario.
Con 10. Coñecer as propias limitacións e a necesidade de manter e actualizar a competencia profesional, prestando especial importancia ao autoaprendizaje de novos coñecementos baseándose na evidencia científica dispoñible.
Con 27. Coñecer as propiedades físico‐químicas e biofarmacéuticas dos principios activos e excipientes así como as posibles interaccións entre ambos.
Con 29. Coñecer as operacións básicas e procesos tecnolóxicos relacionados coa elaboración e control de medicamentos.
Con 30. Coñecer como determinar a biodisponibilidad e avaliar a bioequivalencia, así como os factores que as condicionan.
Habilidades ou destrezas:

H/D 16. Deseñar, optimizar e elaborar as formas farmacéuticas garantindo a súa calidade, incluíndo a formulación e control de calidade de medicamentos, o desenvolvemento de fórmulas maxistrais e preparados oficinales.
H/D 17. Aplicar o control de calidade de produtos sanitarios, dermofarmacéuticos e cosméticos e materiais de acondicionamento.
H/D 28. Utilizar correctamente as fontes de información científica, incluíndo as que se atopan en lingua inglesa.
H/D 29. Analizar e sintetizar a información básica tanto en lingua castelá como en lingua inglesa e resumila de forma correcta e inteligible.
H/D 30. Estruturar, desenvolver e resumir un traballo sobre un aspecto específico da profesión.
H/D 31. Expor oralmente de forma clara e sintética un informe sobre un aspecto xeral ou concreto da profesión e defendelo publicamente. Competencias:

Competencias Instrumentais
Comp 1. Capacidade de análise e síntese.
Comp 2. Capacidade de organizar e planificar
Comp 3. Comunicación oral e escrita na propia lingua.
Comp 4. Coñecemento dunha segunda lingua.
Comp 5. Habilidades básicas de manexo do computador.
Comp 6. Habilidades de xestión da información (habilidade para buscar e analizar información proveniente de fontes diversas).
Comp 7. Resolución de problemas.
Comp 8. Toma de decisións.

Competencias interpersoais
Comp 9. Capacidade crítica e autocrítica.
Comp 10. Traballo en equipo.
Comp 11. Habilidades interpersoais.
Comp 12. Capacidade de traballar nun equipo interdisciplinar.
Comp 16. Compromiso ético.

Competencias sistémicas:
Comp 17. Capacidade de aplicar os coñecementos na práctica.
Comp 18. Habilidades de investigación.
Comp 19. Capacidade de aprender.
Comp 24. Habilidade para traballar de forma autónoma.
Comp 25. Deseño e xestión de proxectos.
Comp 26. Iniciativa e espírito emprendedor.
Comp 27. Preocupación pola calidade.
Comp 28. Motivación de logro.

A docencia da materia ten un forte apoio a través da aula da USC virtual.
levan a cabo as seguintes actividades
A) Clases expositivas e interactivas:
As actividades formativas inclúen clases expositivas e seminarios en grupos reducidos segundo os horarios publicados na páxina web da Facultade de Farmacia.
B) Practicas de laboratorio:
As prácticas levarán a cabo en grupos de 20 alumnos en quendas horarias organizados polo decanato da Facultade de Farmacia, no laboratorio do departamento de Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica (Planta baixa do pavillón C da Facultade de Farmacia).
C) Tutoría: levarán a cabo dúas sesións programadas polo Decanato da Facultade de Farmacia. Unha delas dedicarase ao seguimento do traballo en equipo, a través do cal se desenvolven e avalíanse as competencias transversais da materia.

A avaliación consistirá en:
a) Exame escrito (T).
O exame final da materia, que se celebrará na data oficial publicada na web da Facultade de Farmacia, constará dun test (30 preguntas) valorado sobre 6 puntos e varias preguntas ou cuestións para desenvolver cunha valoración total de 4 puntos.
As preguntas do test son de resposta única. Dúas preguntas mal contestadas, anulan unha resposta correcta. Para superar a materia deberá obterse un mínimo de 3 puntos sobre 6 na cualificación do test.
A cualificación do exame escrito suporá un 65% da cualificación final da materia.

b) Avaliación continua. (S)
Realizarase a través dos seminarios interactivos e o traballo en equipo. Realizarase un traballo escrito en equipos de entre 6-10 alumnos que se cualificará en función da calidade da memoria presentada, a dedicación persoal de cada alumno e o seu defensa oral. As normas para a realización do traballo e a rúbrica para a súa avaliación atópanse dispoñibles na USC virtual.
A valoración deste apartado suporá un 25% da cualificación final da materia.

c) Exame de prácticas (P).
Unha vez finalizadas as prácticas de laboratorio, os alumnos deberán realizar un exame con preguntas tipo test (20-25) e de resposta curta (2-5), que se cualificará sobre 10.
As preguntas do test son de resposta única. Dúas preguntas mal contestadas, anulan unha resposta correcta.
A cualificación do exame de prácticas suporá un 10% da cualificación final da materia.

d) Cualificación final (CF).
A cualificación final da materia obterase de acordo coa seguinte fórmula:

CF = 0.65xT+ 0.1xP + 0.25xS

O alumno non será avaliado se non realiza as prácticas de laboratorio e non obtén unha cualificación no exame teórico superior a 5 valorado sobre 10.
A materia apróbase obtendo unha nota final (CF) igual ou superior a 5.

Cualificación da segunda oportunidade
O alumno manterá as cualificacións obtidas na primeira oportunidade correspondentes á avaliación continua (S) e a cualificación de prácticas (P). Na segunda oportunidade realizará un exame escrito (T) das mesmas características que o anterior. A cualificación final obterase de acordo con formúlaa xeral (Nótese que é imprescindible realizar as prácticas de laboratorio).
En caso de non superar a materia, o alumno pode solicitar ao profesor manter as cualificacións obtidas nos apartados (S) e (P) durante o seguinte curso.

A avaliación dos coñecementos, habilidades e competencias adquiridas na materia realizarase a través das diferentes probas:
O exame teórico avalía: Con 01., Con 04., Con 27., Con 29., Con 30., Comp 1., Comp 3., Comp 7., Comp 19., Comp 24., Comp 28
A avaliación das prácticas de laboratorio: H/D 11., H/D 16., H/D 17., H/D 19., Comp 17. A avaliación continua (probas que se realizan durante os seminarios, tarefas e os entregables derivados do traballo en equipo): Con 03, Con 10., Comp 1., Comp 2., Comp 3., Comp 4. Comp 5. , Comp 6., Comp 7., Comp 8., Comp 9., Comp 10., Comp 11.,Comp 16., Comp 17., Comp 18., Comp 19., Comp 24., Comp 25., Comp 27., Comp 28.

Total de horas de traballo 150 (6 ECTS* 25 horas)

TRABALLO PRESENCIAL

Clases expositivas en grupo grande.......................................32 horas
Clases interactivas en grupo reducido .....................................9 horas
Tutorías en grupo moi reducido ............................................2 horas
Prácticas de laboratorio.........................................................15 horas
Exames e revisión ...........................................................2 horas

Total horas traballo presencial na aula o no laboratorio.............60 horas

TRABALLO PERSOAL DO ALUMNO

Estudio autónomo individual o en grupo....................................50 horas
Resolución de exercicios e problemas .....................................15 horas
Elaboración, presentación y exposición do traballo en grupo.........25 horas

Total horas trabajo persoal do alumno.......................................90 horas

Recoméndase aos alumnos a utilización da plataforma virtual como ferramenta para contactar cos compañeiros e os profesores, así como para estar o día das novidades que xurdan ao longo do cuadrimestre.
Ademais na plataforma virtual iranse incluíndo aqueles materiais que poden axudar ao alumno a superar a materia, guías e normas para realizar as diferentes actividades (prácticas, traballo en equipo...) e as cuestións e problemas a resolver nas clases interactivas.
É aconsellable asistir ás todas as clases, expositivas e interactivas, e dentro do posible, manter o estudo da materia ao día.
É imprescindible que os alumnos intenten resolver as cuestións propostas nas clases expositivas para que poidan formular as súas dúbidas ao profesor nas clases interactivas.
É imprescindible a preparación das prácticas antes da entrada no laboratorio. En primeiro lugar, débense repasar os conceptos teóricos importantes en cada experimento e, a continuación, é necesario ler con atención o guión da práctica, intentando entender os obxectivos e o desenvolvemento do traballo experimental proposto. Calquera dúbida que puidese xurdir antes ou durante as prácticas deberá ser consultada co profesor.

A realización fraudulenta de calquera exercicio ou proba requirida na avaliación dun
suxeito implicará a cualificación de fallo na correspondente convocatoria, con
independencia do proceso disciplinario que se pode seguir contra o alumno
infractor. Considérase fraudulento, entre outros, a realización de obras ou plaxiadas
obtido de fontes de acceso público sen reelaboración ou reinterpretación e sen
citas de autores e fontes. "