Técnicas de investigación aplicada

- Utilizar a evidencia científica de forma informada e crítica na xestión pública.
- Formación para o deseño e execución de investigacións sociais, identificando as técnicas máis adecuadas para os obxectivos perseguidos.
- Proporcionar coñecementos sobre ferramentas metodolóxicas e técnicas para diagnosticar problemas sociais e avaliar políticas.
-Formación para a elaboración de informes de investigación, así como capacitar e motivar o uso dunha linguaxe técnica rigorosa e axeitada neles.
- Proporcionar ao estudantado a capacidade de analizar de forma complexa e crítica datos extraídos da realidade social, propoñendo posibles solucións aos problemas e/ou necesidades detectados.
- Dotar ao estudantado das habelencias necesarias para poder interpretar a investigación social, sendo capaz de identificar e analizar posibles nesgos, erros ou indicadores de baixa calidade.
- Proporcionar as competencias básicas para que o estudantado poida extraer conclusións e redactar un informe de investigación sobre a transmisión de información a terceiros.
- Concienciar ao estudantado da importancia da calidade e da ética na investigación social: anonimato dos temas de investigación, validación cruzada, triangulación, nivel de relevancia, uso de estatísticas adecuadas, confirmabilidade, transferibilidade, fiabilidade, resonancia, seguridade, sobreinterpretación, subinterpretación, etc.


Obxectivos relacionados co dominio das ferramentas de aprendizaxe:
- Formar o estudantado na adquisición de competencias específicas para a práctica da investigación social, tanto no que se refire ao deseño teórico da investigación, como ao desenvolvemento e execución do traballo de campo.
- Proporcionar ao estudantado os coñecementos que lle permitan identificar, xestionar e transmitir información científica: citar fontes, bases de datos, software de apoio, etc.

Obxectivos relacionados cos valores e actitudes:
Promover o traballo en equipo, que é moi positivo porque axuda aos universitarios a interiorizar os valores de diálogo, respecto e tolerancia; ao tempo que aprende a xestión de posibles conflitos, e adquire -e potencia- habilidades comunicativas e de negociación cada vez máis demandadas no mundo laboral.

Tema 1: Metodoloxía científica: nocións introdutorias. comprensión e explicación. Diferenzas e semellanzas das metodoloxías clásicas. A complementariedade do cualitativo e do cuantitativo: a triangulación e os novos deseños da Investigación Multimétodo (anidamento de técnicas, QUAL e cuantitativa, QUANT e cales, QUANT e QUAL, etc.).

Tema 2: O informe de investigación. Partes dun informe de investigación. Programación e fases da investigación aplicada. A descrición e interpretación dos datos. Comunicación e redacción de resultados e conclusións.

Tema 3: Metodoloxía cuantitativa. Fontes de datos. Recollida e tratamento de datos. representacións gráficas. Deseños. Mostraxe probabilística e non probabilística. As mostras: teoría e deseño. A técnica da enquisa e os cuestionarios. Traballo de campo. Habelencias prácticas para implementar técnicas en metodoloxía cuantitativa. Nesgos e limitacións da investigación cuantitativa.

Tema 4: Metodoloxía cualitativa. Deseños. Mostraxe en investigación cualitativa. Técnicas cualitativas: entrevistas en profundidade, grupos de discusión, etnografía, análise do discurso. Análise na investigación cualitativa. A calidade na investigación cualitativa. Habelencias prácticas para implementar técnicas en metodoloxía cualitativa. Limitacións da investigación cualitativa.

Bibliografía básica:
Alvira Martín, F. (2000). La encuesta: una perspectiva general metodológica Nº35 | Cuadernos Metodológicos. CIS
Azofra Márquez, Mª J. (1999). Cuestionarios Nº26 | Cuadernos Metodológicos. CIS
Baelo, M. y Haz-Gomez (2019). Metodología de la investigación en Ciencias Sociales y Jurídicas. Tirant lo Blanch.
Camarero, L.(2015). Análisis estadístico para investigación social. Garceta
Denzin, N. K. y Lincoln, Y. S. (Coords.). (2012a). Manual de investigación cualitativa. El campo de investigación cualitativa (Vol. 1; C. Pavón, Trad.). Gedisa.
Denzin, N. K. y Lincoln, Y. S. (Coords.). (2012b). Manual de investigación cualitativa. Paradigmas y perspectivas en disputa (Vol. 2; C. Pavón, Trad.). Gedisa.
Denzin, N. K. y Lincoln, Y. S. (Coords.). (2013). Manual de investigación cualitativa. Las estrategias de investigación cualitativa (Vol. 3; V. Weinstabl y S. M. de Hagen, Trads.). Gedisa.
Denzin, N. K. y Lincoln, Y. S. (Coords.). (2015). Manual de investigación cualitativa. Métodos de recolección y análisis de datos (Vol. 4; R. Molina-Zavalía y E. Méndez, Trads.). Gedisa.
Denzin, N. K. y Lincoln, Y. S. (Coords.). (2017). Manual de investigación cualitativa. El arte y la práctica de la interpretación, la evaluación y la presentación (Vol. 5; M. E. Cazenave, Trad.). Gedisa.
Díaz de Rada, V. et al. (2005).Internet como modo de administración de encuestas Nº59 | Cuadernos Metodológicos. CIS
Díaz de Rada, V. (2005). Manual de trabajo de campo en la encuesta Nº36 | Cuadernos Metodológicos. CIS
Flick, U. (2012). Introducción a la investigación cualitativa (3ª ed.; T. del Amo, Trad.). Morata.
García Ferrando, M. (1982). Socioestadística. Alianza.
Rodríguez Osuna, J. (1993). Métodos de Muestreo. Casos Prácticos Nº6 | Cuadernos Metodológicos. CIS
Ruiz Olabuénaga, J. I. (2007). Metodología de la investigación cualitativa (4ª ed.). Universidad de Deusto.
Saldaña, J. y Omasta, M. (2021). Qualitative Research. Analyzing Life. Sage.
Valles, M. S. (2003). Técnicas cualitativas de investigación social. Reflexión metodológica y práctica profesional (3ª reimpr.). Síntesis.
Verd, J. M. y Lozares, C. (2016). Introducción a la investigación cualitativa. Fases, métodos y técnicas. Síntesis.
Zapata, R. y Sánchez-Montijano, E. (2011). Manual de investigación cualitativa en ciencia política. Tecnos.
Bibliografía complementaria:
Arroyo, M. y Sábada, I. (Coords.). (2012). Metodología de la investigación social. Técnicas innovadoras y sus aplicaciones. Síntesis.
Bernard, H. R., Wutich, A. y Ryan, G. W. (2017). Analyzing Qualitative Data. Systematic Approaches (2ª ed.). Sage.
Flick, U. (2014). La gestión de la calidad en Investigación Cualitativa (T. del Amo y C. Blanco, Trads.). Morata.
Flick, U. (2015). El diseño de investigación cualitativa (T. del Amo y C. Blanco, Trads.). Morata.
Herzog, B. y Ruiz, J. (Eds.). (2019). Análisis sociológico del discurso. Enfoques, métodos y procedimientos. Universitat de Valencia.
Mannay, D. (2017). Métodos visuales, narrativos y creativos en investigación cualitativa. Narcea.
Olivier de Sardan, J-P. (2018). El rigor de lo cualitativo. Las obligaciones empíricas de la investigación cualitativa. Centro de Investigaciones Sociológicas.
Saldaña, J. (2021). The Coding Manual for Qualitative Researchers (4ª ed., rev. y ampliada). Thousand Oaks: Sage.

Competencias básicas:
CB1 - Posuír e comprender coñecementos que proporcionan unha base ou oportunidade para ser orixinais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación.
CB4 - Que o estudantado saiba comunicar as súas conclusións e os coñecementos e razóns últimas que as sustentan a públicos especializados e non especializados de forma clara e sen ambigüidades.
CB5 - Que o estudantado teña as habilidades de aprendizaxe que lle permitan continuar estudando dun xeito que será en gran parte autodirixido ou autónomo.

Competencias xerais:
CG1. Adquisición de coñecementos, ferramentas e recursos de alto nivel para satisfacer as expectativas investigadoras e profesionais do estudantado e da sociedade en relación coa organización do goberno local e as políticas públicas innovadoras.
CG3 - Capacidade para realizar reflexións e análises críticas sobre as responsabilidades sociais e éticas vinculadas á aplicación dos seus coñecementos e xuízos no ámbito da xestión da Administración local.
CG5 - Capacidade para aplicar os coñecementos adquiridos nun traballo concreto ou nun proceso de investigación orixinal.
CG6 - Capacidade para recuperar e analizar información de diversas fontes, que permita deseñar, crear, desenvolver e levar a cabo proxectos innovadores no ámbito da xestión pública local e das ciencias sociais en xeral.
CG8. Actuar con autonomía na avaliación dos acontecementos sociopolíticos, prever os seus posibles escenarios de desenvolvemento e adoptar as medidas pertinentes para aproveitar as oportunidades e sinerxías nas que se poida ver inmersa a Administración local.
CG10. Desenvolver un pensamento estratéxico que permita definir problemas, diagnosticar e estruturar análises e obxectivos de actuación nos ámbitos da xestión local, a consultoría e a investigación.

Competencias transversais:
CT3. Capacidade de razoamento crítico
CT8. Competencia para a busca e xestión de información e datos
CT9. Compromiso coa calidade, o rigor, a responsabilidade e a honestidade no desenvolvemento do traballo, así como nos seus resultados.
CT10. Capacidade de aprendizaxe autodirixida e traballo autónomo no ámbito das ciencias sociais.

Competencias específicas:
CE1. Coñecer e aplicar a metodoloxía e o deseño da investigación empírica nas ciencias sociais, así como as súas principais técnicas cualitativas e cuantitativas.
CE2. Adquirir coñecementos teóricos e aplicados de técnicas de investigación e ferramentas de diagnóstico, para poder elaborar estudos e informes de carácter científico, técnico e de consultoría no ámbito da Administración Local e da innovación democrática.
CE10. Adquirir a capacidade de localizar, seleccionar e avaliar fontes de información, estatísticas, documentais e bibliográficas de utilidade, interese e aplicación ao ámbito da xestión pública local innovadora.
CE11. Capacidade para deseñar, analizar e avaliar políticas, proxectos e programas innovadores para promover un goberno eficiente e unha xestión pública próxima á cidadanía.

Clases expositivas (9 horas): Explicaranse os contidos da materia. Asumirán unha metodoloxía de tipo expositivo-participativo permitindo, e fomentando, a participación do estudantado no transcurso da clase.

Clases interactivas (12 horas): nelas proporanse ao estudantado unha serie de exercicios prácticos de deseño de investigación social para que poña en práctica as competencias teóricas explicadas ao longo da materia. Así mesmo, invitarase aos investigadores a que expoñan os seus estudos e as dificultades que puideran atopar para realizar o traballo de campo. Ademais, pódense desenvolver xogos de rol para poñer en práctica determinadas habilidades e/ou capacidades importantes para a investigación social.

Titorías (3 horas): nelas supervisarase o desenvolvemento do traballo a realizar polo estudantado ou resolveranse as dúbidas que poidan xurdir do estudantado.

A nota final será o resultado da suma dos seguintes apartados:

1. Exame final: Realizarase un exame sobre os contidos impartidos ao longo do curso que suporá o 30% da nota.

2. Avaliación continua:

2.1. O estudantado realizará un traballo individual sobre un tema libre negociado co profesorado. Este traballo consistirá na realización dunha pequena investigación aplicando algunhas das técnicas observadas ao longo da materia. A nota asignada ao traballo suporá o 60% da nota.

2.2. A asistencia obrigatoria e nivel de participación do estudantado -tanto a través dos traballos entregados por escrito como oralmente que se propoñerán ao longo do curso-, suporá o 10% da nota final.

Deberase obter, cando menos, un 4 tanto no exame como no traballo para ser avaliado nesta materia.

No caso do estudantado que teña concedida a dispensa de asistencia, esta será avaliada mediante o exame final (70%), ao que se sumará a nota obtida no traballo práctico (traballo obrigatorio e revisión de textos, 30%).

En relación coa normativa de permanencia do estudantado, regularase no artigo 5.2 do Regulamento de permanencia nos títulos de grao e mestrado da Universidade de Santiago de Compostela (USC).

Realización fraudulenta de exercicios ou probas (Normativa de avaliación do rendemento académico dos/as estudantes e de revisión de cualificación - Aprobada en Consello de Goberno o 15 de xuño de 2011 e modificada o 5 de abril de 2017-). A realización fraudulenta dalgún exercicio ou proba esixida na avaliación dunha materia implicará a cualificación de suspenso na convocatoria correspondente, con independencia do proceso disciplinario que se poida seguir contra o estudantado infractor. Considerarase fraudulenta, entre outras, a realización de traballos plaxiados ou obtidos de fontes accesibles ao público sen reelaboración ou reinterpretación e sen citas aos autores e das fontes.

Asistencia a clase: o programa da materia axustarase ao especificado no Regulamento de asistencia a clase nas ensinanzas oficiais de grao e máster da Universidade de Santiago de Compostela, aprobado en Consello de Goberno con data do 25 de novembro de 2024. Neste sentido, a asistencia é obrigatoria, é parte da avaliación continua e non se pode faltar a máis do 20% das clases sen xustificación.

Seguindo as recomendacións da Memoria deste de máster, o estudantado ten asignadas 50 horas de traballo autónomo; ás que se engaden 21 horas presenciais (distribuídas entre clases teóricas, prácticas de seminario e laboratorio).

- Recoméndase que o estudantado actualice o material e revise o material e as notas facilitadas, especialmente antes de realizar exercicios prácticos.

- Así mesmo, proponse que o estudantado manteña actualizados os seus coñecementos de inglés. Así como algúns dos sistemas de referenciación de citas bibliográficas en traballos académicos, con especial referencia ao sistema APA7, do que se facilitará un resumo a través da aula virtual da materia para a realización do traballo de avaliación final da materia.

- Recoméndase dedicar tempo ao traballo que hai que facer dende o inicio da materia, xa que é laborioso e leva moito tempo, polo que se queda todo para o final, non haberá tempo para rematalo correctamente.

- Recoméndase facer uso das titorías tanto para supervisar o desenvolvemento do traballo, como para resolver dúbidas sobre a teoría explicada ao longo das clases teóricas.

- Recoméndase preguntar na aula as dúbidas que poidan ter o estudantado, xa que isto fará que a clase sexa máis levadeira para todos.

- Recoméndase participar na clase para que estes sexan máis interactivos e menos áridos.

Prégase encarecidamente ao estudantado unha actitude proactiva -e participativa-, para facer máis levadeira a evolución das clases; especialmente na realización de tarefas ou exercicios prácticos, para resolver as dúbidas que poidan xurdir, e crear un ambiente distendido na aula.

Os traballos e/ou prácticas deberán entregarse en tempo e prazo nos prazos establecidos polo equipo docente, de non producirse algunha destas circunstancias, poderán aplicarse sancións á nota ou non ser avaliadas. Os profesores resérvanse o dereito de establecer prazos extraordinarios para a entrega dos traballos, se é o caso, por causas debidamente xustificadas.