Teoría e Historia da Educación Escolar

Conceptuais (saber):
- Dominar os fitos e os referentes históricos fundamentais da pedagoxía tanto masculinos como femininos, desde o século XVIII ata os nosos días, tanto na súa vertente teórica como na súa aplicación á práctica das escolas.
- Coñecer os diferentes organismos, movementos, centros e institucións que ofrecen respostas pedagóxicas ou exercen influencia sobre a educación na actualidade.

Procedimentais (saber facer):
- Reflexionar a nivel teórico-pedagóxico sobre a transcendencia do feito educacional e a función docente na sociedade contemporánea, con especial atención ao caso galego.
- Analizar e interpretar o progreso e a realidade dos sistemas educativos, á luz da historia da educación e da teoría da educación.
- Presentar traballos académicos de calidade universitaria, tanto na cuestión de forma como na de contido, tanto oralmente como por escrito, conforme criterios que se lle ofrecerán ao alumnado.
- Acadar e demostrar, por parte do alumnado, competencia en lingua galega, por formar parte esta materia do proxecto CompetenteS, impulsado pola Comisión de Normalización Lingüística da Facultade.

Actitudinais (saber ser):
- Comprometerse eticamente coa educación, co servizo social que esixe e coa dignidade das persoas coas que profesionalmente as mestras e mestres se relacionan, con base no código deontolóxico das e dos profesionais da educación.
- Apostar por unha educación democrática baseada na equidade e no respecto aos dereitos humanos, que axude a conformar os valores dunha cidadanía activa e crítica, comprometida co presente pero tamén con visión de futuro, na defensa das liberdades públicas, da igualdade de xénero, da sustentabilidade ambiental, e dos sinais propios de identidade cultural.

Tema 1. O fenómeno educativo.
Tema 2. A Ilustración: herdos, cambios educativos; Rousseau e o naturalismo.
Tema 3. A educación no pensamento pedagóxico contemporáneo: o experimentalismo e a Escola Nova (Dewey, Montessori, Decroly, Claparéde, Ferrière, Giner de los Ríos, Freinet); as teorías antiautoritarias (anarquismo, Ferrer y Guardia, Neill, Rogers); as teorías da desescolarización (Illich, Reimer, Holt); o marxismo (Makarenko, Suchodolski); as teorías personalistas (Mounier, Freire, Milani); a Pedagoxía Institucional (Lobrot, Lapassade); as teorías da reprodución (Bourdieu, Passeron, Althusser); as teorías da posmodernidade (Foucault, Derrida, Lyotard). Referentes pedagóxicos femininos na historia da educación.
Tema 4. Desenvolvemento e evolución dos sistemas educativos.
Tema 5. Movementos e institucións educativas contemporáneas.
Tema 6. Respostas pedagóxicas a desafíos socioeducativos do noso tempo.

Bibliografía básica:
Capitán, Alfonso (1994). Historia del pensamiento pedagógico en Europa. Madrid: Dykinson.
Capitán, Alfonso (2000). Educación en la España contemporánea. Barcelona: Ariel.
Caride, J. Antonio e Trillo, Felipe (dirs.) (2010). Dicionario galego de Pedagoxía. Vigo: Xunta de Galicia e Galaxia.
Carreño, Miryam (ed.) e outros (2000). Teorías e instituciones contemporáneas de educación. Madrid: Síntesis.
Casado, Daniel (2016). Historia y teoría de la educación. Madrid: CEF.
Colom, Antoni J. (coord.) e outros (2002). Teorías e instituciones contemporáneas de la educación. Barcelona: Ariel.
Corchuelo-Fernández, Celia e outras (coords.) (2020). Trazos de pedagogía contemporánea. Autores, ideas y obras para una educación transformadora. Xixón: Trea.
Costa, Antón (2004). Historia da educación e da cultura en Galicia (séculos IV-XX). Vigo: Xerais.
Costa, Antón e Rodríguez, Manuela (coords.) (2022). Mulleres imprescindibles. Educadoras na vangarda do século XX. Pontevedra: Kalandraka.
Cuadernos de Pedagogía (2000). Pedagogías del siglo XX. Barcelona: CissPraxis.
Del Pozo, M. Mar (ed.) e outros (2004). Teorías e instituciones contemporáneas de educación. Madrid: Biblioteca Nueva.
López-Navajas, Ana (2021). Aprender con referentes femeninos. Un legado cultural para la igualdad. Madrid: SM.
Merma, Gladys (ed.) (2019). Teoría e historia de la educación. Apuntes para la formación inicial del profesorado. Alacante: Universitat d’Alacant.
Negrín, Olegario e Vergara, Javier (2003). Teorías e instituciones contemporáneas de educación. Madrid: Centro de Estudios Ramón Areces.

Bibliografía complementaria:
Arenas, M. Gloria; Gómez, M. José e Jurado, Encarnación (coords.) (2007). Pensando la educación desde las mujeres. Málaga: Universidad de Málaga.
Asociación Española para el Estudio del Derecho y de la Política de la Educación (coord.) (1999). La descentralización de la enseñanza. Zaragoza: Egido.
Autoría descoñecida (s/d). 100 mulleres galegas. En http://www.edu.xunta.gal/centros/ceipmanuelsueiro/system/files/100mulle…
Ayuste, Ana e outros (2002). Planteamientos de la pedagogía crítica. Comunicar y transformar. Barcelona: Graó.
Bolívar, Antonio e Guarro, Amador (coords.) (2007). Educación y cultura democráticas. Madrid: Wolters Kluwer.
Bona, César (2015). La nueva educación. Los retos y desafíos de un maestro de hoy. Barcelona: Plaza & Janés.
Bowen, James (1990). Teorías de la educación: innovaciones importantes en el pensamiento educativo occidental. México, D.F.: Limusa.
Caballero, Rafael (dir.) (2015). Sistema educativo y descentralización territorial. Madrid: Iustel.
Canales, Antonio F. e Gómez, Amparo (eds.) (2015). La larga noche de la educación española. El sistema educativo español en la posguerra. Madrid: Biblioteca Nueva.
Candedo, Mariló (coord.) (2013). A educación: dereito ou mercadoría? Santiago de Compostela: Laiovento.
Carbonell, Jaume (2008). Una educación para mañana. Barcelona: Octaedro.
Carbonell, Jaume (2015). Pedagogías del siglo XXI. Alternativas para la innovación educativa. Barcelona: Octaedro.
Carbonell, Jaume (2018). La educación es política. Barcelona: Octaedro.
Chiva, Óscar e Martí, Manuel (coords.) (2016). Métodos pedagógicos activos y globalizadores. Conceptualización y propuestas de aplicación. Barcelona: Graó.
Codignola, Ernesto e Visalberghi, Aldo (2023). As "escolas novas" e os seus problemas. Vigo: Kalandraka.
[...].

Xerais:
G.5 Fomentar a convivencia na aula e fóra dela, resolver problemas de disciplina e contribuír á resolución pacífica de conflitos. Estimular e valorar o esforzo, a constancia e a disciplina persoal nas e nos estudantes.
G.8 Manter unha relación crítica e autónoma respecto dos saberes, dos valores e das institucións sociais públicas e privadas.
G.9 Valorar a responsabilidade individual e colectiva na consecución dun futuro sustentable.
G.10 Reflexionar sobre as prácticas de aula para innovar e mellorar o labor docente. Adquirir hábitos e destrezas para a aprendizaxe autónoma e cooperativa e promovela entre as e os estudantes.
G.12 Comprender a función, as posibilidades e os límites da educación na sociedade actual e as competencias fundamentais que afectan aos colexios de educación primaria e ás/aos seus profesionais. Coñecer modelos de mellora da calidade con aplicación aos centros educativos.

Básicas:
B.1 Que as e os estudantes teñan demostrado posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e adoita atoparse a un nivel que, malia apoiarse en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo.
B.2 Que as e os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
B.3 Que as e os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
B.4 Que as e os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado.

Transversais:
T.2 Coñecemento instrumental da lingua galega.
T.3 Coñecemento instrumental das tecnoloxías da información e da comunicación.

Específicas:
E.7 Analizar e comprender os procesos educativos na aula e fóra dela relativos ao período 6-12.
E.8 Coñecer os fundamentos da educación primaria.
E.10 Coñecer a evolución histórica do sistema educativo no noso país e os condicionantes políticos e lexislativos da actividade educativa.
E.12 Abordar e resolver problemas de disciplina.
E.13 Promover o traballo cooperativo e o traballo e esforzo individuais.

As actividades presenciais en grupo completo (24 horas) están concibidas para desenvolver, aclarar e comentar os contidos da materia que ofrecen unha maior dificultade de comprensión, con especial incidencia nos aspectos básicos e máis relevantes, ao tempo que se resolven os problemas de aprendizaxe iniciais que poden presentar os/as estudantes, que deberán empregar 35 horas de estudo autónomo para dominar os fundamentos da materia. O profesor utilizará varias técnicas expositivas e o estudantado realizará os exercicios que se indiquen de acordo cos contidos tratados.

As actividades en grupo máis reducido (24 horas) desenvolveranse no marco de métodos como a discusión, o debate, o comentario de documentos ou a exposición de traballos, o que esixirá 45 horas de traballo persoal do alumnado, co fin de fomentar unha aprendizaxe autónoma, cooperativa e que permita mellorar a capacidade de exposición pública dos resultados dos traballos realizados (comunicación oral). Con iso propiciarase a adquisición por parte do alumnado das competencias ligadas ao pensamento crítico, ao uso da lingua galega, ás tecnoloxías da información e a comunicación e demais competencias sinaladas.

Ben sexa con actividades ofrecidas de partida polo docente, ben por iniciativa do estudantado, as alumnas e os alumnos serán atendidos polo profesor nas 3 horas establecidas de titorías de materia (e secundariamente no horario de titorías académicas de despacho), e en grupos moi reducidos co obxectivo de orientar mellor o seu traballo e a súa aprendizaxe, e polo tanto para asegurar tamén a consecución de todas as competencias arriba sinaladas para a materia, o que esixirá a maiores 19 horas de traballo autónomo do alumnado.

Alén das competencias ordinarias, considéranse tamén as competencias xenéricas (competencia de comunicación oral e escrita; análise, síntese e pensamento crítico; competencia informática e informacional; traballo en grupo), que poderán ser obxecto dun programa de formación específico que o profesorado do grao compartirá no seu momento co alumnado. Nese programa incluiranse “actividades interdisciplinares e complementarias” diversas, que terán a mesma obrigatoriedade que calquera outra actividade presencial da materia, e serán consideradas convenientemente na súa avaliación. A este respecto merece especial atención o curso “Competencia informática e informacional” da Biblioteca Universitaria, que o alumnado debe realizar, e cuxos resultados serán valorados tamén nesta materia.

Na medida en que o permitan os orzamentos do centro e a situación sanitaria, faranse co alumnado unha ou varias viaxes pedagóxicas (“prácticas de campo”) a lugares de interese para a materia (Museo Pedagóxico de Galicia en Santiago de Compostela, Centro Educativo Santo Anxo de Rábade, Sotavento en Xermade, Centros Penitenciarios de Bonxe ou Monterroso, escolas rurais da provincia de Lugo, Museo-Escola Unitaria de Muimenta-Cospeito, CPI de Castroverde, CEIP Mosteiro de Caaveiro das Neves-A Capela, Meniñeiros-Escola Waldorf de Friol, Museo Etnolúdico de Galicia en Ponteceso etc.), que se aproveitarán para afianzar directamente e in situ os contidos dos temas traballados ata ese momento nas sesións presenciais da materia. Informarase ao respecto no seu momento.

Esta materia e o seu docente participan no proxecto CompetenteS impulsado pola Comisión de Normalización Lingüística da Facultade, co perfil de galego. Por iso o profesor desenvolverá en lingua galega a docencia da materia (expositiva, interactiva e titorial) e todas as actividades ligadas a ela, á marxe de que parte dos textos escritos que o alumnado deberá ler puidesen ofrecerse noutra lingua. O alumnado, pola súa parte, tamén interactuará co profesor normalmente na lingua de perfil da materia, tanto a nivel oral como escrito, tanto nas clases como nas titorías, tanto en actividades presenciais como telemáticas ou non presenciais, tanto se son síncronas como asíncronas.

Precisamente para facilitar o acceso permanente do alumnado aos textos e outros materiais que utilizará o docente para o desenvolvemento dos contidos da materia, abrirase un curso ao respecto dentro do Campus Virtual da USC. En todo caso o profesor controlará a asistencia do alumnado a todas as sesións presenciais da materia.

ALUMNADO EN PRIMEIRA MATRÍCULA. A adquisición das competencias desta materia valorarase a través das catro actividades de aprendizaxe e exercicios de avaliación que se concretan a continuación, baseadas no principio de avaliación continua:

1. Participación e implicación: ata 2,0 puntos (competencias que se avalían: G.5, G.8; B.1, B.2, B.3; T.2, T.3; E.7, E.8, E.12). Ao ser a USC unha universidade presencial, os seus Estatutos determinan a obriga do alumnado de asistir a clase; ademais, a memoria do título especifica que a asistencia debe ser do 80% como mínimo. Neste sentido, no presente apartado non se valora a asistencia ás clases (xa que, como acabamos de sinalar, trátase dunha obriga e dun requisito avaliativo) senón a participación construtiva e a implicación activa do alumnado en todas as actividades da materia, especialmente nas sesións interactivas e titoriais. Por suposto, o alumnado que non acade un mínimo de asistencia a clases do 80% do total de horas de presencialidade da materia, recibirá neste apartado unha puntuación de 0 puntos.

2. Presentacións orais: ata 2,0 puntos (competencias que se avalían: G.8, G.10, G.11; B.1, B.2, B.3; T.2, T.3; E.7, E.12, E.13). Cada estudante terá a oportunidade de realizar cando menos unha exposición ao longo do semestre fronte ás súas compañeiras e compañeiros na aula, respecto dunha temática (ou duns textos) que con varios días de antelación o docente teña posto á súa disposición. As condicións concretas baixo as que deberán realizarse as exposicións orais serán detalladas oportunamente na aula. O alumnado que non acade un mínimo de asistencia a clases do 80% do total de horas de presencialidade da materia, recibirá neste apartado unha puntuación de 0 puntos.

3. Informes escritos e outras producións: ata 3,0 puntos (competencias que se avalían: G.5, G.8, G.12; B.1, B.2, B.3; T.2, T.3; E.7, E.8, E.13). Á marxe de pequenas actividades que o docente pida na aula de día en día, o alumnado elaborará un traballo en grupo. Nas primeiras sesións de clase do semestre informarase convenientemente ao alumnado da natureza, orientación e condicións deste traballo. O alumnado que non acade un mínimo de asistencia a clases do 80% do total de horas de presencialidade da materia, recibirá neste apartado unha puntuación de 0 puntos.

4. Probas específicas: ata 5,0 puntos (competencias que se avalían: G.5, G.12; B.1, B.2, B.3; T.2; E.7, E.8, E.10). Haberá unha proba final obrigatoria para todo o alumnado. Toda a actividade que se desenvolva nas sesións presenciais da materia (máis os documentos achegados polo docente para o estudo non presencial por parte do alumnado), serán considerados de partida como contidos sometidos a avaliación na proba final da materia.

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido no documento da USC “Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións”.

Con carácter xeral, nas primeiras sesións de clase do semestre o docente ofrecerá con detalle e concreción as orientacións necesarias respecto de cada un dos criterios e instrumentos de avaliación da materia.

En todo caso xa se avanza que, en virtude da participación desta materia no proxecto CompetenteS impulsado pola Comisión de Normalización Lingüística da Facultade (co perfil de galego), e coa intención de que o profesor poida polo tanto avaliar o dominio por parte do alumnado da competencia T.2 da USC (“Coñecemento instrumental da lingua galega”, tanto a nivel oral como escrito), as e os estudantes normalmente presentarán en galego tanto as súas exposicións orais como os traballos escritos da materia. Paralelamente seranlles valoradas no apartado “participación e implicación” as súas intervencións en galego.

PROBA FINAL. Trátase do exercicio obrigatorio final da materia, cun valor máximo de 5 puntos. Consiste nunha proba obxectiva de 50 preguntas con catro alternativas de resposta para cada unha, das que só unha se dará por válida en cada pregunta (a valoración final da proba será o resultado da multiplicación do número de respostas atinadas por 0,1 puntos; as preguntas non respondidas ou respondidas erroneamente non penalizan na puntuación final). Entenderase que se supera este exercicio cando se acada (ou se excede) un determinado número mínimo de acertos. O número mínimo de acertos esixible, así como a duración da proba, son dúas informacións que se lle comunicarán ao alumnado no seu momento, e ambas poden ser diferentes entre as oportunidades de xaneiro e de xuño.

CUALIFICACIÓN FINAL. Virá definida polo sumatorio acadado reunindo todas as cualificacións parciais obtidas ao longo do semestre, incluíndo a da proba final, en virtude da seguinte progresión:
• Entre 0,0 e 4,9 puntos: suspenso.
• Entre 5,0 e 6,9 puntos: aprobado.
• Entre 7,0 e 8,9 puntos: notable.
• Entre 9,0 e 10,0 puntos: sobresaliente.
• Entre 10,1 e 12,0 puntos: a nota neste caso limitarase a 10 puntos, pero o alumnado en cuestión automaticamente convértese en candidato para a mención “matrícula de honra”. Concederanse tantas matrículas de honra como haxa dispoñibles, priorizando sempre o alumnado candidato que tivera acadado as maiores puntuacións.
Por encima de todas as casuísticas anteriores, para aprobar a materia o alumnado necesariamente deberá ter superado a proba final obrigatoria. De non a superar, a cualificación final máxima que podería recibir na materia sería de 4,0 puntos (suspenso).

FALTAS DE ASISTENCIA. As actividades de avaliación desta materia están pensadas para alumnado que asiste normalmente a clases (o alumnado que non pode asistir sempre ten á súa disposición a posibilidade de solicitar a dispensa de asistencia, e polo tanto queda fóra da avaliación continua). Por iso, e tendo en conta que a asistencia é unha obriga do alumnado, non se valora na avaliación.
Controlarase a asistencia en todas as sesións presenciais da materia a través de un dos seguintes procedementos: ou sinaturas do alumnado asistente nunha listaxe en papel, ou chamada polo nome de cada estudante por parte do docente.
Días despois da proba final da materia, unha vez que o docente fai públicas as listaxes de avaliación provisionais (e antes de que “peche” as listaxes definitivas), no hipotético caso de que un alumno ou alumna superase o 20% de inasistencia permitida, poderá presentarlle ao profesor os documentos xustificativos das súas faltas, para que este puidera eventualmente tomalas en consideración, para o caso de “presentacións orais” e “informes escritos”, pero nunca para o apartado de “participación e implicación” que, pola súa propia natureza, esixe asistir a clase (máxime se temos en conta que a puntuación deste apartado -ata 2 puntos- concédese por encima dos 10 puntos habituais da avaliación de calquera materia). Non é necesario presentar esta documentación durante o período de clases, pero si ir gardándoa por se chegado o momento, e como xa se sinalou, a/o estudante precisase ofrecerlla ao docente a inicios de febreiro.
Só se recoñecerán como faltas xustificadas aquelas que veñan adecuadamente documentadas e figuren entre as casuísticas recoñecidas no acordo do Consello de Goberno da USC de 25 de marzo de 2010 “polo que se aproba a normativa de asistencia a clase nas ensinanzas adaptadas ao EEES”.

ALUMNADO EN SEGUNDA OPORTUNIDADE. Ao estarmos a falar dunha avaliación continua, o alumnado que precisase acudir á oportunidade de xuño só terá dereito a realizar a proba final, e manteránselle nos restantes apartados as cualificacións obtidas no primeiro semestre, sexan as que sexan. Non se admitirán novos traballos ou exposicións para a oportunidade de xuño.

ALUMNADO EN SEGUNDA E POSTERIORES CONVOCATORIAS. Dispón de tres posibilidades:
1. Implicarse na materia comezando “de cero”, acudindo a todas as clases durante todo o semestre e facendo todos os exercicios e probas, exactamente igual que se fose de primeira matrícula.
2. Acudir á proba final da materia, que será o único exercicio de avaliación que se lle tería en conta (neste caso o valor máximo da proba sería de 10 puntos, pero co mesmo número mínimo de acertos esixibles ao alumnado de primeira matrícula).
3. Acudir á proba final da materia (nas mesmas condicións que o alumnado de primeira matrícula), pero recuperando as cualificacións acadadas nos restantes exercicios de avaliación, correspondentes ao curso en que a/o estudante en cuestión asistiu ordinariamente ás clases.
Por defecto, o profesor entenderá sempre que o alumnado de segunda e posteriores convocatorias opta pola terceira das opcións. No caso de que desexara optar pola primeira ou pola segunda opcións, será a alumna ou alumno en cuestión quen llo deberá comunicar ao profesor por correo-e no mes de setembro. En calquera dos casos, o alumnado sempre terá dereito a acudir ás sesións de clase que desexe, á proba final, e por suposto a facer uso do servizo de titorías do profesor.

ALUMNADO CON DISPENSA DE ASISTENCIA. Deberá remitirlle ao profesor, e canto antes, o documento acreditativo da súa dispensa. Para aprobar a materia unicamente deberá superar, sexa en 1ª ou 2ª oportunidade e en calquera convocatoria, a proba final ordinaria (cuxo valor máximo neste caso sería de 10 puntos, pero co mesmo número mínimo de acertos esixibles ao alumnado de primeira matrícula). Por suposto sempre terá dereito a acudir ás sesións de clase que desexe, e a facer uso do servizo de titorías do profesor.

ALUMNADO CON DIVERSIDADE FUNCIONAL. O alumnado que presente calquera tipo de diversidade funcional que lle dificulte a asistencia e/ou o seguimento diario normal da materia, debe poñerse en contacto co docente á maior brevidade, quen terá en consideración a súa situación sempre que veña certificada a través de documento expedido polo Servizo de Promoción e Integración Universitaria (é o servizo da USC competente a estes efectos). Ambas partes acordarán as adaptacións curriculares da materia que fosen pertinentes para atender cada situación particular, e mesmo poderían arbitrar a mesma solución avaliativa prevista para o alumnado con dispensa.

150 horas totais (51 presenciais e 99 de traballo autónomo), que se reparten do seguinte xeito:
- Actividades expositivas en grupo grande: 24 horas presenciais e 35 de traballo autónomo.
- Actividades interactivas en grupo mediano: 24 horas presenciais e 45 de traballo autónomo.
- Actividades titoriais en grupo pequeno: 3 horas presenciais e 19 de traballo autónomo.

- Asistencia continuada ás aulas e participación activa nelas.

- Realización do conxunto dos traballos e actividades programadas.

- Lectura atenta da guía docente, no caso de que se ofreza; nese documento detallaranse con máis concreción numerosos aspectos referentes ao desenvolvemento da materia, nomeadamente os relativos a actividades de aprendizaxe, e instrumentos e criterios de avaliación.

- O docente informará na aula ao alumnado cada vez que deixe material para o estudo ou a ampliación de contidos, para o que se creará un curso virtual da materia aloxado no Campus Virtual da USC, a fin de evitar o gasto de papel que implica o indicado anteriormente.

- Na intención de materializar a igualdade de xénero no quefacer comunicativo universitario, recoméndase facer na materia uso dunha linguaxe non sexista nin discriminatoria, tanto na actividade cotiá de aula como en calquera traballo escrito que se elabore. Ao respecto, a USC dispón en https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/mellorar… de dous documentos, breves e prácticos, para aprenderdes a empregar a linguaxe de xeito inclusivo.

- No que cómpre aos traballos que elabore o alumnado, estes deberán respectar as seguintes condicións:
1. Normas de estilo e formato: ver https://www.usc.gal/gl/servizos/area/normalizacion-linguistica/mellorar…, onde tamén figuran indicacións para evitar a linguaxe sexista. É ademais importante ter en conta o traballado nas sesións (no caso de que se organicen) de competencias xenéricas de primeiro curso respecto da comunicación escrita. Non hai extensión mínima nin máxima dos traballos, salvo indicación en contra.
2. Emprego responsable de recursos: cada traballo será presentado nun só volume, con folios tamaño DIN A4, grampados; non incluirá follas en branco no interior nin plásticos ou outros envoltorios innecesarios no exterior; na impresión utilizarase calidade “aforro de tinta” ou “borrador”; sempre que sexa posible, empréguese papel escrito polas dúas caras, e mellor, reciclado; evítese abusar das grosas, das maiúsculas, das cores, e de anexos que non teñan relación cos temas desenvolvidos.
3. Entrega (no caso de que non sexa dixital): os traballos poden entregarse ata as 21 horas do día que se sinale como data límite. Deixaranse no compartimento do docente na conserxería da Facultade; tamén poden enviarse por correo postal certificado, sempre e cando o día de envío non exceda a data límite.
4. Valoración: á marxe da calidade dos contidos en si (en relación coa materia), a valoración final de cada traballo terá tamén en conta a gramaticalidade, a cohesión, a coherencia, a adecuación e o formato. O recurso ao plaxio ou ao emprego de intelixencia artificial implicará a desestimación do traballo.

- Normas de comportamento nas clases:
• O alumno/a que entre tarde a clase ou o que saia antes do remate desta: no caso de que fose por razón xustificada, deberá documentarlle ao docente canto antes ese particular; do contrario, tanto nun caso coma noutro, computará como falta de asistencia.
• Durante as clases: o alumnado permanecerá na aula salvo por motivos de urxencia ou de saúde. Por suposto manterá un comportamento adecuado, silencioso, respectuoso e construtivo en beneficio dun bo desenvolvemento das sesións, sobre todo no tocante ao uso da palabra.
• Móbiles, reloxos ou calquera outro aparello/instrumento que poida xerar ruído: estarán apagados durante as clases.
• Ordenadores portátiles, “tabletas”, teléfonos intelixentes ou calquera outro dispositivo dixital: poden ser empregados na aula sempre que o seu uso sexa pertinente ao obxecto de cada clase; por exemplo, navegar por internet durante o desenvolvemento dunha sesión pode estar xustificado ou resultar un uso inaceptable, en virtude do traballo que se estea a realizar na clase nese momento.
• Bebida ou comida: en clase, absterse de mastigar goma, beber calquera líquido ou inxerir calquera alimento, salvo por motivos xustificables de saúde; se é este o caso, infórmese canto antes ao docente.
• Mobiliario: por favor cóidao, e por suposto non escribas nas mesas (respecta o traballo do persoal de limpeza).
• Ao marchar da aula: deixa ordenado o mobiliario da sala; evita abandonar calquera tipo de residuo ou resto fóra das papeleiras ou dos colectores selectivos. Se usaches o canón e/ou os equipos informáticos, apágaos (tamén os pilotos “stand by”); se es a última persoa en saír, apaga as luces.
Obviamente trátase de normas básicas de respecto e boa convivencia entre persoas adultas, cuxo incumprimento terá efectos na avaliación final da materia. En definitiva, a cualidade e calidade das interaccións que se agardan e esixen de nós como universitarios/as precisan dunha implicación persoal que favoreza a expresión, difusión e creación de ideas libre e respectuosa, a eficacia da formación e a extensión do coñecemento.

- A alumna ou alumno que durante o semestre se vise afectado por calquera circunstancia (persoal, emocional, familiar, económica, de saúde etc.) que dificultase ou impedise o seu progreso normal na materia e/ou a súa asistencia habitual ás sesións presenciais, debería poñer a súa situación en coñecemento do docente o antes posible, por se fose conveniente activar adaptacións metodolóxicas ou avaliativas na materia.

- O alumnado que non asista habitualmente a clase (sexa porque repite a materia ou por outras circunstancias) deberá respectar as datas xerais de entrega de traballos, sendo ademais recomendable que manteña contacto periódico co docente a través das titorías para asegurar o axeitado progreso na materia e a superación dos seus obxectivos de aprendizaxe.

- Nesta materia está explicitamente prohibido o plaxio e o uso da intelixencia artificial en calquera tarefa ou exercicio que o docente lle encargue ao alumnado. Incumprir esta pauta implica que a valoración da tarefa ou exercicio en cuestión sería de 0 puntos.

- O docente resérvase o dereito de dar por nulo parcial ou totalmente calquera exercicio de avaliación da materia no caso de detectar que o alumnado ilexitimamente cometeu falsificación ou fraude á hora de preparalo ou respondelo. A cualificación resultante nesa oportunidade da avaliación sería Suspenso.

- O docente é responsable do que di ou do que escribe, non do que se di que di, ou do que se di que escribe. En relación con isto, advírtese e prevense dun uso inadecuado das tecnoloxías e especialmente das redes sociais: cada quen será responsable do que publica ou do que difunde.

- O docente dispón dun horario amplo de titorías de despacho (nº 116, 1º andar do edificio da Facultade) ao longo de todo o curso para acompañar o alumnado no seu proceso de aprendizaxe e mellora, sempre a demanda da/do estudante en cuestión. Neste sentido é imprescindible, antes de acudir a titorías, que a alumna ou alumno lle solicite cita ao profesor a través do correo-e francisco.candia@usc.gal, especificando os horarios que a/o estudante tería dispoñibles nos seguintes días.

- Calquera traballo en papel que presente o alumnado para esta materia no actual ano académico poderá ser recollido por calquera dos seus autores ou autoras (no despacho do docente, e no seu horario de titorías en cada momento) ao longo do mes de setembro inmediatamente posterior ao vindeiro ano académico (é dicir, o docente custodia os traballos durante case dous anos académicos). A partir do 1 de outubro seguinte os documentos non recollidos serán destruídos.