Citoloxía e histoloxía

1. Describir os compoñentes básicos, a estrutura e a función das células, os tecidos e os órganos.
2. Asimilar as características complexas dos órganos animais como conxuntos de células agrupadas en tecidos que colaboran no desenvolvemento das funcións específicas de cada órgano.
3. Aplicar a terminoloxía básica en Bioloxía Celular e Histoloxía, aprendendo a describir con precisión e corrección as estruturas e procesos celulares e tisulares.
4. Manipular correctamente un microscopio óptico.
5. Recoñecer a estrutura histolóxica de diferentes órganos humans e animais.

Programa teórico. Os contidos impartiranse en clases maxistrais de 50 min de duración de acordo co horario programado.

Citoloxía
1. Consideracións históricas. Teoría celular. Estrutura xeneral da célula eucariota.
2. SUPERFICIE CELULAR: Composición e estrutura da membrana celular. Diferenciacións da membrana. Unións intercelulares. Transporte a través da membrana
3. CITOESQUELETO: Microfilamentos. Filamentos intermedios. Microtúbulos. Composición, estrutura e funcións
4. ORGÁNULOS CELULARES I: Ribosomas. Retículo endoplásmico. Composición organización e función. Complexo de Golgi. Composición organización e funcións.
5. Lisosomas e peroxisomas. Estrutura, composición e función. Mitocondrias. Organización e función. Citocentro ou centrosoma: organización e función.
6. NÚCLEO: Envoltura nuclear e organización do interior nuclear. Nucléolo.
7. Ciclo celular. Diferenciación celular. Poboacións celulares. Morte celular.

Histoloxía
8. EPITELIOS: Características dos epitelios. Epitelios de revestimento e glandulares.
9. TECIDOS CONECTIVOS. Tipos de tecidos conectivos. Tecido adiposo. Características xerais e tipos.
10. Tecido cartilaxinoso. Compoñentes e organización histolóxica. Tecido óseo. Compoñentes e estrutura macroscópica e microscópica.
11. SANGUE: Composición, Plasma. Eritrocitos. Leucocitos. Plaquetas. Hematopoiese.
12. TECIDO MUSCULAR. Tecido muscular estriado. Tecido muscular cardíaco. Tecido muscular liso.
13. TECIDO NERVIOSO. Neurona. Fibra nerviosa. Sinapse. Neuroglía.

Organografía
14. SISTEMA VASCULAR SANGUÍNEO. Estrutura xeneral dos vasos sanguíneos. Arterias. Veas. Capilares. Corazón. Sistema vascular linfático.
15. APARELLO DIXESTIVO. Características xerais. Cavidade oral. Farinxe. Esófago. Estómago.
16. Intestino. Xeneralidades. Intestino delgado. Intestino groso.
17. Glándulas salivares. Páncreas. Fígado. Vesícula biliar.
18. APARELLO RESPIRATORIO. Características xerais: Cavidade nasal. Larinxe. Tráquea. Pulmón. Pleura.
19. APARELLO EXCRETOR. Ril. Vías urinarias.
20. APARELLO REPRODUTOR DO MACHO. Testículo. Epidídimo. Conduto deferente. Glándulas anexas.
21. APARELLO REPRODUTOR DA FEMIA: Ovario. Oviduto. Útero. Vaxina
22. SISTEMA LINFOIDE. Xeneralidades. Timo. Linfonodos. Bazo.
23. SISTEMA ENDOCRINO. Hipófise. Tiroides. Paratiroides. Adrenais.
24. SISTEMA NERVIOSO. Sistema nervioso central. Meninxes. Encéfalo. Médula espiñal.
25. Sistema nervioso periférico: nervios e ganglios. Órganos dos sentidos.

Programa Interactivo
As sesións prácticas terán unha duración de 2 horas:
1. Introdución a microscopia óptica e electrónica
2. Tecido epitelial
3. Tecido conectivo e tecidos conectivos especiais: graxa, cartílago e óso
4. Tecido muscular
5. Sangue e vasos sanguíneos
6-7. Aparello gastro-pulmonar
8-9. Aparello uroxenital
10. Sistemas linfático e endocrino
11. Tecido nervioso, sistema nervioso e órganos dos sentidos
12. Exame

Bibliografía básica:
-BACHA, W. (2012). Colour Atlas of Veterinary Histology. 3rd ed. Wiley-Blackwell
-EURELL, J.A., FRAPPIER, B.L. (2006). Dellmann's Textbook of Veterinary Histology 6th ed. Willey
-GARTNER, L.P. & LEE, L. (2023). Gartner & Hiatt Histología. Atlas en Color y Texto. 8ª ed. Wolters Kluwer
-JUNQUEIRA, L.C., & CARNEIRO J. (2021). Histología Básica: Texto y Atlas. Panamericana.
-KIERSZENBAUM, A. L (2019). Histology and cell biology: an introduction to pathology. 5th ed. Elsevier
-OVALLE, W.K., NAHIRNEY, P.C. (2021). Netter. Histología esencial. Con correlación histopatológica. 3ª ed. Elsevier.
-ROSS, M. H., PAWLINA, W. (2016). Histología, texto y atlas. Correlación con biología molecular celular. 7ª ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.
-ROSS, M.H. & PAWLINA, W. (2018). Histology: A text and atlas: with correlated cell and molecular biology. 8th ed.Wolters Kluwer.
-SALGUERO-BODES, F.J., PALLARES-MARTÍNEZ, F.J. (2023). Aughey and Frye’s Comparative Veterinary Histology with Clinical Correlates. 2nd ed. CRC Press.
-YOUNG, B., HEATH, J.W., STEVENS A., BURKITT H. G. (2013). Wheater's Functional Histology: a text and colour atlas. 6th ed. Churchill Livingstone-Elsevier.

Bibliografía complementaria:
Atlas de histología vegetal y animal. http://mmegias.webs.uvigo.es/inicio.html
Atlas histológico interactivo. http://www.ujaen.es/investiga/atlas/
Atlas interactivo de histología. http://www.unioviedo.es/morfologia/Atlas/es/download.htm
Cell image Library. https://www.cellimagelibrary.org/home
Histología. Facultad de Medicina. Universidad de Zaragoza. http://wzar.unizar.es/acad/histologia/
Histology Guide virtual histology laboratory. http://www.histologyguide.com/
Histology Learning System: light and electron microscopy images. https://www.bu.edu/phpbin/medlib/histology/m/i_number.htm
Histology-World. http://www.histology-world.com/
Molecular Expressions Microscopy. Introduction to Microscopy. http://micro.magnet.fsu.edu/primer/
Nikon Microscopy. https://www.microscopyu.com/
Structure Virtual Microscopy-Indiana University-School of Medicine.
https://vmicro.iusm.iu.edu/hs_vm/toc.htm
Virtual Microscopy. https://virtual-microscopy.unifr.ch/index/
Website of Histology. School of Medicine. Southern Illinois University. http://www.siumed.edu/~dking2/index.htm

A Biblioteca Universitaria conta co servizo EZproxy que garante o acceso a os recursos electrónicos a toda a comunidade universitaria.
Tamén se recomenda a BUSC EN LIÑA https://busconline.gal.
A través do portal (http://sfx.bugalicia.org/san/az) poderanse realizar pesquisas de revistas científicas e libros electrónicos (coas credenciais da USC). Para temas concretos, os profesores poderán facilitar artigos de acceso aberto ou recomendarán a búsqueda a través de PubMed ou Google Scholar.

Con01: Recoñecer a estrutura e función dos distintos tipos celulares. Comprender a diversidade e lembrar a taxonomía biolóxica.

H/D13: Aplicar adecuadamente os coñecementos e técnicas adquiridos nas diferentes materias do título para analizar unha situación ou concepto complexos e atopar unha maneira de solucionalos.

Comp01: Desenvolver a capacidade de organizar e planificar adecuadamente o traballo, partindo dunha síntese e análise que permitan tomar decisións.

Comp04: Actuar con profesionalidade rexéndose por principios éticos, de rigor científico e de desenvolvemento sustentable.

A metodoloxía docente desta materia consiste en:
• Clases maxistrais con apoio TIC
• Prácticas de laboratorio en grupos de 20 alumnos e supervisadas polo profesor
• Seminarios
• Estudo independente de cada alumno
• Titorías
Os estudantes asistirán ás clases maxistrais e poderán intervir nos debates que se susciten.
O traballo nas prácticas de laboratorio realizarase en grupos de 15-20 estudantes. O profesor fará unha breve introdución do traballo que se vai realizar e, a continuación, cada estudante co seu microscopio estudará as preparacións histolóxicas representativas.
A última sesión de prácticas de laboratorio adicarase á realización dun exame práctico dos contidos vistos durante todas as sesións previas de prácticas.
Á entrada do laboratorio figuran as normas básicas de bioseguridade que o estudantado debe cumprir no recinto, calquera dúbida ao respecto será solucionada polo profesorado.

Para poder realizar os exames e preciso a asistencia regular ás clases maxistrais e ao 100% das prácticas de laboratorio.

Actividades e ponderación na nota final:
Exame final da materia (Con01; Comp01)...........................................................50%
Avaliación continua durante as prácticas mediante un cuestionario tipo test ou ben de resposta corta no que deben identificar diferentes estructuras sobre varias imaxes proxectadas (Con01; H/D13) ...............20%
Exame práctico na última sesión de prácticas de laboratorio (Con01; H/D13; Comp01; Comp04)..........30%

Criterios de avaliación:
Avaliarase o grao de coñecemento dos contidos impartidos nas clases expositivas e prácticas.
- Os exames da parte expositiva poden incluír varias modalidades de preguntas: preguntas curtas, preguntas de resposta múltiple ou ben preguntas de verdadeiro/falso, onde se debe elixir a resposta correcta entre varios enunciados, ou preguntas referidas a esquemas ou figuras.
- A parte práctica consistirá na identificación, ben mediante o microscopio ou mediante diapositivas de distintos órganos e estruturas histolóxicas cas que se ten traballado nas sesións prácticas.
- Cuestionarios de comprensión dinámicos ao remate de cada sesión de prácticas (en papel ou utilizando o Campus Virtual) para afianzar a aprendizaxe da práctica que acaban de realizar.
- A nota final será o resultado da media dos tres aspectos anteriores, se ben, para poder realizar esta media, é necesario acadar como mínimo o 50% en cada unha das partes.

“Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de calcificacións”

Traballo presencial na aula
Clases maxistrais……………………...…..25 horas
Prácticas de laboratorio………………….20 horas
Seminarios………………………………….…….3 horas
Titorías…………………...………………….…….3 horas
Total horas de traballo presencial.….51 horas

Traballo persoal do/a estudante
Estudio individual……………………………………………………...…..50 horas
Preparación de prácticas.....................................…....40 horas
Revisión bibliográfica, biblioteca, etc. …………………………...6 horas
Realización de exames………………………....…………..……….....3 horas
Total horas de traballo persoal do/a estudante........…...99 horas

TOTAL HORAS DO/DA ESTUDANTE……………….....…..……150 HORAS

O alumno deberá asistir ás clases maxisterais e prácticas de laboratorio con actitude positiva e participar activamente.
Para o estudo posterior en profundidade desta materia, o estudante debe consultar libros de texto e atlas histolóxicos que lle axudarán a clarificar os conceptos e abstraccións impartidos na aula.

Non procede a dispensa de asistencia ás clases maxistrais nen ás prácticas de laboratorio.