Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Química Analítica, Nutrición e Bromatoloxía
Áreas: Química Analítica
Centro Facultade de Farmacia
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
Esta materia é clave no módulo de Química xa que proporciona ao alumno os coñecementos básicos acerca da natureza das reaccións en disolución, así como os principios fundamentais e procedementos para a determinación analítica de compostos. Así mesmo, os coñecementos aplícanse no laboratorio á análise de auga, alimentos, productos de interese sanitario e ambiental. Ademais, está relacionada coas outras materias do módulo de Química e é elemental para alcanzar as competencias dalgunhas materias dos módulos de Medicamento e Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía e Bioloxía.
TEMA 1.- INTRODUCIÓN Ás TÉCNICAS ANALÍTICAS.Obxectivo, finalidade, metodoloxía e clasificación das Técnicas Analíticas. Importancia das etapas do proceso analítico. Cálculos básicos: concentracións e estequiometría das reaccións en disolución.
TEMA 2.- MOSTRAXE E XESTIÓN DE MOSTRAS.Introdución. Terminoloxía relacionada coa toma de mostra. Plan de mostraxe. Erros na mostraxe. Conservación da mostra. Preparación da mostra: Disolución e técnicas de extracción e preconcentración para a análise de auga, alimentos, produtos de interese sanitario e ambiental.
TEMA 3.- TRATAMENTO ANALÍTICO DOS EQUILIBRIOS EN DISOLUCIÓN I. ANÁLISE VOLUMÉTRICO. Xeneralidades: Características das reaccións utilizadas en volumetrías. Procedementos de valoración. Volumetrías acedo base: Curvas de valoración, indicadores acedo-base. Volumetrías de formación de complexos: curvas de valoración, indicadores metalocrómicos Aplicacións.
TEMA 4.- TRATAMENTO ANALÍTICO DOS EQUILIBRIOS EN DISOLUCIÓN II.Volumetrías de Precipitación: curvas de valoración, sistemas sindicadores punto final. Volumetrías redox: curvas de valoración, indicadores redox. Reactivos oxidantes e reductores. Aplicacións dos métodos volumétricos. Determinacións gravimétricas.
TEMA 5.- CARACTERÍSTICAS BÁSICAS DA INFORMACIÓN ANALÍTICA CUALITATIVA. Introdución. Resposta binaria. Erros: falsos positivos e negativos. Análise cualitativa clásico: reactivos e procesos sistemáticos. Introdución á análise cualitativa instrumental.
TEMA 6.- AVALIACIÓN DE RESULTADOS ANALÍTICOS.Introdución. Erros analíticos: aleatorios e sistemáticos. Exactitude e precisión. Intervalo de confianza. Test de comparación de resultados. Detección de erros anómalos: test Q de Dixon. Expresión de resultados analíticos.
TEMA 7.- SELECCIÓN E VALIDACIÓN DO MÉTODO DE ANÁLISE.Introdución. Selección do método de análise. Patróns e calibración en Técnicas Analíticas. Validación de métodos: concepto e tipos. Parámetros de calidade: Propiedades analíticas supremas, básicas e complementarias.
TEMA 8.- SISTEMAS DE CALIDADE NO LABORATORIO ANALÍTICO. Introducción á calidade: concepto de calidade, tipos e estructura. Sistemas de calidade nos laboratorios analíticos. Normas. Boas prácticas de laboratorio. Evaluación da calidade analítica.
Programa de clases prácticas:
Práctica 1. Análise cualitativa
-Estudo de reaccións en disolución acuosa. Diversos aspectos do equilibrio químico.
-Identificación de NH4+ e dos anions NO2- e NO3- en augas.
Práctica 2. Valoracións Acedo-Base en Disolución Acuosa.
A) Valoración de acedo clorhídrico con carbonato sódico
B) Determinación do contido en Na2CO3 e NaHCO3 dunha mestura.
Práctica 3. Valoracións Redox.
A) Normalización dunha disolución de permanganato potásico con ácido oxálico.
B) Valoración de auga osixenada con permanganato potásico.
Práctica 4. Aplicación dunha Valoración iodométrica
A) Valoración dunha disolución de tiosulfato sódico
B) Determinación do contido en hipoclorito e cloro activo nunha mostra de lexía
Práctica 5. Desenvolvemento dun Proceso analítico.
-Determinación de Ferro nun Complexo Vitamínico.
Bibliografía Básica
1.- D. C. HARRIS. "Análisis Químico Cuantitativo" 3ª Ed. Ed. Reverté S.A. Barcelona (2007) ebook (Reverté, 2016).
2. D.A. SKOOG, D.M. WEST, F.J. HOLLER, S.R. CROUCH "Fundamentos de Química Analítica". 9ª Ed. Cengage Learning Mexico D,F. (2015).
BIbliografía Complementaria
1.-M. VALCARCEL. "Principios de Química Analítica". Springer, Barcelona (1999).
2.- D. HARVEY. “Química Analítica Moderna”. Mc Graw Hill. Madrid (2002). "Modern Analytical Chemistry”. Mc Graw-Hill. New York (2000).
3.- M. SILVA y J. BARBOSA. “Equilibrios iónicos y sus aplicaciones analíticas “. Ed Síntesis. Madrid (2002).
4.- C. CÁMARA, P. FERNÁNDEZ, A. MARATÍN-ESTEBAN, C. PÉREZ-CONDE y M. VIDAL. Toma y tratamiento de muestras . Ed Síntesis. Madrid (2002).
5.- MILLER, J.C. MILLER, J.N. “Estadística y Quimiometría para Química Analítica”. 2ª Prentice Hall. Madrid (2002)
6.- ÁVILA ROSÓN, J.C., FERNÁNDEZ GUTIERREZ, A., ALONSO HERNÁNDEZ, E.J., FERNÁNDEZ SÁNCHEZ, J.F. "Equilibrios químicos en disolución: Aplicaciones". Ed. Universidad de Granada. Granada (2005).
7.- R. COMPAÑÓ BELTRÁN Y A. RIOS CASTRO. “Garantía de calidad en los laboratorios analíticos”. Ed Síntesis. Madrid (2002)
Bibliografía Complementaria (Ejercicios)
1.- P. YÁÑEZ-SEDEÑO ORIVE; J.M. PINGARRÓN CARRAZÓN; F.J. DE VILLENA RUEDA.- “Problemas resueltos de química Analítica”. Ed Síntesis. Madrid (2003).
2.-T. P. HADJIIOANNOU, G. D. CHRISTIAN, M.A.KOUPPARIS y P.E. MACHERAS. “Quantitative Calculations in Pharmaceutical Practice and Research” Ed. VCH, New York (1993)
3.- J. Guiteras, R. Rubio, G. Fonrodona “Curso experimental en Química Analítica” Ed. Síntesis. Madrid (2003).
COÑECEMENTO:
Con 11. Coñecer as características físico‐químicas das substancias utilizadas para a fabricación dos medicamentos.
Con 12. Coñecer e comprender as características das reaccións en disolución, os diferentes estados da materia e os principios da termodinámica e a súa aplicación ás ciencias farmacéuticas.
Con 13. Coñecer e comprender as propiedades características dos elementos e os seus compostos, así como a súa aplicación no ámbito farmacéutico.
Con 14. Coñecer e comprender a natureza e comportamento dos grupos funcionais en moléculas orgánicas.
Con 15. Coñecer os principios e procedementos para a determinación analítica de compostos: técnicas analíticas aplicadas á análise de auga, alimentos e medio ambiente.
Con 16. Coñecer e aplicar as técnicas principais de investigación estrutural incluíndo a espectroscopia.
COMPETENCIAS
Comp 01. Capacidade de análise e síntese.
Comp 02. Capacidade de organizar e planificar
Comp 03. Comunicación oral e escrita na propia lingua.
Comp 05. Habilidades básicas de manexo do computador.
Comp 06. Habilidades de xestión da información (habilidade para buscar e analizar información proveniente de fontes diversas).
Comp 07. Resolución de problemas.
Comp 10. Capacidade crítica e autocrítica.
Comp 11. Traballo en equipo.
Comp 18. Capacidade de aplicar os coñecementos na práctica.
Comp 20. Capacidade de aprender.
Comp 28. Preocupación pola calidade.
A) Clases expositivas en grupo grande (“CE” nas táboas horarias): Explicación dos fundamentos teóricos de cada tema complementándose con exemplos xerais e resolución de exercicios relacionados coas técnicas analíticas aplicadas á análise de auga, alimentos e medio ambiente. Estas clases levarán a cabo de forma presencial e os alumnos dispoñerán de material de apoio na plataforma virtual da USC (Aula Virtual).
B) Clases interactivas en grupo reducido (Seminarios, “ S” nas táboas horarias): A Profesora proporcionará ao alumno/a, periodicamente e con suficiente antelación, boletíns de exercicios e casos prácticos. A profesora resolverá dúbidas de exercicios e debaterá cos alumnos de maneira presencial. Requírese a participación dos alumnos/as e as entregas dalgúns exercicios propostos forman parte da avaliación continua. Durante o semestre exporanse a realización dun traballo en grupo reducido e expoñeranse na aula.
C) Clases prácticas interactivas de laboratorio: Inclúense aquí as clases que teñen lugar nun laboratorio de prácticas. Nelas o alumno adquire as habilidades propias do traballo nun laboratorio e consolida os coñecementos adquiridos nas clases expositivas. O alumno/a realizará distintos experimentos nos que se familiarizará coa aplicación experimental dos conceptos e metodoloxías analíticas explicados. O traballo persoal do alumno/a, fora do laboratorio, nesta actividade é moito máis reducido. Como apoio á docencia práctica, o alumno/a dispoñerá dun manual de prácticas de laboratorio, que incluirá consideracións xerais sobre o traballo no laboratorio, así como un guión de cada unha das prácticas para realizar, que constará dunha breve presentación dos fundamentos, a metodoloxía para seguir e a indicación dos cálculos para realizar e resultados a presentar. O alumno/a deberá a acudir a cada sesión de prácticas lendo atentamente o contido deste manual. Tras unha explicación do profesor, o alumnado realizará individualmente, ou en grupos reducidos, as experiencias e cálculos necesarios para a consecución dos obxectivos da práctica, recollendo no diario de laboratorio o desenvolvemento da práctica e os cálculos e resultados obtidos. O alumnado cubrirá un informe con esa información e a resolución a algunhas cuestións, para cada unha das prácticas. O portafolio ou informe realizarase de forma individual e será avaliado polo profesor/a de prácticas correspondente.
O alumno/a non será avaliado se non realiza e aproba as prácticas de laboratorio.
Non é obrigatorio repetir as prácticas si foron realizadas en algún dos 2 cursos académicos anteriores ao de matriculación actual e si a parte de laboratorio foi aprobada.
D) Titorías en grupo moi reducido (“ T” nas táboas horarias): Titorías programadas, que supoñerán para cada alumno 2 horas por cuadrimestre de maneira presencial. A profesora orientará o alumno/a tanto en propostas de carácter global como en cuestións concretas relacionas cos contidos da materia. Propóñense actividades como a supervisión de traballos dirixidos, aclaración de dúbidas sobre teoría ou as prácticas, problemas, exercicios, lecturas ou outras tarefas propostas.
1. O alumno non poderá superar a materia se non realiza e aproba as prácticas de laboratorio.
2. A avaliación consistirá en:
- O exame escrito que se realizará ao final do cuadrimestre e de maneira presencial. Constará dun conxunto de cuestións teórico-prácticas e de varios exercicios numéricos que abarquen os diferentes contidos da materia asimilados coas competencias (xerais e específicas) e habilidades, representando o 70 % da avaliación global.
- A realización e superación da avaliación das clases interactivas de laboratorio (15 horas) será imprescindible para superar a materia. A nota de prácticas é o 15 % da nota global da materia. As prácticas avaliaranse sobre a base do seguintes tres ítems, cada un dos cales representa o 5 % da avaliación global: asistencia e realización das prácticas, presentación de resultados (vía informe de prácticas ou medio similar) e exame de prácticas. Devandito exame constará de preguntas relacionadas coas prácticas realizadas.
- Avaliarase o interese e a participación nas clases expositivas e interactivas de seminario e titorías e a realización dalgúns exercicios propostos pola Profesora durante o semestre. Ademais, avaliarase a realización e presentación dun traballo, a capacidade de expresión oral e escrita e o debate profesor / alumno. A avaliación destas actividades representa o 15 % da avaliación global.
3. Na segunda oportunidade mantéñense os mesmos criterios de avaliación, descritos nos apartados 1 e 2, que na primeira oportunidade.
4. A avaliación dos coñecementos, habilidades e competencias adquiridas na materia será realizada a través das seguintes vías:
No exame teórico: Con 11, Con 12, Con 13, Con 14. Comp 01, Comp 02, Comp 28
Nas prácticas de laboratorio: Con 16, Comp 05, Comp 06, Comp 10, Comp 11, Comp 18, Comp 20
Nas clases interactivas: Con 15, Comp 03, Comp 06, Comp 07, Comp 11
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recolleito na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.
TRABAJO PRESENCIAL na AULA...... HORAS TRABALLO PERSOAL DO ALUMNO............. HORAS
Clases expositivas en grupo grande .....30 Estudio autónomo individual o en grupo 45
Clases interactivas en grupo reducido..... 9 Resolución de ejercicios.Presentación e discusión e
casos prácticos..........................................13,5
Traballos (individuales o en grupo)......... 1 Elaboración, presentación e exposición...........13
Prácticas de laboratorio + Informe....... 15 Traballo experimental en el laboratorio y elaboración
do informe das prácticas.............................7,5
Tutorías en grupo moi reducido............. 2 Orientación e resolución de dudas..................2
Exámenes e revisión..............................3 Realización e revisión do exame....................9
Total horas presenciales...................... 60 Total horas no presenciales..........................90
- Asistencia ás clases expositivas.
- Estudo previo e realización dos exercicios e cuestións recollidos nos boletíns que se entregarán previamente á realización das clases de seminario.
- Participación activa do alumno nas clases de seminario e entrega dos exercicios propostos polo Profesor.
- É imprescindible a preparación das prácticas ou actividade alternativa antes da entrada no laboratorio. En primeiro lugar, débense repasar os conceptos teóricos necesarios para a realización de cada experimento e, a continuación, é necesario ler con atención o guión da práctica, tentando entender os obxectivos e o desenvolvemento do experimento proposto. Calquera dúbida que puidese xurdir deberá ser consultada co profesor.
- Consulta da bibliografía recomendada.
- Aproveitamento das horas de titorías durante o desenvolvemento da materia. Aqueles alumnos que atopen dificultades importantes á hora de traballar as actividades propostas deben de acudir nas horas de titoría do profesor, co obxectivo de que este poida analizar o problema e axudar a resolver as dicir dificultades.
Ma Carmen Barciela Alonso
- Departamento
- Química Analítica, Nutrición e Bromatoloxía
- Área
- Química Analítica
- Teléfono
- 881814374
- Correo electrónico
- mcarmen.barciela [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Maria Pilar Llompart Vizoso
- Departamento
- Química Analítica, Nutrición e Bromatoloxía
- Área
- Química Analítica
- Teléfono
- 881814225
- Correo electrónico
- maria.llompart [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
María Raquel Domínguez González
- Departamento
- Química Analítica, Nutrición e Bromatoloxía
- Área
- Química Analítica
- Teléfono
- 881814281
- Correo electrónico
- mraquel.dominguez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Isaac Rodriguez Pereiro
- Departamento
- Química Analítica, Nutrición e Bromatoloxía
- Área
- Química Analítica
- Teléfono
- 881814387
- Correo electrónico
- isaac.rodriguez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Antonia María Carro Díaz
Coordinador/a- Departamento
- Química Analítica, Nutrición e Bromatoloxía
- Área
- Química Analítica
- Teléfono
- 881814388
- Correo electrónico
- tuchi.carro [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Catedrático/a de Universidade
Juan Jose Lopez Mayan
- Departamento
- Química Analítica, Nutrición e Bromatoloxía
- Área
- Química Analítica
- Teléfono
- 881814271
- Correo electrónico
- juanjoselopez.mayan [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Interino/a substitución S. Esp. e outros
Diego González Iglesias
- Departamento
- Química Analítica, Nutrición e Bromatoloxía
- Área
- Química Analítica
- Correo electrónico
- diegogonzalez.iglesias [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral_Doutoramento Industrial
Sandra Méndez Martínez
- Departamento
- Química Analítica, Nutrición e Bromatoloxía
- Área
- Química Analítica
- Correo electrónico
- sandramendez.martinez [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral USC
Carlos Pernas Fraguela
- Departamento
- Química Analítica, Nutrición e Bromatoloxía
- Área
- Química Analítica
- Correo electrónico
- carlos.pernas.fraguela [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral Xunta
| Martes | |||
|---|---|---|---|
| 10:00-11:00 | GrupoB /CLE_02 | Castelán | 5035. Aula de Edafoloxía. Facultade de Farmacia |
| 13:00-14:00 | GrupoA /CLE_01 | Castelán | AULA SEMINARIO DE FISIOLOXÍA VEXETAL 4 |
| 16:00-17:00 | GrupoC /CLE_03 | Castelán | 5035. Aula de Edafoloxía. Facultade de Farmacia |
| Mércores | |||
| 10:00-11:00 | GrupoB /CLE_02 | Castelán | 5035. Aula de Edafoloxía. Facultade de Farmacia |
| 13:00-14:00 | GrupoA /CLE_01 | Castelán | AULA SEMINARIO DE FISIOLOXÍA VEXETAL 4 |
| 16:00-17:00 | GrupoC /CLE_03 | Castelán | 5035. Aula de Edafoloxía. Facultade de Farmacia |
| Xoves | |||
| 10:00-11:00 | GrupoB /CLE_02 | Castelán | 5035. Aula de Edafoloxía. Facultade de Farmacia |
| 13:00-14:00 | GrupoA /CLE_01 | Castelán | AULA SEMINARIO DE FISIOLOXÍA VEXETAL 4 |
| 16:00-17:00 | GrupoC /CLE_03 | Castelán | 5035. Aula de Edafoloxía. Facultade de Farmacia |
| Venres | |||
| 10:00-11:00 | GrupoB /CLE_02 | Castelán | 5035. Aula de Edafoloxía. Facultade de Farmacia |
| 13:00-14:00 | GrupoA /CLE_01 | Castelán | AULA SEMINARIO DE FISIOLOXÍA VEXETAL 4 |
| 16:00-17:00 | GrupoC /CLE_03 | Castelán | 5035. Aula de Edafoloxía. Facultade de Farmacia |