Benestar Animal e Etnoloxía

A materia inclúe dúas partes ben diferenciadas: Etnoloxía e Benestar Animal.

Os obxectivos da parte de Etnoloxía son:
1. Coñecer os principios básicos para a identificación e valoración exteriorista das especies domésticas.
2. Identificar e diferenciar as principais razas de interese veterinario, e relacionalas coa súa utilidade ou aptitude produtiva.
3. Entender e utilizar correctamente a terminoloxía etnolóxica.

Con respecto ao Benestar Animal, os principais obxectivos formativos son:
1. Comprender o concepto de benestar animal, e entender a base científica que o sustenta.
2. Coñecer os problemas que afectan ao benestar dos animais domésticos.
3. Analizar as implicacións éticas, legais e económicas do benestar animal.

PROGRAMA TEÓRICO (17 horas)

Bloque temático I: Etnoloxía (7 horas)
Tema 1.- Conceptos de Etnoloxía (1h)
Tema 2.- Domesticación dos animais domésticos (0,5h)
Tema 3.- Denominación dos animais domésticos segundo a súa idade (0,5h)
Tema 4.- Exterior dos animais domésticos (2h)
Tema 5.- Principais razas dos animais domésticos (3h)

Bloque temático II: Benestar Animal (10 horas)
Tema 6.- Conceptos de Benestar Animal (2h)
Tema 7.- Principais indicadores de benestar nos animais domésticos (1h)
Tema 8.- Alimentación e Benestar Animal (1h)
Tema 9.- Confort e Benestar Animal (1h)
Tema 10.- Saúde e Benestar Animal (1h)
Tema 11.- Comportamento e Benestar Animal (2h)
Tema 12.- Benestar no transporte de animais vivos e en matadoiro (1h)
Tema 13.- Benestar en animais de experimentación (1h)



PROGRAMA DE PRÁCTICAS (19 horas)
BAE PE1. Identificación e diferenciación das razas de animais domésticos. Lugar: Aulario. (2h)
BAE PE2. Dilemas de Benestar Animal. Lugar: Aulario. (3h)
BAE VA1. Identificación en gando bovino. Lugar: Laboratorio de Habilidades Clínicas. (1h)
BAE OR1. Identificación animal. Lugar: Aula informática. Pavillón Central. (1h)
BAE CA1. Aptitudes produtivas no gando bovino. Lugar: Granxa de docencia “Gayoso Castro”. (3h)
BAE OR2. Zoometría e Reseña. Lugar: Aula informática. Pavillón Central. (1h)
BAE VA2. Reseña equina. Lugar: Fundación Rof Codina. (1h)
BAE OR3. Escalas de dor. Lugar: Aula informática. Pabellón Central. (1h)
BAE VA3. Escalas de dor en gando bovino. Lugar: Fundación Rof Codina. (1h)
BAE VA4. Benestar Animal en refuxios caninos. Lugar: Sociedade Protectora de Animais e Plantas de Lugo. (5h)

ETNOLOXÍA
Bibliografía básica
• Sañudo, C. 2009. Valoración morfológica de los animales domésticos. MARM, Madrid.
• Sañudo, C. 2011. Atlas mundial de etnología zootécnica. Servet, Zaragoza
• Sotillo J.L. y Serrano V. 1985. Producción Animal: Etnología zootécnica Vol.I y II.Tebar-Flores, Madrid.
Bibliografía complementaria
• Hartley Edwards, E.1992. El gran libro del caballo. Ed. El Pais-Aguilar.
• Royal Canin. 2001. Enciclopedia del Gato. Ed. Aniwa, París.
• Royal Canin. 2001. Enciclopedia del Perro. Ed. Aniwa, París
• Sánchez Belda A. 1981. Identificación Animal. Ed. Publicaciones Extensión Agraria, MAPA, Madrid.
• Sánchez Belda A. 2002. Razas ganaderas españolas BOVINAS. FEAGAS-MAPA, Madrid
• Sánchez Belda A. 2003. Razas ganaderas españolas OVINAS. FEAGAS-MAPA, Madrid.
• Sañudo, C. 2008. Manual de diferenciación racial. Servet, Zaragoza.
Páxinas web de interese
• Catálogo Oficial de Razas de Ganado de España (MAPA):
• https://www.mapa.gob.es/es/ganaderia/temas/zootecnia/razas-ganaderas/ra…
• Real Federación Española de Asociaciones de Ganado Selecto (RFEAGAS): http://rfeagas.com
• Asoc. Caballo Español: https://www.ancce.es/
• Federación Cinológica Internacional http://www.fci.be/es/
• Federación Felina Internacional http://fifeweb.org/index.php
• The kennel Club: https://www.thekennelclub.org.uk/

BENESTAR ANIMAL
Bibliografía básica
• Manteca, X. 2020. Bienestar Animal. Barcelona: Editorial Multimédica
Bibliografía complementaria
• Appleby, M.C., Olsson, I.A.S. and Galindo, F. 2018. Animal welfare (3ª Ed.) Wallingford: CAB International
• Broom, D.M. and Fraser, A.F. 2022. Domestic animal behaviour and welfare (6ª Ed.) Wallingford: CAB International
• Houpt, K.A. 2005. Domestic animal behavior (4ª Ed.) Oxford: Blackwell Publishing
• Manteca, X. 2009. Etología veterinaria Barcelona: Editorial Multimédica.
Páxinas web de interese
• Autoridad Europea de Seguridad Alimentaria (EFSA): https://www.efsa.europa.eu/es/topics/topic/animal-welfare
• Código de Protección y Bienestar Animal. Agencia Estatal Boletín Oficial del Estado: https://www.boe.es/biblioteca_juridica/codigos/codigo.php?id=204_Codigo…
• Organización Mundial de Sanidad Animal: https://www.woah.org/es/que-hacemos/sanidad-y-bienestar-animal/bienesta…
• Farm Animal Welfare Education Center: http://www.fawec.org (información sobre bienestar animal y numerosos "links" con otras páginas útiles).

(GVUSC) Xenéricas
GVUSC01. Capacidade de aprendizaxe e adaptación.
GVUSC02. Capacidade de análise e síntese.
GVUSC04. Planificación e xestión do traballo.
GVUSC05. Capacidade de aplicar os coñecementos na práctica.
GVUSC07. Habilidade para traballar nun contexto internacional.

(CEDVUSC) Disciplinares
CEDVUSC01 Coñecemento xenérico dos animais, do seu comportamento e das bases da súa identificación.
CEDVUSC03 Cría, mellora, manexo e benestar dos animais.
CEDVUSC11 Coñecemento das bases do funcionamento e optimización dos sistemas de produción animal e vexetal e as súas repercusións sobre o medio ambiente.
CEDVUSC13 Coñecer os aspectos organizativos, económicos e de xestión en todos aqueles campos da profesión veterinaria.
CEDVUSC14 Coñecer as Normas e Leis do ámbito veterinario e os regulamentos sobre os animais e o seu comercio.

(D1VUSC) Profesionais
D1VUSC03 Realizar técnicas analíticas básicas e interpretar resultados clínicos, biolóxicos e químicos.
D1VUSC16 Aplicar os métodos de identificación individual dos animais.
D1VUSC17 Realizar informes técnicos propios das competencias veterinarias.

(CEAVUSC) Académicas
CEAVUSC01 Analizar, sintetizar, resolver problemas e tomar decisións nos ámbitos profesionais do/o veterinario/a.
CEAVUSC02 Manter un comportamento ético no exercicio das súas responsabilidades ante a profesión veterinaria e a sociedade.
CEAVUSC 03 Divulgar a información obtida durante o exercicio profesional do/o veterinario/a de forma fluída, oral e escrita, con outros colegas, autoridades e a sociedade en xeral .
CEAVUSC08 Ser consciente da necesidade de manter actualizados os coñecementos, habilidades e actitudes das competencias profesionais mediante un proceso de formación permanente.

(CTVUSC) Transversais
CTVUSC 01 Capacidade para o razoamento e a argumentación.
CTVUSC 02 Capacidade para obter información axeitada, diversa e actualizada por diversos medios, como información bibliográfica e Internet, e analizala dunha forma crítica.
CTVUSC 03 Capacidade para elaborar e presentar un texto organizado e comprensible.
CTVUSC 04 Capacidade para realizar unha exposición en público de forma clara, coherente e concisa.
CTVUSC 06 Utilización de información en lingua estranxeira.

SESIÓNS EXPOSITIVAS
- Clases maxistrais: 17 sesións de 50 minutos de duración, cunha distribución en horas que se aproximará o máximo posible á que se mostra no apartado de Contidos. Os obxectivos son que o alumnado adquira os coñecementos propios da materia por medio da participación en clase, a recompilación de notas persoais, e o estudo persoal dos temas explicados.

SESIÓNS INTERACTIVAS
Os obxectivos das sesións interactivas son estimular no alumnado o desenvolvemento de habilidades propias da profesión veterinaria, a aplicación de coñecementos adquiridos, o traballo e a discusión no grupo, e a procura de información técnico-científica rigorosa e actualizada. Dentro das sesións interactivas inclúense as visitas activas, as prácticas de computador, as prácticas de campo e as prácticas de encerado.

Prácticas de encerado (PE):
- BAE PE1. Identificación e diferenciación das razas de animais domésticos. 2 sesións de 50 minutos nas que o alumnado, guiado polo profesor, aprenderá a identificar e diferenciar as razas das distintas especies.
- BAE PE2. Dilemas de Benestar Animal. 3 sesións de 50 minutos, nas que o alumnado debaterá sobre a resolución de diversos casos prácticos de Benestar Animal.

Visitas activas (VA):
- BAE VA1. Identificación en gando bovino. O alumnado aprenderá sobre os diversos sistemas de identificación animal, tanto en especies gandeiras como en animais de compañía. Realizarase unha simulación de identificación en gando bovino, utilizando o simulador de cabeza de bovino do Laboratorio de Habilidades Clínicas. O alumnado poderá repetir esta actividade de forma autónoma acudindo a devandito laboratorio no horario establecido para iso.
-BAE VA2. Reseña equina. O alumnado aprenderá sobre o sistema de identificación dos equinos en España, prestando especial atención á elaboración dunha reseña.
- BAE VA3. Escalas de dor en gando bovino. Lugar: Fundación Rof Codina. Nesta práctica preténdese que o alumnado aprenda a valorar a dor no gando bovino de leite mediante o uso dunha escala de dor estandarizada para estes animais. O obxectivo de aprendizaxe desta práctica será “coñecer os principais indicadores de dor, e como pode valorarse a dor mediante o uso de escalas de dor” da Competencia a día 1, número 32: “Previr, valorar e manexar a dor”. AVALIARASE O OBXECTIVO DE APRENDIZAXE.
- BAE VA4. Benestar Animal en refuxios caninos. Visitarase a Sociedade Protectora de Animais e Plantas de Lugo para avaliar o benestar dos animais do refuxio mediante un protocolo estandarizado de Benestar Animal. Así mesmo poñerase en práctica un protocolo de paseo seguro e socialización con algúns dos cans do refuxio.

Prácticas de computador (OR):
-BAE OR1. Identificación animal. Describirase o sistema de identificación como parte do sistema de trazabilidad das diferentes especies gandeiras. Realizarase un caso práctico de identificación dunha especie gandeira, describindo como debe de actuar o gandeiro en diferentes supostos. Para iso utilizarase información sobre a normativa española e da Unión Europea sobre identificación e rexistro das especies gandeiras. O obxectivo de aprendizaxe desta práctica será que o alumnado sexa capaz de “acceder á información e lexislación pertinente sobre identificación e o movemento de animais en granxas” da Competencia 26 día 1 número 26: “Acceder a fontes de datos apropiadas sobre información e lexislación relacionada co coidado e benestar dos animais, o movemento de animais, as enfermidades de declaración obrigatoria e de declaración obrigatoria, o uso de medicamentos, incluído o uso responsable de antimicrobianos”. AVALIARASE O OBXECTIVO DE APRENDIZAXE.
-BAE OR2. Zoometría e Reseña. O alumnado aprenderá sobre as principais medidas corporais dos animais domésticos, e os instrumentos zoométricos con que se miden.
- BAE OR3. Escalas de dor. O alumnado aprenderá a valorar a dor nas distintas especies de animais domésticos mediante o uso das escalas de dor habitualmente empregadas na medicina veterinaria.

Prácticas de campo (CA):
-BAE CA1. Aptitudes produtivas no gando bovino. Visitarase a granxa Gayoso Castro para coñecer 3 razas diferentes de gando bovino, e comparar a morfoloxía de cada unha delas segundo a súa aptitude produtiva.

TRABALLO SOBRE BENESTAR ANIMAL
O alumnado terá que realizar un informe en grupo sobre un caso práctico de Benestar Animal. O traballo consistirá na selección e análise dun aspecto de actualidade relacionado co Benestar Animal. O obxectivo do traballo é que o alumnado realice un informe onde reflicta unha análise profunda do caso desde o punto de vista da ciencia do benestar, da ética e da lexislación. Este traballo realizarase seguindo a normativa indicada polo profesorado da materia o primeiro día de curso, e que quedará accesible no Campus Virtual. Con esta actividade preténdese que o alumnado comprenda as distintas áreas desde as que se avalía o benestar nos animais.

A docencia levará a cabo con apoio do TIC e con emprego sistemático do Campus Virtual como soporte da docencia.

AVALIACIÓN DE COÑECEMENTOS TEÓRICOS (60% da nota final).
Ao final do curso realizarase un exame escrito que inclúe a materia impartida en clases teóricas e nas sesións prácticas. O tipo de exame constará de tres partes: tipo test, resposta curta e elaboración dunha reseña equina. É requisito para superar o exame obter unha puntuación igual ou superior a 5 sobre 10. O exame constará de preguntas de cada unha das partes da materia: Benestar Animal e Etnología, e deberase aprobar cada parte individualmente. Os estudantes que non aproben este exame, ou non se presenten, poden optar por examinar todo o temario na segunda oportunidade de xuño / xullo. Si unha das partes (Benestar Animal ou Etnología) está aprobada, non se gardará a nota para a seguinte convocatoria, e o alumno terá que examinarse co temario completo. Se non se aproba o exame teórico, a nota que se aplicará será a obtida neste exame, relativizada a dez, e non se fará sumatorio con cualificación do traballo.


AVALIACIÓN CONTINUA (40% da nota final)
A avaliación continua estará composta pola avaliación do traballo e dos obxectivos de aprendizaxe relacionados coas competencias a día 1, números 26 e 32, da seguinte maneira:

-AVALIACIÓN DO TRABALLO (30% da nota final):
Avaliarase o informe escrito mediante unha rúbrica dispoñible na Aula Virtual. O traballo será en grupos, e salvo causa xustificada, todos os membros do grupo recibirán a mesma cualificación. Para superar o traballo será necesario obter unha puntuación igual ou superior a 5 sobre 10. O traballo non se gardará para cursos posteriores.

-AVALIACIÓN DO OBXECTIVO DE APRENDIZAXE RELACIONADO COA COMPETENCIA 26 A DÍA 1 (5% da nota final):
Práctica de identificación animal (BAE OR1): o alumnado entregará a solución dun caso práctico exposto durante a actividade, así como os documentos do sistema de identificación cubertos coa información correspondente. Avaliarase mediante rúbrica dispoñible na Aula Virtual. Será necesario obter unha puntuación igual ou superior a 5 sobre 10 para superar a actividade e resulta imprescindible superala para aprobar a materia.
No caso de suspender, poderá solicitarse unha titoría presencial para revisar a actividade. O alumnado poderá repetir o caso práctico no mes seguinte á titoría, e sempre antes de 15 días da data do exame da convocatoria. Unha vez superada, a cualificación manterase durante o curso académico seguinte.

-AVALIACIÓN DO OBXECTIVO DE APRENDIZAXE RELACIONADO COA COMPETENCIA 32 A DÍA 1 (5% da nota final):
Práctica “Escalas de dor en gando bovino” (BAE VA3): o alumnado entregará os resultados e conclusións obtidas trala aplicación da escala de dor en vacas durante a actividade. Avaliarase mediante rúbrica dispoñible na Aula Virtual. Será necesario obter unha puntuación igual ou superior a 5 sobre 10 para superar a actividade e resulta imprescindible superala para aprobar a materia.
Se se suspende, poderá solicitarse unha titoría presencial e realizar de novo o suposto práctico dentro do mes seguinte, e sempre antes de 15 días do exame da convocatoria. Unha vez superada, a cualificación manterase durante o curso académico seguinte.

-ENTREGA OBRIGATORIA DAS FICHAS DAS PRÁCTICAS CA1, VA2 e VA4:
Para que a nota da avaliación continua se sume á nota final da materia, será obrigatoria a entrega das fichas de traballo realizadas nas prácticas CA1, VA2 e VA4. Estas fichas non serán avaliadas, pero a súa entrega será imprescindible.
É recomendable a asistencia regular ás sesións expositivas. É necesario asistir ao 100% das sesións prácticas (VAI, OR, CA e PE). Se un estudante falta a algunha, debe proporcionar o xustificante e recuperala canto antes. Se non o fai, considerarase que o estudante non realizou a práctica, e como consecuencia non pode aprobar a materia. Os alumnos repetidores que realicen as prácticas o ano anterior non terán que repetilas, fóra das prácticas de encerado, que son de obrigada asistencia para todos os alumnos.


É recomendable a asistencia regular ás sesións expositivas. É necesario asistir ao 100% das sesións prácticas (VA, OR, CA e PE). Se un estudante falta a algunha, debe proporcionar o xustificante e recuperala canto antes. Se non o fai, considerarase que o estudante non realizou a práctica, e como consecuencia non pode aprobar a materia. Os alumnos repetidores que realicen as prácticas o ano anterior non terán que repetilas, fóra das prácticas de encerado, que son de obrigada asistencia para todos os alumnos.

Nesta materia non se concede dispensa total. En base á Instrución Nº 1/2017 da Secretaría Xeral aqueles estudantes aos que se lle conceda dispensa parcial, non terán a obriga de asistir ás clases expositivas, pero mantense a obrigación de asistencia a tódalas actividades interactivas, por ser necesaria a asistencia ás mesmas de xeito presencial. En base á Instrución Nº 1/2017 da Secretaría Xeral o sistema de avaliación será o mesmo para tódolos estudantes xa que nas actividades para as que se concede a dispensa parcial non se realizan actividades de avaliación de xeito presencial.

En caso de plaxio, fraude ou uso indebido das tecnoloxías durante a realización das probas, será de aplicación o recolleito no Artigo 16 da “Normativa de avaliación do rendemento académico dous estudantes e de revisión de cualificacións”.

HORAS PRESENCIAIS:
- Clases maxistrais: 17h.
- Prácticas de campo: 3h.
- Visitas activas: 8h.
- Prácticas de computador: 3h.
- Prácticas de encerado: 5h.
- Tutorías en grupos reducidos ou individualizadas: 1h.
Total horas presenciais: 37 h.

HORAS NON PRESENCIAIS:
- Estudo individual: 27h.
- Elaboración de traballos: 4h.
- Revisión bibliográfica, biblioteca, etc.: 3h.
- Presentacións orais: 2h.
- Realización de exames: 2h.
Total horas presenciais: 38 h.

Total de horas empregadas polo estudante: 75 h.

- Asistir ás clases teóricas regularmente.
- Participar activamente no desenvolvemento das actividades docentes, expondo dúbidas e facendo comentarios construtivos sobre as materias impartidas.
- Dedicar un tempo semanal planificado ao estudo e comprensión dos conceptos da materia.
- Utilizar as tutorías para aclarar dúbidas sobre os contidos desenvolvidos nas clases.
- Revisar os contidos teóricos impartidos antes de realizar as prácticas correspondentes, co fin de facer máis eficiente a docencia.
- Consultar a bibliografía e outras fontes de consulta recomendadas a medida que se desenvolven os temas para ampliar coñecementos.
- Facer uso da aula virtual e correo electrónico como ferramenta para o estudo da materia.