Patrimonio cultural e a súa normativa

Xerais:
1. Coñecer os eixes fundamentais da lexislación relativa a patrimonio cultural.
2. Fomentar o coñecemento do patrimonio cultural.
3. Fomentar a conservación o patrimonio cultural.
4. Comprender a xestión do patrimonio cultural no ámbito público.
5. Valorar a lexislación como instrumento para a xestión do patrimonio cultural.

Específicos:
1.Coñecer e familiarizarse co concepto Patrimonio Cultural. A súa orixe, historia e evolución.
2. Coñecer, manexar e aplicar os principais documentos e textos normativos e xurídicos en materia de protección patrimonial.
3. Coñecer o papel que desempeña o patrimonio cultural como elemento de desenvolvemento local sostible e peza fundamental da cultura dun pobo.
4. Resaltar as posibilidades de integración laboral que ofrece o patrimonio cultural.

Co fin de alcanzar os obxectivos propostos, os contidos desta materia se dedicarán a analizar a orixe e a evolución do concepto Patrimonio Cultural ao longo da Historia. Unha vez que se define este concepto, convén estudar os instrumentos normativos e legais que garanten a súa protección, así como os mecanismos administrativos que promoven o seu coñecemento e a súa posta en valor. O recoñecemento do patrimonio cultural, dende a súa propia base, non ten sentido sen a participación e a integración dos individuos. O patrimonio cultural é un recurso social, sostible, dinamizador de espazos e da economía local. Como consecuencia de todo iso, os contidos desta materia se artellan nun total de tres unidades temáticas.

Tema 1. Patrimonio Cultural. Definición, contexto e protección.
1. O concepto de Patrimonio cultural e a súa evolución.
2. Medidas de protección do Patrimonio. Inventario, catalogación, declaración de bens culturais, declaración de contornas.
Proposta de lecturas básicas para o Tema 1:
LLULL, J. (2005): “Evolución del concepto y de la significación social del patrimonio cultural”, en Arte, Individuo y Sociedad, 17: 175-204.
http://www.arteindividuoysociedad.es/articles/N17/Josue_Llull.pdf
ALBA PAGAN, E. (2013): “Catálogo e inventario como instrumentos para la gestión del Patrimonio Cultural”, Educació i formació en torn al patrimoni cultural de l’interior. Xàtiva, 11 de diciembre de 2013.
http://roderic.uv.es/bitstream/handle/10550/35409/Albacatalogo%20invent…

Tema 2. Lexislación e Patrimonio.
1. Normativa internacional.
2. Lexislación estatal.
3. Lexislación autonómica.
4. Normativa local.
Proposta de lecturas básicas para o Tema 2:
Convención sobre la protección del patrimonio cultural y natural. http://whc.unesco.org/archive/convention-es.pdf.
Ley 16/1985 del Patrimonio Histórico español. https://www.boe.es/buscar/act.php?id=BOE-A-1985-12534
Ley 5/2016 del Patrimonio Cultural de Galicia. http://laadministracionaldia.inap.es/noticia.asp?id=1153389
García Rubio, F. (2008) “El papel de los Ayuntamientos en la conservación del Patrimonio Cultural”, pp. 98-113.
http://libros-revistas-derecho.vlex.es/vid/ayuntamientos-conservacion-c…

Tema 3. Xestión do Patrimonio Cultural e Natural cara a un desenvolvemento sostible.
1. Xestión de Bens de Patrimonio Mundial.
2. Xestión de BICs.
3. Xestión de bens inventariados e catalogados.
Proposta de lecturas básicas para o Tema 3:
BALLART, J; TRESSERRAS, J. J. (2001): Gestión del patrimonio cultural. Ariel Patrimonio, Barcelona.
Manual de gestión de Patrimonio Mundial Cultural (2014), UNESCO, París.
file:///C:/Users/Ana/Downloads/activity-827-3.pdf

ARRIETA URTIZBEREA, I. (ed.) (2014): La sociedad ante los museos: públicos, usuarios y comunidades locales, Bilbao: Universidad del País Vasco, Servicio Editorial = Euskal Herriko Unibersitatea, Argitalpen Zerbitzua.
BALLART, J; TRESSERRAS, J. J.(2001): Gestión del patrimonio cultural. Ariel Patrimonio, Barcelona.
BALLART, J.; (2006): El patrimonio histórico y arqueológico: valor y uso. Ariel Patrimonio, Barcelona.
CACHEDA BARREIRO, R.M. (Dir.) (2015): La accesibilidad de los museos: visiones y perspectivas: una propuesta de intervención en Galicia. Santiago de Compostela, Andavira.
CALAF, R. (coord.), (2003): Arte para todos: miradas para enseñar y aprender el Patrimonio, Gijón, Trea,
CALAF MASACHS, R.; FONTUL MERILLAS, O. (coord.) (2004) Comunicación educativa del Patrimonio: referentes, modelos y ejemplos, Gijón, Trea,
CALAF, R.; FONTAL, O., VALLE, R.E. (coord.) (2007), Museos de arte y educación: construir patrimonios desde la diversidad. Gijón, Trea,
CALAF MASACHS, R.; SUÁREZ SUÁREZ, M.A.; GUTIÉRREZ BERCIANO, S. (2014): La evaluación de la acción cultural en museos.
Gijón, Trea.
CANO MAUVESIN FABARE, J. de (2005): Turismo Cultural: manual del gestor de Patrimonio, Almuzara, Córdoba.
CASTILLO RUIZ, J. (1997): El entorno de los Bienens Inmuebles de Interes Cultural: concepto, legislación y metodologías para su delimitación, evolución histórica y situación actual, Granada, Servicio de Publicaciones de la Universidad de Granada.
CASTRO ALLEGUE, F. M. (Ed.), (2002): Normativa cultural de Galicia, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia.
Código del patrimonio cultural. Edición preparada por Luis Antonio Anguita Villanueva; bajo la dirección de Carmen Gómez Laplaza y Joaquín José Rams Albesa. Cizur Menor: Thomson-Civitas, 2007.
CUENCA LÓPEZ, J.M.; MARTÍN CÁCERES, M. (2014); Manual para el desarrollo de proyectos educativos de museos Gijón, Trea.
Directrices Prácticas para la aplicación de la Convención del Patrimonio Mundial. http://whc.unesco.org/archive/opguide08-es.pdf
DURÁN DÍAZ, M.D. (2012): Guía de museos, equipamientos museísticos y centros de interpretación. Almería, Instituto de Estudios Almerienses.
ESPINOSA RUIZ, A.; BONMARTÍ LLEDÓ, C. (Ed.) (2013): Manual de accesibilidad e inclusión en museos y lugares del patrimonio cultural y natural. Gijón, Trea,
GONZÁLEZ-VARAS, I (1999): Conservación de Bienes Culturales. Teoría, historia, principios y normas, Madrid, Manuales de Arte Cátedra.
GUTIÉRREZ USILLOS, A., (2012): Manual práctico de museos. Gijón, Trea.
HERNÁNDEZ HERNÁNDEZ, F. (2002): El Patrimonio Cultural: la memoria recuperada, Gijón, Trea.
QUEROL, M. A. (2010): Manual de gestión del patrimonio cultural, Madrid: Akal.
MONTERROSO MONTERO, J.M. (2001): Protección y Conservación del Patrimonio. Principios teóricos. Santiago de Compostela, Tórculo Ediciones.
URGELL PLAZA, F. (2014): Manual de estudios de público de museos.
Gijón, Trea.
VAILLANT CALLOT, M. (2003): Una mirada hacia la conservación preventiva del Patrimonio Cultural, Valencia, Editorial de la Universidad Politécnica de Valencia.

Conforme á normativa vixente (RD 822/2021) se desenvolverán os seguintes:

Coñecementos:
- Coñ02: Adquirir aqueles coñecementos básicos de determinadas realidades do pasado que se convertiron en chave para accións de xestión cultural de diverso tipo.
- Coñ03: Coñecer os diferentes desenvolvementos do termo patrimonio en distintas áreas do traballo en cultura, valorando os seus elementos en común e aqueles diferenciales, así como as principais liñas de xestión patrimonial implementadas na nosa sociedade.

Habilidades:
- H/D01: Buscar información sobre as realidades da cultura en formatos diversos, desde a consciencia das circunstancias derivadas da dixitalización da información e da relevancia dos formatos académicos.
- H/D03: Valorar críticamente os materiais dispoñibles sobre as realidades da cultura como producto dun tempo, espazo, ideoloxía e corrente interpretativa determinada e en función do seu formato.

Competencias:
- Comp03: Competencia para utilizar os fundamentos humanísticos da nosa cultura e os principais conceptos desenvolvidos en ela para o traballo en xestión cultural.
- Comp08: Competencia para ler, interpretar e producir textos académicos de certa complexidade e pertinentes para a xestión cultural, tanto nas linguas da comunidade como en linguas internacionales

A modalidade híbrida na que se imparte a docencia combina a docencia presencial en aula, a docencia non presencial-síncrona e as titorías non presenciais síncronas
Cada sesión de docencia, presencial e non presencial-síncrona ten unha duración de 2 h.:

DOCENCIA PRESENCIAL en aula: 10 horas
Distribuidas segundo o horario oficial, nas 5 primeiras semanas do segundo semestre.

DOCENCIA NON PRESENCIAL-SÍNCRONA, por videoconferencia. Impartidas a través da ferramenta institucional de videoconferencia (Ms Teams): 6 horas.
Distribuidas segundo o horario oficial, nas 3 semanas seguintes do segundo semestre.
*Se habilitará un espazo na facultade para impartir esta docencia e para o alumnado que desexe seguir estas sesións dende as instalacións da universidade, sen que isto afecte ao caracter non presencial desta actividade formativa síncrona.

Para as sesións presenciais:
Seguirase o sistema de clase maxistral. Nas sesións expositivas a profesora explicará os conceptos teórico-prácticos dos contidos da materia, apoiándose no uso de presentacións multimedia ou calquera outro medio que lle axude a facilitar a comprensión da materia. Para unha mellor análise destes conceptos, o alumnado disporá ademais da bibliografía recomendada no apartado correspondente, dun material docente complementario que será proporcionado pola profesora e que estará á súa disposición na aula virtual. Eventualmente, e en calqueira caso supeditadas á financiación habilitada polo centro, pódense programar saídas de estudos, que reforcen os contidos da materia, así como asistencia a conferencia e eventos de interese para a materia.


Para as sesións non presenciais síncronas.

Traballo colaborativo: Estas sesións preséntanse como un tipo de docencia na que o alumnado e a profesora traballarán de xeito colaborativo no estudo de casos concretos, así como na resolución dos problemas derivados dos traballos ou das actividades que o/a alumno/a deba realizar. A actividade consistirá na presentación/ exposición destes casos concretos en aula (física ou virtual), xerando debates e comentarios. Como complemento a estas sesións se poderá habilitar un foro de debate, como recurso e apoio á apredizaxe colaborativa. A participación nestas sesións forma parte do sistema de avaliación continua. Será un traballo en grupos que se terá que presentar nesta parte da materia e do que, como evidencia para a súa avaliación, se entregará un informe final.

Traballo individual obrigatorio. Como parte importante no proceso de avaliación continua esta parte comprende as lecturas de textos complementarios a cada temario para reforzar os coñecementos teóricos imprescindibles e alcanzar os obxectivos propostos. Como evidencia final da súa lectura o alumnado elaborará un traballo/dossier.

Titorías personalizadas:

A docente habilitará unha hora semanal para titorías non presenciais-síncronas. As titorías están destinadas ao seguimento da aprendizaxe e control da realización de actividades dos/as alumnos/as por parte da profesora encargada da docencia. Tamén se presentan como recurso para resolución de problemas ou clarificar os conceptos básicos relacionados coa materia e coa actividade autónoma do alumnado. Estas titorías poden realizarse individualmente ou en grupo pequeno. Se realizarán por medio da ferramenta institucional habilitada para tal fin (MsTeams). Non obstante, se recomenda programar a reunión con anterioridade, dirixindo un correo electrónico á docente.

O material de traballo poñerase a disposición do alumno/a na Aula Virtual correspondente á materia do Campus Virtual.
As consultas formuladas polo alumnado a través do correo electrónico institucional, serán atendidas adecuadamente nun prazo non superior ás 48 horas de días lectivos e a súa resolución antes de sete días lectivos, sempre e cando a profesora non estea desfrutando dalgún permiso.

A avaliación levarase a cabo do seguinte xeito:

Participación do alumnado na aula (presencial/virtual): 10%
Actividades de avaliación continua. Estudo de casos: 30%. Dossier individual de lectura de textos: 30%.
Exame final: 30%.
1. Para os/as alumnos/as que se sometan á primeira convocatoria ordinaria (primeira oportunidade) a avaliación desta materia levarase a cabo do seguinte modo:

1.1. Avaliación continua. Os/as alumnos/ as terán que realizar as actividades prácticas que se especifican neste programa e entregalas nos prazos que se estipulen para a súa corrección. Este mecanismo de avaliación ponderará na cualificación final, ata un máximo do 60%, mentres que a proba final ou exame representará o 30% da nota final. O 10% o constitúe a participación nas clases e aula virtual. En cada un dos traballos e actividades presentadas polo/a alumno/a analizarase: a estrutura do mesmo, a calidade da redacción e da documentación achegada, a orixinalidade das respostas, a adecuación dos contidos tratados e analizados e a síntese da información achegada, a ortografía e presentación xeral das actividades realizadas, así como citar correctamente as fontes documentais e bibliográficas utilizadas.

1.2. Proba final (obrigatoria). Trátase dun exame presencial e escrito sobre a totalidade dos contidos e cuestións que se abordan no conxunto das actividades prácticas. Esta proba terá unha duración máxima de dúas horas, combinará aspectos teóricos e prácticos e representará o 30% da nota final.

2. Para os/as alumnos/ as de segunda oportunidade e repetidores aplicaranse os mesmos criterios de avaliación establecidos para a primeira oportunidade. Deste xeito, a participación (10%), a presentación e realización das actividades prácticas representará ata o 60% e a proba final ou exame o 30% da nota final de cada alumno/a.

Dispensa:

Aquel alumnado a quen lle sexa concedida a dispensa de asistenza a clase (Instrucción Nº 1/2017 da Secretaría Xeral sobre la dispensa de asistencia a clase en determinadas circunstancias), deberá poñelo en coñecemento da docente, para programar unha actividade/proxecto que suporá un 70% da nota. O 30% restante será o derivado da proba final.

Plaxio e realización fraudulenta de exercicios:
Para os casos de plaxio e realización fraudulenta de exercicios ou probas, así como no suposto de uso indebido das tecnoloxías na realización de tarefas, será de aplicación o establecido na normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.

Docencia expositiva: 16 horas.
Presenciais: 10 h.
Non presenciais-síncronas (int. seminarios): 6 horas
Titorías personalizadas: 8 horas.
Tempo de estudo e actividade persoal: 51 horas
Estudo autónomo ou en grupo: 30 horas
Lecturas recomendadas: 12 horas
Preparación de presentacións ou traballos: 9 horas
Avaliación final: 4 horas.

1. A asistenza e atención nas clases presenciais e non-presencial síncrona é fundamental para o seguimiento e superación da materia.
2. Participación e actividade colaborativa do alumnado.
3. Traballo individual a partir dos materiais presentados na aula, e dos recursos habilitados no Campus Virtual (bibliografía, textos, ferramentas).
4. Uso das horas de titorías individuais ou en grupo pequeno.
5. Constancia no estudo da materia.
6. Revisión frecuente do Campus Virtual e do correo electrónico corporativo.
7. Realización das tarefas e actividades programadas en tempo e forma.

Habilitarase a aula virtual do Campus Virtual como plataforma para o envío de todos os materiais docentes e dos traballos do alumnado.

Como reforzo aos contidos da materia e parte do traballo do alumnado existe a posibilidade de programar “prácticas de campo”: visitas a museos, exposicións temporais, patrimonio cultural, asistencia a actividades ou eventos de interese para a materia... Estas terán un caracter optativo.