Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Produción Vexetal e Proxectos de Enxeñaría
Áreas: Produción Vexetal
Centro Escola Politécnica Superior de Enxeñaría
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
Coñecer, comprender e utilizar os principios das tecnoloxías da produción vexetal: protección de cultivos contra pragas e enfermidades.
O obxectivo último é preparar ao enxeñeiro técnico agrícola para exercer as súas competencias como Asesor Fitosanitario (Real Decreto 1311/2012, de 14 de setembro); Para iso proponse os seguintes obxectivos específicos:
1.Coñecer as bases e historia da Protección dos Cultivos e a lexislación en materia de Sanidade Vexetal en xeral e Produción Integrada en particular
2.Recoñecer os síntomas de pragas e patógenos e identificar os axentes causales
3.Relacionar as pragas e patógenos co seu hóspede e cos danos ou a enfermidade que ocasionan en cada cultivo e produto vexetal.
4. Coñecer as técnicas de prevención e control de pragas, patógenos e malas herbas
Que deben levar ao alumno ao obxectivo final: utilizar todos os coñecementos sobre axentes nocivos, cultivos e técnicas de control para a toma de decisións de prevención e control integrado de pragas, enfermidades e malas herbas nos cultivos co mínimo impacto ambiental e para a saúde de agricultores e consumidores.
A memoria do título contempla para esta materia os seguintes contidos:
Patoloxía Vexetal. Entomoloxía Agrícola. Técnicas de control de pragas e enfermidades. Efecto das técnicas de control: organismos diana, calidade e medio ambiente. Protección integrada de cultivos modelo. Práctica do diagnóstico e a identificación, mostraxe e simulación, procura de información, seguridade.
Estes contidos desenvolveranse de acordo ao seguinte temario o que se adicarán as horas que se indican na táboa resumen, segundo sexan presenciais (P) ou non presenciais (NP).
BLOQUE I: Introdución (6 h P + 3 NP)
DOCENCIA EXPOSITIVA
Tema 1: A protección dos cultivos.
Tema 2: Diagnóstico e identificación de organismos nocivos.
DOCENCIA INTERACTIVA
P.1 Recoñecemento de síntomas e danos de pragas e patóxenos en campo. Campos prácticas.
P.2 Recoñecemento de síntomas, danos e signos de patóxenos en material fresco e seco en laboratorio.
BLOQUE II: Patoloxía Vexetal (7 h P + 11 N)
DOCENCIA EXPOSITIVA presencial
Tema 3: Introdución á Patoloxía Vexetal
DOCENCIA EXPOSITIVA non presencial
Tema 4: Fungos fitopatóxenos e afíns
Tema 5: Procariotes fitopatóxenos
Tema 6: Virus e viroides fitopatóxenos
Tema 7: Nematodos fitopatóxenos
Tema 8: Plantas parásitas
Tema 9: Enfermidades de causa abiótica
DOCENCIA INTERACTIVA
Seminario 1: Vídeos ciclos vitais de fungos (en inglés).
Práctica 3 Diagnóstico de fungos fitopatóxenos
Práctica 4 Diagnóstico de nematodos fitopatóxenos.
Práctica 5 Diagnóstico de virus fitopatóxenos
BLOQUE III: Entomoloxía Agrícola (5 h P + 7 NP)
DOCENCIA EXPOSITIVA presencial
Tema 10: Introdución ao estudo das Pragas agrícolas.
DOCENCIA EXPOSITIVA non presencial
Tema 11: Insectos praga e beneficiosos: morfoloxía, fisioloxía, danos e/ou beneficios.
Tema 12: Ácaros praga e beneficiosos: morfoloxía, fisioloxía, danos e/ou beneficios
Tema 13: Outros organismos praga
DOCENCIA INTERACTIVA
Seminario 2: Vídeos ciclos vitais de insectos
Práctica 6 Identificación ordenes/familias de insectos/ácaros de importancia agrícola e recoñecemento de danos
BLOQUE IV: Introdución a Malherboloxía (1 h P + 1 NP)
DOCENCIA EXPOSITIVA presencial
Tema 14: Malas herbas.
BLOQUE V: Técnicas e estratexias de Control (29 h P + 39 h NP)
DOCENCIA EXPOSITIVA presencial
Tema 15: Control legal. Normativa.
Tema 16: Control cultural
Tema 17: Control Físico
Tema 18: Control Xenético
Tema 19: Control Biotécnico / biotecnolóxico
Tema 20: Control Biolóxico
Tema 21: Control Químico
Tema 22: Estratexias de control de pragas, patóxenos e malas herbas.
Tema 23: Toma de decisións. Limiares de intervención, poboacións, epidemioloxía.
DOCENCIA INTERACTIVA
P.7 Trampas captura insectos e curvas de voo
P.8 Inimigos naturais e fauna auxiliar
SEMINARIO 3: Vídeo control biolóxico e solta de machos estériles
SEMINARIO 4: vídeos de XIP (algodón)
Seminario 5: Traballos grupais dos alumnos: elaboración, presentación e discusión.
Seminario 6: Programas de Simulación de epidemias: factores que afectan á Curva de Desenvolvemento da Enfermidade (Programa en inglés, entrega preferentemente en inglés)
Seminario 7: Valoración de danos: escalas, programas informáticos. (Programa en inglés, entrega preferentemente en inglés)
Seminario 8: exercicios prácticos de toma de decisións relacionados cos temas 22 e 23.
Algunha práctica e/ou seminario poderíase sustituir por unha viaxe técnica.
Titorías en grupos reducidos: Presentación da guía docente (1hP), selección de temas para traballos de curso (1hP), discusión sobre a marcha do curso, revisión de traballos / dúbidas / 1hP).
Controles: 6 h NP
Exame: 2 h P
BASICA
• Coscollá, R. 2004. Introducción a la Protección Integrada. Phytoma España. 356 pp.
• García Marí, F., Ferragut, F. 2002. Las Plagas Agrícolas. Phytoma-España.
• García Torres, L. 2001. Fundamentos sobre malas hierbas y herbicidas. Ed. Mund-Prensa.
• Andrés, M.F de y S. Verdejo (ed). 2011. Enfermedades causadas por nematodos fitoparásitos en España. SEF Phytoma.
• Ayllón, M.A., Cambra, M., Moriones, E., Llave, C. 2016. Enfermedades de las plantas causadas por virus y viroides. SEF
• Jiménez Díaz, R.M. y E. Montesinos (eds). 2010. Enfermedades de las plantas causadas por hongos y Oomicetos. SEF PHYTOMA.340 pp.
• López, M.M., J Murillo, E Montesinos y A Palacio-Bielsa. 2018. Enfermedades de las plantas causadas por bacterias. SEF.
•Jacas, J. y Urbaneja (eds). 2009. Control Biológico de Plagas Agrícolas. Phytoma España.496 pp.
En Inglés:
Schumann, G.L. and D´Arcy, J. 2006. Essential Plant Pathology. APS Press.
COMPLEMENTARIA
•Agrios, G. Plant pathology. 5th ed. 2004. Elsevier. Versión española, 1995, Fitopatología, 2ª ed. Noriega.
•Liñán, C. de. (Ed.). Entomología agroforestal. Ed. C. de Liñán. 1209 pp
• Barrientos, J. (Ed.) 2004. Curso práctico de Entomología. Universidad Autónoma Barcelona.
• Ferrari, M., E. Marcon ed A. Menta. 2004. Fitopatologia ed Entomologia Agraria, 2ªed. Edagricole, Bologna.
• Fernández Quintanilla, C., M. Garrido, C. Zaragoza. 1999. Control integrado de las malas hierbas: buenas prácticas agrícolas. Phytoma
• Jarvis, W.R. 1992. Managing Diseases in Greenhouse Crops. APS, Press, St. Paul, MN. Versión española, MundiPrensa.
• Recasens, J. y J.A. Conesa. 2009. Malas hierbas en plántula. Guía de identificación.
• Varios SEF. Monografías sobre enfermedades de diferentes cultivos.
• Páginas web: actualizadas en los esquemas que se colgarán en el aula virtual
En inglés:
• Schumann, G.L. 1991. Plant diseases: their biology and social impact. APS Press.
•Dent, D. 1995. Integrated Pest Management. Chapman & Hall, New York, USA.
•Pedigo, L.P. 2008. Entomology & Pest management, 6th Macmillam publishing Company. NY, USA
•Francl, L.J. and D.A., Neher. 1997. 1st ed .Exercises in Plant Disease Epidemiology. APS Press St. Paul, Minessotta (USA).
Stevenson, K.L. and Jeger, M.J. 2015. 2nd edition. Exercises in Plant Disease Epidemiology. APS Press St. Paul, Minessotta (USA).
•Varios APS. Compendium of Plant Diseases. Enfermedades de diferentes cultivos.
• Páginas web: actualizadas en los esquemas que se colgarán en el aula virtual
Competencias
Nesta materia o alumnado adquirirá ou practicará unha serie de competencias xenéricas, desexables en calquera titulación universitaria, e específicas, propias da enxeñaría en xeral ou da enxeñaría agrícola en particular. Dentro do cadro de competencias que se deseñou para a titulación, traballaranse as seguintes:
Básicas e xerais
CG1 - Coñecemento en materias básicas, científicas e tecnolóxicas que permitan unha aprendizaxe continua, así como unha capacidade de adaptación a novas situacións ou contornas cambiantes.
CG4 - Capacidade para a procura e utilización da normativa e regulamentación relativa ao seu ámbito de actuación.
CG5 - Capacidade para desenvolver as súas actividades, asumindo un compromiso social, ético e ambiental en sintonía coa realidade da contorna humana e natural.
Transversais
CT1 - Capacidade de análise e síntese.
CT2 - Capacidade para o razoamento e a argumentación
CT3 - Capacidade de traballo individual, con actitude autocrítica.
CT4 - Capacidade para traballar en grupo e abarcar situacións problemáticas de forma colectiva.
CT5 - Capacidade para obter información adecuada, diversa e actualizada
CT6 - Capacidade para elaborar e presentar un texto organizado e comprensible.
CT7 - Capacidade para realizar unha exposición en público de forma clara, concisa e coherente.
CT8 - Compromiso de veracidade da información que ofrece aos demais.
CT9 - Habilidade no manexo de tecnoloxías da información e da comunicación (TIC).
CT10 - Utilización de información bibliográfica e de Internet
CT11 – Utilización de información en lingua estranxeira
CT12 - Capacidade para resolver problemas mediante a aplicación integrada dos seus coñecementos.
Específicas
CR2 - Capacidade para coñecer, comprender e utilizar os principios das bases da produción vexetal, los sistemas de produción, de protección e explotación.
EA2 - Capacidade para coñecer, comprender e utilizar os principios das tecnoloxías da produción vexetal: Sistemas de produción e explotación. Protección de cultivos contra pragas e enfermidades.
MC1 - Capacidade para coñecer, comprender e utilizar os principios das tecnoloxías da produción vexetal e animal: Fitotecnia; Biotecnoloxía e mellora vexetal; Cultivos; Protección de cultivos; Xardinaría e Paisajismo. Espazos deportivos.
CR4 - Capacidade para coñecer, comprender e utilizar os principios das aplicacións biotecnolóxicas en enxeñaría agrícola e gandeira.
HJ1 – Capacidade para coñecer, comprender e utilizar os principios da tecnoloxía da Producción Hortofrutícola
HJ2 - Capacidade para coñecer, comprender e utilizar os principios das bases e tecnoloxía da propagación e produción hortícolas, froiteiras e ornamentais. Control de calidade de produtos hortofrutícolas. Comercialización
Todas as relacionadas coa Sanidade Vexetal: o titulado que curse esta materia e 6 créditos optativos relacionados coa protección dos cultivos será ASESOR FITOSANITARIO segundo descríbese na Directiva 2009/128/CE do Parlamento Europeo e do Consello pola que se establece o marco da actuación comunitaria para conseguir un uso sustentable dos praguicidas (Real Decreto 1311/2012). Un asesor fitosanitario e una persoa que adquiriu uns coñecementos axeitados e asesora sobre a xestión de pragas e o uso seguro dos produtos fitosanitarios a título profesional o como parte de un servicio comercial, incluídos os servicios autónomos privados e de asesoramento públicos, operadores comerciais, produtores de alimentos e minoristas, no seu caso.
Metodoloxía do ensino
-Clases maxistrais participativas. Esquemas con información gráfica na aula virtual
-Vídeos: posible complemento a varios temas teóricos e prácticos; nos esquemas de clase indicaranse ligazóns para que os alumnos poidan visualizalos mentres estudan.
-Utilización da aula virtual: para intercambio de información entre profesora e alumnos, foros de discusión, información adicional sobre temas de actualidade/interese, modelos de controis para auto-avaliación etc, e nos seu caso, o exame final, glosarios, etc.
Estas accións formativas están encamiñadas a acadar as competencias xerais CG1, CG4 Y CG5 e as específicas de cada mención (CR2, MC1, EA2, HJ1, HJ2,CR4). A metodoloxía das sesións interactivas irá encamiñada, ademais, a cubrir as competencias transversais.
-Prácticas de laboratorio ou campo. Prácticas de aula informática.
-Aprendizaxe baseada na resolución de casos prácticos e en proxectos, con axuda de programas de simulación e follas de cálculo, toma de decisións CT1, CT2, CT4, CT11, C12
- Elaboración e presentación de traballos de curso: en grupos de 2-3 alumnos (traballo en grupo, aprendizaxe cooperativo, CT4, CT8 presentacións mediante computador). Valorarase a documentación, preparación e exposición e o uso do inglés tanto na información utilizada como nas presentacions CT4, CT5, CT7, CT9, CT10, CT11
-Traballo en grupo e aprendizaxe cooperativo. Sesións de discusión activa durante a preparación e trala presentación e nas prácticas CT4,CT8
-Formulación de preguntas, exercicios, procura de información, observación en campo: en cada tema da guía docente e na aula virtual, os alumnos poden preparalas e son comodíns no exame final CT2, CT5, CT12.
-Titorías individualizadas no horario do profesor e colectivas para asignación de temas de traballo, avaliación e corrección do preparado, dúbidas, seguimento e orientación. Para a realización de titorías, así como para manter unha comunicación directa entre os propios estudantes como entre estes e o docente, poderán realizarse a través do foro do Campus Virtual, mediante Ms. Teams, Whatsapp ou ben por correo electrónico
-Avaliación de competencias mediante exercicios de control, especialmente do temario no presencial. CT3, CT6
Sistema de avaliación / % de nota final / competencias avaliadas /data probable
Expositivo/teoría (50%):
-Temario Non Presencial: tests control en aula ou na aula virtual (v/f, resposta múltiple, identificación de fotografías) sobre contidos básicos maioritariamente non presenciais (tm 4-9 e 11-14) / 15% / CG1, CR2, EA2, CR4, MC1, CT9 / (3ª o 4ª semanas)
-Temario Presencial: exame final (visu, preguntas curtas, exercicios, test pragas e enfermidades modelo, comodíns) (tm 1,2, 3, 10, 14, 15-23) / 35% / CG1, CG11, CR2, EA2, MC1, CT1, CT2, CT3, CT6, CT8, CT10, CT12 / data oficial
Interactivo/práctico (50%)
Seminarios: 1 test por seminario nota ponderada en función de duración; (12,5%)+ traballo de curso e presentacións de grupo (+12,5%). EA2, CR2, CR4, MC1, CG4, CG5, CT4, CT5, CT7, CT8, CT9, CT10, CT12 / dentro del horario / traballo últimas semanas
Campo/Laboratorio: media ponderada con notas de informes e/ou exames de cada práctica en función da duración / 25% / EA2, CR2, MC1, CG7, CT4, CT8, CT9 / en cada sesión de prácticas en horario.A avaliación de entregas de prácticas de laboratorio poderá ser sustituida por un examen oral.
Os estudantes que estean exentos de asistir a calquera das actividades docentes programadas para a conciliación laboral ou familiar, terán que aterse ao disposto na instrución 1/2017 da Secretaría Xeral. Nestes casos, para superar esta materia é obrigatoria a asistencia ás prácticas descritas na Guía Docente e a tempo. Pódense admitir faltas nalgunhas actividades prácticas que non requiren equipo (programas de ordenador, recollida de material de campo) sempre que o informe se entregue na data da práctica.
A actuación dos profesores rexerase pola normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e a revisión de cualificacións aprobada no Consello de Goberno o 15 de xuño de 2011 (DOG 21 de xullo de 2011) e modificada pola Resolución de abril 2017 (DOG, 8 de maio).
Requírese un mínimo de 4 en todos os compoñentes da nota final (teoría, laboratorio, seminarios). A nota máxima nas actas dos alumnos con algunha parte cunha nota inferior a 4 será de 4.
Na segunda oportunidade a avaliación será a mesma que na primeira, pero podería haber "comodíns de campo" adicionais aos xa propostos;No caso de suspenso en interactivas por non ter asistido/entregado os informes, será posible completar algunhas actividades perdidas antes da data do exame e habería opción a un exame oral sobre o contido de prácticas para alumnos que non as superasen o que no asistiran.
Os alumnos repetidores que tivesen cualificación en prácticas de laboratorio >5 poden validar cun 5 en conxunto todas as actividades. Tamén poderán convalidar con un 5 todos os seminarios excepto o 6 e ol 7, que serán de asistencia obligatoria. Os alumnos que quieran subir nota tendrán que presentarse a un examen oral.
EXTRAS a ter en conta en caso de notas dubidosas e en xeral para subir nota ou como comodíns en exames:
-HERBARIO de plantas con síntomas de ataques de pragas ou enfermidades
-CARTAFOL VIRTUAL: con actividades/comodíns de guía docente ou preguntas de temas de actualidade) + comodíns “de campo”
(en ningún caso estas actividades faranse tras coñecer a nota dubidosa: o alumno debe ter feita esta actividade previamente e entregala en canto se lle pida).
-As mochilas, bolsos e similares deben depositarse nun lugar aparte.
-non está permitido o acceso ao exame con reloxos intelixentes, teléfonos móbiles ou calquera outro tipo de dispositivo electrónico.
-Na mesa non pode haber mais que un bolígrafo e algún sistema para borrar (Tipex o similar).
- Os alumnos/as con pelo longo deben levalo recollido.
"En casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas, aplicarase o disposto no" Regulamento para avaliar o rendemento académico dos estudantes e revisar as cualificacións”.
Asistencia a actividades presenciais (53 h): 24 h expositivas, 24 h interactivas, 3 h titorías, 2 h avaliación
Actividades non presenciais 97h dedicadas a:
-Lectura de bibliografía, completar apuntamentos e preparación de temas/controles sen docencia presencial e pragas/patóxenos modelo
-Realización de exercicios e contestación de preguntas comodín propostas (voluntario pero moi recomendable)
-Preparación previa das prácticas e traballo posterior sobre as mesmas (herbario, voluntario pero recomendable)
-Elaboración de traballos de curso en grupo
-Preparación de controis e exame final
É unha materia moi densa e por tanto é absolutamente necesario levar ao día os temas para evitar que se acumule material imposible de estudar en pouco tempo; é especialmente importante preparar os controis de materia non presencial canto antes para ser capaces de seguir o temario.
Apelarase constantemente ao sentido común do alumno para enfrontarse a situacións prácticas.
Recoméndase tamén empezar canto antes a saír ao campo, recoñecer os problemas e valorar a súa importancia.
Para enfrontarse aos exercicios prácticos o máis recomendable é propoñer exercicios, resolvelos en grupos, consultar as dúbidas en titorías e revisar a información e avisos da aula virtual.
A recuperación faríase só en función dun novo exame en xullo, no que se debe notar que o alumno revisou e corrixiu os fallos anteriores. En todo caso, recoméndase facer todas as actividades propostas nos bloques temáticos e prácticas. Dado que o novo exame é en xullo, cando as plantas do Campus están xa en pleno desenvolvemento, recoméndase ao alumno suspenso que estude no exterior e observe ben o que ocorre porque na recuperación adoitan aparecer casos reais e novos "comodíns" de campo.
Recomendase aos alumnos repetidores que volvan facer todas as prácticas, seminarios e comodíns.
Os alumnos deben saber que para completar os 12 créditos exixidos no Real Decreto 1311/2012, de 14 de setembro sobre “Uso sustentable de Fitosanitarios” deberán obrigatoriamente cursar dous optativas incluídas no Plan de Estudos: Uso sustentable de fitosanitarios e Aplicación sustentable de fitosanitarios; ambas no segundo cuadrimestre de 4º curso.
A admisión do estudante matriculado no laboratorio de prácticas require que coñezan e cumpran as Normas xerais de seguridade nos laboratorios de prácticas da Universidade de Santiago de Compostela. Dita información atópase dispoñible na páxina web da USC http://www.usc.es/export9/ sites/webinstitucional/ gl/ servizos/ sprl/descargas/ NPR-20-Ed-3-Normas- xerais-de- seguridade-nos-laboratorios-de-practicas.pdf).
Titoranse TFG e anímase aos alumnos a realizar o seu Proxecto/Traballo fin de Grao en temas relacionados coa materia e coa profesión de Asesor Fitosanitario. Hai posibilidade de realizar estudos técnicos e tamén traballos de investigación en campo/laboratorio, sobre todo en temas relacionados coa viroloxía vexetal, a nematoloxía e entomoloxía agrícola e a protección de cultivos en xeral, especialmente viñedo e pataca.
Admítense tamén alumnos en "prácticas en empresa" na USC para realizar labores de técnico en PI no viñedo experimental do grupo GI1988: Viticultura e sanidade Vegetal;.
Este programa en galego é unha tradución automática do programa en castelán; ainda que foi revisado, pode ter erros.
Cristina Cabaleiro Sobrino
Coordinador/a- Departamento
- Produción Vexetal e Proxectos de Enxeñaría
- Área
- Produción Vexetal
- Teléfono
- 982823101
- Correo electrónico
- cristina.cabaleiro [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Maria Josefa Lombardero Diaz
- Departamento
- Produción Vexetal e Proxectos de Enxeñaría
- Área
- Produción Vexetal
- Teléfono
- 982823150
- Correo electrónico
- mariajosefa.lombardero [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 15:00-16:00 | Grupo /TI-ECTS01 | Castelán | Aula 1 (Aulario 1) |
| 16:00-17:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 1 (Aulario 1) |
| Mércores | |||
| 18:00-19:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 1 (Aulario 1) |
| 19:00-20:00 | Grupo /TI-ECTS02 | Castelán | Aula 2 (Aulario 1) |
| Xoves | |||
| 18:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 1 (Aulario 1) |
| Venres | |||
| 18:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula 1 (Aulario 1) |
| 13.01.2025 10:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 11 (Aulario 3) |
| 17.06.2025 16:00-20:00 | Grupo /CLE_01 | Aula 11 (Aulario 3) |