Antropoloxía da Saúde

-Introducir ao estudante nos conceptos de Antropoloxía, Etnografía no campo de la saúde.
-Coñecer os diferentes epígrafes da Antropoloxía da Saúde, Antropoloxía Médica, Antropoloxía dos Coidados ...
-Analizar á luz antropolóxica as diferentes presentacións do continum saúde /enfermidade.
-Aprender a utilizar e aplicar as ferramentas da Antropoloxía para a mellora da actuación profesional no ámbito sanitario.

I- Definicións e antecedentes da ciencia antropolóxica.
Introdución.
Definicións.
Historia da Antropoloxía: inicios da Antropoloxía, os precedentes da Antropoloxía na
antigüidade, o avance dende a Idade Moderna, Antropoloxía no século XIX, Antropoloxía na
actualidade.
Subdivisións e relacións con outras disciplinas.
Análise dos factores culturais.
Obxecto e método da Antropoloxía da Saúde,
Diferentes enfoques da antropoloxía.

II- A investigación en Antropoloxía.
Observación participante.
Metodoloxía etnográfica.
A Entrevista.
Traballo de campo.
Grupos focais.
Análise de discursos.

III- Aplicación práctica da Antropoloxía na saúde:
Alteridades, xénero, sexualidade, etnia
O sistema de saúde
Os profesionais
A enfermidade.
A morte.
Cultura dos coidados.
Enfermaría transcultural.
Antropoloxía dos coidados.

IV- Prácticum
Aplicación do Método Antropolóxico en salud.
Practica da Observación participante.
Metodoloxía etnográfica aplicada.

BÁSICA:

Bernalte Benazet, A., Miret García, M.T.,Rico Botella, S. Introducción a la antropología de la salud, la enfermedad y los sistemas de cuidados. Libros en Red 2007.

Comelles, Josep Maria, Martínez, Ángel. Enfermedad, cultura y sociedad. Madrid: EUDEMA. 1993.

Comelles, Josep Maria; Martorell, María Antonia; Bernal, Mariona. Enfermería y Antropología. Padeceres,cuidadores y cuidados. Icaria. Institut catalá d’Antropología 2009.

Harris,Marvin. Antropología Cultural. Alianza editorial. Madrid. 1999.

Hammersley, Martyn; Atkinson, Paul. Etnografía. Edit Paidós. Barcelona 2001.

Laplantaine, F.. Antropología de la enfermedad. Buenos Aires - Argentina: Ediciones del Sol.1965

Martínez Hernández, Ángel. Antropología Médica. Teorías sobre la cultura, el poder y la enfermedad. Anthropos. Barcelona .2008.


COMPLEMENTARIA:


Debra, Adelaida. Como decir adios. Lumen, Barcelona 2009

Díaz de Rada, A. El taller del etnógrafo. Materiales y métodos de investigación en Etnografía. UNED. Madrid. 2011.

Fernández Molina, Miguel Angel.Antropología de los cuidados. CECOVA.Alicante.2006.

García Sabell. Paseata arredor da morte. Galaxia.Vigo 1999.

Gondar Portasany,Marcial. Crítica da razón galega. Entre nós-mesmos e nós-outros. Edit.A Nosa Terra.Vigo.1993.

Gondar Portasany,Marcial. ¿Qué é a antropoloxia aplicada?. Edit Unidixital. Santiago de Compostela.2003.

Kérouac,Susan;et al, El pensamiento enfermero.
Elsevier Masson.Barcelona 1996.Reimpresión 2007.

Leininger, M. Transcultural Nursing.McGraw-Hill.New York.1976

Lis Quibén,Victor. La medicina popular en Galicia.Akal.Madrid.1980.

Lisón Tolosana,Carmelo. Endemoniados en Galicia hoy. Akal universitaria, Madrid 1990.
Oliver Sanchez, J (2019) Madrid. Alianza Editorial.

Maglio,Paco. La dignidad del otro. Puentes entre la biología y la biografía.
Buenos Aires. Libros del Zorzal 2008.

Marriner Torney, Ann; RaileAlligood,Martha.
Modelos y teorías de enfermería.Elsevier.Barcelona.2003.

Melendo Granados, Tomás. Como elegir, madurar y confeccionar un trabajo de investigación.Ediciones Internacionales Universitarias. Madrid.2012

Montesó Curto,Pilar. Mujeres y enfermería:cambio social.Silva editorial.Tarragona.2011.

Perdiguero, E., & Comelles, J. M. . Medicina y cultura. Estudios entre la antropología y la medicina. Barcelona: Bellaterra.2000.

Soy Andrade, M. (2018). El Faro de Snta Cruz. Madrid: Nueva Estrella.

Soy Andrade, M. (2018). La mirada de sara Nosly. Madrid: Nueva Estrella.

VelascoMaillo,Honorino; Díaz de Rada,Angel. La lógica de la investigación etnográfica. Un modelo de trabajo para etnografos de escuela. Edit. Trotta Madrid 2009 6ª edit.

VelascoMaillo,Honorino; Díaz de Rada,Angel.et alt. La sonrisa de la institución. Confianza y riesgo en sistemas expertos. Editorial Universitaria Ramón Areces. Madrid. 2006.

VVAA . I Coloquio de Antropología de Galicia. Museo do Pobo Galego 4-6 febreiro 1982. Edicións do Castro, A Coruña 1984.

VVAA . Medicina popular e antropoloxía da Saude.Actas do Simposio Internacional en homenaxe rendida a D. Antonio Fraguas. Consello da Cultura galega 1997.

Filmografía empregada na aula

Akira, K. (Dirección). (1952). Ikiru. Vivir [Película].
Christian, P. (Dirección). (2008). La vida loca [Película]. El Salvador.
Condon, B. (Director). (2004). Kinsey. El hombre que desnudó América [Película].
Jacobo, R. (Dirección). (2005). Diario de un skin [Película].

- Potenciar a adquisición de coñecementos que expliquen e contextualicen o mundo da saúde
dende o prisma humanístico da antropoloxía.

- Adquirir habilidades para identificar problemas, persoas e institucións que coa sua producción
contribúen ó desenvolvemento da saúde no individuo.

- Adquirir habilidades na busca de datos, documentación, a súa interpretación e aplicación nas
ciencias da saúde.

- Obter as habilidades para empregar, de forma coherente, as humanidades no campo da saúde.

Dinámica de traballo:
A través da participación profesor/alumno nas sesións, tanto, expositivas como interactivas.
Integración teórico-práctica en todas e cada una das unidades didácticas que compoñen o programa.
Exposición teórica, debate, traballo práctico, exposición, discusión.
Seminarios, con exposición dos diferentes puntos de vista sobre os diferentes temas a tratar.
Titorías individualizadas para solucionar os casos particulares e personalizados de cada alumno, con respecto á materia.

Recursos ou Materiais a utilizar durante o desenvolvemento da materia:
Cine (documentais e filmes).
Literatura e fotografía.
Hemeroteca.
Biografías.

Temáticas:
Alteridades
Minorías.
Emigración.
Inmigración.
Anciáns e nenos.
Sexualidades.
Alienación
Violencia e Guerra
O xénero.
Estado da enfermidade: aguda/ crónica, epidemias, accidentes e situacións consecuentes
Morte/dor
Historias de hospital e outros escenarios sanitarios, de profesionais e usuarios do sistema de
saúde.

Realización e presentación dun diario da aula, un diario de campo e dun traballo de observación participante o remate do curso. Nel deberán recollerse os contidos teóricos aplicados a praxe.

nO CASO DE QUE NON SE POIDAN REALIZAR ÁS PRÁCTICAS NO ESCENARIO 1 (NORMALIDADE ADAPTADA) A INFORMACIÓN RELATIVA AOS ESCENARIOS 2 E 3 ESTÁN DESCRITOS NO APARTADO DE OBSERVACIÓNS.

O temario consta dunha parte teórica e unha parte práctica. A avaliación realizarase independente e obrigatoriamente, da parte teórica e da parte práctica de que consta o programa.

A avaliación será continuada, o que leva consigo a asistencia as sesións presenciais, segundo marcan os Estatutos da USC.

1.-No que se refire á parte teórica o alumno realizará as diferentes probas, tanto orais como escritas, no transcurso das sesións expositivas e interactivas que se realicen durante o desenvolvemento do programa da materia, e que se irán marcando na medida en que se vaia desenrolando o curso.
Esta metodoloxía leva consigo a obrigatoriedade da asistencia ás sesións expositivas e
interactivas da materia impartida durante o curso.

2.-No que respecta á parte práctica, en fecha pre-determinada o alumno presentará e defenderá o seu traballo de investigación de antropoloxía da saúde na aula.

Valoración e puntuación das probas de avaliación:

A suficiencia dos coñecementos adquiridos na materia será conseguida polo alumno como sumatorio do resultado das probas teóricas por una banda e das practicas por outra. Cada una delas será puntuada de 0 a 10, debendo superar (en cada una) de media o 5 (que supón o mínimo para a suficiencia)
A incomparecencia a unha das partes (tanto teórica como práctica) supón a non presentación na materia.

Esta materia ten 4,5 ECTS
O tempo de estudo estimado, individual do alumno será de 40 horas.
Para realizar o traballo de investigación 60 horas.

Cada alumno levará un diario de traballo da asignatura e ir anotando nel dúbidas e problemas que se vaia encontrando no transcorrer do curso polas diferentes materias, para poder compartilas, analizalas, discutilas e chegar a unhas conclusión prácticas.

Tamén elaborará un diario de campo sobre o seu traballo practico de observación participante.

O final de curso deberá presentar unha monografía co seu Traballo de Campo e defendelo na aula.

Escenario 2 (distanciamento)
Optamos por unha docencia semipresencial, polo que os estudantes desta materia nas clases expositivas rotarían semanalmente entre docencia presencial e docencia virtual.
A docencia interactiva sería sempre presencial.
Avaliación continua e exames parciais e/ou final
A asistencia á docencia teórica, titorías grupais, seminarios e laboratorios é obrigatoria, tanto presencial como virtual.
É imprescindible superar todas as probas de avaliación para aprobar a materia.

É imprescindible acadar o apto en cada unha das partes da materia, impartida polas distintas profesoras, co gallo de poder obter a nota final.
O plaxio e o uso indebido das tecnoloxías na realización de tarefas e/ou probas será penalizado na avaliación.

Escenario 3 (Docencia virtual exclusivamente)
Docencia a través das ferramentas das que dispón a USC (Teams, Campus Virtual, Forms...)
Avaliación continua máis exame parcial/ final.

O plaxio e o uso indebido das tecnoloxías na realización das tarefas ou probas será penalizado na avaliación.

No caso de que o profesorado teña dúbidas sobre a mala praxe na realización do exame e as diferentes probas de avaliación. Calquera profesor da materia poderá requirir da/o alumno unha nova proba de avaliación oral