Ir o contido principal

Este portal emprega cookies propias ou de terceiros con fins analíticos, así como ligazóns a portais de terceiros para poder compartir contido nas redes sociais. Pode obter máis información na política de cookies.

69. Tiburóns nas augas do galego

Un idioma preciso

Hoxe imos fixarnos noutro clásico dos termos dubidosos en galego: o nome que debemos usar para referirnos a un grupo de peixes cartilaxinosos, formado por unhas trescentas especies, que teñen en común o seu corpo esvelto e fusiforme e a súa cabeza rematada nun fociño apuntado.

Os dicionarios e vocabularios elaborados pola RAG –e ao seu ronsel a maioría dos editados por entidades privadas– desde mediados dos 80 aconsellaban evitar o emprego de tiburón para referirse a ese conxunto de especies, ao consideralo un castelanismo, e recorrer no seu canto a quenlla.

Esta proposta nunca foi do gusto dos diferentes colectivos profesionais. Así, en guías de peixes como a Guía dos peixes de GaliciaPeixes do mar de Galicia, en páxinas web especializadas coma a de Pescagalicia, ou en traballos de análise lingüística realizados especialistas en bioloxía, mantense o uso de tiburón e danse argumentos que o xustifican.

A elaboración máis desenvolvida é, sen dúbida, a que dá Luís Daviña Facal en Lingua e ciencia. Alí explícase claramente que o galego quenlla non debe empregarse como denominación galega para todo o grupo de peixes, xa que en realidade é o nome patrimonial que designa unha das especies dese grupo: a coñecida cientificamente como Prionace glauca.[1]tiburón é unha forma importada do tubarão portugués, quen pola súa vez o recolleu dun termo tupí.[2] Indica tamén que o castelán

Pola contra, en 2005 o Dicionario castelán-galego da RAG (2004) opta por presentar tiburón e quenlla como sinónimos e equivalentes galegos de tiburón. E, sorprendentemente, na entrada tintorera –denominación castelá para Prionace glauca– proponse tiburón tigre como forma galega, cando esta debería corresponderlle á especie Galeocerdo cuvieri (PT: tubarão-tigre; ES: tiburón tigre; EN: tiger shark; FR: requin tigre; CT: tauró tigre).

Vemos, pois, que esta última obra non contribúe máis ca a enguedellar unha cuestión na que finalmente se puxeran de acordo zoólogos e filólogos. Por iso –e porque contradí o indicado noutra obra normativa como é o VOLGa– o mellor vai ser non tomala en conta, seguir restrinxindo o alcance de quenlla á designación de Prionace glauca e empregar tiburón como nome xenérico para todo ese grupo de peixes.

 

----------------------------------

[1] Esta especie coñécese como tintureira no portugués de Portugal e como tubarão-azul no do Brasil, como tiburón azul ou tintorera en castelán, como blue shark en inglés e como requin bleu en francés.

[2] En inglés (shark) e en francés (requin) as denominacións teñen orixes totalmente distintas.

Os contidos desta páxina actualizáronse o 17.11.2023.