Intervención asistencial en violencia de xénero

Os obxectivos perseguidos con esta materia son:

-Coñecer a violencia de xénero dende o punto de vista legal e conceptual.
-Coñecer as causas e o funcionamento da violencia de xénero, así como as súas consecuencias na vítima.
-Detectar a presenza de indicadores de violencia de xénero.
-Coñecer os distintos tipos de accións e intervencións de carácter asistencial e preventivo en vítimas de violencia de xénero (mulleres e nenos).
-Coñecer os principais recursos sociais e comunitarios para axudar á vítima de violencia de xénero.

CLASES EXPOSTIVAS
TEMA 1. Violencia de xénero: enfoque xurídico-conceptual e consecuencias na vítima.
TEMA 2. Intervención asistencial e preventiva na vitimización da violencia de xénero.
TEMA 3. Actuación e intervención con fillos e fillas vítimas de violencia de xénero.
TEMA 4. Recursos sociais e comunitarios de asistencia ás vítimas de violencia de xénero.

CLASES INTERACTIVAS
Práctica 1. Violencia de xénero: análise das consecuencias psicosociais sobre a vítima.
Práctica 2. Intervención psicosocial con vítimas de violencia de xénero: desenvolvemento dun programa de intervención.
Práctica 3. Intervención con nenos vítimas de violencia de xénero: desenvolvemento dun programa de intervención.
Práctica 4. Recursos sociais para a intervención en violencia de xénero: análise crítica e proposta de mellora.

Arce, R., Fariña, F., e Vilariño, M. (2015). Daño psicológico en casos de víctimas de violencia de género: estudio comparativo de las evaluaciones forenses. Revista Iberoamericana de Psicología y Salud, 6, 72-80. ISNN: 2171-2069.
Barner, J. R., e Carney, M. M. (2011). Interventions for intimate partner violence: A historical review. Journal of family violence, 26(3), 235-244.
Bermejo, A. M., Brage, S., Carrasco, M. M., Castro, M., Faraldo, P., Fernández, M. D., Gancedo, Y., González, E., Grande., P., Gude., A., Guinarte, G., Labora, J. J., Marcos, V., Moya, M M., Novo, M., Pérez., N., Rebollo, R., Rodríguez, M. S., Sánchez, I., ... Vilariño, M. (2024). Violencia contra la mujer. Manual de apoyo para el Grado en criminología. Tirant lo blanch.
Beydoun, H. A., Beydoun, M. A., Kaufman, J. S., Lo, B., e Zonderman, A. B. (2012). Intimate partner violence against adult women and its association with major depressive disorder, depressive symptoms and postpartum depression: a systematic review and meta-analysis. Social Science & Medicine, 75, 959-975.
Dillon, G., Hussain, R., Loxton, D., e Rahman, S. (2013). Mental and physical health and intimate partner violence against women: A review of the literature. International journal of family medicine. doi:10.1155/2013/313909
Fariña, F., Arce, R. e Buela-Casal, G. (eds.) (2009). Violencia de Género. Tratado Psicológico y Legal. Madrid: Editorial Biblioteca Nueva
Fariña, F., Arce, R., e Seijo, D. (2009). Programa de ayuda a los hijos que han vivido violencia familiar. En F. Fariña, R. Arce e G. Buela-Casal (eds.). Violencia de género. Tratado psicológico y legal (pp. 251-265). Madrid: Editorial Biblioteca Nueva
Fariña, F., Arce, R., Seijo, D., e Novo, M. (2010). Prevención e intervención en violencia de género y familiar. Santiago de Compostela: Nino.
Fernández, I., Morales, F., e Molero, F. (2011) (Coords). Psicología de la Intervención Comunitaria. Bilbao: Desclée de Brouwer.
Hombrados, M. I. (2013) Manual de psicología comunitaria. Madrid: Síntesis.
Ley Orgánica 1/2004, de Medidas de Protección Integral contra la Violencia de Género.
Lövestad, S., Löve, J., Vaez, M., e Krantz, G. (2017). Prevalence of intimate partner violence and its association with symptoms of depression; a cross-sectional study based on a female population sample in Sweden. BMC public health, 17, 335.
Matud, M. P., Padilla, V., Medina, L., e Fortes, D. (2016). Eficacia de un programa de intervención para mujeres maltratadas por su pareja. Terapia psicológica, 34(3), 199-208.
Menéndez, S., Pérez, J., e Lorence, B. (2013). La violencia de pareja contra la mujer en España: Cuantificación y caracterización del problema, las víctimas, los agresores y el contexto social y profesional. Psychosocial Intervention, 22, 41-53.
Rosich, L. e Micciola, E. (2021). Violencia de género: herramientas para un modelo de intervención. Síntesis.
Seijo, D., Fariña, F., Novo, M., Vázquez, M. J., e Arce, R. (Coords.) (2020). Documento base para la elaboración de buenas prácticas de actuación con los hijos/as víctimas de violencia de género.
Vilariño, M., Amado, B. G., Vázquez, M. J., e Arce, R. (2018). Psychological harm in women victims of intimate partner violence: Epidemiology and quantification of injury in mental health markers. Psychosocial Intervention, 27, 145-152.
https://violenciagenero.igualdad.gob.es/informacionUtil/recursos/home.h…
Vilariño, M., Novo, M. y Arce, R. (2021). Manual de prácticas de Psicología Comunitaria. Granada: GEU Editorial.

Xerais
CG1. Capacidade para colaborar con outros e interactuar, tanto con profesionais das distintas facetas da actividade criminolóxica, como dentro de equipos interdisciplinares e multiculturais (CG interpersoal).
CG4. Adquisición de conciencia crítica na análise do sistema xurídico, situándose nunha perspectiva totalmente respectuosa cos principios de respecto e promoción dos dereitos humanos, igualdade e accesibilidade universal (CG instrumental).
CG5. Capacidade para utilizar os coñecementos que conforman a Criminoloxía como disciplina científica e para identificar e desenvolver un conxunto de estratexias de investigación de metodoloxía cuantitativa e cualitativa, tanto nas áreas básicas como nas aplicadas (CG instrumental)
CG7. Capacidade para transmitir información, ideas, problemas e solucións a públicos especializados e non especializados, utilizando unha linguaxe correcta (xurídica, médica, psicolóxica, sociolóxica e técnica) (CG instrumental).

Específico
CE1. Capacidade para identificar e comprender cuestións relacionadas cos dereitos fundamentais daqueles que son obxecto de procesos penais, así como, en xeral, dos afectados por respostas a delitos e desviacións.
CE2. Capacidade para avaliar os fundamentos metodolóxicos e científicos das distintas teorías relevantes sobre o crime, o delincuente, a victimización e as respostas ao crime e á desviación.
CE4. Competencia para proporcionar ao xuíz coñecemento científico sobre os feitos delituosos procesados, a personalidade do autor, os factores criminóxenos existentes e o tipo de resposta aplicable, todos eles da man dun correcto uso de conceptos e teorías criminolóxicas, así como de realizar tarefas de asesoramento en relación coa interpretación de informes forenses.
CE10. Comprensión e aplicación dos principais coñecementos "teórico-empíricos" proporcionados pola investigación "bio-psico-social" sobre o feito delituoso e o comportamento antisocial.
CE11. Adquirir os coñecementos necesarios para solicitar, interpretar e tratar os distintos tipos de informes ou coñecementos médico-xurídicos con rigor científico.
CE17. Promover unha reflexión político-criminal sobre os factores e as causas responsables da aparición de fenómenos delituosos e formular, deseñar e xestionar proxectos e estratexias innovadoras sobre modelos de intervención social e prevención estrutural e individual.
CE19. Capacidade para analizar, avaliar e comunicar información empírica sobre o delito, o delincuente, a vítima e os medios de control social, mediante a análise tanto dos diferentes medios de comunicación social, como das estatísticas policiais e xudiciais nas que aparece reflectido. , así como enquisas de vitimización.

Ademais, establécense os seguintes resultados de aprendizaxe:
1. Coñecer o fenómeno da violencia de xénero e as súas consecuencias psicosociais sobre as vítimas
2. Comprender as características psicolóxicas, sociais, culturais e vitimolóxicas da violencia de xénero
3. Ser capaz de detectar situacións de risco de sufrir violencia de xénero
4. Saber establecer o primeiro contacto e prestar atención primaria á vítima de violencia de xénero
5. Saber deseñar un plan de acción ante o coñecemento dun caso de violencia de xénero, incorporando aos especialistas e axentes sociais necesarios.
6. Saber desenvolver estratexias para a prevención vitimolóxica da violencia de xénero.

As clases expositivas utilizaranse para explicar os principais tópicos do programa, trataranse as dúbidas e preguntas que xurdan e reflexionaranse sobre os diferentes temas abordados. Complementariamente e co fin de facilitar o seu seguimento, proporcionaráselles aos estudantes referencias e material de apoio. Por outra banda, as sesións interactivas terán como misión principal dar a coñecer as estratexias de detección e acción na vitimización da violencia de xénero. Ademais, os estudantes deben desenvolver un traballo no que se deseñe unha acción preventiva ou de asistencia no ámbito da violencia de xénero. Neste traballo, ademais de xestionar coñecementos sobre cuestións psicolóxicas relevantes para a criminoloxía, deben poñer en práctica habilidades relacionadas coa busca de información. A orientación por parte do profesorado para este traballo terá lugar dentro das horas de titoría. Tanto o ensino expositivo como o interactivo impartiranse de xeito presencial. Con respecto ás titorías, tamén prevalecerá o carácter presencial.

A avaliación da materia será continua e realizarase segundo o seguinte procedemento:
- A avaliación dos contidos teóricos realizarase mediante unha proba composta por dúas partes: unha parte obxectiva tipo test con preguntas de opción múltiple, e outra con dúas preguntas abertas. Esta proba representará o 55% da nota final.
- O 45% restante obterase mediante a participación activa nas clases e outras actividades presenciais, así como mediante traballos e informes que se lles requirirán aos estudantes. Os devanditos traballos avaliaranse en función da súa calidade, orixinalidade e relevancia.

O mesmo sistema de avaliación aplicarase a todas as convocatorias. Así, no caso de non superar a materia na convocatoria de maio-xuño (1ª oportunidade), na de xullo (2ª oportunidade) só se repetirá a proba obxectiva, mantendo a puntuación obtida nas actividades realizadas ao longo do curso. Aos fins das reglamentacións para permanecer na USC, enténdese que a única actividade avaliable é o exame.

Os estudantes aos que se lles conceda unha exención de asistencia segundo a instrución no 1/2017 da Secretaría Xeral sobre a exención de asistencia ás clases en determinadas circunstancias, serán avaliados mediante unha proba escrita que suporá o 100% da nota. Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas, aplicarase o establecido no Regulamento para a avaliación do rendemento académico dos estudantes e a revisión de cualificacións.

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.

As horas presenciais da materia distribúense en 26 horas de clases expositivas, 12 horas de sesións interactivas, dúas horas de titorías en pequeno grupo e catro de avaliación. Por outra banda, o tempo de traballo non presencial estímase en ao redor de 68 horas, para estudos individuais ou en grupo, resolver casos prácticos ou outros traballos, leccións e debates e asistir a conferencias.

- Asistencia a clase.
- Lectura dos materiais facilitados polo equipo docente.
- Ter superado e superado con éxito a materia de Vitimoloxía.

Os obxectivos da materia están aliñados cos ODS (Axenda 2030) e contribúen a que o alumnado coñeza os ODS 3, 5 e 16, e os relaciones cos contidos tratados na materia.