Análise Inmunolóxica e Hematolóxica

Esta materia utiliza a formación obtida con disciplinas, cursadas con anterioridade, do módulo de Medicina e Farmacoloxía, especializándose na descrición de técnicas inmunolóxicas e hematolóxicas de diagnóstico no laboratorio, e se complementa con outras como Análises Microbiolóxicos e Parasitolóxicos, e Análise Biolóxica e Diagnóstico Bioquímico que se imparten en cursos posteriores.

Programa de clases expositivas:
Tema 1: Recollida e tratamento de mostras. Métodos de recollida de sangue. Fraccionamento do sangue. Almacenamento e manipulación de mostras.
Tema 2: Control de calidade e expresión de resultados en Hematoloxía.
Tema 3: Hemograma. Contas de células. Fórmula de leucocitos. hematocrito. Hemoglobina. Índices de eritrocitos. Velocidade de sedimentación eritrocitaria.
Tema 4: Valoración xeral dos cambios cualitativos e cuantitativos nos eritrocitos, leucocitos e plaquetas. Diagnóstico de anemias.
Tema 5: Exploración analítica da hemostase. Control de laboratorio da terapia dos trastornos hemostáticos.
Tema 6: Inmunohematoloxía. Grupos sanguíneos: Sistema ABO e Sistema Rh. transfusións de sangue Reaccións hemolíticas de transfusión.
Tema 7. Inmunoensaios. Finalidade Tipos. Inmunoensaios homoxéneos e heteroxéneos. Conceptos xerais. Afinidade e avidez. Sensibilidade, especificidade e detectabilidade. Precisión e precisión. Reactividade cruzada e unión non específica (NSB). Antíxenos Natureza e tamaño dos antíxenos. Epítopos sinxelos e múltiples. Antíxenos naturais e recombinantes.
Tema 8. Ligandos. Moléculas trazadoras convencionais: trazadores fluorescentes. Trazadores de encimas. Trazadores radioactivos. Outras moléculas para o marcado de antíxenos e anticorpos: nanopartículas de ouro coloidal. Microsferas de látex coloreadas. Partículas magnéticas. Biotina. Aplicacións.
Tema 9. Procedementos de marcado de antíxenos e anticorpos. Moléculas trazadoras convencionais: trazadores fluorescentes. Trazadores de encimas. Trazadores radioactivos. Outras moléculas para o marcado de antíxenos e anticorpos: nanopartículas de ouro coloidal. Microsferas de látex coloreadas. Partículas magnéticas. Biotina. Aplicacións.
Tema 10. Apoio para reaccións antíxeno-anticorpo. Tipos. Capacidade de ligazón. Vantaxes e desvantaxes. Prevención de reaccións inespecíficas.
Tema 11. Inmunoensaios que non usan moléculas marcadas. Reaccións de inmunoprecipitación, aglutinación e hemólise. Concepto. Tipos. Factores condicionantes. Interpretación de resultados. Aplicacións. Detección de reaccións antíxeno-anticorpo por nefelometría. Concepto. Factores condicionantes. Interpretación de resultados. Aplicacións.
Tema 12. Inmunoensaios para a detección de antíxenos en células e tecidos. Inmunofluorescencia e técnicas inmunohistoquímicas. Citometría de fluxo. Fundamento. Tipos. Factores condicionantes. Aplicacións.
Tema 13. Inmunoensaios que utilizan moléculas trazadoras radioactivas ou encimas. Radioinmunoensaios. Fundamento. Tipos. Aplicacións. Enzimo-inmunoensaios. Fundamento. Substratos enzimáticos. EIA homoxéneos. EIA heteroxéneos indirectos e competitivos. Aplicacións. EIA amplificados. Concepto. Uso de pontes. Reamplificación do produto primario. Amplificación mediante soportes multienzimáticos. Inmuno-PCR. Aplicacións.
Tema 14. Inmunoensaios que empregan partículas trazadoras coloreadas. Inmunoensaios de difusión lateral (probas inmunocromatográficas). Fundamento. Tipos. Aplicacións.
Tema 15. Outros inmunoensaios con marcado enzimático ou fluorescente. Immunodot (dot-blot). Inmunotransferencia. Tecnoloxía de microarrays. Tipos. Fundamento. Aplicacións.
Tema 16. Técnicascelulares funcionais. Determinación de células que segregan anticorpos ou citocinas: técnicas CELISA e ELISPOT. Probas de histocompatibilidade: test de linfocitotoxicidade. Fundamento. Aplicacións.
Tema 17. Outras técnicas en alerxia e autoinmunidade. Probas alérxicas in vivo (prick-test, proba do parche, reaccións intradérmicas). Proba de activación de basófilos. Fundamento. Interpretación de resultados.

Programa de clases prácticas:
Práctica 1. Determinación cuantitativa de hemoglobina. Determinación de ferro sérico. Exploración global da coagulación. Duración. (3 horas)
Práctica 2. Estudo das propiedades físicas do sangue: VSG. Fraxilidade osmótica dos hematíes. Hematocrito. (3 horas)
Práctica 3. Determinacións funcionais con células. fagocitose e produción de radicais libres de osíxeno (3 horas)
Práctica 4. Técnicas en seroloxía: ELISA e Inmunocromatografía (3 horas)
Práctica 5. Demostración de antíxenos en tecidos. Western-blot (4 horas)

Básica
- J. L. Vives & J. L. Aguilar, Manual de técnicas de laboratorio en hematología, Ed. Masson, 3ª Ed., 2006.
- G. Ruiz Argüelles, Fundamentos de interpretación clínica de los exámenes de laboratorio, Ed. Panamericana, 2ª Ed., 2010.
- M. Carrasco, Inmunología. Aplicaciones prácticas en hematología y microbiología, Ed. Paraninfo Thomson Learning, 1995.
- K. Rittenhouse-Olson & E. De Nardin, Contemporary clinical immunology and serology, Ed. Pearson, 2013.

Complementaria.
- B. F. Rodak, Hematología: Fundamentos y aplicaciones clínicas, Ed. Panamericana, 2005.
- J. Sans-Sabrafen, C. Besses, J.L. Vives, Hematología Clínica, Elsevier, 2006.
- S. M. Lewis, B.J. Bain & I. Bates, Dacie y Lewis, Hematología Práctica, Elsevier, 10ª Ed., 2008.
- D. Wild, Immunoassay Handbook, Editorial Elsevier, 3rd Ed., 2005.

Coñecementos:
Con 01. Identificar, deseñar, obter, analizar, controlar e producir fármacos e medicamentos, así como outros produtos e materias primas de interese sanitario de uso humano ou veterinario.
Con 03. Saber aplicar o método científico e adquirir habilidades no manexo da lexislación, fontes de información, bibliografía, elaboración de protocolos e demais aspectos que se consideran necesarios para o deseño e avaliación crítica de ensaios preclínicos e clínicos.
Con 10. Recoñecer as propias limitacións e a necesidade de manter e actualizar a competencia profesional, prestando especial importancia ao autoaprendizaje de novos coñecementos baseándose na evidencia científica dispoñible.
Con 16. Coñecer a orixe, natureza, deseño, obtención, análise e control de medicamentos e produtos sanitarios.
Con 17. Coñecer os principios e procedementos para a determinación analítica de compostos: técnicas analíticas aplicadas á análise de auga, alimentos e medio ambiente.
Con 18. Coñecer e aplicar as técnicas principais de investigación estrutural incluíndo a espectroscopia.
Con 19. Aplicar os coñecementos de Física e Matemáticas ás ciencias farmacéuticas.
Con 20. Aplicar técnicas computacionales e de procesamento de datos, en relación con información referente a datos físicos, químicos e biolóxicos.
Con 21. Coñecer as estruturas das biomoléculas e as súas transformacións na célula.
Con 24. Coñecer a natureza e comportamento de axentes infecciosos.
Con 34. Coñecer e comprender os fundamentos básicos das análises clínicas e as características e contidos dos ditames do diagnóstico de laboratorio
Con 36. Coñecer e comprender as técnicas utilizadas no deseño e avaliación dos ensaios preclínicos e clínicos.
Con 40. Coñecer e comprender a estrutura e función do corpo humano, así como os mecanismos xerais da enfermidade, alteracións moleculares, estruturais e funcionais, expresión sindrómica e ferramentas terapéuticas para restaurar a saúde.
Con 42. Coñecer as Técnicas analíticas relacionadas con diagnóstico de laboratorio, tóxicos, alimentos e
medioambiente.
Con 46. Dominar técnicas de recuperación de información relativas a fontes de información primarias e secundarias (incluíndo bases de datos co uso de computador).

Habilidades ou destrezas:
H/D 01. Intervir nas actividades de promoción da saúde, prevención de enfermidade, no ámbito individual, familiar e comunitario; cunha visión integral e multiprofesional do proceso saúde-enfermidade.
H/D 02. Deseñar, aplicar e avaliar reactivos, métodos e técnicas analíticas clínicas, coñecendo os fundamentos básicos das análises clínicas e as características e contidos dos ditames de diagnóstico de laboratorio.
H/D 03. Avaliar os efectos toxicolóxicos de substancias e deseñar e aplicar as probas e análises correspondentes.
H/D 04. Desenvolver análise hixiénica-sanitarios (bioquímico, bromatológico, microbiológicos, parasitológicos) relacionados coa saúde en xeral e cos alimentos e medio ambiente en particular.
H/D 06. Promover as capacidades de traballo e colaboración en equipos multidisciplinares e as relacionadas con outros profesionais sanitarios.
H/D 07. Seleccionar as técnicas e procedementos apropiados no deseño, aplicación e avaliación de reactivos, métodos e técnicas analíticas.
H/D 08. Levar a cabo procesos de laboratorio estándar incluíndo o uso de equipos científicos de sínteses e análises, instrumentación apropiada incluída.
H/D 09. Estimar os riscos asociados á utilización de substancias químicas e procesos de laboratorio.
H/D 10. Aplicar os coñecementos de Física e Matemáticas ás ciencias farmacéuticas.
H/D 11. Aplicar técnicas computacionales e de procesamento de datos, en relación con información referente a datos físicos, químicos e biolóxicos.
H/D 20. Avaliar os efectos toxicolóxicos de substancias e deseñar e aplicar as probas e análises correspondentes.Comp 01. Capacidade de análise e síntese.

Competencias
Comp 02. Capacidade de organización e planificación
Comp 03. Comunicación oral e escrita na lingua propia.
Comp 05. Coñecementos básicos de manexo informático.
Comp 06. Habilidades de xestión da información (capacidade para buscar e analizar información de
fontes diversas).
Comp 07. Resolución de problemas.
Comp 08. Toma de decisións.
Comp 10. Capacidade crítica e autocrítica.
Comp 11. Traballo en equipo.
Comp 12. Habilidades interpersoais.
Comp 13. Capacidade para traballar en equipo interdisciplinar.
Comp 14. Capacidade para comunicarse con expertos doutras áreas.
Comp 18. Capacidade para aplicar os coñecementos na práctica.
Comp 19. Habilidades investigadoras.
Comp 20. Capacidade para aprender.
Comp 21. Capacidade de adaptación a novas situacións.
Comp 22. Capacidade para xerar novas ideas (creatividade).
Comp 23. Liderado.
Comp 25. Capacidade para traballar de forma autónoma.
Comp 28. Preocupación pola calidade.
Comp 29. Motivación de logro.

A docencia incluirá as seguintes actividades formativas:
A) Clases expositivas en grupo grande ("CE" nos cadros horarios). Recoméndase ao estudante a asistencia, podéndose controlar puntualmente a mesma.
B) Seminarios. Ao finallizar as clases teóricas impartiranse 2 clases de seminario por grupo para a resolución de exercicios prácticos.
C) Clases interactivas de laboratorio: a asistencia será controlada. O estudante non superará a materia se non realiza as prácticas do laboratorio. Unha vez realizadas as prácticas, serán válidas en cursos académicos posteriores, non tendo data de caducidade.
D) Tutoriais de pizarra nun grupo moi pequeno ("T" nas táboas de tempo). Serán programados polo profesor a petición dos alumnos.

1. O alumno non superará a asignatura se non realiza as prácticas de laboratorio.
2. A avaliación consistirá en:
a) Un exame escrito, que consistirá en preguntas tipo test, preguntas curtas e/ou casos clínicos e suporá o 90% da nota final. 2/3 do valor do exame corresponderá ao contido da materia de Análise Inmunolóxica (AI) e 1/3 ao da materia de Análise Hematolóxica (AH). Será necesario acadar unha puntuación mínima do 50% nos contidos de ambas as materias como condición imprescindible para superar a materia. No caso de non acadar a puntuación mínima, a nota que constará na acta será a da parte suspensa. Os alumnos que non superen a puntuación mínima dunha parte e superen a outra no exame de primeira oportunidade, deberán repetir só a parte suspensa no exame de segunda oportunidade.
b) Unha avaliación continua, na que se valorará a participación nas clases expositivas e interactivas que suporá o 10% da nota final, distribuíndo esa porcentaxe nun 8% para a materia AI e un 2% para a de AH. Esta avaliación manterase tanto na primeira como na segunda convocatoria do ano académico en curso.
3. O alumnado repetidor non terá que repetir as prácticas se xa as fixera nos últimos 4 cursos anteriores.
4. Os criterios de avaliación da segunda oportunidade serán os mesmos que os da primeira oportunidade e só serán válidos para o curso académico no que se curse a materia.

Horas de traballo presencial na aula ou no laboratorio 45*
Horas traballo persoal do alumno 67,5*

Recoméndase levar a materia ao día para un mellor aproveitamento da mesma, a asistencia ás clases expositivas, unha Adicación regular, non avanzar sen entender e coñecer a materia anterior, utilizar a plataforma virtual como complemento, consultar a bibliografía, utilizar as horas de titorías para resolver as dúbidas e leer o guión das prácticas antes de acudir a realizalas.