Lingüística 2

Adquirir competencias básicas propias de lingüistas que permiten:

(a) Abordar as linguas como persoas usuarias reflexivas e curiosas.
(b) Aproximarse á Lingüística como aprendices de profesionais no campo, tratando de vencellar a descrición técnica coa realidade dos usos e das linguas.
(c) Prover ferramentas para a análise obxectiva da diversidade lingüística dende distintas perspectivas.
(d) Fomentar a capacidade de reflexión sobre a situación social dos grupos lingüísticos arredor do mundo.
(e) Analizar e contrastar a relación entre linguaxe e pensamento mediante o estudo de diferentes teorías, insistindo na necesidade de traballar con datos reais.
(f) Comprobar a importancia dos aspectos anatómicos e fisiolóxicos dos mecanismos que sustentan as producións lingüísticas.
(g) Describir e avaliar situacións de déficit comunicativo (infantil e adulto), reflexionando sobre as súas incidencias nas relacións interpersoais.

TEMA 1. DIVERSIDADE LINGÜÍSTICA E PROCESAMENTO DAS LINGUAS: Unidade e variedade das linguas. Variación no plano social das linguas. Variación no plano neuropsicolóxico dos usuarios.

Nos SEMINARIOS correspondentes ao tema 1 abordaranse asuntos coma os seguintes:
- Explicación do contido dos seminarios e titorías e mais do modo como se vai desenvolver e avaliar o traballo dos estudantes ao longo do cuadrimestre.
- Prácticas a partir de materiais relativos á variación intraidiomática cos que se traballará ao longo dos seminarios.
- Avaliación do tema 1 (OUT 2024)


TEMA 2. DIVERSIDADE LINGÜÍSTICA E LINGUAS DO MUNDO: As linguas arredor do mundo. Linguas en contexto. Aplicacións da Lingüística ao abeiro da diversidade multilingüe.

Nos SEMINARIOS correspondentes ao tema 2 abordaranse asuntos coma os seguintes:
- Presentación e consulta de materiais actualizados relacionados co estudo e a catalogación das linguas do mundo.
- Actividades prácticas sobre distintas aplicacións da Lingüística
- Avaliación do tema 2 (NOV 2024)


TEMA 3. LINGUAXE, MENTE E CEREBRO: A adquisición da lingua e a aprendizaxe de linguas. Fundamentos biolóxicos da linguaxe. Os trastornos comunicativos. Aplicacións da Lingüística en linguaxe, mente e cerebro.

Nos SEMINARIOS correspondentes ao tema 3 abordaranse asuntos coma os seguintes:
- Visionado de documentos audiovisuais e reflexión sobre os mesmos.
- Traballo práctico con textos sobre adquisición da linguaxe
- Traballo práctico con mostras reais de fala infantil (mono-, bi-, plurilingües)
- Traballo práctico con mostras reais de fala disfuncional (infantil e adulta)
- Avaliación do tema 3 (DEC 2024)


TITORÍAS PROGRAMADAS: de ser o caso, o profesorado das sesións interactivas tamén desenvolverían titorías programadas para garantir o axeitado aproveitamento das clases.

TEMA 1

BÁSICA
FERNÁNDEZ PÉREZ, M. (1999): Introducción a la Lingüística. Barcelona: Ariel, 49-65.
LONGA, V. (ed.) (2015): Representaciones sobre la variación lingüística: lenguaje, prescripción y discriminación. Representaciones. Rev. Estudios sobre Representación en Arte, Ciencia y Filosofía 11/2. Accesible en https://revistas.unc.edu.ar/index.php/repr/issue/view/1183
MORENO CABRERA, J. C. (2000): "Apéndice A. Cien mitos, prejuicios y tópicos sobre las lenguas". En La dignidad e igualdad de las lenguas. Crítica de la discriminación lingüística. Madrid: Alianza, 237-265.
MORENO FDZ., F. (2005): Principios de sociolingüística y sociología del lenguaje. Barcelona: Ariel, 17-31.

COMPLEMENTARIA
AITCHINSON, J. (1991): El cambio en las lenguas: ¿progreso o decadencia? Barcelona: Ariel, 1993.
AMORÓS, C. (2021): Didáctica de la Lingüística General, Barcelona: Octaedro.
FERNÁNDEZ PÉREZ, M. (1999): "El interés por la 'variación' en la lingüística actual". En Homenatge a Tuson. Barcelona:Empúries, 104-125.
MORENO CABRERA, J.C. (2008): El nacionalismo lingüístico: Una ideología destructiva. Barcelona:Península.
TRUDGILL, P. (1983): On Dialect (Social and Geographical Perspectives). Oxford:Blackwell.
TUSON, J. (2009): Patrimonio natural. Elogio y defensa de la diversidad lingüística. Barcelona:Ariel.
WIERZBICKA, A. (1999): Emotions Across Languages and Cultures. Cambridge:CUP.


TEMA 2

BÁSICA
AMORÓS, C. (2014): Las lenguas en la sociedad. Madrid: Síntesis, 87-120.
MORENO CABRERA, J.C. (2006): “La diversidad lingüística en el siglo XXI”. En F. Martí et al. (eds.): Palabras y mundos. Barcelona:Icaria, 87-132.
ROMAINE, S. (1996): El lenguaje en la sociedad. Una introducción a la Sociolingüística. Barcelona:Ariel, cap. 1.

COMPLEMENTARIA
ABLEY, M. (2006): Aquí se habla… Un recorrido por las lenguas amenazadas. Barcelona:RBA.
BERNÁRDEZ, E. (2016): Viaje lingüístico por el mundo. Madrid:Alianza.
COMELLAS, P. & JUNYENT, C. (2021): Els colors de la neu. Les llengües, les persones i el món, Vic:Eumo.
JUNYENT, C. & C. MUNCUNILL (2010): El libro de las lenguas. Barcelona:Octaedro.
LOUREDA, Ó. & A. SCHROTT (2021): Manual de lingüística del hablar, Berlín:De Gruyter.
MORENO CABRERA, J.C. (2003): El Universo de las lenguas: clasificación, denominación, situación, tipología, historia y bibliografía de las lenguas. Madrid:Castalia.
MORENO CABRERA, J.C. (2016): Multilingüismo y lenguas en contacto. Madrid:Síntesis.
MORERO CABRERA, J.C. (2021): La clasificación de las lenguas: introducción a la taxonomía lingüística, Madrid: Síntesis.


TEMA 3

BÁSICA
MARTÍN, J.M. (2005): "La adquisición de la lengua materna (Ll) y el aprendizaje de una segunda lengua(L2)/lengua extranjera (LE): procesos cognitivos y factores condicionantes”, en J. Sánchez & I. Santos (dirs.) Vademécum para la formación de profesores: enseñar español como segunda lengua (L2)- lengua extranjera (LE), Alcobendas: SGEL, 261-286.
O’GRADY, W. (2010): Cómo aprenden los niños el lenguaje. Madrid: Akal (175-208).

COMPLEMENTARIA
CRYSTAL, D. (1981): Patología del lenguaje. Madrid: Cátedra, 1993.
ENRÍQUEZ MARTÍNEZ, I. (2017): Del discurso a la gramática en el habla infantil. Madrid:Arco Libros.
FERNÁNDEZ PÉREZ, M. (1999): Introducción a la Lingüística. Barcelona: Ariel, 137-204.
GARAYZÁBAL, E. & CODESIDO, A.I. (2015): Fundamentos de Psicolingüística, Madrid:Síntesis.
LORENZO, Guillermo & LONGA, Víctor M. (2018), El innatismo. Origen, variaciones y vitalidad de una idea, Madrid:Cátedra.

(1) Dominar conceptos, terminoloxía básica e métodos que desenvolvan nos estudantes estratexias de observación dos feitos comunicativos e que lles permitan a reflexión e o estudo lingüísticos.
(2) Emprego de recursos e fontes de información que permitan ao estudantado adquirir coñecementos sobre os feitos lingüísticos autonomamente.
(3) Comprender e explicar textos básicos relacionados coa materia.
(4) Expoñer oralmente as reflexións propias relacionadas cos contidos da materia.
(5) Desenvolver a motivación, a atención e o esforzo para a aprendizaxe, así como actitudes de apertura, participación e responsabilidade perante o traballo académico.
(6) Son requisitos imprescindibles que o alumno posúa un nivel de expresión escrita (redacción e ortografía) conforme coa súa situación académica, así como habilidades para a lectura e comprensión críticas en varias linguas ademais do galego e do español.

A asignatura distribuirase en tres horas semanais: unha sesión expositiva (1 hora e media) e unha sesión interactiva (1 hora e media). Haberá dúas sesións de titorías programadas de 1 hora e media en grupos reducidos. A súa finalidade é a de guiar o traballo autónomo do alumnado.

Como complemento das sesións expositivas e interactivas, habilitarase unha aula virtual que se utilizará para o depósito dos materiais dixitais que o profesorado vaia preparando ao longo do curso e para difundir calquera tipo de información.

Os textos dos programas que teñen validez legal para o profesorado desta materia son as versións en galego e castelán (elaboradas por eles mesmos).

1ª OPORTUNIDADE:

Realizarase por avaliación continuada: O 50% da cualificación (5 puntos) corresponderá ás probas, actividades e traballos programados para as sesións de seminario. O 50% restante (5 puntos) corresponderá ao exame de toda a materia, que versará sobre os contidos das sesións expositivas e as lecturas obrigatorias (depositadas na aula virtual da materia). Este exame realizarase o 09/01/2025.


Os aspectos, criterios e instrumentos de avaliación aparecen reflectidos no seguinte esquema:

a) sesións interactivas:

ASPECTO
Asistencia, participación e aproveitamento das clases presenciais

CRITERIOS
- Grao de comprensión dos textos utilizados e capacidade de síntese.
- Adecuación das análises nas actividades de aplicación.
- Grao de comprensión dos conceptos e métodos aplicados.
- Calidade académica do traballo individual ou en grupo (contido, corrección idiomática, claridade expositiva e adecuación da selección de ideas).
- Grao de participación activa nos seminarios.

INSTRUMENTOS
Probas, actividades e traballos -escritos ou orais- entregados e/ou expostos (ben na sesión de clase, ben por medio de ferramentas virtuais de ensino-aprendizaxe do tipo correo-e, foros ou blogs).

VALOR: 50%

b) sesións expositivas:

ASPECTO
Conceptos, métodos e ferramentas aprendidos durante todo o curso a través das explicacións do profesor e das lecturas obrigatorias.

CRITERIOS
- Dominio dos conceptos teóricos e metodolóxicos da materia.
- Grao de aproveitamento das lecturas obrigatorias.
- Corrección idiomática.

INSTRUMENTO
- Exame de toda a materia ao remate do primeiro semestre

VALOR: 50%


2ª OPORTUNIDADE: A avaliación na segunda oportunidade efectuarase exclusivamente a través dun exame final (09/06/2025), que incluirá cuestións teóricas e prácticas relacionadas coas sesións expositivas e interactivas, así como coa bibliografía básica (depositada na aula virtual da materia).


ESTUDANTADO CON DISPENSA DE ASISTENCIA A CLASE

Aquelas persoas que teñan concedida polo Decanato a dispensa de asistencia a clase e, polo tanto, non poidan seguir a avaliación continuada, serán avaliadas exclusivamente a través dun exame final que incluirá cuestións teóricas e prácticas (correspondentes ás sesións expositivas e ás sesións seminario) e que poderán realizar tanto na 1.ª coma na 2.ª oportunidade.


INDICACIÓNS XERAIS PARA TODO O ESTUDANTADO:

1.- Debe terse moi en conta que para superar a materia, ademais de acadar o nivel requirido en canto a contidos e prácticas, será requisito indispensábel amosar na realización das diferentes probas –orais e/ou escritas– un nivel de dominio (exposición e argumentación, redacción e ortografía) conforme coa situación académica.

2.- Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na 'Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións' [https://www.xunta.gal/dog/Publicados/2011/20110721/AnuncioG2018-190711-…]

3.- ALUMNADO CON DIVERSIDADE FUNCIONAL
O alumnado que precise dalgún tipo de adaptación ou apoio específico por razóns de NEAE (Necesidades Específicas de Apoio Educativo) deberá solicitalo ao SEPIU (Servizo de Participación e Integración Universitaria), organismo da USC encargado de valorar e informar sobre estes casos:
https://www.usc.gal/gl/servizos/area/inclusion-participacion-social
https://www.usc.gal/gl/servizos/area/inclusion-participacion-social/inc…

SESIÓNS EXPOSITIVAS: 22,5 (horas presenciais) + 55,5 (horas non presenciais) = Total 78 horas

SESIÓNS SEMINARIO: 22,5 (horas presenciais) + 37,5 (horas non presenciais) = Total 60 horas

SESIÓNS TITORÍA GRUPO: 3 (horas presenciais) + 3 (horas non presenciais) = Total 6 horas

SESIÓNS AVALIACIÓN: 3 (horas presenciais) + 3 (horas non presenciais) = Total 6 horas

TOTAL: 51 (horas presenciais) + 99 (horas non presenciais) = Total 150 horas

Se ben a Lingüística non debera ser unha materia novidosa para o estudantado de segundo curso na Universidade, os contidos do programa están ordenados e secuenciados para facilitar a aprendizaxe progresiva sen perder de vista o conxunto. Faise, por tanto, imprescindible evitar baleiros de comprensión nos temas, xa que limitarán o avance en estadios posteriores. O traballo constante é o factor clave.

(1) As explicacións detalladas dos contidos do programa na aula facilitan a aprendizaxe. A información recibida directamente na clase pódese converter en coñecemento automaticamente coa vantaxe da interacción na dinámica das sesións de seminario.
(2) Sustentar os contidos proporcionados na aula mediante a consulta de fontes bibliográficas específicas para cada tema. A autoaprendizaxe, que será guiada nas titorías programadas, é importante; e a lectura selectiva segundo as pautas marcadas para cada apartado dos temas fornece os mecanismos de autocoñecemento e reflexión crítica.
(3) A posta en práctica dos conceptos e das técnicas de análise é imprescindible para asentar e madurar a preparación na materia mediante a realización dos exercicios propostos.
(4) Recoméndase que o estudantado posúa habilidades para a lectura (con capacidade de síntese) e comprensión crítica da información recollida en diferentes soportes.
(5) Tamén convén posuír un nivel medio-alto de comprensión escrita das linguas española, galega e inglesa, xa que os materiais de consulta recomendados así como os empregados nas sesións de clase inclúen textos publicados nestes idiomas.

(*) Para coñecer os horarios de atención a estudantes así como outros aspectos de natureza administrativa, remitímonos á información que será proporcionada oportunamente por cada docente ao inicio do curso académico.