Lingüística 1

Adquirir competencias básicas propias dun lingüista que permitan:

(a) abordar as linguas como usuarios reflexivos e curiosos;

(b) aproximarse á Lingüística como aprendices de profesionais no campo.

TEMA 1. A NATUREZA COMPLEXA DA LINGUAXE. Dimensións social, representacional e psicolóxico-cognitiva da linguaxe. Multidimensionalidade da linguaxe e áreas da Lingüística.

Os SEMINARIOS correspondentes ao tema 1 (previsiblemente ata un total de 4) abordarán os seguintes asuntos:
- Explicación do contido dos seminarios e titorías.
- Explicación do modo como se vai avaliar o traballo dos alumnos.
- Panorámica das fontes de información bibliográfica en Internet: criterios de selección.
- Prácticas cunha selección de fragmentos de textos sobre contidos do tema 1 (depositados previamente na aula virtual), ademais da consulta de dicionarios para aclarar termos técnicos que resulten escuros.

TEMA 2. LINGUAXE E COMUNICACIÓN. Bases semióticas e pragmáticas da comunicación humana. Cognición, información e comunicación. Regras pragmáticas e eficacia comunicativa.

Os SEMINARIOS correspondentes ao tema 2 (previsiblemente ata un total de 4) abordarán os seguintes asuntos:
- Revisión dos conceptos de arbitrariedade e iconicidade (a partir dos textos depositados previamente na aula virtual), con realización de exercicios de identificación dos tipos de sinais en exemplos concretos.
- Exercicios sobre a comunicación animal (a través de materiais depositados previamente na aula virtual).
- Exercicios de análise de actos de fala e significado implícito (principio de cooperación de Grice).

TEMA 3. AS LINGUAS COMO ESTRUTURAS DE SIGNOS. Métodos e técnicas para analizar e contrastar as linguas: principios de análise estrutural. Tipos lingüísticos e unidades nas linguas.

Os SEMINARIOS correspondentes ao tema 3 (previsiblemente ata un total de 4) abordarán os seguintes asuntos:
- Revisión do concepto de "dobre articulación" (a partir dos textos depositados previamente na aula virtual) e realización de exercicios de aplicación.
- Revisión dos principios do estruturalismo (a partir dos textos depositados previamente na aula virtual).
- Traballo con exemplos de diversas linguas para aplicar os principios estruturalistas que permiten segmentar as unidades dun texto e identificar as invariantes.
- Análise de exemplos de diversas linguas para comprobar as diferencias tipolóxicas na expresión morfolóxica / sintáctica / léxica.

BIBLIOGRAFÍA BÁSICA

1. Introducións á Lingüística
Amorós Negre, Carla: Didáctica de la lingüística general. Barcelona: Octaedro, 2021.
Bernárdez, Enrique: Qué son las lenguas. Madrid: Alianza, 1999.
Coseriu, Eugenio: Introducción a la lingüística. Madrid: Gredos, 1986.
Escandell, V. et al.: El lenguaje humano, Madrid, Ramón Areces, 2009.
Fernández Pérez, Milagros: Introducción a la lingüística. Dimensiones del lenguaje y vías de estudio. Barcelona: Ariel, 1999.
López, Ángel et al.: Lingüística general y aplicada. Valencia: Universitat de Valencia, 1990.
Loureda, Óscar & Angela Schrott (eds.): Manual de lingüística del hablar. Berlin: De Gruyter, 2021.
Lyons, John: Introducción al lenguaje y a la lingüística. Barcelona: Teide, 1984.
Martín Vide, Carlos (ed.): Elementos de lingüística. Barcelona: Octaedro, 1996.
Simone, Raffaele: Fundamentos de lingüística. Barcelona: Ariel, 1993.
Tusón, Jesús: Introducción al lenguaje. Barcelona: UOC, 2003.
Yule, George: El lenguaje. Madrid: Cambridge University Press, 1998.
2. Enciclopedias e panorámicas da Lingüística
Aronoff, Mark & Janie Rees-Miller (eds.): The Handbook of Linguistics. Oxford: Blackwell, 2002.
Asher, Robert E. (ed.): The Encyclopedia of Language and Linguistics. Oxford & New York: Pergamon Press, 1994, 10 vols.
Bright, William (ed.): International Encyclopaedia of Linguistics. Oxford: Oxford University Press, 1992, 4 vols.
Brown, Keith (ed.): Encyclopedia of Language and Linguistics. 2ª ed., Boston: Elsevier, 2006, 14 vols.
Collinge, Neville E. (ed.): An Encyclopaedia of Language. London & New York: Routledge, 1990.
Crystal, David: Enciclopedia del lenguaje de la Universidad de Cambridge. Madrid: Taurus, 1994. Trad. da 1ª ed. inglesa de 1987 (hai unha 2ª ed. inglesa non traducida de 1997).
Frawley, William J.: International Encyclopaedia of Linguistics. Oxford: Oxford University Press, 2003, 4 vols.
Malmkjaer, Kirsten: The Linguistics Encyclopaedia. London & New York: Routledge, 1991.
Moure, Teresa: Lingüística se escribe con A. La perspectiva de género en las ideas sobre el lenguaje. Madrid: Catarata, 2021.
3. Dicionarios terminolóxicos
Abraham, Werner: Diccionario de terminología lingüística actual. Madrid: Gredos, 1981.
Alcaraz Varó, Enrique & Mª Antonia Martínez Linares: Diccionario de lingüística moderna. 2ª ed. Barcelona: Ariel, 2004.
Brown, Keith & Jim Miller: The Cambridge Dictionary of Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press, 2014.
Bussmann, Hadumod: Routledge Dictionary of Language and Linguistics. London & New York: Routledge, 1996. Ed. en liña non venal: http://www.e-reading.club/bookreader.php/142124/Routledge_Dictionary_of…, [Consulta: 20/05/2024].
Cambridge Advanced Learner’s Dictionary [en liña]. Cambridge: Cambridge University Press, <http://dictionary.cambridge.org/es/diccionario/britanico/>, [Consulta: 20/05/2024]
Cardona, Giorgio R.: Diccionario de Lingüística. Barcelona: Ariel, 1991.
Crystal, David: A Dictionary of Linguistics and Phonetics. 6ª ed., Oxford: Blackwell, 2008. Ed. en liña non venal: http://data.ulis.vnu.edu.vn/jspui/bitstream/123456789/1966/1/54_1405152…, [Consulta: 20/05/2024]. Versión cast.: Diccionario de lingüística y fonética. Barcelona: Octaedro, 2000.
Dubois, Jean et al.: Diccionario de Lingüística. Madrid: Alianza, 1979.
Ducrot, Oswald & Jean-Marie Schaeffer: Nuevo diccionario enciclopédico de las ciencias del lenguaje. Madrid: Arrecife, 1998.

(1) Dominio de conceptos, terminoloxía básica e métodos que desenvolvan nos alumnos estratexias de observación dos feitos comunicativos e que lles permitan o estudo e a reflexión lingüística.

(2) Emprego de recursos e fontes de información que permitan aos estudantes adquirir de maneira autónoma coñecementos sobre os feitos lingüísticos.

(3) Coñecemento das bases semióticas e pragmáticas da comunicación humana.

(4) Capacidade para valorar a eficacia comunicativa dos diferentes recursos lingüísticos en función das coordenadas contextuais e socio-culturais.

(5) Habilidades para describir as estruturas e unidades lingüísticas, así como os usos e valores comunicativos que levan asociadas.

(6) Dominio de técnicas e métodos de análise que permitan examinar e contrastar a organización fónica, gramatical, léxico-semántica e pragmática de diferentes tipos de linguas.

A materia distribuirase en tres horas semanais: unha sesión expositiva (1 hora e media) e unha sesión interactiva de seminario (1 hora e media) en grupos reducidos. Ademais, desenvolveranse dúas titorías programadas en grupo co obxectivo de guiar o traballo autónomo dos alumnos.

Como complemento das sesións expositivas e interactivas, habilitarase unha aula virtual que se utilizará para o depósito dos materiais dixitais que os profesores vaian elaborando ao longo do curso e para difundir calquera tipo de información sobre o seu desenvolvemento.

1ª OPORTUNIDADE (MES DE XANEIRO): Realizarase por avaliación continua: O 50% da cualificación (5 puntos) corresponderá ás actividades e traballos programados para as sesións de seminario. O 50% restante (5 puntos) corresponderá ao exame de toda a materia, que versará sobre os contidos das sesións expositivas e as lecturas obrigatorias (depositadas na aula virtual da materia). Este exame realizarase o 14/01/2025 ás 16:00 horas.
Nesta 1ª oportunidade os 5 puntos correspondentes ás actividades e traballos desenvolvidos nas sesións de seminario repártense da seguinte maneira:
- Proba de avaliación dos temas 1 e 2 (que se realizará o 11 de novembro ás 16:00 horas): 2 puntos.
- Proba de avaliación do tema 3 (que se realizará o 16 de decembro): 3 puntos.


ASPECTOS, CRITERIOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN
CLASES EXPOSITIVAS
ASPECTO
- Conceptos e métodos aprendidos durante todo o curso a través das explicacións do profesor/a e das lecturas obrigatorias.
CRITERIOS
- Dominio dos conceptos teóricos e metodolóxicos da materia.
- Grao de aproveitamento das lecturas obrigatorias.
- Corrección idiomática.
INSTRUMENTOS
- Proba de avaliación dos temas 1 e 2 (14/01/2025 ás 16:00 horas).
- Proba de avaliación do tema 3 (14/01/2025 ás 16:00 horas).
VALOR
- 50% (5 puntos)

SEMINARIOS INTERACTIVOS
ASPECTO
- Conceptos e métodos aplicados nas probas e actividades.
- Participación nas clases.
CRITERIOS
- Grao de comprensión dos textos utilizados e capacidade de síntese.
- Adecuación das análises nas actividades de aplicación.
- Grao de comprensión dos conceptos e métodos aplicados.
- Grao de participación activa nos seminarios.
INSTRUMENTOS
- Proba de avaliación dos temas 1 e 2 (11 de novembro ás 16:00 horas).
- Proba de avaliación do tema 3 (16 de decembro ás 16:00 horas).
- Avaliación dos exercicios de aplicación.
- Control do grao de participación nos seminarios.
VALOR
- 50% (5 puntos)

2ª OPORTUNIDADE (MES DE XUÑO): Efectuarase exclusivamente a través dun exame que incluirá cuestións teóricas (correspondentes ás sesións expositivas) e prácticas (correspondentes ás sesións interactivas). Este exame realizarase o 12/06/2025 ás 16:00 horas.

ALUMNADO CON DISPENSA DE ASISTENCIA A CLASE
@s estudantes que teñan concedida polo Decanato dispensa de asistencia a clase e, polo tanto, non podan seguir a avaliación continua, serán avaliad@s exclusivamente a través dun exame que poderán realizar tanto na primeira coma na segunda oportunidade.

ALUMNADO CON DIVERSIDADE FUNCIONAL
O alumnado que precise de algún tipo de adaptación ou apoio específico por razóns de NEAE (Necesidades Específicas de Apoio Educativo) deberá solicitalo ao SEPIU (Servizo de Participación e Integración Universitaria), organismo da Universidade de Santiago encargado de valorar e informar sobre estes casos.
https://www.usc.gal/es/servicios/area/inclusion-participacion-socialhtt…

INDICACIÓNS XERAIS PARA TODO O ESTUDANTADO
Para aprobar a materia, cómpre demostrar unha expresión escrita (redacción e ortografía) axeitada ao nivel universitario e son recomendables habilidades para a lectura e comprensión críticas noutras linguas, ademais do galego e do castelán.

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de evaluación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.

SESIÓNS EXPOSITIVAS: 24 (horas presenciais) + 48 (horas non presenciais) = Total 72 horas
SESIÓNS SEMINARIO: 24 (horas presenciais) + 36 (horas non presenciais) = Total 60 horas
SESIÓNS TITORÍA GRUPO: 3 (horas presenciais) + 3 (horas non presenciais) = Total 6 horas
SESIÓNS AVALIACIÓN: 3 (horas presenciais) + 9 (horas non presenciais) = Total 12 horas
TOTAL: 54 (horas presenciais) + 96 (horas non presenciais) = Total 150 horas

A lingüística é unha materia novidosa para os estudantes de primeiro ano na Universidade. Os contidos do programa están ordenados e secuenciados para facilitar a aprendizaxe progresiva sen perder de vista o conxunto. Faise, por tanto, imprescindible evitar baleiros de comprensión nos temas, xa que limitarán o avance en estadios posteriores. O traballo constante é o factor clave.

(1) As explicacións detalladas dos contidos do programa no aula facilitan a aprendizaxe. A información recibida directamente na clase pódese converter en coñecemento automaticamente coa vantaxe da interacción na dinámica das sesións de seminario.

(2) Sustentar os contidos proporcionados na aula mediante a consulta de fontes bibliográficas específicas para cada tema. A autoaprendizaxe, que será guiada nas titorías programadas, é importante; e a lectura selectiva segundo as pautas marcadas para cada apartado dos temas fornece mecanismos de autocoñecemento e reflexión crítica.

(3) A posta en práctica dos conceptos e das técnicas de análise é imprescindible para asentar e madurar a preparación na materia mediante a realización dos exercicios propostos.

(4) O estudo é un proceso continuado con resultados de aprendizaxe paulatina e dilatados no tempo.

Para o desenvolvemento das sesións expositivas e interactivas habilitaranse canles de comunicación virtual (Campus virtual, MsTeams…) que se usarán para depósito dos materiais dixitais que os profesores vaian elaborando ao longo do curso e para difundir calquera información sobre o seu desenvolvemento.
Recoméndase ao estudantado unha atención constante ás canles de comunicación virtual habilitadas (Campus virtual, MsTeams…) para un axeitado seguimento dos contidos da materia, para conseguir unha autoaprendizaxe guiada e orientada polo profesorado e para establecer un proceso continuado de estudo.

Os textos dos programas que teñen validez legal para os profesores desta materia son as versións en galego e castelán (elaboradas por eles mesmos).