Literatura española do século XVII: teatro e prosa

1) Preparar ao alumno para que afronte o estudo do teatro e a prosa do século XVII coa axuda dos métodos filolóxicos axeitados, e a través da análise e interpretación dos máis salientables autores e obras.
2) Proporcionar bases e métodos rigurosos para o estudo da historia literaria, a asimilación dos seus principais conceptos e o correcto aproveitamento dos repertorios bibliográficos e os seus complementos informáticos no estudo do teatro e a prosa do século XVII.
3) Ofrecer coñecementos e habilitar a capacidade para:
a) Coñecer o teatro e a prosa españolas do século siglo XVII nos seus principais xéneros, autores e obras.
b) Profundizar no estudo persoal da prosa e o teatro do século.
c) Xerarquizar correctamente os contidos académicos esenciais e accesorios.
d) Realizar de xeito ordeado notas, guións e esquemas que faciliten o estudo.
e) Avanzar no hábito de lectura reflexiva e analítica.
f) Profundizar no comentario literario de textos.
g) Mellorar a expresión oral e escrita.
h) Estimular o espírito crítico e o xuízo estético.

SECCIÓN TEÓRICA

I. A ESPAÑA DO SÉCULO XVII. Panorama histórico, cultural e literario.

II. PANORAMA DA PROSA NO SÉCULO XVII. Narrativa de ficción e prosa didáctica. Principais características, autores e obras.

III. A NARRATIVA DE CERVANTES.
Lectura obrigatoria: O Quijote, ed. de F. Rico, Barcelona Galaxia Gutenberg-Círculo de Lectores; ed. de F. Rico, Madrid, RAE; ed. de F. Sevilla Regueiro e A. Rey Hazas, en Obra completa, n.º 4-5, Madrid, Alianza.
Lecturas complementarias:
Novelas ejemplares, ed. de J. García López, Barcelona, Galaxia Gutenberg-Círculo de Lectores; H. Sieber, Madrid, Cátedra; ed. de F. Sevilla Regueiro e A. Rey Hazas en Obra completa, n.º 6-11, Madrid, Alianza; ed. de J. F. Avalle-Arce, Madrid, Castalia.
Los trabajos de Persiles y Sigismunda, ed. de J. F. Avalle-Arce, Madrid, Castalia; ed. de C. Romeiro, Madrid, Cátedra.

IV. A NARRATIVA PICARESCA NO SÉCULO XVII: evolución, características, principais autores e obras.
Lectura obrigatoria:
Francisco de Quevedo: El Buscón, ed. de F. Cabo, Madrid, Real Academia Española-Galaxia Gutenberg-Círculo de Lectores.
Lectura complementaria:
Mateo Alemán: Guzmán de Alfarache, ed. de F. Rico, Barcelona, Planeta; ed. de J. Mª. Micó, Madrid, Cátedra; ed. L. Gómez Canseco, Madrid, Real Academia Española-Galaxia Gutenberg.

V. O XÉNERO LUCIANESCO: orixes, características, evolución autores e obras.
Lectura obrigatoria:
Francisco de Quevedo: Sueño de la Muerte, Los sueños, ed. de I. Arellano, Madrid, Cátedra.

Lecturas complementarias:
Francisco de Quevedo: Los sueños, ed. de I. Arellano, Madrid, Cátedra; ed. de I. Arellano e Mª. C. Pinillos, Madrid, Espasa-Calpe.
Luis Vélez de Guevara: El diablo cojuelo, ed. de R. Valdés, Barcelona, Crítica; ed. da. R. Fernández e I. Arellano, Madrid, Castalia.

VI. PANORAMA DO TEATRO NO SÉCULO XVII: Lope de Vega, El arte nuevo de hacer comedias e a renovación teatral. O curral de comedias. Principais xéneros, escolas, autores e obras.

VII. O TEATRO DE LOPE DE VEGA.
Lecturas obrigatorias:
Lope de Vega: El caballero de Olmedo, ed. F. Rico, Madrid, Cátedra. Biblioteca Virtual Cervantes.
Lope de Vega: Fuenteovejuna, ed. A. Blecua, Madrid, Alianza Editorial; ed. F. López Estrada, Madrid, Castalia; ed. J. Mª. Marín, Madrid, Cátedra.
Tacón García, Antía e María José Alonso Veloso: Unidad didáctica O teatro de Lope de Vega, Santiago de Compostela, Servizo de Publicaciones da USC, 2021.

Lecturas complementarias:
Lope de Vega: El Arte nuevo de hacer comedias, en J. M. Rozas, "Significado y doctrina del Arte nuevo de Lope de Vega", Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes, 2002; ed. Evangelina Rodríguez Cuadros, Madrid, Castalia, 2012.
Tirso de Molina: El burlador de Sevilla, ed. de I. Arellano, Madrid, Espasa-Calpe.

VIII. O TEATRO DE CALDERÓN DE LA BARCA
Lectura obrigatoria:
Calderón de la Barca: La vida es sueño, ed. de J.Mª. Ruano de la Haza, Madrid, Castalia; ed. de C. Morón, Madrid, Cátedra; ed. Luis Iglesias Feijoo, en Calderón de la Barca, Primera Parte de comedias, Madrid, Biblioteca Castro, 2006.

Lectura complementaria:
Calderón de la Barca: El gran teatro del mundo, ed. de J. J. Allen e D. Ynduráin, Barcelona, Crítica; ed. de E. Frutos Cortés, Madrid, Cátedra.

SECCIÓN PRÁCTICA

Programa de actividades:
1. O comentario de textos do Século de Ouro.
2. Comentario: o Quijote
3. Comentario: o Quijote.
4. Comentario: o Buscón.
5. Comentario: o Buscón.
6. Comentario: os Sueños.
7. Comentario: os Sueños.
8. Comentario: o Arte nuevo de hacer comedias.
9. Comentario: o Arte nuevo de hacer comedias.
10. Comentario: El caballero de Olmedo.
11. Comentario: El caballero de Olmedo e Fuenteovejuna.
12. Comentario: Fuenteovejuna.
13. Comentario: La vida es sueño.
14. Comentario: La vida es sueño.

PRIMARIA
Lope de Vega, Fuente Ovejuna. El caballero de Olmedo, ed Maria Grazia Profeti, Madrid, Biblioteca Nueva, 2001.
Lope de Vega, El caballero de Olmedo, ed. Francisco Rico, Madrid, Cátedra.
Lope de Vega, El caballero de Olmedo [en línea], ed. Francisco Rico, http://www.cervantesvirtual.com/obra/el-caballero-de-olmedo--0/
Lope de Vega, Fuente Ovejuna, ed. Donald McGrady, Barcelona, Crítica (colección Clásicos y Modernos), 2002.
Lope de Vega, Fuente Ovejuna [en línea], ed. Rinaldo Froldi, http://www.cervantesvirtual.com/obra/fuente-ovejuna--1/
Pedro Calderón de la Barca, La vida es sueño, ed. Fausta Antonucci, Barcelona, Crítica (Colección Clásicos y Modernos), 2008.
Pedro Calderón de la Barca, La vida es sueño, ed. José María Ruano de la Haza, Madrid, Castalia.
Pedro Calderón de la Barca, La vida es sueño [en línea], ed. José María Ruano de la Haza, http://aix1.uottawa.ca/~jmruano/lves.pdf
Pedro Calderón de la Barca, La vida es sueño [en línea], ed. Evangelina Rodríguez Cuadros, http://www.cervantesvirtual.com/obra/la-vida-es-sueno--0/
Pedro Calderón de la Barca, El gran teatro del mundo, ed. Enrique Rull, Debolsillo.
Pedro Calderón de la Barca, El gran teatro del mundo. El gran mercado del mundo, ed. E. Frutos Cortés, Madrid, Cátedra.
Pedro Calderón de la Barca, El gran teatro del mundo, ed. de J. J. Allen y D. Ynduráin, Barcelona, Crítica. [edición en línea: http://www.rae.es/Imagenes/textos/Biblioteca_Clasica/Version_beta/GranT…
Miguel de Cervantes, El Quijote, ed. Francisco Rico, Madrid, Alfaguara-RAE (edición conmemorativa).
Miguel de Cervantes, El Quijote, ed. Francisco Rico, Barcelona, Crítica / Galaxia Gutenberg-Círculo de Lectores. [edición en línea: http://cvc.cervantes.es/obref/quijote/indice.htm]
Miguel de Cervantes, El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha, ed. Luis Andrés Murillo, Madrid, Castalia.
Francisco de Quevedo, La vida del Buscón, ed. Fernando Cabo, Barcelona, Crítica (Colección Clásicos y Modernos).
Francisco de Quevedo, La vida del Buscón. ed. Fernando Cabo, Barcelona, Galaxia Gutenberg-Círculo de Lectores-Real Academia Española.
Francisco de Quevedo, Historia de la vida del Buscón, ed. Ignacio Arellano, Madrid, Espasa Calpe (colección Austral).
Francisco de Quevedo, Historia de la vida del Buscón [en línea], http://www.cervantesvirtual.com/obra/historia-de-la-vida-del-buscon--0/

SECUNDARIA
Manuais:
Alborg, Juan Luis: Historia de la Literatura española. El Barroco, Madrid, Gredos, 1970.
Domínguez Caparrós, J., Métrica española, Madrid, Síntesis, 1993.
Pedraza, Felipe y Rodríguez Cáceres, Milagros: Manual de Literatura española, III. Barroco. Introducción. Prosa y Poesía, Pamplona, Cenlit, 1980.
Pedraza, Felipe y Rodríguez Cáceres, Milagros: Manual de Literatura española, IV. Barroco. Teatro, Pamplona: Cenlit, 1980.
Platas Tasende, Ana María: Diccionario de términos literarios, Madrid, Espasa Calpe, 2000.
Quilis, A., Métrica española, Barcelona, Ariel, 19969.
Ruiz Pérez, Pedro: El siglo del arte nuevo (1598-1691), en Historia de la literatura española, vol. 3, Barcelona, Crítica, 2010.
Varios autores: en Historia y crítica de la literatura española. Siglos de Oro. El barroco, coordinación de Bruce Wardropper y edición general de Francisco Rico, Barcelona, Crítica, 1983.
Varios autores: en Historia y crítica de la literatura española. Siglos de Oro. El barroco, Primer suplemento, coordinación de Aurora Egido y edición general de Francisco Rico, Barcelona, Crítica, 1992.

CG1 - Adquisición E comprensión de coñecementos, métodos científicos e recursos de análise para (a) o estudo avanzado lingüístico e literario do español e as súas literaturas; (b) o estudo básico/medio dunha segunda lingua (nivel B2) e a súa literatura, de Filoloxía Románica, de Lingüística Xeral e de Teoría da Literatura e Literatura Comparada.
CG2 - Habilidades para aplicar eses coñecementos e métodos para recoñecer, identificar e resolver problemas tanto no ámbito dos estudos lingüísticos e ltierarios como no seu ámbito profesional: docencia de lingua (como L1 o LE) e de literatura, asesoría e corrección lingüística, planificación lingüística, mediación comunicativa, traducción, lingüística clínica, actividades editoriais, etc.
CG3 - Capacidade de reflexión e de pensamento crítico para describir, interpretar e valorar os feitos lingüísticos e literarios.
CG4 - Capacidade para aplicar o razonamento inductivo e deductivo, ao combinar a análise dos datos coa argumentación teórica.
CG5 - Capacidad de abstracción, síntese e análise, ao extraer xeneralizacións a partir da descripción dos datos.
CG6 - Capacidade para transmitir información, ideas, problemas e solucións sobre cuestións relativas á lingua e a literatura españolas a un público especializado e non especializado.
CG7 - Dominio da expresión oral e escrita, en español e noutraslinguas, en distintos contextos.
CG8 – Habilidade no manexo de ferramentas informáticas e no uso de redes que permitan establecer contactos nacionais e internacionais.
CG9 - Habilidade para traballar en colaboración e en contextos multiculturais y multilingües.
CG10 - Aprendizaxe autónoma de novos coñecementos e técnicas de análise.
CB1 – Que os estudantes teñan demostrado posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secuandaria xeral e se encontra nun nivel que, se ben se apoia en libros de textos avanzados, inclúe tamén algún aspectos que implican coñecementos procedentes da avanguarda do seu campo de estudo.
CB2 – Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que se demostrar por medio da elaboración e ddefensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
CB3 –Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuizos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
CB4 - Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado coma non especializado.
CB5 – Que os estudantes teñan desarrollado aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía.

ESPECÍFICAS
CE4: Identificar e comprender aqueles elementos (obxecto de estudo, metodoloxía, linguaxe e terminoloxía crítica especializada, et.) que definen e articulan os estudos lingüísticos e literarios como disciplinas científicas no ámbito das Humanidades.
CE5 - Recoñecer o carácter interdisciplinar dos estudos lingüístico-literarios.
CE7 - Dominar os diversos enfoques y métodos que permiten la comprensión crítica de la obra literaria.
CE8 - Coñecer os escritores e obras máis importantes e representativas de xéneros, correntes ou tendencias de cada un dos períodos da historia da literatura.
CE10 - Comprender a complexidade dos feitos lingüísticos e das obras literarias, aprender a apreciar os seus valores estéticos e extraer o caudal informativo que contén o texto literario.
CE12 - Interpretar con rigor as obras máis importantes e representativas de xéneros, correntes ou tendencias de cada un dos períodos da historia da literatura española.
CE13 – Coñecer a teoría e o pensamento estético no seu discurrir histórico en tanto condicionante de xéneros, estilos, morfoloxía e técnicas do discurso literario.
CE15 – Coñecer as características das diversas manifestacións da creación literaria, incardinándoas no contexto sociocultural no que se xestan e conectándoas con outras formas de expresión artística.
CE16 - Adquirir destrezas no manexo de novas tecnoloxías que faciliten o estudo da lingua e a literatura españolas.
CE17 – Empregar ferramentas de búsqueda de recursos bibliográficos para o estudo da lingua española e manexar as fontes documentais e bibliográficas propias da literatura.
CE18 - Desarrollar a competencia comunicativa.

No ámbito da docencia, as clases teóricas fundamentaranse na exposición da profesora. As clases prácticas ou interactivas basearanse na análise de textos. Non obstante, a separación total entre teoría e práctica resulta imposible e aínda improcedente, polo que estarán sempre relacionadas. En ambos os dous casos, a profesora facilitará as oportunas orientacións académicas e bibliográficas, tanto nas aulas coma nas titorías.

No ámbito da aprendizaxe, nas clases teóricas preténdese e esperase a participación activa do alumno. Valoraranse as súas intervencións tanto na formulación de preguntas ou ampliacións sobre as leccións, coma nas posibles respostas a cuestións que as profesoras poidan formular sobre a explicación. Nas clases prácticas a participación resulta igualmente básica, e tamén será obrigatoria a asistencia e a realización das actividades programadas.

A asignatura está constituida polas clases teóricas e as prácticas, reflectidas ambas na avaliación da aprendizaxe. As calificacións non dependerán só da asimilación dos contidos, senon tamén do traballo persoal desenvolvido, a madurez e o aproveitamento demostrados, así como da correcta ortografía e expresión. A asistencia a clase, obrigatoria tanto nas sesións expositivas como nas interactivas, será controlada na aula e resultará imprescindible para a superación da materia (haberá que asistir alomenos ó 90% das horas).

O sistema de avaliación, idéntico nas dúas oportunidades, será o seguinte:
– A avaliación continua, baseada nas actividades e probas que se realicen ao longo do curso, supoñerá o 40% da calificación.
– O exame final, que terá lugar no día e a hora establecidos oficialmente para as dúas oportunidades, representará o 60% da nota final da asignatura.
– Para presentarse ao exame final e superar a asignatura será necesario ter realizado as actividades que se determinen para a avaliación continua.
– Na segunda oportunidade de xullo o sistema de avaliación será o mesmo.
– Os alumnos con dispensa oficial de asistencia a clase serán avaliados a través do exame final, que só no seu caso supoñerá o 100% da calificación. Serán avaliados da mesma forma aqueles que non poidan asistir a clase por incompatibilidade horaria con outras materias, sempre e cando o acrediten documentalmente durante a primeira semana de actividade docente do curso académico.

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de calificacións.

TEMPO ORIENTATIVO DE ESTUDO

ACTIVIDADES PRESENCIAIS
Sesións expositivas 32 h.
Sesións de seminario 16 h.
Sesións de tutoría programada 3 h.
Sesións de evaluación 3 h.
TOTAL DE HORAS EN ACTIVIDADES PRESENCIAIS 54 h.



ACTIVIDADES NON PRESENCIAIS
Estudio e preparación de actividades programadas 40 h.
Elaboración de traballos 20 h.
Lecturas complementarias 20 h.
Preparación de exámenes 20 h.
TOTAL DE HORAS EN ACTIVIDADES NON PRESENCIAIS 100 h.

Dado que o traballo da lectura e coñecemento dos textos nin pode, nin debe ser acumulado en poucos días, recoméndase inicialo dende o principio do curso e levar un seguimento semanal do realizado.

A asistencia a clase considérase imprescindible para ir familiarizándose cos aspectos de cada tema e as orientacións pertinentes, así como para poder levar a cabo intervencións.

As titorías permitirán aclarar aqueles puntos en que un estudante desexe resolver dúbidas concretas ou afondar nalgún aspecto.

Recoméndase realizar un repaso dos conceptos adquiridos na materia "Crítica literaria", sobre todo no referente á narrativa e teatro.

Idioma de impartición: castelán.