Educación ao Longo da Vida

1. Saber definir e elaborar mapas conceptuais e mentais co vocablo «Educación ao longo da vida» e toda a rede de termos que se tecen ao seu redor
2. Defender que a educación, formación e a aprendizaxe ao longo da vida é un desafío socioeducativo, económico, técnico e profesional
3. Identificar que se entende por Orientación ao longo da vida
4. Recoñecer e defender a xerontagoxía como unha área emerxente no ámbito da educación

Os contidos a desenvolver en esta materia céntranse nos temas seguintes:
0. Introdución: O sentido da materia no Plan de Estudos.
1. Educación ao longo da vida: ¿De que estamos falando? Bases conceptuais eteóricas da Educación, Formación e Aprendizaxe ao longo da vida
2. Educación Permanente, Educación de Adultos e Educación de Persoas Maiores. Rompendo as fronteiras espazo-temporal e de idade con relación ao acceso á educación
3. Orientación ao longo da vida. Educación e orientación procesos que perseguen o desenvolvemento integral e persoal do individuo ao longo do ciclo vital
4. A Pedagoxía Xerontolóxica dende a perspectiva da Educación. Permanente. Novos Depósitos de Emprego (NDE) para unha poboación que envellece

Bibliografía básica
COLOM, A. J. y ORTE, C. (Coords.) (2001). Gerontología educativa y social. Pedagogía social y personas mayores. Servei de Publicacions i Intercanvi Científic.
DIZ LÓPEZ, Mª J. (2021). El aprendizaje a lo largo de la vida nexo entre las políticas sociales y de educación y formación en la unión europea. En J. M. Touriñán López, y M.ª E. Olveira Olveira (Coords.) Pedagogía mesoaxiológica y construcción de ámbitos de educación. La función de educar. (Ripeme-2021) (pp. 471-482). Editorial REDIPE, Red Iberoamericana de Pedagogía.
LÓPEZ-BARAJAS, E y SARRATE, Mª L. (2005). La educación de personas adultas: Reto de nuestro tiempo. Dykinson.
REQUEJO OSORIO, A. (2003). Educación de adultos y educación permanente. Ariel.
OLVEIRA OLVEIRA, M. E.; GUTIÉRREZ MOAR, M. C.; REQUEJO OSORIO, A. y RODRÍGUEZ MARTÍNEZ, A. (2003). Intervención Pedagógica en Gerontología. Sega Ediciones.
Bibliografía complementaria
CARIDE GÓMEZ. J. A. y TRILLO ALONSO, F. (Dirs.) (2010). Dicionario galego de Pedagoxía. Guías A-Z. Xunta de Galicia e Editorial Galaxia.
CURRÁS, C. e DOSIL, A. (Dirs.) e outros (1999-2000). Diccionario de Psicoloxía e Educación. Xunta de Galicia.
GUTIÉRREZ MOAR, Mª C. (2021). (Re)configuración de la persona desde la Pedagogía Gerontológica y los Programas Universitarios de Mayores (PUM). EL Aprendizaje Emocional en el IV CICLO de la USC. En J. M. Touriñán López, y M.ª E. Olveira Olveira (Coords.) Pedagogía mesoaxiológica y construcción de ámbitos de educación. La función de educar. (Ripeme-2021) (pp. 355-368).
LONGWORTH. N (2005). El aprendizaje a lo largo de la vida en la práctica. Transformar la educación en el siglo XXI. Paidós.
LÓPEZ-BARAJAS ZAYAS, E. (Coord.) (2006). Estrategias de formación en el siglo XXI. Ariel.
ORTE, C. (Coord.) (2006). El aprendizaje a lo largo de toda la vida: los programas universitarios de mayores. Dykinson.
PÉREZ CANO, V.; MALAGÓN BERNAL, J. L. y AMADOR MUÑOZ, L. (Dirs.) (2006). Vejez, autonomía o dependencia, pero con calidad de vida. Dykinson.
PRATS, LL. (2005): Cine para educar. Belacqua.
RODRÍGUEZ MORENO, M. L. (2000). La orientación profesional de las personas adultas: fundamentos, principios y servicios. En Sobrado, L. (Ed.). Orientación profesional: diagnóstico e inserción sociolaboral. (pp. 5-38). Estel.
SOBRADO, L. e OCAMPO, C. (2000). Evaluación Psicopedagógica y Orientación Educativa. Estel.
NOTA: Cada tema do programa ten a súa bibliografía específica que estará dispoñible na e-aula da materia.

Básicas, Xerais, transversais e específicas do Grao en Pedagoxía ás que contribúe a materia
CB1 - Que os estudantes demostrasen posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e adóitase atopar a un nivel que, aínda que se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo
CG3 Coñecer, comprender e analizar de modo integral situacións educativas en diferentes contextos, sendo capaces de adaptar e aplicar os fundamentos académicos e científicos da Pedagoxía ás mesmas.
CG5 Promover e desenvolver accións de asesoramento educativo con diferentes persoas e/ou grupos mediante a utilización de medios e recursos adecuados.
CG6 Promover e desenvolver accións de formación e orientación educativa e/ou laboral en distintos contextos formativos, así como no asesoramento, deseño, implementación e avaliación das iniciativas nas que interveñan.
CT2 Relacionarse con outras persoas e grupos, con especial énfase no traballo en equipo e na colaboración con outros profesionais.
CT6 Manter unha permanente actitude de formación e actualización respecto da súa desempeño profesional, así como das realidades afectadas pola súa práctica.
CE6.4 Orientar no deseño de proxectos profesionais.
Específicas
CE1. Adquisición de coñecementos sobre educación, formación e orientación continua.
CE2. Dinamización da formación e da aprendizaxe ao longo da vida.
CE3. Describir a incidencia da mobilidade en escenarios académicos e socio-laborais.
CE4. Analizar comparativamente servizos e programas en Educación de Adultos e Educación de Persoas Maiores en contextos nacionais e internacionais.
CE5. Valorar a relevancia do desenvolvemento profesional continuo ante as novas demandas de profesionalización emerxente

O proceso de ensinanza terá un carácter continuo, formativo e participativo. Levarase a cabo tendo en conta os diversos obxectivos marcados para o conxunto dos créditos ECTS. Durante o tempo lectivo se proporanse unha serie de actividades integradas:
a) Presentación da materia e explicación do programa
b) Asistencia e participación na aula
c) Clases expositivas: presentación, explicación de temas
d) Clases interactivas: Actividades prácticas -individuais e/ou grupais- dentro e fora da aula
e) Titorías de traballo de curso
f) Realización dunha proba-exame se a calidade dos traballos presentados non é suficiente para a realización da avaliación do proceso de ensinanza-aprendizaxe

Abrirase unha e-aula no Campus Virtual da USC na plataforma Moodle e un equipo de Microsoft Teams.
Os materiais da materia (teóricos e prácticos) estarán na aula virtual ao dispor do alumnado.

En correspondencia coas actividades programadas e co plan de traballo proposto, e en harmonía cos obxectivos, os contidos, a metodoloxía e os recursos dispoñibles, a avaliación dos estudantes estará baseada nas cualificacións que obteñan nas contribucións escritas que realicen, participación e calidade das aportacións nas sesións de clase teóricas e prácticas que se programen e nos traballos que se presenten.
Coa implantación do Espazo Europeo de Educación Superior (EEES) existe unha Normativa sobre a Asistencia a clase na USC establécese por Acordo do Consello de Goberno do 25 de marzo de 2010:
• Para ser alumno de formación-evaluación continua deberá acreditar a asistencia de, polo menos, o 80% das actividades presenciais programadas.
• O coñecemento dos motivos da non asistencia é importante e sempre que se poda xustificarase.
A asistencia e participación activa nas clases suporá hata un 5%, como máximo, da nota final da materia [100% da asistencia = 5% e ata o 80%, que é o mínimo, aplicamos unha simple regra de tres]. O incumprimento do 80% das actividades presenciais programadas obriga ao estudante á realización do exame da materia.
O Traballo grupal de Curso suporá un valor máximo del 20%, como máximo, da nota final da materia.
As Prácticas de Aula de Seminario ou Laboratorio teran un valor máximo do 20% na cualificación final, sempre que se teña unha puntuación superior de 5 puntos dun máximo de 10. A nota das prácticas será la media das puntuacións das prácticas entregadas que serán individuais e/ou grupais.
Realización doutras actividades formativas (saídas de campo, visitas, accións formativas deseñadas conxuntamente con outras materias da titulación, recensións, etc.) terán un valor máximo do 10% na cualificación final.

Titorías de Traballo de Curso (seguimento obrigatorio semanal en horario de titorías ou nas sesións interactivas) suporá hata un 5%, como máximo, da nota final da materia.
Haberá unha proba-exame que deberá facilitar a identificación do nivel de logro dos obxectivos relacionados coa parte teórica do programa. Esta proba terá un valor máximo do 40% na nota final pero é necesario superala (acadar unha puntuación igual ou superior a 5 sobre 10) para aprobar a materia, pero superar esta proba non implica aprobar a materia.
O modelo de exame será o seguinte: Consta de 25 preguntas, vinte serán tipo test de resposta múltiple y cinco serán de resposta curta. Todas as preguntas valen un punto e as negativas NON descontan.
Se a calidade dos traballos presentados é suficiente para a realización da avaliación do proceso de ensinanza-aprendizaxe non se realizará a proba. Ante esta situación existirá unha REMODELACIÓN DAS PORCENTAXES.

Cando a materia sexa compartida para SUPERALA É NECESARIO TER APROBADO a parte TEÓRICA (SESIÓNS EXPOSITIVAS) como a parte práctica SESIÓNS INTERACTIVAS)

O proceso de avaliador da aprendizaxe do discente configurado anteriormente é para o alumnado que siga un proceso de Avaliación Continua (AC). Son excepción os alumnos que teñan Exención de Docencia (ED) ou Dispensa recoñecida polo Equipo Decanal do Centro que se remodelará segundo as normas da Facultade Así la puntuación da asistencia á clase adxudicarase á titorización dos traballos de curso.
Alumnado con Exención de Docencia ou Dispensa da asistencia a clase en determinadas circunstancias deben realizar as mesmas tarefas e co mesmo sistema avaliador que o resto do estudantado. Poderanse realizar adaptacións pertinentes para executalo.

Nota: O alumnado con EXENCIÓN OFICIAL DE DOCENCIA e/ou DISPENSA A CLASE poderá incorporarse aos grupos de traballo de cada interactiva se non hai inconveniente por parte dos compañeiros/ as.

A participación nos proxectos de Aprendizaxe-Servizo (ApS) asociados á materia implica a realización dun portafolios co mesmo valor que as prácticas de aula e o traballo de grupo (85%). As sesións do proxecto correspóndense coas interactivas da materia (rexistro de sesións computable na asistencia a clase).

Tod@ s @ s alumn@ s están obrigados a seguir as pautas que se dean nas distintas actividades formativas recollidas neste programa.
Tod@ s @ s alumn@ s teñen dereito a revisar o seu exame e traballos cos profesores da materia.

Os traballos individuais ou grupais deberán ser orixinais. Calquera traballo copiado supoñerá o suspenso da materia na correspondente convocatoria. Para efectos avaliativos un mesmo traballo non pode ser utilizado para varias materias, salvo que se programasen de forma coordinada.

A participación nos proxectos de Aprendizaxe-Servizo ( ApS) asociados á materia implica a realización dun portafolios co mesmo valor que as prácticas de aula e o traballo de grupo (85%). As sesións do proxecto correspóndense coas interactivas da materia (rexistro de sesións computable na asistencia a clase).

Na realización do traballo académico da materia (Prácticas, traballos individuais e/ou grupais, recensións, informes,…) seguiranse as Normas da American Psychological Association (APA). 7ª Edición (2020)

Horas de formación presencial na aula (expositivas e interactivas): 37,5 hs.
Traballo persoal dedicado á elaboración de tarefas: 75 hs.

• Asistencia e participación en clase
• Realización dun traballo constante ao longo do cuadrimestre-semestre para acometer, segundo as normas da acción formativa, e entregar toda a actividade discente nos prazos que se fixen.
• Solventar as dúbidas na aula e nas titorías.
• Coñecer e diferenciar los distintos tipos de avaliación que existen na materia para facilitar a toma de decisión. A decisión implica a elección dunha delas sendo responsables coas esixencias e consecuencias que se derivan do seu cumprimento ou incumprimento

Tod@s @s alumn@s deben ter en conta o contido da Guía Práctica do Estudantado da Universidade de Santiago de Compostela (USC)
http://www.usc.es/export/sites/default/gl/goberno/vrestudantes/descarga…

ASISTENCIA A CLASE
O Consello de Goberno de 25 de marzo de 2010 aprobou a Normativa de asistencia a clase nas ensinanzas adaptadas ao EEES
(http://www.usc.es/export/sites/default/gl/normativa/descargas/normaasis…).
Na mesma expóñense os beneficios da asistencia á clase, entre eles facilita unha “mellor comprensión da materia, a adquisición de competencias en grupos e individuais, a aprendizaxe continua, a interacción directa con outros alumnos e alumnas ou a posibilidade dunha metodoloxía docente-discente máis participativa”. Cabe lembrar que a USC é unha universidade presencial, polo que a asistencia a un mínimo do 80% das sesións de clase é obrigatoria. Nos casos contemplados na normativa da Facultade, os/as alumnos/as poderán solicitar exención oficial de docencia ou dispensa.
Nos casos contemplados na normativa da Facultade, o alumnado poderá solicitar a Exención Oficial de Docencia . O procedemento a seguir co alumnado que solicite e ten EXENCIÓN OFICIAL DE DOCENCIA e/ou DISPENSA A CLASE (Instrución 1/2017) As situacións son tres: 1. Exención de docencia ás clases expositivas, 2. Exención de docencia a todas as sesións si así se determina, 3. Dispensa de asistencia (todas as sesións) .
RESPONSABILIDADE MEDIOAMBIENTAL
En relación aos traballos persoais ou de grupo que se realicen para a materia ter en conta as seguintes indicacións:
- Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
- Sempre que sexa posible empregar grampas en lugar de encanutillados.
- Imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
- Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
- Evitar anexos que no teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
PERSPECTIVA DE XÉNERO: En atención a criterios de igualdade de xénero no ámbito universitario, recoméndase facer uso da linguaxe non sexista tanto no traballo cotiá de aula como nos traballos académicos encomendados. Pode obterse información ao respecto no enlace: http://www.usc.es/export/sites/default/gl/servizos/oix/descargas/lingua…
LINGUAXE INCLUSIVA
Uso da Guía para o emprego dunha linguaxe inclusiva da USC (2018). https://xornalistas.gal/web/uploads/novas_adxuntos/adxunto/fa5/5c013549…
UTILIZACIÓN DO MÓBIL NA AULA: "Queda restrinxido o uso de teléfono móbil na aula ao seu emprego como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas polo docente, responsabilizándose ao alumnado das consecuencias legais e académicas que podan derivarse dun emprego non axeitado do mesmo".

OUTRAS RECOMENDACIONES
- A necesidade de que o alumnado empregue necesariamente o correo electrónico da USC (@rai.usc.é) na súa comunicación co profesorado.
- O alumnado poderá solicitar cambio de grupo nas asignaturas nas que exista máis dunha sesión de clases interactivas. A información sobre as Xestión do cambio de grupo atópase na Páxina Web da Facultade de Ciencias da Educación no seguinte enlace http://www.usc.é/gl/centros/cc_educacion/grupo.html
- Respecto á normativa de protección de datos. De acceso no seguinte enlace https://www.usc.gal/gl/normativa/protecciondatos/index.html
- Obrigatoriedade de empregar as ferramentas tecnolóxicas institucionais: Campus Virtual, Microsoft Office 365, e outras facilitadas pola facultade e autorizadas como institucionais pola universidade ( Lifesize, etc.).
- Ter en conta que o proceso de ensino-aprendizaxe (clases e titorías) é un proceso privado, enténdese por privado un proceso de comunicación e intercambio entre ou/a docente e ou estudantado matriculado na materia.
- Sobre o plaxio e o uso indebido das tecnoloxías na realización de tarefas ou probas: “Para vos casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recolleito na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e da revisión de cualificacións”.
- Os traballos realizados polo alumnado deben entregarse, preferentemente, a través da aula virtual.