Psicoloxía criminal I

Esta materia ten como obxectivo esencial (no marco global desta titulación) informar o estudante dos principais coñecementos "teórico-empíricos" que a moderna investigación desde unha perspectiva "bio- psico-social" proporciona achega do obxecto de estudo: o feito delituoso, en sentido estrito, e/ou a conduta antisocial, nun sentido máis amplo. Trátase pois dun enfoque que irá desde os fundamentos xenéticos e biolóxicos de certas condutas criminais, ata as explicacións sustentadas en mecanismos explicativos relativos ás contornas familiar, escolar e grupal, pasando polo nivel de análise das estruturas de personalidade características cando se adopta o enfoque das diferenzas individuais. Informarase ao estudante dalgúns aspectos esenciais da Investigación criminal que recorre a elementos psicolóxicos: análise da escena do crime, a firma do delincuente, o modus operandi. Informarase sobre os principais estudos relativos á técnica de elaboración de perfís criminais (profiling).

CONTIDOS EXPOSITIVOS

I. INTRODUCIÓN

Tema 1. DEFINICIÓN DE PSICOLOGIA CRIMINAL. Unha Psicoloxía dos criminais? Termos afíns. Obxectivos da psicoloxía criminal. Ámbitos de aplicación da psicoloxía criminal.



II. COÑECEMENTO ACUMULADO EN PSICOLOGIA CRIMINAL

Tema 2. O INDIVIDUO. O xenético, o biolóxico, o psicolóxico e o social, na criminalidade: equívocos e aclaracións. As diferenzas individuais na tendencia á criminalidade: Factores psicobiológicos ou temperamentales: Activación/Inhibición, Condicionabilidad, A Aprendizaxe de Non Facer, Impulsividad e Autocontrol, Impulsi-vidad e o Tempo (Presentismo, Perspectiva Temporal, Demora da gratificación, a “Memoria do futuro”), Procura de Sensacións / Toma de riscos. Empatía. Psicopatía. Tríada Escura da Personalidade. Tétrada Escura da Personalidade. Valores e delincuencia. Razoamento moral, Desenvolvemento moral e Identidade Moral. Desconexión Moral e criminalidade violenta. Intelixencia e delincuencia. Resiliencia.

Tema 3. MÁIS ALÓ DO INDIVIDUO. Os Contextos e a Delincuencia. A Aprendizaxe Social. Aprender a delinquir. Fracasos na aprendizaxe normativa e delincuencia. Factores situacionais relacionados coa orixe do comportamento criminal: condicionamento clásico, operante, castigo e extinción, reforzo. Factores familiares e delincuencia. Factores escolares e delin-cuencia. O grupo de iguais e a delincuencia. Factores sociais e desestimiento.



III. INTRODUCIÓN Á INVESTIGACIÓN CRIMINAL

Tema 4. ANÁLISE DA ESCENA DO CRIME. Tipos de escena de crime. Evidencias na escena de crime. A reconstrución. Método VERA.

Tema 5. MODUS OPERANDI. Elementos do modus operandi. Ri-tuais. Firma. Selo persoal.



CONTIDOS INTERACTIVOS

Traballaranse contidos relacionados cos temas expositivos, de maneira interactiva. Prevense 4 semanas de clases interactivas. Utilizaranse recursos como lecturas, procuras bibliográficas, informes na internet, páxinas web, vídeos, etc. Os contidos interactivos abordaranse nas clases a través de proxectos que se irán indicando por parte da profesora, esta- bleciendo de antemán se se efectuarán de maneira individual ou grupal.O resultado de cada proxecto recollerase no prazo indicado e será obxecto de avaliación.

Interactiva 1. O METODO CIENTÍFICO NA PSICOLOGIA CRI-MINAL. Aplicación de diferentes tipos de razoamento a un caso.

Interactiva 2 e 3. O MODELO PEN. Adestramento na análise e identificacion de trazos de personalidade seguindo o modelo PEN.

Interactiva 4. O MÉTODO VERA. Aplicación a un caso.

Bartol, C., y Bartol, A. (2017). Comportamiento criminal. Una perspectiva psicológica. Madrid: Pearson.
Bonta, J., y Andrews, D. (2015). The psychology of criminal conduct. Nueva York: Routledge.
Echeburúa, E. (1994). Personalidades violentas. Madrid: Pirámide.
Eysenck, H. J. (1976). Delincuencia y personalidad. Madrid: Marova.
Eysenck, H. J. (1978). Fundamentos biológicos de la personalidad. Barcelona: Fontanella.
Eysenck, H. J., y Eysenck, M. (1987). Personalidad y diferencias individuales. Madrid: Pirámide.
Fariña, F., y Arce, R., (2003). Avances en torno al comportamiento antisocial, evaluación y tratamiento. Madrid: Ministerio de Trabajo y Asuntos Sociales.
Feldman, P. (1989). Comportamiento criminal: un análisis psicológico. México: Fondo de cultura económica.
Garrido, V., y Sobral, J. (2008). La investigación criminal. Barcelona: Nabla.
Garrido,V., Stangeland, P. y Redondo, S. (2001). Principios de Criminología. Valencia: Tirant Le Blanch.
Jiménez, J. (2018). Perfilación criminal. En la mente del asesino. Madrid: Behaviour and Law.
Marzoa, J., Romero,E., y Sobral, J. (2003) Menores inadaptados: Evaluación e Intervención. Murcia: Diagrama.
McGuire, J. (2004). Understanding psychology and crime. Nueva York: Open University Press.
Otín, J. M. (2009). Psicología criminal. Técnicas aplicadas de intervención e investigación policial. Valladolid: Lex Nova.
Romero,E., Sobral, J., y Luengo, M.A. (1999). Personalidad y delincuencia. Granada : Grupo Editorial Universitario.
San Juán, C., y Vozmediano, L. (2018). Psicología Criminal. Madrid: Síntesis.
Soria, M. A., y Romo, J. (2016). Manual de perfilación criminal y análisis de conducta criminal. Madrid: Pearson.
Soria, M. A., y Sáiz, D. (2006). Psicología criminal. Madrid: Pearson-Prentice Hall.
Soto, J. E. (2014). Manual de investigación psicológica del delito. El método VERA. Madrid: Pirámide.
Soto, J. E. (2019). Profiler. Los secretos del análisis de conducta criminal. Madrid. Pirámide.
Turvey, B. (2008). Criminal Profiling. An introduction to beavioral evidence analysis. San Diego, CA: Elsevier.

Esta materia non pretende dotar ao estudante de ningunha competencia instrumental específica, senón dunha serie de coñecementos transversais que deben ser útiles ao criminólogo no seu traballo cooperativo con psicólogos, xuristas, psiquiatras, forenses, etc. Concretamente, as competencias (xerais e específicas) desta materia son:

- CG3. Capacidade para identificar e explicar problemas sociais complexos no eido da Criminoloxía e para aplicar as estratexias axeitadas para resolvelos, traballando cunha perspectiva sistémica que faga posible a súa consideración analítica e sintética (CG instru-mental).

- CG6. Capacidade para reunir, interpretar e sintetizar datos e informacións relevantes (en particular a través da rede informática), dentro da súa área de estudo (CG instrumental).

- CG7. Capacidade para transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non é- pecializado, utilizando unha linguaxe (xurídico, médico, psicolóxico, sociolóxico e técnico) correcto (CG instrumental).

- CG8. Capacidade de análise e de síntese, para adquirir unha visión global dos problemas e para aplicar os coñecementos á práctica ( CG instrumental).

- CG9. Capacidade para tomar decisións e de adaptación a novas situacións (CG instrumental).

- CE6. Capacidade para explicar problemas sociais complexos en termos de teoría Criminológica, así como para aclarar as representacións do delito, do delincuente, da victimización, das respostas ante o delito e da desviación a partir das teorías e dos concetos criminolóxicos.

- CE9. Coñecemento dos principais instrumentos de valoración do risco de conduta antisocial e/ou delituosa.

- CE10. Comprensión e aplicación dos principais coñecementos “teórico-empíricos” proporcionados pola investigación “bio- psico-social” achega do feito delituoso e da conduta antisocial.

As clases teóricas consisten en sesións expositivas e / ou demostrativas de contido teórico da materia. Para profundar e reforzar os contidos expostos, contémplanse clases interactivas que favorecen a adquisición das competencias específicas da materia, así como unha aprendizaxe significativa. Ademais, estas clases prácticas están destinadas a que os estudantes adquiran as habilidades procesuais e de investigación da materia.

As titorías son unha relación directa e presencial, para asesoramento continuo e profundización nos contidos teóricos e prácticos do traballo do estudante, así como responder a preguntas.

A nota final dos estudantes estará formada do seguinte xeito:

a) Para a avaliación dos contidos expositivos aplicarase un sistema de avaliación mediante unha proba de coñecemento que terá un peso na nota final do 70% (7 puntos sobre 10).

b) Avaliaranse as clases interactivas a través de varios indicadores (asistencia, participación, informes que se entregarán para cada clase). Por mor de verificar a participación nas tarefas grupais a asistencia e obrigatoria as sesións interactivas. De non poder asistir teranse que realizar individualmente. O peso na cualificación final será do 30% (3 puntos sobre 10).

c) Para pasar a materia será preciso ter aprobado tanto a parte expositiva como interactiva.



As datas e horas da revisión do exame estableceranse e desenvolveranse de acordo coa normativa interna da USC.



O mesmo sistema de avaliación aplicarase a todas as convocatorias. Así, no caso de non superar a materia na convocatoria de maio a xuño (1ª oportunidade), na convocatoria de xullo (2ª oportunidade) só se repetirá a proba obxectiva, mantendo a puntuación obtida nas actividades desenvolvidas ao longo do curso. De non haber aprobado a parte interactiva na primeira oportunidade, terán que facerse individualmente os informes requeridos en clase durante o curso para a segunda oportuidade.



Os estudantes que, en virtude dun acordo adoptado pola Xunta da Facultade de Dereito, obteñan a exención docente para esta materia, terán que realizar, ademais da proba final, un traballo de investigación empírico sobre un tema relacionado coa contidos da materia. Isto será titorizado e substituirá a súa presenza física e participación en clases interactivas.


A efectos da normativa de permanencia na USC enténdese que a única actividade avaliable é o exame.

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.

Actividades formativas con contido en horas para o alumnado

Traballo presencial en aula

Docencia expositiva 35

Docencia interativa 15

Titorías en grupo reducido 5

Asistencia a conferencia 5



Traballo persoal del alumnado

Estudio individual ou en grupo 65

Resolución de casos prácticos e autrostraballos 20

Leccions e debates 5

- Recoméndase ao alumnado que desde o comezo fágase cos materiais da disciplina.
- É altamente recomendable a asistencia regular ás clases para aclarar conceptos, intervir nas discusións prácticas, consultar dúbidas e tomar notas sobre as ideas que se captaron e interiorizado
- O alumnado ha de tentar que o tempo dedicado ao estudo sexa o máis continuo e estandarizado posible, realizando un seguimento polo menos semanal do explicado nas clases. Suxírese que, ademais, realicen as tarefas indicadas.
- Esta materia estará apoiada polas ferramentas e recursos incluidos no Campus Virtual da USC.

Os obxectivos da materia están aliñados cos ODS (Axenda 2030) e contribúen a que o alumnado coñeza os ODS 3, 5 e 16, e os relaciones cos contidos tratados na materia.