Ciencias Sociais e Educación II

HISTORIA

1. Comprender como se pode achegar a Historia nas aulas.
2. Afrontar os contidos, fortalezas e debilidades do currículo oficial.
3. Tratar de forma proactiva as destrezas pedagóxicas e as perspectivas máis constructivas en relación coa docencia da historia.
4. Subliñar a natureza estratéxica e o papel estrictamente profesional do profesor de historia na educación preuniversitaria.

XEOGRAFÍA

1. Avaliar criticamente a Xeografía que o currículo oficial estabelece.
2. Complementar e reforzar a formación disciplinar xeográfica.
3. Adquirir novos coñecementos, destrezas e actitudes relevantes desde a perspectiva do ensino da Xeografía.
4. Recoñecer, avaliar e aplicar novos recursos didácticos que permitan “ensinar xeografía”.

HISTORIA

A norma e o marco.
1. A Historia na ESO eo bacharelato: da norma ao IES.
2. O currículo: obxectivos, contidos, criterios, normas e competencias.
3. Os temas.

Reflexións e estratéxias pedagóxicas.
4. O ensino da Historia: entre o diletantísmo eo utilitarismo.
5. Da historia á historia, pasando pola historia.
6. As diferentes nocións de tempo e da súa duración (cambio, progreso, continuidade e regresión).
7. Cosir o guión da Historia: causalidade.
8. Pedra e papel. Reclamación e desmitificación do patrimonio.
9. Da historia do século XIX aos "contidos metodolóxicos e actitudinais".
10. O cine eo alumno de historia.


XEOGRAFÍA

Introdución
1. O currículo de Xeografía na ESO e no Bacharelato
2. As Cartas de Educación Xeográfica da UXI
3. Xeografía: unha necesidade para todos/as

Xeografía rexional
4. Xeografía do mundo actual: desigualdades, riscos e xeopolítica.
5. Xeografía de Europa
6. A persistente Xeografía de España
7. O lugar da Xeografía de Galicia

Transversalidade e creatividade da xeografía
8. As paisaxes: observar, entender e interpretar a contorna.
9. A representación do espazo: entre escalas, cartografía e estatísticas.
10. As xeohumanidades: novos retos na investigación e nos procesos de ensinanza-aprendizaxe (literatura, cine, videoxogos, etc.)

Dado o tempo limitado da materia e sendo unha base esencial do traballo o Decreto de Secundaria vixente, non hai manual ou obra de referencia básica para preparar a asignatura; de xeito que co Decreto de Secundaria máis os contidos teóricos explicados polos profesores nas clases, cubrirase o 100% necesario para un óptimo desenvolvimento da asignatura.

HISTORIA.
*Básica:
-(2015). DECRETO 86/2015, de 25 de junio por el que se establece el currículo de la educación secundaria obligatoria y del bachillerato en la Comunidad Autónoma de Galicia. DOGA, número 120, pp.25.434-27.073.
-Feliu Torruella, M.; Hernández Cardona, F.X. (2011). 12 ideas clave. Enseñar y aprender historia; Barcelona.
-Tribó, Gemma (2005). Enseñar a pensar históricamente: los archivos y las fuentes documentales en la enseñanza de la Historia; M.adrid.

*Complementaria:
-Abilio Rabanal, M y Lara Peinado, F (1997). Comentario de textos históricos; Madrid, Cátedra.
-Aróstegui, J. y otros (1989). Enseñar historia. Nuevas propuestas; Barcelona, Laia.
-Ballesteros, E., y otros (2003). El patrimonio y la didáctica de las CC.SS., Cuenca.
-Benajam, P, Pagês, J (coords) (1997). Enseñar y aprender ciencias sociales, geografía e historia en la educación secundaria; Barcelona.
-Citron, S. (1990). Ensinar a História hoje. A memoria perdida e reencontrada; Lisboa, Livros Horizonte.
-Di Caro, G. (1992). Insegnare storia. La disciplina, l’apprendimento, il metodo; Milan, Franco Angeli.
-Dosse, F. (1988). La Historia en migajas; Valencia.
-Fernández Sebastián, Javier (1989). Cine e historia en el aula; Madrid.
-Ferro, M. (2008). Cómo se cuenta la historia a los niños en el mundo entero; México, F.C.E.
-Friera, F (1995). Didáctica de las Ciencias Sociales: Geografía e Historia; Madrid.
-García, Víctor (1996); Enseñanza de las Ciencias Sociales en educación secundaria; Madrid, Rialp.
-Hernández Cardona, F.X. (2002). Didáctica de las Ciencias Sociales. Geografía e Historia; Barcelona.
-Martínez Ruiz, Enrique y Maqueda Abreu, Consuelo (1989). La Historia y las Ciencias Humanas. Didáctica y técnicas de estudio; Madrid, Itsmo.
-Martínez Valcarcel, N., Souto, X.M., Beltrán, J (2006). "Los profesores de historia y la enseñanza de la historia en España. Una investigación a partir de los recuerdos de los alumnos"; Enseñanza de las Ciencias Sociales, número 5, pp.55-71.
-Michéa, J.C. (2002). La escuela de la ignorancia y sus condiciones modernas; Madrid, Acuarela, Madrid.
-Migués, V.M. (2013); “A recensión como plataforma nodal na formación dun alumno de Historia”. Eduga, número 65.
-Monterde, José Enrique (1986). Cine, historia y enseñanza; Barcelona, Laia.
-Pérez Garzón, J.S. (2008); "¿Por qué enseñamos Geografía e Historia? ¿Es tarea educativa la construcción de identidades?”; Historia de la Educación, número 27, pp.37-55.
-Recio Cuesta, J.P. (2012), "El valor de la Historia en las aulas. Retos ante el nuevo contexto educativo"; Clío, número 38.
-Sánchez Prieto, Salustiano (1995). ¿Y qué es la historia? Reflexiones epistemológicas para profesores de Secundaria; Madrid, Siglo XXI.
-Trepat, C., y Comes, P. (1998). El tiempo y el espacio en la didáctica de las ciencias sociales; Barcelona.

Revistas especializadas (escolma)
-Bordon. Journal of Education. http://recyt.fecyt.es/index.php/BORDON
- Cuestiones pedagógicas. Revista de ciencias de la educación. https://revistascientificas.us.es/index.php/Cuestiones-Pedagogicas/index
-Dedica. Revista de Educaçao e Humanidades. https://revistaseug.ugr.es/index.php/dedica/index
-Eduga. Revista galega do ensino. http://www.edu.xunta.gal/eduga/
- Historia y memoria de la educación. https://revistas.uned.es/index.php/HMe
- Revista española de pedagogía. https://revistadepedagogia.org/

Páxinas web (escolma)
https://hmoderna.usc.gal/blog/
https://descubrirlahistoria.es/
https://khronoshistoria.com/
https://www.mujeresenlahistoria.com/
https://hmoderna.usc.gal/blog/sinf0jskfnrw/


XEOGRAFÍA

Bibliografía básica

-Cerarsols, R. e Luna, T. (2017). Geohumanidades. El papel de la cultura creativa en la intersección entre la geografía y las humanidades. Treballs de la Societat Catalana de Geografia, 84, 19-34.
-López Palomeque, F. e Plaza Gutiérrez, J.I. (2019). Geografía de Europa. Estructura, procesos y dinámicas territoriales. Tirant Humanidades.
-Murphy, A. (2018). Geografía: Por qué importa?. Alianza Editorial.
-Romero, J. (2016). Geografía humana de España. Tirant Humanidades.

Bibliografía complementaria

-Dalmau, E. (2021). El porqué de los mapas. Penguin Book.
-De Araújo Rodrigues, R.C., de Macedo Santana e F.T., Carriello Erthal, L. (2012). Aprendendo com filmes. O cinema como recursos didático para o ensino da geografia. Lamparina.
-During, R. (2010). Cultural Heritage Discourses and Europeanisation. Alterra.
-Farinós, J. e Olcina Cantos, J. (2017). Geografía regional de España. Tirant Humanidades.
-Fernández Cuesta, G. (2019). Atlas de Geografía Humana de España. Paraninfo.
-García Álvarez, J. e Marías, D. (2000). La Geografía en los libros de texto de enseñanza secundaria. Asociación de Geógrafos Españoles.
-Hawkins, H. (2021). Geography, Art, Research. Artistic Research in Geohumanitites., Routledge.
-Marshall, T. (2020). El mundo explicado en 12 sencillos mapas. Editorial GeoPlaneta.
-Richardson, D. (2008). No Laughing Mapper: A Book of Geographical Humor: Featuring Drawings and Cartoons from the New Yorker. Association of American Geographers.
-Yarhma, R. (2011). Cómo leer Paisajes. Una guía para interpretar los grandes espacios abiertos. Blume.

Revistas especializadas (escolma)
- Children’s Geographies: https://www.tandfonline.com/loi/cchg20
- Didáctica Geográfica: http://www.age-geografia.es/didacticageografica/index.php/didacticageog…
- Journal of Research and Didactics in Geeography: http://www.j-reading.org/index.php/geography


LEXISLACIÓN

- Real Decreto 1105/2014, de 26 de diciembre, por el que se establece el currículo básico de la Educación Secundaria Obligatoria y del Bachillerato
- Decreto 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia.

A) Competencias da titulación. Xerais, transversais e específicas:

-Xerais.
(CG1) Aprender a utilizar de maneira flexible os coñecementos adquiridos en función dun futuro labor docente.
(CG2) Familiarizarse con estratexias didácticas interactivas que faciliten e favorezan a empatía e comprensión polos escolares das utilidades e valor dos coñecementos a impartir
(CG3) Combinar adecuadamente coñecemento e referencias bibliográficas coa praxe educativa e o traballo reflexivo e crítico acerca da eficacia do labor desenvolvido.

-Transversais:
(CT-1) Unha praxe adaptada aos usos da pluridisciplinariedade e da interdisciplinaridade facilitaría a consecución dos obxectivos a plasmar.
(CT-2) A experiencia do traballo en grupo facilitaría unha posibilidade máis interactiva para o traballo do profesor e serviría para a súa aplicación ás tarefas de clase.
(CT-3) Na “primeira idade informática” os usos didácticos da mesma e, en particular os referidos á aprendizaxe da Xeografía, a Historia e as Ciencias Sociais é unha aposta obrigada para un profesorado adaptado ás esixencias do seu tempo.

-Específicas.
(CE-E1) Coñecer o valor formativo e cultural das materias correspondentes á especialización.
(CE-E2) Coñecer os contidos que se cursan nas respectivas ensinanzas.
(CE-E3) Coñecer a historia e os desenvolvimentos presentes das materias e as súas perspectivas para poder transmitir unha visión dinámica das mesmas.
(CE-E5) Coñecer os desenvolvementos teórico-prácticos do ensino e a aprendizaxe das materias correspondentes.

B) Outras competencias específicas:

(CE-E1) Analizar as posibilidades didácticas da Xeografía, a Historia e as Ciencias Sociais no nivel da educación secundaria.
(CE-E2) Aplicar esas análises ao desenvolvemento de aspectos dos temarios.
(CE-E3) Asumir estas áreas do saber como coñecementos en constante e continua evolución para poder transmitir unha imaxen dinámica das mesmas.
(CE-E4) Planificar as secuencias que facilitarían a súa introducción e mellor comprensión na actividade docente.e nas tarefas individuais e de grupo.

HISTORIA

1. O ensino a desenvolver terá un carácter básicamente aplicado, quer nas clases expositivas quer nas interactivas.
2. Favorecerase a actitude participativa na medida do posible (en virtude dos diferentes escenarios), xa que corresponde a unha aprendizaxe que se desexa operar nas futuras actividades docentes dos alumnos do máster. Será importante a interactividade e o traballo en grupo.
3. Sempre se procurará que os contidos da materia teñan o seu impacto metodolóxico e práctico no perfil do profesor e do seu traballo futuro.

XEOGRAFÍA

Dende o comezo do curso estará activa a Aula Virtual da materia, na cal o alumnado poderá consultar os avances das clases teóricas e interactivas, entregar as tarefas e comunicar coa docente e coa clase.
Nas aulas de tipo expositivo e interactivo consideraremos os contidos referentes aos temas previstos dun xeito interactivo para favorecer o interese e a actitude participativa do alumnado, en liña cos procesos de aprendizaxe-ensino. As aulas estarán dedicadas a estudos de casos prácticos, debate de ideas a partir de textos, mapas e outros recursos didácticos.
A docente atenderá as dúbidas que podan xurdir durante as horas de clases e nas horas de titorías individuais fundamentalmente de carácter presencial.

CRITERIOS COMÚNS
-Non se gardarán notas de ningún tipo dun ano a outro: iníciase a partir de cero.
-Haberá unha proba final obrigatoria única da asignatura relativa á parte teórica, que incluirá equilibradamente tanto contidos de historia como de xeografía.
-Haberá dous traballos de interactivas obrigatorios (un para a parte de historia e outro para a de xeografía).
-Só se considerará que non se presentan aqueles alumnos que non realizaron a proba final, e non entregaron nengún dos dous traballos.
-A nota de interactivas será o resultado da media do traballo de historia e do de xeografía.
-Para a nota final, a proba final puntuará nun 65%, e a nota conxunta de interactivas puntuará en base a un 35%. A participación en aula pode valorarse positivamente, se ben non implica unha porcentaxe prefixada dentro da avaliación.
-Para superar a materia, o alumno terá que obter unha puntuación mínima de 5 sobre 10 quer na proba final, quer na nota conxunta de interactivas.
-Os alumnos con dispensa non terán limitacións na calificación, e poderán ser asesorados durante o horario de titorías. Ao igual que o resto dos alumnos terán que realizar a proba final na data e hora fixada polo calendario oficial, e desenvolverán dous traballos de interactivas (un para historia e outro para xeografía) que serán especificados no seu momento. Para iso, ao igual que para informar sobre calqueira apartado relevante da materia, utilizarase a aula virtual.
ETAPA DE AVALIACIÓN DE XULLO.
-Haberá unha proba final conxunta na data e hora fixadas no calendario oficial.
-Tanto na parte de Historia como na de Xeografía deberáse entregar unha tarefa interactiva. A temática e características destas tarefas serán especificadas ao rematar a etapa de avaliación previa.
-Os alumnos que teñan aprobado o exame ou algún (ou ámbolos dous) dos traballos interactivos, poderán gardar dita nota para xullo, previa confirmación dos profesores.
-Mantéñense as mesmas porcentaxes e normas sinaladas para a etapa de avaliación previa.

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido en la Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.

Considérase que o tempo mínimo de traballo para aprobar a materia debería superar un mínimo de cen horas conxuntas; o que aconsella a dedicar un mínimo de 50 para cada unha das dúas partes da mesma.

HISTORIA
1. Planificar adecuadamente o traballo práctico para evitar a saturación de última hora.
2. Estudo regular e intenso dos contidos explicados nas clases, desde o comezo e ao longo de todo o curso.
3. Consulta e análise do corpus legislativo.
4. Consulta e monitorización cotiás da aula virtual.

XEOGRAFÍA

1. Dedicar de forma continua ao longo do curso un tempo de estudo axeitado aos contidos teóricos.
2. Para dúbidas sobre a materia, están dispoñíbles as titorías.
3. Manter unha perspectiva crítica ao longo do estudo da materia.
4. Revisar o Campus Virtual para estar ao día co material e as tarefas asignadas.
5. Entregar as tarefas en tempo e forma a través do Campus Virtual.

Dado que os contidos da materia non corresponden a unha única área de coñecemento, dase a coñecer que a asignatura desenvólvese e estabelécese de xeito coordinado entre os profesores de historia e xeografía.
CORREO ELECTRÓNICO INSTITUCIONAL: Obrigatoriedade de emprego do correo institucional rai.usc.es
UTILIZACIÓN DO MÓBIL NA AULA: "Queda restrinxido o uso de teléfono móbil na aula ao seu emprego como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas plo docente, responsabilizádose ao alumnado das consecuencias legais e académicas que podan derivarse dun emprego non axeitado do mesmo".
RESPONSABILIDADE MEDIOAMBIENTAL. En relación aos traballos persoais ou de grupo que se realicen para a materia cómpre ter en conta as seguintes indicacións: -Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios. -Sempre que sexa posible, empregar grampas en lugar de encanutillados. -Imprimir a dúas caras en calidade de "aforro de tinta". -Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes. -Evitar anexos que non teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
PERSPECTIVA DE XÉNERO. En atención a criterios de igualdade de xénero no ámbito universitario, recoméndase facer uso da linguaxe no sexista tanto no traballo cotiá de aula como nos traballos académicos encomendados.
-Obrigatoriedade de uso da conta de correo rai.
-Obrigatoriedade de emprego das ferramentas tecnolóxicas institucionais: campus virtual, microsoft office 365 e outras ferramentas facilitadas pola facultade e autorizadas como ferramentas institucionais pola universidade.
-Non se poderá empregar o teléfono móvil, agás cando sexa usado como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas polo docente, responsabilizándose o alumnado das consecuencias legais e académicas que poidan derivarse dun emprego non axeitado do mesmo.
-Téñase en conta que o ensino-aprendizaxe (aulas/titorías) é un proceso privado, entendéndose privado como proceso de comunicación e intercambio entre o/a docente e o estudantado matriculado na materia.
-Obrigatoriedade de cumprimento da normativa de protección de dados. https://www.usc.gal/es/politica-privacidad-proteccion-datos
-En caso de fraude académica tal como se define no artigo 42 da Lei de Convivencia da USC de marzo de 2023 aplicaranse as sancións previstas no artigo 11 de producirse plaxio en traballos académicos ou exames ou ben emprego non consentido de ferramentas de Intelixencia Artificial.