Titoría e Orientación Educativa

Os obxectivos a acadar, en consonancia coas competencias que se establecen para a materia, son:

- Coñecer as bases conceptuais e teóricas da orientación e a titoría.
- Coñecer e analizar a estrutura organizativa da orientación e a titoría, no marco normativo actual.
- Integrar os procesos de orientación e titoría na función docente.
- Ser capaz de diagnosticar e planificar accións titoriais e de orientación para o alumnado e as familias en contextos socioeducativos.
- Coñecer e saber aplicar diferentes programas e recursos de intervención titorial e orientadora para Educación Infantil ou Primaria.
- Adquirir hábitos e actitudes para o traballo colaborativo con outros axentes da orientación.
- Desenvolver unha actitude de compromiso ético cara os aspectos deontolóxicos da acción orientadora e titorial.

BLOQUES TEMÁTICOS

I. FUNDAMENTOS DA TITORÍA E DA ORIENTACIÓN EDUCATIVA

1. Concepto e principios teóricos da orientación educativa.
2. Concepto, obxectivos e funcións da titoría educativa.
3. Principios e modalidades da titoría educativa.
4. Marco lexislativo e organizativo da orientación e da acción titorial en Educación Infantil e Primaria.

II. A INTERVENCIÓN TITORIAL E ORIENTADORA

5. Estratexias e técnicas de acción titorial co alumnado.
6. Estratexias e técnicas de acción titorial coas familias.
7. Estratexias e recursos de acciónj titorial para o profesorado.
8. Áreas, programas e recursos de intervención titorial e orientadora en Educación Infantil e Primaria.
9. Plans e programas orientadores e de acción titorial: Plan de Acción Titorial e Plan de Convivencia.
10. Aspectos éticos e deontolóxicos da función orientadora e titorial.

BIBLIOGRAFÍA BÁSICA
Álvarez, M. e Bisquerra, R. (2017). Orientación educativa. Modelos, áreas, estrategias y recursos. Wolters Kluwer.
Pantoja, A. (2013). La acción tutorial en la escuela. Síntesis.
Sandoval, M., Simón, C. e Echeita, G. (2019). Educación Inclusiva y Atención a la Diversidad desde la Orientación Educativa. Síntesis.

BIBLOGRAFÍA COMPLEMENTARIA
Argos, J., Ezquerra, P. e Castro, A. (2019). La transición entre Educación Infantil y Educación Primaria. Fundamentación, experiencias y propuestas para la acción. La Muralla.
Bellido-Cala, J.A. (2021). Participación de las familias, acción tutorial y orientación desde la justicia social. Revista de Orientación y Psicopedagogía, 32(1), 76-91. https://doi.org/10.5944/reop.vol.32.num.1.2021.30741
Cabello, S. e González, A.M. (2022). Las competencias emocionales en el sistema educativo español. Propuesta de desarrollo desde la acción tutorial. Revista Educativa Hekademos, 33, 59-72. https://www.hekademos.com/index.php/hekademos/article/view/73/63
Cano, R. (coord.) (2013). Orientación y tutoría con el alumnado y las familias. Biblioteca Nueva.
Gónzalez, A. e Solano, J.M. (2015). La función de la tutoría. Carta de navegación para tutores. Narcea.
Parejo, J. e Pinto, J.M. (2015). La orientación y la tutoría escolar con familias: teoría y práctica. Sehen.
Ramírez, A. (2019). Metodología de la acción tutorial en Educación Primaria. Pirámide.
Sanahuja, A., Moliner, O. e Moliner, L. (2022). La tutoría entre iguales como práctica inclusiva en educación primaria: la participación del alumnado y de las familias. Estudios Pedagógicos, 48(1), 109-124. http://dx.doi.org/10.4067/S0718-07052022000100109


PÁXINAS WEB DE INTERESE:
PORTAL DE CONVIVENCIA DO MINISTERIO DE EDUCACIÓN E FORMACIÓN PROFESIONAL
https://www.educacionyfp.gob.es/mc/sgctie/convivencia-escolar/objetivos…
PORTAL DE DIVERSIDADE E ORIENTACIÓN DA XUNTA DE GALICIA
http://www.edu.xunta.es/portal/diversidadeorientacion
Servizo de Recursos Psicopedagóxicos da Facultade: srpusc.blogspot.com

REVISTAS DE INTERESE:
Revista Española de orientación y Psicopedagogía -REOP- https://revistas.uned.es/index.php/reop
Revista Galega de Educación, nº 71 (2018). A titoría educativa https://rge.gal/issue/a-titoria-educativa/

Competencias Xerais:
X4- Fomentar a convivencia na aula e fóra dela e abordar a resolución pacífica de conflitos. Saber observar sistemáticamente contextos de aprendizaxe e convivencia e saber reflexionar sobre eles.
X5- Reflexionar en grupo sobre a aceptación de normas e o respecto aos demais. Promover a autonomía e a singularidade de cada estudante como factores de educación das emocións, os sentimentos e os valores na primeira infancia.
X7- Colaborar cos distintos sectores da comunidade educativa e do ámbito social. Asumir a dimensión educadora da función docente e fomentar a educación democrática para unha cidadanía activa.

Competencias Básicas:
CB1- Que os/as estudantes demostrasen poseer e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e adóitase encontrar a un nivel que, se ben se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo.
CB2- Que os/as estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
CB3- Que os/as estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
CB4- Que os/as estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado.

Competencias Específicas:
E1 - Comprender os procesos de aprendizaxe relativos ao período 6-12 no contexto familiar, social e escolar.

Competencias transversais:
T2- Coñecemento instrumental da lingua galega.
T3- Coñecemento instrumental das tecnoloxías da información e da comunicación.

A metodoloxía a seguir será de carácter activo e participativo e propiciará unha aprendizaxe significativa dos contidos. Con este propósito, combinaranse sesións expositivas dirixidas a adquisición dos coñecementos básicos da materia con sesións interactivas con un enfoque aplicado que incluirán a realización en pequeno grupo de prácticas tales como análise e discusión de información documental, aplicación de recursos e técnicas de titoría e orientación, estudo de experiencias e casos, etc.

Para o desenvolvemento da materia contémplase o uso do campus virtual da USC no acceso a documentación e información de interese para o alumnado, así como espazo de comunicación e repositorio de documentación.

A avaliación da materia terá un carácter formativo e continuo e abarcará os seguintes aspectos:

- Asistencia e participación nas sesións de aula, que se evidenciará a través de rexistros de asistencia e observación e que terá un peso máximo na avaliación global da materia do 10%.
- Producións do alumnado: actividades e traballos realizados en grupo no marco das sesións interactivas (porcentaxe máximo na avaliación global da materia: 40%). Para superar a materia será preciso ter entregadas, en prazo, un mínimo do 80% das tarefas solicitadas.
- Proba individual final sobre o contido da materia, que terá unha porcentaxe máxima na avaliación global da materia do 50%.

Para obter unha valoración positiva na materia, será preciso ter entregadas en prazo todas as actividades de avaliación especificadas, así como ter superadas tanto as actividades e traballos encomendados como a proba final.
Seguirase a Instrución 1/2017, da secretaria xeral da USC, sobre a dispensa da asistencia a clase en determinadas circunstancias. O alumnado con exención oficial de docencia ou dispensa deberá poñerse en contacto coa docente a principio de curso, e se lle explicará o proceso de desenvolvemento e seguimento da materia. Na súa avaliación terase en conta a realización das actividades (40%), similares ás que realizará o resto de alumnado, e a proba individual sobre o contido da materia (50%). Igualmente que o resto de alumnado, para obter unha valoración positiva da materia será preciso superar ambas partes.


Os traballos individuais ou grupais deberán ser orixinais. Calquera traballo copiado suporá o suspenso da materia na correspondente convocatoria. A efectos avaliativos, un mesmo traballo non pode ser utilizado para varias materias, agás nas actividades programadas de forma coordinada.

Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o que se recolle na Normativa de avaliación do rendemento dos estudantes e de revisión de cualificacións.

Os/as alumnos/as repetidores ou non presentados avaliaranse seguindo os criterios que se establezan en cada curso académico.

Aproximadamente a distribución do tempo de estudo e traballo persoal nesta materia é a seguinte:

ACTIVIDADES PRESENCIAIS (38,5 horas)
Actividades presenciais (gran grupo-sesións expositivas e avaliación): 18 horas
Actividades presenciais (mediano grupo-sesións interactivas de seminario): 18 horas
Actividades presenciais (pequeno grupo-titorías de seguimento): 2,5 horas

ACTIVIDADES DE TRABALLO AUTÓNOMO (74 horas)
Estudo, lectura de documentos, preparación, proba escrita: 25 horas
Actividades en mediano grupo (estudo de experiencias e casos, preparación de presentacións, aplicación de recursos...): 36 horas
Actividades en pequeno grupo (debates, lecturas...): 13 horas

Os contidos desta materia están estruturados de tal forma que é preciso, dende a primeira clase, un traballo diario e constante para que o alumnado vaia acadando progresivamente o seu dominio, isto permitiralle resolver os traballos que conforman a práctica, conseguindo os obxectivos propostos e as competencias da materia.

COMUNICACIÓN COA DOCENTE
Elena Fernández Rey:
Tfno.: 881813696
e-mail: elena.fernandez.rey@usc.es

Para contacto coa profesora por correo electrónico será imprescindible utilizar o enderezo electrónico de dominio rai.usc
Horario de titorías: exposto no despacho, na aula virtual e na páxina web da Facultade.


Datas de exames:
1ª oportunidade: 05/06/2025 12:00-15:00 horas Aula 12
2ª oportunidade: 10/07/2025 18:00-20:00 horas Aula 13


Será obrigatorio o uso das ferramentas tecnolóxicas institucionais: Campus Virtual, Microsoft Office 365, e outras facilitadas pola Facultade e autorizadas como ferramentas institucionais pola Universidade (Lifesize, etc.)

Non se poderá empregar o teléfono móbil, salvo cando se use como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas pola docente, responsabilizándose ao alumnado das consecuencias legais e académicas que poidan derivarse dun emprego non axeitado do mesmo.

O proceso de ensino-aprendizaxe (clases/titorías) é privado, entendendo como tal un proceso de comunicación e intercambio entre a docente e o estudantado matriculado na materia.

ASISTENCIA A CLASE
O Consello de Goberno de 25 de marzo de 2010 aprobou a Normativa de asistencia a clase nas ensinanzas adaptadas ao EEES (http://www.usc.es/export/sites/default/gl/normativa/descargas/normaasis…).
Na mesma expóñense os beneficios da asistencia á clase, entre eles facilita unha “mellor comprensión da materia, a adquisición de competencias en grupos e individuais, a aprendizaxe continua, a interacción directa con outros alumnos e alumnas ou a posibilidade dunha metodoloxía docente-discente máis participativa”. Cabe lembrar que a USC é unha universidade presencial, polo que a asistencia a un mínimo do 80% das sesións de clase é obrigatoria. Nos casos contemplados na normativa da Facultade, os alumnos poderán solicitar exención oficial de docencia.
No apartado terceiro de dita Normativa especifícanse as causas xustificadas das faltas de asistencia.

PROTECCIÓN DE DATOS
Será obrigatorio cumprir coa normativa vixente na USC para a protección de datos (https://www.usc.gal/es/politica-privacidad-proteccion-datos)

RESPONSABILIDADE MEDIOAMBIENTAL
En relación aos traballos persoais ou de grupo que se realicen para a materia se terán en conta as seguintes indicacións:
- Evitar as tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
- Sempre que sexa posible, empregaranse grampas en lugar de encanutillados.
- Imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
- Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
- Evitar anexos que non teñan referencia directa cos temas tratados no traballo.

PERSPECTIVA DE XÉNERO
En atención a criterios de igualdade de xénero no ámbito universitario, recomendase facer uso da linguaxe non sexista tanto na docencia como nos traballos académicos encomendados (memorias, proxectos...) Pode obterse información ao respecto no enlace: https://pro-assets-usc.azureedge.net/cdn/ff/QKcBDjOX5QgeJQkeVe81BaV8Ho1…

PLAXIO E USO INDEBIDO DAS TECNOLOXÍAS NA REALIZACIÓN DE TAREFAS OU PROBAS
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións (R.R. do 15 de xuño de 2011).